سکاٹ لینڈ
اسکاٹ لینڈ البا | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
دار الحکومت | ایڈنبرا | ||||
عظیم ترین شہر | گلاسگو | ||||
دفتری زباناں | انگریزی | ||||
تسلیم شدہ علاقائی زباناں | سکاٹش گیلک, سکاٹ2 | ||||
نسلی گروہ | 95.48% سفید برطانوی, 2.71% ہور سفید, 1.8% ہور[۱] | ||||
نام آبادی | سکاٹش یا اسکاٹس3 | ||||
حکومت | Devolved government within a آئینی بادشاہت4 | ||||
• بادشاہت | الزبتھ دوم | ||||
Alex Salmond MSP | |||||
ڈیوڈ کیمرن, MP | |||||
مقننہ | سکاٹش پارلیمنٹ | ||||
Establishment Early Middle Ages; exact date of establishment unclear or disputed; traditional 843, by کینتھ مک ایلپن[۲] | |||||
رقبہ | |||||
• کل | ۷۸٬۳۸۷ کلومیٹر2 (۳۰٬۲۶۵ مربع میل) | ||||
• پانی (%) | 1.9 | ||||
آبادی | |||||
• mid-2011 تخمینہ | 5,254,800[۳] | ||||
• 2001 مردم شماری | 5,062,011 | ||||
• کثافت | ۶۵٫۹/کلو میٹر2 (۱۷۰٫۷/مربع میل) | ||||
جی ڈی پی (برائے نام) | 2010 تخمینہ | ||||
• کل | GBP 139.774 billion[۴] | ||||
• فی کس | 26,766 | ||||
کرنسی | پاؤنڈ اسٹرلنگ (GBP) | ||||
منطقۂ وقت | یو ٹی سی0 (GMT) | ||||
• Summer (ڈی ایس ٹی) | یو ٹی سی+1 (BST) | ||||
ہیئت تریخ | dd/mm/yyyy (AD or CE) | ||||
ڈرائیونگ سائیڈ | left | ||||
کالنگ کوڈ | 44 | ||||
آیزو 3166 رمز | [[آیزو 3166-2:|]] | ||||
انٹرنیٹ ٹی ایل ڈی | مملکت متحدہ5 | ||||
|
اسکاٹ لینڈ (scotland) یونائٹڈ کنگڈم دا اک رکن ملک اے۔ ایہ ملک برطانوی جزیرے دے شمالی اک تہائی حصے اُتے واقع اے۔ اس دی سرحد جنوب دی طرف انگلستان جدوں کہ مشرق وچ شمالی سمندر، مغرب تے شمال وچ نارتھ چینل تے آئرش سمندر توں ملدی نيں۔ اصل مین لینڈ دے علاوہ 790 چھوٹے جزیرے وی سکاٹ لینڈ دا حصہ نيں۔
سکاٹ لینڈ اُبھے لہندے یورپ دے اک دیس برطانیہ دا اک صوبہ اے۔ سکاٹ لینڈ دے دکھن چ انگلینڈ، چڑدے پاسے اتلا سمندر۔ اتر تے لیندے پاسے اوقیانوس سمندر اے۔ سکاٹ لینڈ چ 790 توں اپر جزیرے نیں جناں چ ہیبرڈز اورکنے تے شٹلینڈ دے جزیرے آندے نیں۔۔ ایڈنبرا سکاٹ لینڈدا راجگڑھ اے تے دوجا وڈا نگر اے۔
سکاٹ لینڈ پیلی مئی 1707 نوں انگلینڈ نال رلیا پر سکاٹ لینڈ دا قنون، گرجا، پڑھائی تے رہتل انگلینڈ نالوں وکھرے نیں۔
ایڈنبرا اسکاٹ لینڈ دا راجگڑھ تے دوسرا وڈا شہر وی اے۔ ایہ شہر یورپ دے وڈے تجارتی مراکز وچوں اک اے۔ ایڈنبرا نوں ماضی وچ سکاٹ لینڈ دے مرکز دی حیثیت حاصل سی لیکن ہن گلاسگو جو سکاٹ لینڈ دا سب توں وڈا شہر اے، اس توں اگے نکل چکيا اے۔ سکاٹ لینڈ دی آبی حدود وچ بحرِ منجمد شمالی دا اک وڈا حصہ وی آندا اے۔ تیل دے ذخائر دے اعتبار توں سکاٹ لینڈ یورپی یونین وچ سب توں اگے اے۔ سکاٹ لینڈ دا تیسرا وڈا شہر ایبرڈین اے جو یورپ وچ تیل دا راجگڑھ کہلاندا اے۔
اسکاٹ لینڈ دی ریاست 1707ء تک اک خود مختار ریاست سی جسنوں بعد وچ ذاتی پسند دی بنا اُتے انگلینڈ تے آئرلینڈ توں ملیا دتا گیا سی۔ اس دی وجہ ایہ سی کہ جیمز ششم آف سکاٹ لینڈ بیک وقت انہاں دو ریاستاں دا بادشاہ وی سی۔ 17 مئی 1707ء نوں سکاٹ لینڈ وی اس الحاق وچ شامل ہوئے گیا تے ایہ سب ریاستاں مل کے اک ملک بن گئياں۔ اس سلسلے وچ 1706ء وچ دونے ریاستاں دی پارلیماناں نے اک قانون منظور کيتا۔ اُتے اس الحاق دے خلاف سکاٹ لینڈ وچ عام مظاہرے ہُندے رہے سن ۔ اج وی سکاٹ لینڈ دا عدالدی تے قانونی نظام تے جرم و سزا انگلینڈ تے ویلز تے شمالی آئرلینڈ توں وکھ اے ۔
ناں
[سودھو]سکاٹ لینڈ دا شبد لاطینی بولی دے شبد سکاٹی توں بنیا اے جیہڑا سکا ٹ لینڈ دے لوکاں لئی ورتیا جاندا سی۔
تریخ
[سودھو]جد برفیلا ویلا مکن مگروں 12800 ورھے پہلاں ایتھے جیہڑے پہلے لوک آئے سن اوہ شکاری سن۔ ایتھے دے واسیاں دیاں ٹولیاں نے 9500 ورھے پہلاں سکاٹ لینڈ دی زمین تے پکے کوٹھے پائے تے پہلے پنڈ 6000 ورھے پہلاں وسے۔ اورکنے دا سکارا برای پنڈ ایہدی اک مثال اے۔
رومن سلطنت دیاں ولکناں جدوں سکاٹ لینڈ تک اپڑیاں تے دوناں وشکار لڑائی دی نیو پئی۔ سکاٹ ماملیاں توں اپنے نوں وکھ رکھن لئی رمیاں نیں آپنے تے سکاٹ لوکاں وشکار ہیڈرین کند چاڑدتی۔ وشکارلے ویلے چ سکاٹلینڈ تے سکاٹ لوکاں دا ای راج ریا۔ 1603 چ سکاٹلینڈ دا بادشاہ جیمز انگلینڈ دا وی بادشاہ بن گیا۔ 1707 چ انگلینڈ تے سکاٹ لینڈ اک جٹ ہوگئے ۔
جغرافیا
[سودھو]سکاٹ لینڈ وڈے برطانیہ دے جزیرے دا اتلے تیجے انگ تے اے جیہڑا براعظم یورپ دے اتلے لیندے پاسے ول اے۔ سکاٹلینڈ 78,772 مربع کلومیٹر (30,414 مربع میل) تھاں تے اے۔ سکاٹلینڈ دی ولگن صرف دکھن ول انگلینڈ نال جڑدی اے تے ایہ 96 کلومیٹر (60 میل) لمی اے۔ آئرلینڈ ایدے توں لیندے دکھن کنڈے ول صرف 30 کلومیