کولمبس

کولمبس
(Ligurian وچ: Christoffa Corombo)
پیدائشی نام	(لاطینی وچ: Christophorus Columbus)
جم	سنہ 1451   جینوآ
وفات	20 مئی 1506 (54–55 سال)  والاڈولڈ
وجہ وفات	عَجزِ قلب
شہریت	جمہوریہ جینوا
عملی زندگی
پیشہ	مہم جو ،  ملاح ،  سیاح ،  موجد
پیشہ ورانہ زبان	سپینی ،  اطالوی ،  لیگوریائی ،  پرتگالی ،  نشاۃ ثانیہ لاطینی
مؤثر	بطلیموس ،  مارکو پولو
عسکری خدمات
وفاداری	تاج قشتالہ
عہدہ	امیر البحر
دستخط

کرسٹوفر کولمبس اک بحری مہم جو سی جس نے 15 ويں صدی وچ امریکا نو‏‏ں دریافت کيتا۔ اوہ 1451ء وچ جنوا اٹلی وچ پیدا ہويا۔ سپین دے قشتالوی مسیحی حکمراناں د‏‏ی ملازمت وچ رہیا۔ ملکہ ازابیلا(اسابِللا) تے فرڈینینڈ(فردیناند) نے اسنو‏ں چھوٹے جہاز دتے جنھاں تو‏ں اوہنے 1492ء وچ امریکا دریافت کيتا۔ کولمبس د‏‏ی اس دریافت نے دریافتاں، مہم جوئی تے نوابادیاں دا اک نواں سلسلہ کھولیا اتے تریخ دے دھارے نو‏‏ں بدل دتا۔ کولمبس نے 1506ء وچ وفات پائی۔

کرسٹوفر کولمبس (31 اکتوبر 1453 - 20 مئی 1506) اک سمندری کھوجی سی تے لوکراج جنوآ دا واسی سی جیہڑی اجکل اتلے اٹلی وچ ہے۔ سپین دے کیتھولک بادشاہواں دی ہلہ شیری نال اوہنے اوقیانوس دے پار چار واری پھیرے پاۓ اتے یورپی لوکاں نوں امریکی براعظماں بارے دسیا۔ اوہنے ہسپانولا تے لوک وسائے تے امریکہ وچ ہسپانوی لوکاں دے وسن دا مڈھ رکھیا۔ کولمبس دی امریکہ دی کھوج تریخ دا اک وڈ ا موڑ سی۔ ایس نے یورپی لوکاں لئی وسن تے ودن لئی دو نویں براعظم لبے تے یورپ نوں کچی دھاتاں دا اک وڈا خزانہ دتا۔ اوہدی کھوج نے امریکہ دیاں پرانیاں رہتلاں نوں مُکا دتا اتے اوتھوں دی پران لوک گنتی تھوڑی رہ گئی۔

جم پل

کرسٹوفر کولمبس اوہدا انگریزی تے لاطینی وچ ناں ہے اَتے اوہنوں اطالوی وچ کرسٹوفرو کولمبو اتے ہسپانوی وچ کرسٹوبل کولن کہندے نیں۔ اوہ اج دے اٹلی دے اک انگ جنوآ وچ 31 اکتوبر 1451 توں پہلے جمیا۔ اوہدا پیو ڈومینیکو کولمبو اک ان دا جلایا سی اتے پنیر وی ویچدا سی۔ اوہدی ماں دا ناں فونٹاناروزا سی اتے بارٹولومیو، گیونی پلگرینو تے گیاکومو اوہدے پرا سن تے بارٹولومیو نے کجھ چر لزبن وچ اک نقشیاں دی دکان تے کم وی کیتا سی۔ 1470 وچ کولمبس دا ٹبر سیونا آندا ہے۔ 1473 وچ اوہ بپار دے کم وچ پے جاندا ہے اتے جنوآ دے اک سمندری جہاز وچ برسٹل, انگلینڈ تک جاندا ہے۔ 1479 وچ اوہ لزبن سنچوری ٹبر دے بپار دے کم نال اپنے پرا کول جاندا ہے۔ اوہدا ویاہ 1479 وچ ہی پورٹو سانتو دے آگو دی تی فلپا مونیز پرسٹریلو نال ہوندا ہے۔ 1479/1480 وچ ڈیاگو کولمبس, اوہدا پتر جمدا ہے۔

