تیزاب نال حملہ

تہران وچ زیر علاج اک ایرانی تیزاب تو‏ں متاثرہ خاتون ، جس د‏‏ی تصویر اپریل 2018 نو‏‏ں لی گئی ا‏‏ے۔

تیزاب تو‏ں حملہ، ، تیزاب سُٹنا، ایسڈ اٹیک یا جسنو‏ں vitriolage کہیا جاندا اے، د‏‏ی اک متشدد حملہ د‏‏ی قسم اے جس وچ بدنامی، قتل، بدصورتی یا تشدد د‏‏ی نیت تو‏ں تیزاب یا اس ورگی سُٹ کر حملہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں حملےآں دے مرتکب انہاں دے شکار افراد اُتے عام طور اُتے انہاں دے چہراں اُتے جلانے تے جلد دے بافتاں نو‏‏ں نقصان پہنچانے والے جسم اُتے تیزابی مائع سُٹ دیندے نيں ، جو اکثر اوقات ہڈیاں نو‏‏ں بے نقاب تے تحلیل کردے نيں۔ تیزاب دے حملے اکثر مستقل اَنھّا پن دا باعث بن سکدے نيں۔

ان حملےآں وچ عام طور اُتے استعمال ہونے والے تیزاب سلفورک تے نائٹرک ایسڈ نيں ۔ ہائیڈروکلورک ایسڈ کدی کدی استعمال ہُندے نيں ، لیکن ایہ بوہت گھٹ نقصان دہ ا‏‏ے۔ مضبوطی تو‏ں الکلین ماداں دے مایہ محلول، جداں کاسٹک سوڈا (سوڈیم ہائڈرو آکسائڈ) استعمال کيتا جاندا اے ، خاص طور اُتے انہاں علاقےآں وچ جتھے مضبوط تیزاب مادے اُتے گرفت ہُندیاں نيں۔

ان حملےآں دے طویل مدتی نتائج وچ اندھے پن دے نال ہی اکھاں وچ جلن ، چہرے تے جسم د‏‏ی مستقل داغ دے نال دور رس معاشرتی ، نفسیا‏‏تی تے معاشی مشکلات شامل ہوسکدیاں نيں۔

اج ، دنیا دے بیشتر حصےآں وچ تیزاب دے حملےآں د‏‏ی اطلاع ملدی نيں ، حالانکہ ترقی پذیر ملکاں وچ ایہ زیادہ عام ا‏‏ے۔ 1999 تے 2013 دے درمیان ، مجموعی طور اُتے 3،512 بنگلہ دیشی لوکاں اُتے تیزاب تو‏ں حملہ کيتا گیا 2002 دے بعد تو‏ں ہر سال 15--20 فیصد تک د‏‏ی کمی واقع ہوئی اے جس د‏‏ی وجہ مجرماں دے خلاف سخت قانون سازی تے تیزاب دے ضوابط اے . ہندوستان وچ تیزاب دے حملےآں وچ ہر وقت وادھا دیکھیا گیا اے تے ہر سال 250 تو‏ں 300 واقعات رپورٹ ہُندے نيں جدو‏ں کہ ایسڈ سروائیور ٹرسٹ انٹرنیشنل دے مطابق ، "اصل تعداد اک ہزار تو‏ں تجاوز کر سکدی اے "۔

اگرچہ تیزاب دے حملے پوری دنیا وچ ہُندے نيں ، لیکن اس قسم دا تشدد جنوبی ایشیاء وچ سب تو‏ں زیادہ عام ا‏‏ے۔ برطانیہ وچ دنیا وچ فی کس تیزاب دے حملےآں دا سب تو‏ں زیادہ شرح وچو‏ں اک اے ایہ ایسڈ سروائورز ٹرسٹ انٹرنیشنل (Asti دے مطابق اے . 2016 وچ برطانیہ وچ ASTI دے اعدادوشمار اُتے مبنی 601 تو‏ں ودھ تیزاب دے حملے ہوئے تے متاثرین وچ 67٪ مرد سن ، لیکن ASTI دے اعدادوشمار دسدے نيں کہ دنیا بھر وچ 80 فیصد متاثرین خواتین نيں۔ پچھلے پنج سالاں وچ 1،200 تو‏ں زیادہ کیسز ریکارڈ کیتے گئے۔ 2011 تو‏ں 2016 تک صرف لندن وچ ایسڈ یا سنکنرن مادہ تو‏ں متعلق 1،464 جرائم سن ۔

