ایلومینیم

الومینیم

نشانیاں
ناں، ایٹمی نمبر، نشانی	الومنیم، 13، Al
ٹولی	کمزور دعات
گروپ، پیریڈ، بلاک	13, 3, p
ایٹمی پعار
وکھالہ
خصوصیات
ابلن نمبر	منفی2519 سیلسیس
پگلن نمبر	660.32 سیلسیس
گوڑا	2.70 گرام/لٹر
الیکٹرونیگیٹیوٹی	1.61

ایلومینیئم اک چاندی ورگی چٹی دھات اے۔ ایہدی علامت Al اے تے ایہدا ایٹمی نمبر 13 اے۔ ایہ پاݨی وچ عام حالت وچ نئیں گَݪدا۔ ایلومینیئم زمین دی تہہ وچ سَبھ توں بوہتی پائی جاݨ آلی دھات اے تے زمین وچ سیلیکان تے آکسیجن توں بعد سَبھ توں بوہتا پایا جاݨ آلا عنصر اے۔ وزن دے حساب نال ایہ زمین دا ٪8 بݨدا اے۔ ایلومینیئم کیمیائی طور اُتے بہت ری ایکٹیو اے تے اس واسطے ایہ خالص حالت وچ نئیں لَبھدا تے ایہ 270 مختلف حالتاں وچ پایا جاندا اے۔ ایلومینیئم دی سَبھ توں وڈی معدنیت باکسائٹ اے۔

ایلومینیئم بہت گَھٹ گوڑھی دھات اے۔ جدوں ایہ ہوا وچ ہُندا اے ایہدے اتے زنگ دی اک تہہ آ جاندی اے جیہڑی ایہنوں مزید زنگ نئیں لگن دیندی۔ ایہنوں عمارتاں وچ ورتیا جاندا اے۔ الومینیم تے اینوںدوجیاں دعاتاں دے نال کول کے جہاز بنان چ ورتیا جاندا اے۔ الومینیم دی سب توں بوتی ورتن آلے کمپاؤنڈ آکسائڈ تے سلفایٹ نیں۔

خاصیتاں

ایلومینیئم مقناطیسی دھات نئیں تے ایہنوں آرام نال اگ نئیں لگدی۔ ایلومینیئم دا نواں پتا روشنی دا بہت چنگا رفلیکٹر اے (92٪ روشنی نوں رفلیکٹ کردا اے) تے 98٪ مڈھلی تے باہرلی انفراریڈ تابکاری نوں رفلیکٹ کردا اے۔ ایلومینیئم سٹیل توں اک تہائی گَھٹ گوڑھا تے سخت ہُندا اے۔ ایہنوں آرام نال مشیناں واسطے پگھلا کے دوجی شکل وچ پایا جا سکدا اے۔ ایلومینیئم بہت چنگا بجلی تے گرمی دا کنڈکٹر اے، تانبے دی کنڈکٹِوِٹی ٪59 ہُندی اے۔ ایہنوں جے 1.2 کیلون تک ٹھنڈا کیتا جاوے تاں ایہ سُپر کنڈکٹر بَݨ جاندا اے۔

ایہ زمین دی تہہ دا ٪8.3 وزن دے حساب نال بݨدا اے۔ اے زمین دی تہہ وچ سَبھ توں بوہتی پائی جاݨ آلی دھات اے۔ الومینیم خالص شکل وچ نئیں لبھدا، ایہ آکسائڈ یا سیلیکیٹ دی شکل وچ لبھدا اے۔ الومینیم اپنی معدنیت باکسائٹ توں بݨدی اے۔ باکسائٹ جگ وچ سَبھ توں بوہتی آسٹریلیا، برازیل، گنی تے جمیکا وچ پائی جاندی اے تے سَبھ توں بوہتی آسٹریلیا، برازیل، چین، بھارت، گنی، انڈونیشیا، جمیکا، روس تے سرینیام توں کڈھی جاندی اے۔

الومینیم زمین وچ سبھ توں بوہتی پائی جان آلی دھات اے فیر وی کدی وی خالص شکل وچ نئیں لبھدی۔ ایلومینیئم آکسیجن دے نال پکے کیمیائی بانڈ بناندا اے۔ دوجیاں دعاتاں دے مقابلے تے اینوں اپنی معدنیت(باکسائٹ) توں کڈن چ بوت زور لگدا اے۔ اس واسطے ایہنوں بجلی نال صاف کردے نیں۔ اس واسطے ہال-ہیرولٹ پراسس ورتدے نیں۔ اس کم وچ ایلومینیئم آکسائیڈ پگھلے ہوئے کرولائٹ وچ گھولدے نیں تے جیدے توں خالص الومینیم لبدا اے۔ اس کم وچ بہت بجلی لگدی اے تے اس واسطے ایلومینیئم دے مل دا 20 توں ٪40 بجلی دا مل ہُندا اے۔ اس واسطے اس توں بہتر طریقے لبے جا رہے نیں جیہناں توں الومینیم کڈیا جاۓ۔ الومینیم صاف کرن آلیاں فیکٹریاں اوس تھاں تے زیادہ تر اوتھے ہوندیاں نيں جتھے بجلی سستی تے بوہتی ہووے جِدان متحدہ عرب امارات (تیل تے گیس دے وڈے ذخائر نیں)، ناروے، آئسلینڈ جتھے بجلی دوبارہ نواں کیتے جان آلے وسیلیاں (renewablesources) وِچوں بنائے جاندے نیں۔ جگ وچ سَبھ توں بوہتا ایلومینیئم چین، روس تے کینیڈا وچ صاف ہُندا اے۔ چین جگ وچ سَبھ توں بوہتا ایلومینیئم صاف کردا اے، جگ دا پنجواں حصہ ایتھے صاف ہُندا اے۔

50 وریاں تک آسٹریلیا سَبھ توں بوہتا باکسائٹ (ایلومینیئم دی معدنیت) دا بݨاؤݨ آلا دیس سی۔ 2007 وچ چین ایہدے توں اگے لَنگھ گیا۔ آسٹریلیا دی معدینات وچ سیلیکا دی ودی مقدار ہُندی اے جیہدی وجہ توں صاف کرنا ذرا اوکھا ہُندا اے پَر ایہناں نوں کڈھݨا سوکھا ہُندا اے۔

ایلومینیئم نوں ٪100 دوبارہ ریسائیکل کیتا جا سکدا اے۔ ایہدی وجہ توں ایلومینیئم بہت خاص دھات اے۔ الومینیم دی ریسائکلنگ 1960آں توں بعد ٹری جدوں الومینیم دے بنے ہوۓ کیناں وچ شربت وڈی مقدا چ ورتن لگ پئے۔ الومینیم نوں جینی طاقت معدنیت چوں کڈن چ لگدی اے اودے توں صرف 5٪ ریسائکل کرن چ لگدی اے۔ الومینیم تقریبن ہر واری دوجیاں دعاتاں نال کول کے ورتیا جاندا اے جیدی وجہ توں ایدے چ سختی آجاندی اے۔ الومینیم دی پتری جیڑی کین بنان چ ورتی جاندی اے اوہ 92٪-99٪ دوجی دعاتاں نال کول ہوندا اے۔ زیادہ تر الومینیم نوں تانبا، زنک، میگنیشیم، مینگانیز تے سیلیکان دے نال کولیا جاندا اے۔ الومینیم نوں جعاز، گڑیاں، ریل گڈیاں، سمندری جہاز، سائیکلاں ورگیاں ٹرن پھرن دیاں شیواں وچ ورتیا جاندا اے۔ پیک کرن واسطے تے ایلومینیئم نوں کیناں وچ شربت رکھن واسطے ورتیا جاندا اے۔ عمارتی سامان وچ وی ایلومینیئم نوں ورتیا جاندا اے۔ بجلی دیاں شیواں وچ وی الومینیم ورتیا جاندا اے۔ بہت خالص ایلومینیئم سی ڈیز وچ تے بجلی دیاں شیواں وچ ورتیا جاندا اے۔ ٹھیپیاں وچ وی ایلومینیئم ورتیا جاندا اے۔

حوالے