ہندوستان وچ آثار قدیمہ
| ہندوستان وچ آثار قدیمہ | |
|---|---|
| انتظامی تقسیم | |
ترمیم  |
بھارت وچ آثار قدیمہ سائنس دا کم مکھ طور 'تے آرکیالوجیکل سروے آف انڈیا دی نگرانی ہیٹھ کیتا جاندا اے۔ ۱۲ویں صدی دے بھارتی مفکر کلہن دیاں لکھتاں وچ مقامی پرمپراواں دی رکارڈنگ، ہتھ-لکھتاں، شلالیکھاں، سکیاں اتے دی جانچ کرنا شامل اے، جس نوں آثار قدیمہ سائنس دے سبھ توں پرانے نشاناں وچوں اکّ دسیا گیا اے۔ اسدی اکّ اہم رچنا راجترنگنی اے اتے اسنوں بھارت دیاں پہلیاں اتہاس دیاں کتاباں وچوں اکّ منیا جاندا اے۔[۱]
جدید آثار قدیمہ سائنس
[سودھو]برصغیر دے آثار قدیمہ سائنس وچ دلچسپی لین والے سبھ توں پرانے غیر-بھارتی مفکراں وچوں اکّ ۱۶ویں، ۱۷ویں اتے ۱۸ویں صدی دے شروع وچ مغربی یورپی یاتری سن۔ بھارت دے پرانے سمارکاں اتے ہندو مندراں دے سبھ توں پرانے یورپیئن لکھتی ذکر ۱۶ویں، ۱۷ویں اتے ۱۸ویں صدی دے شروع وچ ملاحاں اتے یاتریاں ولوں تیار کیتے گئے سن۔ بھارت وچ کجھ اہم آثار قدیمہ ستھاناں وچ راکھیگڑھی، بھارت دے ہریانہ راج وچ واقع اکّ آثار قدیمہ تھاں شامل اے۔ موہنجودڑو اتے ہڑپا وی پرانے آثار قدیمہ تھاں ہن جو کدے بھارت دا حصہ سن، پر ہن پاکستان دیاں سرحداں دے اندر واقع ہن۔ ہڑپا رہتل نوں سندھ گھاٹی دی رہتل وی کیہا جاندا اے۔[۲]
بھارتی آثار قدیمہ-سائنس دی ودوتاپورن جانچ وڈے پدھر 'تے الیگزینڈر کننگھم ولوں متأثر سی، جو ۱۸۶۱ وچ قائم کیتے گئے بھارتی آثار قدیمہ سرویکھن ڈیپارٹمنٹ دے پہلے ڈریکٹر بنے۔ کننگھم نے وکھ-وکھ سہائکاں دے نال بھارت وچ آثار قدیمہ اہمیت والے کئی ستھاناں اتے سمارکاں دا دورہ کیتا اتے دورہ کرن توں لے کے خدائی تک مطالعہ کرن اتے رپورٹ کرن تک دے سارے کم کیتے۔[۳]
پتھر یگ
[سودھو]پرانے پتھر یگ دیاں جگھاواں مدراسین اتے سونانیئن سبھیاچار ولوں متأثر سن۔ بھوپال وچ بھیمبیٹکا روک شیلٹر اسدی ڈریکٹ اداہرن اے۔ [۴]
نوین پتھر یگ وچ بھرڑانا، مہرگڑھ اتے ایڈکل رہتل دے انش ملدے ہن۔ سنگنگلو، کپگل اتے انیگڈی دے نواس تھاں وچ اوشیش ملے ہن۔
کانسی یگ وچ جوروے، مالوا، پانڈو، آہڑ بناس اتے انتارا رہتل دے انش ملدے ہن۔ ایہناں وچوں سبھ توں اہم ہڑپا اتے ویدک دور دی رہتل ہن۔
ہڑپا رہتل
[سودھو]بھارت وچ ہڑپا رہتل دیاں پرمکھ جگھاواں راکھیگڑھی، لوتھل، کالیبنگا، دھولاویرا، موہنجودڑو، منڈی، رنگ پور، روپڑ، سنیت، سسواں، بھرڑانا آدی ہن۔[۵]
ویدک دور
[سودھو]ویدک دور دے تھاں مکھ طور تے کاپر ہورڈ اتے سوات رہتل توں متأثر سن۔[۶]
لوہا یگ وچ آثار قدیمہ دا پھلار جنپد، ہرنائک ٹبر، پردوئتا ٹبر، مہاجنپد، نند ٹبر، سکندر اعظم دا یگ، موریا دور وچ وکھ وکھ ویکھن نوں ملیا۔ [۷]
قرون وسطی بھارت وچ ہیٹھ لکھے سامراجاں دا ودھیرے اثر رہا اتے اس ویلے دیاں جگھاواں ایہناں سامراجاں توں ہی متأثر سن
- ستواہن سامراج (۲۳۰ ای.پو. – ۲۲۰ ای.)
