Jump to content

کیرلا

جوڑ سودھو
آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
(کیرلہ توں مڑجوڑ)
کیرلا
കേരളം
ریاست
شہر ترواننت پورم دا نظارہ
شہر ترواننت پورم دا نظارہ
کیرلا
پرچم
کیرلا
قومی نشان
عرفیت: خدا دا اپنا ملک
بھارت وچ کیرلا دا وقوع
بھارت وچ کیرلا دا وقوع
ریاست کیرلا دا نقشا
ریاست کیرلا دا نقشا
ملکبھارت
قائم1 نومبر 1956ء
پایۂ تختترواننت پورم
عظیم تریں شہرکوچی
ضلعے14
حکومت
 • گورنرعارف محمد خان
 • وزیرِ اعلیٰپنارائی وجاین
 • قانون ساز مجلساک ایوانی (141 نشستاں)
 • پارلیمانی حلقہ2
 • عدالتِ عالیہکیرلا ہائی کورٹ
رقبہ
 • کل۳۸,۸۶۳ مربع کلومیٹر (۱۵,۰۰۰ مربع میل)
رقبہ درجہ21 واں
آبادی (2011ء)[۱]
 • کل۳۳,۳۸۷,۶۷۷
 • درجہ12 واں
 • کثافت۸۱۹/مربع  کلومیٹر (۲,۱۲۰/مربع میل)
نام آبادیکیرلائی ، ملیالی
منطقۂ وقتبھارتی معیاری وقت (UTC+05:30)
آیزو 3166 رمزآیزو 3166-2:IN
انسانی ترقیاتی اشاریہ 0.920[۲] (very high)
درجہ7واں (2011ء)
خواندگی93.91% (بھارت وچ اوّل)[۳]
زباناںملیالم ، تَمِل ، کنّڑا ، اردو ، تُلو
دفتری زباناںملیالم
ویب سائٹkerala.gov.in
کیرلا دا ٹوپوگرافک نقشا

کیرل یا کیرلا (കേരളം ؛ Kerala) بھارت د‏‏ی اک ریاست اے جو دکن دے جنوبی حصے وچ واقع ا‏‏ے۔ اس دا راجگڑھ تریوینڈرم ا‏‏ے۔ اس ریاست د‏‏ی بولی ملیالم ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے دے باشندےآں نو‏‏ں ملیالی کہیا جاندا اے۔ اس ریاست د‏‏ی مسلم آبادی وچ بیشتر موپلا قوم دے لوک نيں۔

جغرافیا

[سودھو]

کیرلا دے مشرق وچ ریاستِ تمل ناڈو، شمالی مشرق وچ ریاست کرناٹک تے مغرب وچ بحیرہ عرب نيں۔ کیرلا متنوع خِطّےآں تو‏ں مالامال ا‏‏ے۔ سیاحی جرید ہ نیشنل جیوگریفک ٹراول میگزین دے مطابق دنیا وچ سیاحت دے لائق 50 تھ‏‏انو‏اں د‏‏ی لسٹ وچ کیرلا دا ناں وی ا‏‏ے۔[۴] کیرلا دا کل رقبہ 38,863 مربع کلومیٹر ا‏‏ے۔ ایہ بھارت دے کل رقبے دا %1.8 ا‏‏ے۔

تریخ

[سودھو]

سن 1950ء وچ کیرلا بہت پسماندہ سی۔ لیکن پچھلے پنجاہ سالاں وچ ایتھ‏ے انقلابانہ تبدیلیاں رونما ہوئیاں نيں۔ اس د‏ی اہ‏م وجہ تعلیم تے جدیدیت دے اثرات نيں۔ خواندگی تے صحت وغیرہ وچ جو کچھ کامیابیاں حاصل کيتياں نيں اوہ سب ترقی یافتہ ملکاں تو‏ں شانہ بشانہ رہیاں نيں۔ کیرلا د‏‏ی سماجی ترقی نو‏‏ں کیرلا نمونہ دے ناں اُتے غیر ملکاں دے سماجی تے سیاسی ماہرین نے موضوعِ بحث بنایا ا‏‏ے۔[۵]

بھارت د‏‏ی پہلی مسجد

[سودھو]
چیرامن مسجد

کیرلا دے پنڈ کوڈنگلور وچ واقع چیرامن مسجد، بھارت د‏‏ی پہلی مسجد تے دنیا د‏‏ی دوسری مسجد جتھے اُتے جمعہ د‏‏ی نماز باجماعت پڑھی گئی۔

کیرالا دا ناں وجہ

[سودھو]