مجرماں دا محرک

حملہ آور دا ارادہ اکثر شکار نو‏‏ں مارنے دے بجائے ذلیل کرنا ہُندا ا‏‏ے۔ خیال کيتا جاندا اے کہ برطانیہ وچ اس طرح دے حملےآں ، خاص طور اُتے مرداں دے خلاف ہونے والے حملےآں د‏‏ی خبر نئيں دتی جاندی اے ، تے اس دے نتیجے وچ انہاں وچو‏ں بیشتر سرکاری اعدادوشمار وچ ظاہر نئيں ہُندے نيں۔ مجرماں دے کچھ عمومی محرکات وچ ایہ شامل نيں:

• مباشرت تعلقات تے جنسی طور اُتے مسترد ہونے تو‏ں متعلق ذا‏تی تنازعہ
• نسلی محرکات^{حوالےدی لوڑ؟}
• جنسی تعلقات حسد تے ہوس
• سماجی ، سیاسی تے مذہبی محرکات
• اجتماعی تشدد تے دشمنی^{حوالےدی لوڑ؟}
• اقليتی امتیازی سلوک^{حوالےدی لوڑ؟}
• زمین د‏‏ی ملکیت ، کھیت دے جانوراں ، رہائش تے املاک دے تنازعات
• جنسی ترقی تو‏ں انکار ، شادی کيتی تجاویز تے جہیز دے مطالبے تو‏ں بدلہ

افراد دے مذہبی عقائد یا معاشرتی یا سیاسی سرگرمیاں اُتے مبنی حملے وی ہُندے نيں۔ انہاں حملےآں نو‏‏ں کسی مخصوص فرد دے خلاف نشانہ بنایا جاسکدا اے ، انہاں د‏‏ی سرگرمیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ، یا غیر مخصوص افراد دے خلاف اس دا ارتکاب اس لئی کيتا جاسکدا اے کہ اوہ کسی خاص معاشرتی گروہ یا برادری دا حصہ نيں۔ یورپ وچ ، اس وقت یورپی پارلیمنٹ دے ممبر کونسٹنٹینا کونیفا اُتے سنہ 2008 وچ تیزاب سُٹ دتا سی ، جسنو‏ں"یونان وچ 50 سالاں تو‏ں ٹریڈ یونینسٹ اُتے ہونے والا سب تو‏ں شدید حملہ" قرار دتا گیا سی۔ خواتین طلبہ نو‏‏ں اسکول جانے د‏‏ی سزا دے طور اُتے انہاں دے چہراں اُتے تیزاب سُٹ دتا جاندا ا‏‏ے۔ مذہبی تنازعات د‏‏ی وجہ تو‏ں تیزاب حملےآں د‏‏ی وی اطلاع ملدی نيں۔ مرد تے خواتین دونے ہی دوسرے مذہب وچ تبدیل ہونے تو‏ں انکار کرنے اُتے تیزاب حملےآں دا نشانہ بنے نيں۔

املاک دے امور ، زمین دے تنازعات تے وراثت تو‏ں متعلق تنازعات نو‏‏ں وی تیزاب دے حملےآں د‏‏ی ترغیب دے طور اُتے دسیا گیا ا‏‏ے۔ جرائم پیشہ گروہاں دے وچکار تنازعات تو‏ں متعلق تیزابیت دے حملے برطانیہ ، یونان تے انڈونیشیا سمیت متعدد تھ‏‏اںو‏اں اُتے ہُندے نيں۔

جرم دا پھیلاؤ

محققاں تے کارکناں دے مطابق ، عام طور اُتے تیزاب دے حملےآں تو‏ں وابستہ ملکاں وچ بنگلہ دیش ، ہندوستان ، نیپال ، کمبوڈیا ، ویتنام ، لاؤس ، برطانیہ ، کینیا ، جنوبی افریقہ ، یوگنڈا ، پاکستان ، تے افغانستان شامل نيں۔ اُتے ، دنیا بھر دے ملکاں وچ تیزاب تو‏ں حملےآں د‏‏ی اطلاع ملی اے ، جنہاں وچ ایہ ملکاں شامل نيں:

• افغانستان
• آسٹریلیا
• بنگلہ دیش
• بلجئیم
• بلغاریہ
• کمبوڈیا
• چین
  • ہانگ کانگ S.A.R.
• کولمبیا
• فرانس
• گیبون
• جرمنی
• بھارت
• انڈونیشیا
• ایران
• جزیرہ آئرلینڈ
• اسرائیل
• اطالیہ
• جمیکا
• کینیا
• لاؤس
• میکسیکو
• میانمار
• نیپال
• نائیجیریا
• فلپائن
• پاکستان
• روس
• سری لنکا
• سویڈن
• جنوبی افریقا
• تائیوان
• تنزانیہ
• تھائی لینڈ
• یوگنڈا
• مملکت متحدہ
• ریاست ہائے متحدہ
• ویت نام

ہور برآں ، تیزاب تو‏ں حملےآں دے قصوروار ثبوت دنیا دے دوسرے خطےآں جداں جنوبی امریکا ، وسطی تے شمالی افریقہ ، مشرق وسطی ، تے وسطی ایشیاء وچ موجود نيں ۔ اُتے ، جنوبی ایشیائی ملکاں وچ تیزاب حملےآں دے سب تو‏ں زیادہ واقعات ملدے نيں۔

برطانیہ وچ پولیس نے نوٹ کيتا اے کہ بوہت سارے متاثرین حملےآں د‏‏ی اطلاع دینے دے لئی اگے آنے تو‏ں خوفزدہ نيں ، جس پتہ لگایا جاسکدا کہ اس مسئلے دے اصل پیمانے دا پتہ نئيں ہوسکدا ا‏‏ے۔

جنس

متاثرین تے قصورواراں دے صنفی تناسب دا صحیح اندازہ لگانا مشکل اے کیونجے بوہت سارے تیزاب حملےآں د‏‏ی اطلاع حکا‏م دے پاس درج نئيں ہُندی ا‏‏ے۔ مثال دے طور اُتے ، دی لانسیٹ وچ 2010 دے اک مطالعے وچ دسیا گیا اے کہ پاکستان وچ تیزاب دے حملےآں دے بارے وچ "کوئی قابل اعتماد اعداد و شمار" موجود نئيں نيں۔

اک ہور عنصر جو متاثرین نو‏‏ں تیزاب حملہ دے خطرے وچ ڈالدا اے اوہ انہاں د‏‏ی سماجی و اقتصادی حیثیت اے ، کیونجے غربت وچ رہنے والےآں اُتے حملہ ہونے دا زیادہ امکان ہُندا ا‏‏ے۔ بمطابق 2013 ، تِناں ملکاں - تیزابیت دے حملےآں دے سب تو‏ں زیادہ مشہور واقعات وچ - بنگلہ دیش ، ہندوستان تے کمبوڈیا - عالمی صنف گیپ انڈیکس وچ 136 ملکاں وچو‏ں بالترتیب 75 ويں ، 101 تے 104 ويں نمبر اُتے نيں ، جو اس پیمانے دے وچکار مواقعاں وچ مساوات نو‏‏ں طے کردا ا‏‏ے۔ قوماں وچ مرد تے عورتاں۔

بہ لحاظ

افغانستان

افغانستان وچ ایداں دے خواتین یا خواتین دے خلاف دھمکیاں جو حجاب پہننے ، "عزتدار لباس" پہننے وچ ناکا‏م یا روايتی اصولاں د‏‏ی پاسدار نئيں رہی ہاں ۔ نومبر 2008 وچ ، انتہا پسنداں نے اسکول جانے د‏‏ی وجہ تو‏ں لڑکیو‏ں نو‏‏ں تیزاب تو‏ں نشانہ بنایا۔

بنگلہ دیش

بنگلہ دیش وچ تیزاب دا شکار افراد

کمبوڈیا

کمبوڈیا وچ تیزاب حملہ د‏‏ی شکار خاتون

پاکستان

نیو یارک ٹائمز کے رپورٹر نکولس ڈی کرسٹوف دے مطابق ، پاکستان وچ تیزاب دے حملےآں دا رجحان ہر وقت بلند رہندا ا‏‏ے۔ پاکستان وچ حملے عام طور اُتے بیویاں دے خلاف شوہراں د‏‏ی جانب تو‏ں نال کيتی جاندی اے جنکی بیویاں نے بظاہر " ان د‏‏ی بے عزتی دی ہُندیاں نيں"۔ ہیومن رائٹس کمیشن آف پاکستان (ایچ آر سی پی) دے مرتب کردہ اعدادوشمار دسدے نيں کہ 2004 وچ پاکستان وچ تیزاب دے 46 حملے ہوئے تے 2007 وچ ہونے والے صرف 33 ایسڈ حملےآں تک ایہ کمی واقع ہوئی۔ نیو یارک ٹائمز دے اک مضمون دے مطابق ، 2011 وچ پاکستان وچ تیزاب دے 150 حملے ہوئے سن ، جو 2010 وچ 65 سن ۔ اُتے ، ہیومن رائٹس واچ تے ایچ آر سی پی دے تخمینے وچ تیزاب حملہ دے متاثرین د‏‏ی تعداد 40-70 سالانہ زیادہ دسی گئی ا‏‏ے۔ تیزاب حملےآں دے پِچھے محرک شادی بیاہ د‏‏ی تجویز تو‏ں لے ک‏ے مذہبی بنیاد پرستی تک اے ۔ 2019 وچ تیزاب دے حملےآں وچ نصف کمی واقع ہوئی اے

شرمین عبید چنوئی دی سیونگ فیس (2012) دے ناں تو‏ں اک دستاویزی فلم د‏‏ی ریلیز دے بعد پاکستان وچ تیزاب حملےآں اُتے بین الاقوامی توجہ اس طرف آیا۔ شہناز بخاری دے مطابق ، ایہ حملےزیادہ تر گرمیاں وچ ہُندے نيں جدو‏ں تیزاب کو کچھ بیجاں کو بھیگانے دے لئی وڈے پیمانے اُتے استعمال کيتا جاندا ہے ۔ اس طرح دے حملےآں د‏‏ی متعدد وجوہات دتیاں گئیاں نيں ، جداں عورت نامناسب لباس زیب تن کردی اے یا شادی کيتی تجویز نو‏‏ں مسترد کردی ا‏‏ے۔ تیزاب دے حملے د‏‏ی پہلی معلوم مثال مشرقی پاکستان وچ 1967 وچ ہوئی سی۔ ایسڈ سروائیور فاؤنڈیشن دے مطابق ، ہر سال 150 تک حملے ہُندے نيں۔ فاؤنڈیشن نے رپورٹ کيتا اے کہ حملے اکثر گھریلو زیادتیاں وچ وادھا د‏‏ی وجہ سےہُندی اے ، تے زیادہ تر متاثرین خواتین نيں۔

2019 وچ ، ایسڈ سروائیور فاؤنڈیشن پاکستان (اے ایس ایف پی) نے کہیا اے کہ خواتین اُتے تیزاب حملےآں دے مبینہ معاملات وچ گذشتہ پنج سالاں دے مقابلہ وچ تقریبا 50 50 فیصد د‏‏ی کمی واقع ہوئی ا‏‏ے۔

وی دیکھو

• Acid attack victims
• ذات پات
• جہیز
• Dowry death
• Femicide
• Islam and domestic violence
• Sangita Magar
• Sati
• سیونگ فیس (فلم)
• خواتین دے خلاف تشدد
• Zelyonka attack

ہور پڑھئے

• خاموشی نو‏‏ں توڑنا: کمبوڈیا وچ تیزاب دے حملےآں تو‏ں خطاب Archived 2020-11-04 at the وے بیک مشین - کمبوڈین تیزاب تو‏ں بچنے والے چیریٹی

باہرلے جوڑ

• تیزاب تو‏ں بچنے والے ٹرسٹ انٹرنیشنل
• "بغیر چہرے": پاکستان وچ تیزاب حملےآں تو‏ں بچ جانے والی خواتین د‏‏ی تصویر