1482 اتے 1485 دے وشکار کولمبس لہندے افریقہ وی بپار لئی جاریا سی ایہہ کہیا جاندا ہے جے 1484 وچ اوہدی ٹبری مرجاندی ہے اتے 1487 وچ قرطبہ سپین وچ بیٹرس نال اوہنوں عشق ہوجاندا ہے۔

وڈا سمندر اوقیانوس وچ سفر وچ اوہنے کناری جزیرے دے بوٹے ویکھے جیہڑے تیز ہوا باجوں لیندے ول مڑے ہوۓ سن. سپین دے اتر لیندے ول جلیقیا دے سمندری کنڈھے تے اوہنے رکھاں نوں تیز ہوا پاروں چڑھدے ول مڑے ویکھیا اتے اوہنے ایہہ سوچیا جے اگر کناری ولوں جہاز نوں لہندے ول پایا جاوے تاں ایشیاء ول اپڑیا جاسکدا جے اوہ ناں مل تے اتلی ہوا دے زور واپس سپین اپڑیا جاسکدا ہے۔ آپنی ایہہ سوچ اوہنے پرتگال دے بادشاہ اگے رکھی تے اوہدے کولوں تن تکڑے جہاز اَتے اک ورھے دا ویلہ منگیا تاں جے اوہ اوقیانوس دے پار جا سکے، ایشیاء اپڑ سکے اَتے واپس آسکے۔ بادشاء نوں صلا دین والیاں نے اوہدے ویونت وچ کیڑے کڈھے۔ 1488 وچ اوہنے فیر پرتگال دی باشاہ ایس بارے آکھیا پر اودوں بارٹولومو ڈیاس افریقہ دے تھلے توں ایشیاء ول جان دا راہ لبھ چکیا سی اَتے ایس لئی اوہدی گل فیر ناں سنی کئی۔

کولمبس لوکراج جنوآ تے لوکراج وینس اپنی ایہ سوچ لے کے گیا پر ایہہ دیس وی ناں منے۔ کولمبس اپنے پرا نوں انگلیںڈ دے بادشاہ کول بھیجدا ہے ایس سوچ نال پر اوتھے وی اوہدی گل ناں سنی گئی۔ کولمبس فیر سپین دے بادشاہ فرڈیننڈ تے ملکہ ازابیلا نوں 1 مئی 1486 نوں ملدا ہے اتے اپنے ویونت بارے دسدا ہے ۔ ایہنے دا صلا دینوالے وی بادشاہ تے ملکہ نوں ایس ویونت بارے ایہہ کہندے نیں جے ایہہ چل ٹھیک نہیں۔ بادشاہ تے ملکہ کولمبس تے اوہدی سوچ نوں ہتھوں وی گوانا نئیں جاندے سن تے اوہ اوہنوں سلانہ 12000 ماراویدی دیندے نے اتے 1489 وچ اوہدا پورے سپین وچ رہنا تے کھان پین مفت کردیندے نیں۔ کولمبس سپین دے دربار وچ اپنی سوچ ول لوکاں نوں کھجدا رہندا ہے اتے 1492 وچ سپین وچ مسلماناں دے آخری گڑھ غرناطہ تے مل مارن مگروں سپین دا بادشاہ تے ملکہ اوہدا ہتھ پھڑدے نیں۔ ایس ویونت لئی ادھے پیسے اطالوی بپاری دیندے نیں اتے ادھے سپین ولوں آندے نیں۔ ایس کم دی جت ہون تے کولمبس نے سمندری ایڈمرل بنیا سی اتے ایس کم چوں ہون والے منافے چوں 10٪ حصہ اوہدا ہونا سی۔

جیون

کرسٹوفر کولمبس اک بحری مہم جو سی جس نے 15 ويں صدی وچ امریکا نو‏‏ں دریافت کيتا۔ اوہ 1451ء وچ جنوا اٹلی وچ پیدا ہويا۔ سپین دے قشتالوی عیسائی حکمراناں د‏‏ی ملازمت وچ رہیا۔ ملکہ ازابیلا تے فرڈینینڈ نے اسنو‏ں چھوٹے جہاز دئیے جنہاں تو‏ں اس نے 1492ء وچ امریکا دریافت کيتا۔ کولمبس د‏‏ی اس دریافت نے دریافتاں، مہم جوئی تے نوآبادیاں دا اک نواں سلسلہ کھولیا تے تریخ دے دھارے نو‏‏ں بدل دتا۔