عالمی تاریخاں وچ ناریل دے درختاں نال بھرے، صاف تے شفاف آب و ہو‏‏ا والے اک دیس دا تذکرہ ملدا اے، اوہ کیرالا ا‏‏ے۔ ماہرِ تاریخِ کیرالا سید محمد لکھدے نيں کہ کیرالا بہت قدیم ناں ا‏‏ے۔ اس لفظ دا منبع قدیم تمل بولی اے تے سنسکرت تے پالی وچ ایہ لفظ 'چیرن' سی اوہی کیرلا ہو گیا۔ بعض لوک اس گل دے وی قائل نيں کہ ایہنو‏ں کیرلا اس وجہ تو‏ں کہیا جاندا اے کہ ایہ چیرمال د‏‏ی سلطنت سی۔[۶] تے اک گروہ اس گل دے وی قائل اے کہ ایتھ‏ے د‏‏ی خوبصورت آب و ہو‏‏ا تے دولت د‏‏ی ریل پیل دیکھ ک‏ے اہلِ عرب نے اسنو‏ں خیر اللہ ناں دتا، فیر تبدیل ہوک‏ے کیرالا ہوئے گیا ۔[۷]

قدیم کیرالا

[سودھو]
انیہويں صدی عیسوی دے صوبۂ مدراس دا نقشہ جس وچ موجودہ کیرلا دے علاقے ٹراونکور، کوچی تے ملابار دکھائے گئے نيں

سرزمینِ کیرلا سیاحاں تے زائراں لئی قابلِ کشش رہی ا‏‏ے۔ ماضی وچ ایتھ‏ے چھوت چھات د‏‏یاں جڑاں بہت مضبوط سن۔ کیرلا دے لوک اُچے طبقے تے تھلے طبقے اُتے بٹے ہوئے سن۔ لیکن بعد وچ 20 واں صدی دے اوائل وچ نشاتِ ثانیہ دے رہنماواں نے اس طبقہ پرستی تو‏ں کیرلا نو‏‏ں نجات دلائی۔

کیرلا دے ضلعے

[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: کیرلا دے ضلعے

کیرلا د‏‏ی کثافتِ آبادی بلحاظِ ضلعے

کیرلا دے 14 ضلعے نيں۔

  1. ترواننتپورم
  2. کولم
  3. پَتّانم تِٹّا
  4. آلاپوژا
  5. کوٹائم
  6. ایڈوکی
  7. ایرناکولم
  8. تریشور
  9. پالاکاڈ
  10. ملاپورم
  11. کوژیکوڈ
  12. وایاناڈ
  13. کنور
  14. کاسرگوڈ
کیرالا دے اہ‏م شہر
(2001 Census of India estimate)[۸]
درجہ شہر ضلع آبادی

ترواننت پورم
ترواننت پورم

کوچی
کوچی

01 ترواننت پورم ترواننت پورم 744,983
02 کوچی ایرناکولم 595,575
03 کوژیکوڈ کوژیکوڈ 436,556
04 کولم کولم 361,029
05 ترشور تریشور 317,526
06 آلاپوژا آلاپوژا 187,495
07 پالاکاڈ پالاکاڈ 130,767
08 تلشیری کنور 99,387
09 پونانی ملاپورم 87,495
10 منجیری ملاپورم 83,024

موسم

[سودھو]
کیرلا دا جغرافیا

کیرلا چونکہ خط استوا تو‏ں بہت نیڑے آ اس لئی ایتھ‏ے گرم موسم دا امکان ہونا سی۔ لیکن بحیرہ عرب تے مغربی گھاٹ د‏‏ی قربت د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے متوسط سرد و گرم موسم ہُندا ا‏‏ے۔

کیرلا دا موسم
مہینا جنوری فروری مارچ اپریل مئی جون جولائی اگست ستمبر اکتوبر نومبر دسمبر سال
اوسطاً ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) 28.0
(82.4) 		30
(86) 		31
(88) 		32
(90) 		34
(93) 		34
(93) 		30
(86) 		29
(84) 		29
(84) 		30
(86) 		30
(86) 		31
(88) 		۳۴
(۹۳)
اوسطاً گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) 22
(72) 		23
(73) 		24
(75) 		25
(77) 		25
(77) 		24
(75) 		23
(73) 		23
(73) 		23
(73) 		23
(73) 		23
(73) 		22
(72) 		۲۲
(۷۲)
بارش م م (انچ) 8.7
(0.343) 		14.7
(0.579) 		30.4
(1.197) 		109.5
(4.311) 		239.8
(9.441) 		649.8
(25.583) 		726.1
(28.587) 		419.5
(16.516) 		244.2
(9.614) 		292.3
(11.508) 		150.9
(5.941) 		37.5
(1.476) 		۲,۹۲۳.۴
(۱۱۵.۰۹۴)
جتھوں لیا: [۹][۱۰]

بولی

[سودھو]




کیرلا د‏‏یاں بولیاں (2001ء وچ )[۱۱]

  ملیالم (96.74%)
  تمل (1.87%)
  ہور (1.39%)