- شنگا سامراج (۱۸۵-۷۳ ای.پو.)
- انڈو-گریک کنگڈم (۱۸۰ ای.پو. – ۱۰ ای.)
- انڈو-ستھیئن کنگڈم (50 BC - 400 AD)
- انڈو-پارتھیئن کنگڈم (ای. ۲۱ - سی. ۱۳۰)
- کشان سامراج (۶۰-۲۴۰ ای.)
- وکاٹک سامراج (سی. ۲۵۰ - سی. ۵۰۰)
- کالبھرس سامراج (سی. ۲۵۰-سی. ۶۰۰)
- گپتا سامراج (۲۸۰-۵۵۰)
- مغربی گنگا راج (۳۵۰-۱۰۰۰)
- کامروپ راج (۳۵۰-۱۱۰۰)
- میترکا سامراج (۴۷۵-۷۶۷)
- قابل شاہی سامراج (سی. ۵۰۰ - ۱۰۲۶)
- ہرش سامراج (۶۰۶-۶۴۷)
- چلکیا سامراج (۵۴۳–۷۵۳, ۹۴۲–۱۲۴۴)
- مغربی چلکیا سامراج (۹۷۳-۱۱۸۹)
- مشرقی چلکیا راج (۶۲۴-۱۰۷۵)
- گرجارا-پرتہارا سامراج (۵۵۰-۱۰۳۶)
- گہلا شاہی خاندان (۵۵۱-۱۹۴۷)
- پال سامراج (۷۵۰-۱۱۷۴)
- راشٹرکوٹ سامراج (۷۵۳-۹۸۲)
- پرمار راج (۸۰۰-۱۳۲۷)
- یادو سامراج (۸۵۰-۱۳۳۴)
- کچھواہا شاہی خاندان (۹۴۷-۱۹۴۷)
- لوہارا راج (۱۰۰۳-۱۳۲۰)
- مشرقی گنگا سامراج (۱۰۷۸-۱۴۳۴)
- دلی سلطنت (۱۲۰۶-۱۵۲۶)
- اہوم راج (۱۲۲۸-۱۸۲۶)
- چتردرگا راج (۱۳۰۰-۱۷۷۹)
- ریڈی کنگڈم (۱۳۲۵-۱۴۴۸)
- وجینگر سامراج (۱۳۳۶-۱۶۴۶)
جدید یگ
[سودھو]
- مغل سامراج (۱۵۲۶-۱۸۵۸)
- مدرائی راج (۱۵۵۹-۱۷۳۶)
- تنجاور راج (۱۵۳۲-۱۶۷۳)
- سکم راج (۱۶۴۲-۱۹۷۵)
- مراٹھا سامراج (۱۶۷۴-۱۸۱۸)
- مثل (۱۷۰۷-۱۷۹۹)
- سکھ سامراج (۱۷۹۹-۱۸۴۹)
- تراونکور راج (۱۷۲۹-۱۹۴۷)
- بستیوادی آثار قدیمہ تھاں (۱۵۱۰-۱۹۶۱)
- سائیٹاں نمنلکھت بستیوادی حکمراناں نال متعلق ہن:
- پرتگالی بھارت (۱۵۱۰-۱۹۶۱)
- ڈچّ بھارت (۱۶۰۵-۱۸۲۵)
- ڈینش بھارت(۱۶۲۰-۱۸۶۹)
- فرانسیسی بھارت (۱۷۵۹-۱۹۵۴)
- کمپنی راج (۱۷۵۷-۱۸۵۸)
- بریٹیش راج (۱۸۵۸-۱۹۴۷)
حوالے
[سودھو]- ↑ Singh, Upinder (2009). A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century (PB) (in en). Pearson India. ISBN 978-93-325-6996-6.
- ↑ «Harappa | Pakistan | Britannica». www.britannica.com (به English). دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۵-۲۹.
- ↑ «Expedition Magazine - Penn Museum». www.penn.museum. دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۵-۲۹.
- ↑ McDonald, Jo (2012-06-22). A Companion to Rock Art (in en). John Wiley & Sons. ISBN 978-1-118-25392-2.
- ↑ «Indus civilization | History, Location, Map, Artifacts, Language, & Facts | Britannica». www.britannica.com (به English). ۲۰۲۳-۰۵-۱۵. دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۵-۲۹.
- ↑ «Vedic Archeology». gosai.com (به English). دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۵-۲۹.
- ↑ «Archaeological period : Iron Age». Inrap (به English). دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۵-۲۹.