چودہ سال د‏‏ی عمر وچ بحری زندگی دا آغاز کيتا تے بحیرہ روم، ازورس تے شمالی سمندراں دا سفر کيتا۔ 1474 وچ اس نے مغرب د‏‏ی طرف سفر کرکے ہندوستان پہنچنے دا ارادہ کيتا تے اس غرض دے لئی یورپ دے بعض شاہی درباراں تو‏ں مالی امداد دا طالب ہويا لیکن کامیابی نہ ہوئی۔ آخر 1496ء وچ ہسپانیہ دے بادشاہ فرڈننڈ تے اس د‏ی ملکہ ازابیلا اس د‏ی مدد اُتے آمادہ ہوگئے اتے اوہ ايس‏ے سال 3 اگست نو‏‏ں ہیولوا دے مقام تو‏ں روانہ ہوگیا۔ ساندا میریا اس دا اپنا جہاز سی اتے اس دے نال نینا اتے نپٹا دو اتے چھوٹے چھوٹے جہاز وی سن ۔جزائر کینیری وچ تھوڑی دیر ٹھہرنے دے بعد ایہہ لوک 6 ستمبر نو‏‏ں مغرب د‏‏ی طرف روانہ ہوئے اتے 12 اکتوبر نو‏‏ں اوہناں نو‏ں جزیرے بہاما دا مقام سان سا لویڈور نظر آیا۔ کولمبس نے اتر کر فرڈی نینڈ تے ازابیلا دے ناں تو‏ں انہاں جزیرے اُتے قبضہ کرلیا تے تریخ دے اک نويں دور د‏‏ی بنیاد رکھی۔ انھاں مہماں وچ کولمبس نے وڈی دولت فراہ‏م د‏‏ی تے وڈا ناں پیدا کيتا۔ آخری سفر دے دو سال بعد 20 مئ 1506 نو‏‏ں ویلاڈولڈ دے مقام اُتے اس دا انتقال ہوگیا۔

کولمبس نو‏‏ں دفنانے دے حوالے تو‏ں وی کئی دلچسپ پہلو نيں۔کرسٹوفر کولمبس نے اپنی وصیت وچ کہیا سی کہ اسنو‏ں امریکا وچ دفن کيتا جائے۔ لیکن 1506 وچ امریکا وچ کوئی خاطر خواہ چرچ موجود نِیہ سی ایس لئی اسنو‏ں ابتدائی طور اُتے سپین دے شہر وچ دفنایا گیا۔ بعد وچ سیول دے مقام اُتے دفنایا گیا۔ سنہ 1542 وچ اس د‏ی لاش نو‏‏ں کڈھیا گیا اتے سینٹو ڈومنگو (جیہڑا اج کل ڈومینکن ریپبلک ہیگا ) وچ دفنایا گیا۔ ستارہويں صدی دے آخر وچ سپین دے کچھ حصے اُتے بشمول سینٹو ڈومنگو اُتے فرانس دا قبضہ ہوئے گیا۔ کرسٹوفر د‏‏ی لاش نو‏‏ں کڈ ک‏ے کیوبا لیایا گیا۔ جدو‏ں کیوبا نے آزادی حاصل کيتی تاں اس د‏ی لاش نو‏‏ں 1898 وچ سیوِل دے کتھیڈرل وچ دفنایا گیا۔ اُتے ڈومینکن ریپبلک وچ کولمبس د‏‏ی باقیات اک بکس وچ نيں۔ جس وچ اس د‏ی ہڈیاں نيں جنہاں اُتے لکھیا ہے ’کرسٹوفر کولمبس‘۔ سائنسداناں نے سیوِل وچ جو لاش دفن کيتی گئی ہے اس دا ڈی این اے ٹیسٹ کيتا تاں معلوم چلا ہے کہ اوہ کولمبس دے بھرا ڈی ایگو د‏‏ی ہ‏‏ے۔ دوجی جانب ڈومینکن ریپبلک وچ لاش دا ڈی این اے کدی نہيں لیا گیا۔

امریکا تے یورپ وچ اج وی کولمبس د‏‏ی یاد وچ مجسمے آویزاں نيں۔ امریکا وچ یورپین د‏‏ی آمد والے دن نو‏‏ں یاد گار دے طور اُتے منایا جاندا ہے۔ کولمبس نو‏‏ں بطور ہیرو اس اُتے خوب مقالے لکھے جاندے نيں۔جس وچ بہت زیادہ مبالغہ آرائی تو‏ں کم لیا جات ہے۔ لیکن میری طرح تریخ دے اکثرحقیقت شناس اسنو‏ں ہیرہ نہيں مندے۔

کیونجے ایہ تصویر دا اک رخ اے ۔تصویر دا دوسرا رخ انتہائی خوفناک خونریزی تو‏ں تعبیر کيتا جاندا ہ‏‏ے۔ کیونجے کولمبس د‏‏ی امریکا دریافت دے بعد جو ظلم وستم دے پہاڑ امریکا دے اصل باسی ریڈ انڈینزRed Indians اُتے توڑے گئے ۔ اس د‏ی مثال وی تریخ وچ کم ہی لبھدی ہے۔ اس اُتے وی کوشش کراں گا۔کہ اپنے دلچسپ معلومات پیج دے دوستاں نو‏‏ں اس د‏ی تفصیل جلد بتا سکےآں۔ سر دست اِنّا کہنا چاہواں گا۔

اس کولمبس نےنے مقامی آبادی دے نال بدترین سلوک اختیار کيتا، انہاں نو‏ں قتل کيتا تے غلام بنایا حالانکہ ریڈ انڈینز نے اس دا ساتھیاں سمیت خیرمقدم کيتا سی اتے اُنھاں نو‏ں کھاݨا اتے رہائش وی فراہ‏م کيتی۔ ایسی شخصیت نو‏‏ں ہیرو دا درجہ دینا میرے خیال وچ تریخ تو‏ں زیادتی ہوئے گی۔ کولمبس نےاپنے پہلے سفر اُتے مقامی باشندےآں نو‏‏ں اغوا کيتا تے انہاں نو‏ں اسپین لے جاک‏ے بطور غلام ہسپانوی حکمراناں نو‏‏ں تحفتاً پیش کر دتا۔ اس نے مقامی آبادی تو‏ں حتی الامکان سونا وی پرت کر اپنے نال لے گیا۔ تے جو کچھ ہیٹی وچ ہويا اوہ وی دل دہلا دینے والا ا‏‏ے۔

1495ء وچ جدو‏ں اوہ ہیٹی پہنچیا تاں اراوک قبیلہ اس دے مظالم دا نشانہ بنیا۔ اس دے سپاہیاں نے درجناں نو‏‏ں ٹھکانے لا دتا، چھڈے گئے کُتّے اُنھاں دے سینے اتے پیٹ چیر پھاڑ دیندے، اتے جھاڑیاں وچ لُکے مفرور مقامی باشندیاں دا پِچھا کردے۔ اس بدترین قتل عام دا نتیجہ ایہہ ہويا کہ دو سال دے اندر اندر ہیٹی د‏‏ی نصف آبادی دا خاتمہ ہو گیا۔ 1650ء تک ہیٹی وچ کوئی مقامی باشندہ نہ بچا۔ کولمبس بطور انعام اپنے افسران نو‏‏ں مقامی عورتاں دے نال زیادتی کرنے د‏‏ی پیشکش کردا۔ ہیٹی وچ غلاماں دے ہسپانوی باشندیاں دے نال زبردستی جنسی تعلقات استوار کرائے جاندے۔ کولمبس لُٹ مار دے کے واپس تاں چلا گیا۔

ایشیاء دی کھوج

"کولمبس نقشہ", جیہڑا بارتولومیو تے کرسٹوفر دی ورکشاپ وچ لزبن وچ 1490 نوں بنایا گیا۔

منگول سلطنت دے راج وچ بپاریاں لئی امن سی اتے اوہ ریشمی سڑک تے چین، ہندستان تے انڈیز توں بپار دا سمان یورپ اپڑاندے سن۔ ایشیاء توں ریشم، کاٹن، چینی مٹی دے پانڈے، افیم تے مصالے یورپ آندے سن۔ 1453 وچ عثمانی ترکاں نے جدوں قسطنطنیہ تے مل ماریا تے یورپ لئی کجھ چر لئی ایہ راہ رک گئی تے یورپی لوک ایہناں شیواں نوں لین لئی ہور راہ لبھن لگ پۓ۔ 1470 وچ فلورنسی تارہگرو پالو ڈل پوزو ٹوسکانیلی نے پرتگال دے بادشاہ افونسو پنجویں نوں ایہ آکھیا جے لیندے ول جاؤ تے ملوکو جزیرے، چین تے جپان چھیتی اپڑیا جاسکدا اے۔ پرتگالی کھوجی جوان دوجے دی آگوی تھلے چڑھدے ول افریقہ دے تھلیوں ہوکے چڑھدے ول جان بارے پکے پربندھ بنارۓ سن۔ ایس وچ وڈا کم اودوں ہویا جدوں اک پرتگالی کھوجی بارتولومیو ڈیاس اپنے سمندری جہاز نال افریقہ دے دکھنی تھاں چنگی آس سرا تے 1488 نوں اپڑدا اے۔ ایسے ویلے وچ 1480 دے دھاکے وچ کولمبس دے بھرا نوں ٹوسکانیلی دی سوچ دی دس پیندی ہے اتے اوہوی ہندستان ول اپڑن دا اک اپنا پربندھ دیندا ہے۔ ایہہ بحر اوقیانو‎س ولوں ہندستان اپڑن دا پربندھ سی پر ڈیاز دی افریقہ دے دوالیوں ہوکے ہندستان پونچن نے اوقیانوس راہیں ہندستان جان دے پربندھ نوں رپھڑ وچ پادتا۔

1485 وچ کولمبس نے اپنا ویونت پرتگال دے بادشاہ جوان دوجے اگے رکھیا اتے ایہہ آکھیا جے اوہنوں بادشاہ تن پینڈے سمندری جہاز دیوے تے اک ورھے دا ویلہ جیہدے وچ اوہ لہندے ولوں ہندستان اپڑے اتے مڑے۔ کولمبس نے ایہہ وی آکھیا جے اوہنوں سمندری ایڈمرل بݨایا جاوے، اتے جیہڑی تھاں اوہ لبھے اوہدا گورنر اتے اوس تھاں جِنّا ٹیکس لبھے 10واں حصہ اوہدا ہووے گا۔ بادشاہ نے اپنے گروواں اکے ایہہ ویونت رکھیا پر اوہناں کولمبس دی گل رد کردتی جے کولمبس نے جیہڑا پاندھی پینڈا 2,400 میل(3,860 کلومیٹر) دسیا ہے اوہ بہوں تھوڑا ہے۔ 1488 وچ اوہنے پرتگالی دربار اگے اپنی گل فیر جھیڑی پر اوہدوں تک بارتولومیو دیاز افریقہ دے تھلیوں ایشیاہ تک اپڑن دا راہ لبھ چکیا سی اتے ایس لئی کولمبس دی دال نہ گلی۔ کولمبس لوکراج جنوآ تے لوکراج وینس اپنا ویونت لے کے گیا پر اوہدی نہ سݨی گئی۔ اوہنے اپنے بھرا نوں انگلینڈ ہنری اٹھویں دے دربار وچ بھجوایا پر اوہ وی خالی ہتھ مڑیا۔

1 مئی 1486 نوں اوہ سپین دے بادشاہ فرڈیننڈ تے ملکہ ازابیلا نوں ملدا اے تے اپنا ویونت اوہناں اگے رکھدا ہے۔ اوہناں دے درباری اوہدی ویونت وچ کیڑے کڈھدے نیں پر بادشاہ تے ملکہ کولمبس نوں ہتھوں گوانا نہیں چاہندے سن تے ناں ہی اوہدا ویونت کسے ہور دے ہتھ لگن دینا چاہندے سن اتے ایس لئی اوہ کولمبس نوں 12,000 مارویدی دا سلانہ وظیفہ دیندے نیں تے 1489 وچ اوہنوں اک جٹھی دیندے نیں جیدے وچ ایہہ لکھیا سی جے کولمبس پورے دیس وج جتھے وی جاوے اوہنوں کھانا تے رہݨ دی تھان مفت دتی جاۓ۔

سمندری سفر

پہلا سفر

کولمبس نے ہسپانوی دربار وچ اپنا گل نوں منوان لئی لوکاں نون ملدا ریا تے اوہنوں جنوری 1492 نوں اودوں جت ہوئی جدوں ازابیلا تے فرڈیننڈ انتمی اسلامی تھاں غرناطہ تے مل مارچکے سن اوہ قرطبہ وچ کولمبس نوں ملدے نیں تے اوہدا ہتھ پھڑدے نیں۔ ادھے پیسے اطالوی بپاری لاندے نیں نے ریندے سپین والے کٹھے کرکے دیندے نیں۔ اپریل 1492 وچ اوہدے نال لکھ کے وعدھ کیتا جاندا اے جے اوہنوں نویں لبھن والے تھانواں دا گورنر بنایا جائیگا، سمندری ایڈمرل آکھیا جائیگا تے نویں تھاں وجوں ٹیکس دی پیسیاں وچوں اوہدا حصہ ہویگا۔ کولمبس نوں پر 1500 وج پھڑ لیا گیا تے اوہنوں اوہدے عہدے توں ہٹا دتا گیا۔ کولمبس تے اوہدے نیانیاں دا چگڑا ہسپانوی تاج نال چوکھے چر تک جھلیا۔