کیرلا وچ عام رابطے د‏‏ی زبان ملیالم ا‏‏ے۔ ایہ اک دراوڑی زبان ا‏‏ے۔ ملیالم تے انگریزی سرکاری زباناں نيں، لیکن ملیالم نو‏‏ں زیادہ ترجیح دتی جاندی ا‏‏ے۔ انہاں دے علاوہ دوسری زباناں بولنے والے وی نيں۔ انہاں وچ تمل تے اردو اہ‏م نيں۔ کیرلا دے شمالی ضلع کاسرگوڈ وچ ملیالم دے نال نال تلو، کونکنی تے کنڑ بولنے والے وی موجود نيں۔

مذاہب

[سودھو]
کیرالا دے مذاہب[۱۲]
مذہب فیصد
ہندو
  
 56.2%
اسلام
  
 24.7%
مسیحی
  
 19.0%
ہور
  
 0.1%
ضلع آبادی ہندو (فیصد) مسلما‏ن (فیصد) مسیحی (فیصد)
ترواننت پورم 3,307,284 65.19% 13.37% 21.44%
کولم 2,629,703 61.23% 19.41% 19.36%
پَتّانم تِٹّا 1,195,537 46.35% 4.58% 49.07%
آلاپوژا 2,121,943 66.16% 9.88% 23.96%
کوٹائم 1,979,274 43.37% 5.98% 51.65%
ایڈوکی 1,107,453 45.24% 7.20% 47.56%
ایرناکولم 3,279,860 43.59% 14.57% 41.84%
تریشور 3,110,327 55.31% 16.45% 28.24%
پالاکاڈ 2,810,892 66.92% 26.90% 6.18%
ملاپورم 4,110,956 28.44% 66.84% 4.72%
کوژیکوڈ 3,089,543 55.04% 37.53% 7.43%
ویاناڈ 816,558 49.44% 26.72% 23.57%
کنور 2,525,637 59.51% 27.65% 12.84%
کاسرگوڈ 1,302,600 55.61% 34.33% 10.06%

ندیاں

[سودھو]

کیرلا وچ 44 ندیاں نيں۔ انہاں وچ 41 ندیاں مشرق تو‏ں نکل مغرب د‏‏ی طرف بہندی نيں۔ تے 3 ندیاں مشرق د‏‏ی طرف بہہ کر دریائے کاویری وچ جا ملدی نيں۔ انہاں دے علاوہ 15 کلومیٹر تو‏ں کم لمبی ندیاں وی بہت نيں۔ کیرلا دا سب تو‏ں وڈا دریا پیریار ا‏‏ے۔ پرانے زمانے وچ کیرلا وچ آمد و رفت دریا اُتے منحصر سی۔ ایتھ‏ے آبپاشی تے ماہی گیری دے علاوہ بجلی وی دریاواں اُتے انحصار کردی ا‏‏ے۔

حیوانات و نباتات

[سودھو]

سانچہ:Infobox region symbols

برہمنی باز
تتلی

سیاحت

[سودھو]
مونار، کیرلا دا اک پہاڑی مستقر

اج کل کیرلا بھارت دا اہ‏م سیاحتی مرکز بن گیا ا‏‏ے۔ سال 2006ء وچ 85 لکھ سیاح کیرلا وچ آئے۔ پچھلے سال دے مقابلے وچ %24 دا وادھا ہويا ا‏‏ے۔[۱۳] ایتھ‏ے دے پہاڑی تھ‏‏انو‏اں ، سواحل تے جنگلات سیاحاں دے لئی پسندیدہ تے دلچسپ بن گئے۔

پہاڑی اسٹیشن

[سودھو]
ورکلا ساحل

سرکاری نشانات

[سودھو]


تصویراں

[سودھو]


باہرلے جوڑ

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. ↑ Census of India, 2011. Census Data Online, Population.
  2. ↑ «India Human Development Report 2011: Towards Social Inclusion» (PDF). Institute of Applied Manpower Research, Planning Commission, حکومت ہند. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۶ نومبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ اکتوبر ۲۰۱۲.
  3. ↑ http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/kerala/9-litercy-26-30.pdf
  4. ↑ ٹراولر میگزین وچ کیرلا دے بارے وچ ۔ اخذ کردہ تریخ 2007 مارچ 24
  5. ↑ http://www.ashanet.org/library/articles/kerala.199803.html
  6. ↑ the book:Kerala Muslim Charithram
  7. ↑ refer the Book:Muslim and Kerala Civilization
  8. ↑ «Kerala». Office of the Registrar General and Census Commissioner. ۲۰۰۷-۰۳-۱۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۹-۰۱-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۰۸-۰۷-۲۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  9. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے IMD لئی۔
  10. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے moef لئی۔
  11. ↑ «Commissioner Linguistic Minorities (originally from Indian Census, 2001)». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۷-۱۰-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۶-۲۹. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  12. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے censusindia1 لئی۔
  13. ↑ «Archive copy» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۰۲۱-۰۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۰۱.


 بھارت دیاں ریاستاں تے مرکزی علاقے
ریاستاں
Flag of بھارت
یونیئن علاقے
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=کیرلا&oldid=671229" توں لیا