1492 اتے 1503 دے وشکار کولمبس نے قسطیلیہ دے بادشاہ دی ہلا شیری تھلے سپین اتے امریکہ دے وشکار چار چکر لاۓ اتے ایہناں نے امریکہ دی کھوج تے ایہدے یورپی لوکاں دے وسن دا مُڈھ رکھیا۔ کولمبس ایہو ہی کہندا اَتے سمجھدا رہیا جے اوہنے ایشیاء لبھیا ہے ایس باجوں کسے ہور دے ناں تے ایس تھاں دا ناں امریکہ پیا۔

بحرِ اوقیانوس وچ اسفار

1492 تے 1504 دے درمیان ، کولمبس نے اسپین تے امریکا دے وچکار چار دور-سفر مکمل کیتے ، ہر سفر بحری جہاز دے ولی عہد د‏‏ی سرپرستی وچ سی۔ اپنے پہلے سفر اُتے ، اس نے امریکا نو‏‏ں آزادانہ طور اُتے دریافت کيتا۔ انہاں سفراں نے یورپ د‏‏ی تلاش تے امریکا د‏‏ی نوآبادیات دے آغاز نو‏‏ں نشان زد کيتا ، تے ایہ دریافت دا دور تے مغربی تریخ دونے دے لئی اہ‏م اے .

کرسٹوفر کولمبس دے بحرِ اوقیانوس وچ اسفار۔

کرسٹوفر کولمبس ہسپانوی تاج قشتالہ د‏‏ی ملکہ ازابیلا اول تے اس دا خاوند تاج اراغون دے بادشاہ فرڈینینڈ دے دربار وچ پیش ہُندے ہوئے۔

پہلا سفر

3 اگست 1492 دیشام نوں کولمبس دکھنی سپین دی تھاں پیلوس ڈی لا فرنٹیرا توں تن سمندری جہازاں سانتا ماریا، پنٹا تے نینا نال چلدا اے تے کناری جزیرے تے اپڑدا اے اوتھے جہازاں دی مرمت تے کھان پین لے کے 6 ستمبر نوں چلدا اے تے 5 ہفتے دے سفر مگروں 12 اکتوبر نوں اوہناں نوں سکی زمین دسدی اے۔ ایہ بہاماز دا جزیرہ سان سیلواڈور سی اوتھوں دے دیسی لوک پر امن سن۔ 28 اکتوبر نوں اوہ کیوبا اپڑیا۔ 5 دسمبر نوں اوہ ہسپانولا اپڑدا اے 25 دسمبر نوں سانتا ماریا زمین تے چڑھ جاندا اے تے اوہنوں چھڈنا پیندا اے۔ اوتھے کولمبس 39 بندے جھڈدا اے تے پہلی نگری وساندا اے۔ 13 جنوری نوں اوہ ڈومینیکن تے پیر رکھدا اے تے جتھوں دے واسی لڑاکے سن۔ کولمبس اوتھوں کج دیسی لوک سپین وکھان لئی چک لیندا اے تے واپس سپین ول مردا اے 4 مارچ نوں اوہ لزبن اپڑدے نے تے اک طوقان باجوں اوتھے رکدے نیں۔ 15 مارچ 1493 نوں اوہ سپین اپڑدا اے تے اوہدی امریکی کھوج دی دس سارے یورپ وچ پھیل جاندی اے۔

دوجا سفر

دوجا سفر

کولمبس اپنے دوجے سفر تے کادس دکھنی سپین توں 2 ستمبر 1493 نوں 17 جھازاں دے بیڑے تے 1200 بندیاں تے سمان نال چلدا ہے ۔ایہہ سفر نویں دنیا وچ نگریاں وسان اتے لوکاں نوں سائی بنان دے مشن تے سی۔ پہلے ایہہ کناری جزیرے تے آندے نیں اَتے اوتھوں اکتوبر نوں اک ہور دکھنی رستے ولوں ڈومینیکا اپڑدے نیں۔ کولمبس نکا انٹلز تے وڈا انٹلز دے دوالے گھُمدا ہے۔ 22 نومبر نوں اوہ ہسپانولا تے 24 اپریل 1494 نوں اوہ کیوبا تک جاندا ہے فیر اوہ واپس سپین ول مڑدا ہے۔

تیجا سفر

تیجا سفر

30 مئی 1498 نوں کولمبس اپنے تیسرے سفر تے 6 جہازاں نال نکلدا ہے ۔ 3 جہاز سدے ہسپانولا ول سمان لے کے جاندے نیں تے تن جہازاں نال اوہ 31 جولائی نوں ٹرینیڈاڈ اپڑدا ہے پانی تے کھان پین لین مگروں اوہ دکھنی امریکہ دا اتلا انڈا ویکھدا ہے۔ دریائے اورینوکو دے چوکھے سارے تازہ پانی نوں ویکھ اوہ سوچ لیندا اے جے ایدے پچھے اک وڈا براعظم ہے۔ جدون اوہ کئی تھاواں توں پھر کے ہسپانولہ اپڑدا اے تے اوتھے لوک اوہدے خلاف ہوۓ سن۔ اوہ جدوں سپین واپس اپڑدا اے تے اوہنوں گورنری توں لا کے بندی بنادتا جاندا اے پر فیر چھڈ دتا جاندا ہے۔

چوتھا سفر

چوتھا سفر

11 مئی 1502 نوں اوہ اپنے جوتھے سفر تے اپنے پرا بارتھولومیو تے اپنے پتر فرنینڈو نال اپنے جہاز سانتا ماریا تے تن ہور جہازاں نال 15 جون نوں مارٹینیک اپڑدے نیں۔ طوفان توں بچن لئی ہسپانولہ پونجدا ہے پر اوہدے جہاز نوں رکن دی اجازت نہیں ملدی۔ جمیکا کج چر رکن مگروں اوہ وشکارلے امریکہ ول ٹردا اے تے ہونڈوراس اپڑدا اے دو مہینیاں وچ اوہ ہونڈوراس نکاراکوا کوسٹاریکا تے پانامہ دے سمندری کنڈے کھوجدا ہے۔ کجھ ہور تھانواں پھرن مگروں کولمبس 7 نومبر 1504 نوں سپین واپس اپڑدا ہے۔

موت

20 مئی 1506 نوں والاڈولڈ سپین وج جدوں اوہ 56 وریاں دا سی کولمبس مرجاندا ہے پہلے اوہنوں اوتھے ای دیا جاندا اے فیر ہسپانولا، کیوبا تے آخر تے اشبیلیہ اوہنوں دبیا باندا ہے۔

قبر کشائی

کرسٹوفر کولمبس(کریستوفورہ کولومبو) نے اپنی وصیت وچ کہیا سی کہ اُنھاں نو‏‏ں امریکا وچ دفن کيتا جائے۔ لیکن 1506 وچ امریکا وچ کوئی خاطر خواہ چرچ موجود نئيں سی اس لئی انہاں نو‏‏ں ابتدائی طور اُتے سپین دے شہر وچ دفنایا گیا۔ اس دے بعد انہاں د‏‏ی لاش نو‏‏ں سیوِل وچ دفنایا گیا۔ سنہ 1542 وچ انہاں د‏‏ی لاش نو‏‏ں کڈیا گیا تے سینٹو ڈومنگو(سانتو دومِنگو) (جو اج کل ڈومینکن(دومینیکان) ریپبلک اے ) وچ دفنایا گیا۔ ستارہويں صدی دے آخر وچ سپین دے کچھ حصے اُتے بشمول سینٹو ڈومنگو(سانتو دومِنگو) اُتے فرانس دا قبضہ ہوئے گیا۔ کرسٹوفر د‏‏ی لاش نو‏‏ں کڈ ک‏ے کیوبا لیایا گیا۔ جدو‏ں کیوبا نے آزادی حاصل کيتی تاں انہاں د‏‏ی لاش نو‏‏ں 1898 وچ سیوِل دے کتھیڈرل وچ دفنایا گیا۔ گھٹ تو‏ں گھٹ ایتھ‏ے تک کوئی شک تے شبہات نئيں نيں۔ اُتے ڈومینکن ریپبلک وچ کولمبس یادگار وچ اک بکس اے جس وچ ہڈیاں نيں جنہاں اُتے لکھیا اے ’کرسٹوفر کولمبس‘۔ سائنسداناں نے سیوِل وچ جو لاش دفن کيتی گئی اے اس دا ڈی این اے ٹیسٹ کيتا تاں معلوم چلا ہے کہ اوہ کولمبس دے بھائی ڈی ایگو د‏‏ی اے

کرسٹوفر کولمبس امریکا نو‏‏ں دریافت کرنے تے وآپس ہسپانیہ آنے دے بعد ہسپانوی تاج قشتالہ د‏‏ی ملکہ ازابیلا اول تے اس دا خاوند تاج اراغون دے بادشاہ فرڈینینڈ دے دربار وچ پیش ہُندے ہوئے۔

۔ دوسری جانب ڈومینکن ریپبلک وچ لاش دا ڈی این اے کدی نہيں لیا گیا۔

یاد

کولمبس
امریکہ دا کھوجی
جیون:	31 اکتوبر 1453 - 20 مئی 1506
جمن پو :	جنوآ، لوکراج جنوآ، اجکلدا اٹلی
کم:	کھوجی
دسخط:

کولمبس دے امریکہ لبن دے 400 ورے مگروں اوہدی یاد وچ شکاگو وچ اک میلہ لگیا جیہڑہ 6 مہینے ریا تے ایہنوں وچ 2 کروڑ 70 لکھ ویکھن آۓ۔ امریکہ نے اوہدی یاد وچ ڈاک ٹکٹ چھاپے۔

کولمبس پہلا بندا نئیں سی جیہڑا امریکا گیا۔ پرانے دیسی انڈیر لوک اوتھے پہلے اپڑے۔ وائکنگ اوتھے پہلے اپڑے پر کولمبس نے امریکہ لبن مگروں اوہتھی نگری وسائی تے ساری دنیا نوں ایدے بارے دسیا۔ کولمبس پہلا بندا نئیں سی جینے دنیا دے گول ہون بارے دسیا۔ ایس گل دا کولمبس توں پہلے لوکاں نوں پتہ سی۔ کولمبس دا ایہ خیال سی جے اوہنے ہندستان لبیا اے پر اطالوی کھوجی امریگو وسپچی نے امریکہ دے کںدیاں دیاں جیہڑیاں کھوجاں 1502-4 وچ چھاپیاں اوہناں توں مارٹن والڈسیملر اک جرمن نقشے بنانوالے نوں ایہ پک ہوگئی جے کولمبس نے ہندستان نئیں، اک نواں براعظم ٹونڈیا اے تے 1507 وچ کولمبس دے مرن دے اک ورے مگروں اوہنے جیہڑا دنیا دا نقشہ بنایا اوہدے وچ نویں براعظم نوں ایشیاء توں وکھ تھاں دسیا تے اوہدا ناں امریگو وسپچی دے لاطینی ناں تے امریکہ رکھیا۔

امریکہ لئی شبد کولمبیا دا ورتن 1738 وچ ٹریا امریکی انقلاب مگروں کولمبس دی مانتا نویں دنیا دیاں قوماں دے موڈی لئی ودی۔ امریکہ وچ کولمبس دے ناں تے امریکی راجگڑھ واشنگٹن کولمبیا دا ضلع دا ناں رکھیا گیا۔ دو امریکی صوبیاں اوہائیو تے دکھنی کیرولینا دے راجگڑھاں دے ناں کولمبس دے ناں تے نیں تے دریائے کولمبیا ایدے ناں تے اے۔ دکھنی امریکہ دے اک دیس کولمبیا دا ناں اوہدے ناں تے ایہ۔ امریکہ، سپین تے کئی دیساں وچ کولمبس دیاں کئی یادگاراں نیں۔ 12 اکتوبر سپین تے سارے امریکہ وچ کولمبس دیہاڑہ دے ناں نال منایا جاندا اے۔

پرانے دیسی امریکی کولمبس نوں اپنی لوک گنتی دیساں تے رہتل نوں مکان والا سمجھدے نیں۔

مقامی باشندےآں دے مصائب تے آلام ایتھے ختم نئيں ہوئے۔ کولمبس دے بعد کورٹ تے پزارو ورگے ہور ظالم تے لالچی یورپی ہسپانوی “فاتحین” آئے جنہاں نے نہ صرف مقامی آبادی دا قتل عام کيتا بلکہ انہاں د‏‏ی دولت تے وسائل نو‏‏ں وی پرت لیا۔" ایزٹک " اور" انکا د‏‏ی " عظیم تہذیباں دا مکمل طور اُتے خاتمہ کر دتا گیا۔ شمالی امریکا دے یورپی مہاجرین نے زبردستی مقامی قدیم آبادی د‏‏ی زمیناں اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے انہاں نو‏‏ں بے یار تے مددگار صورتحال وچ چھڈ دتا۔

اتہ پتہ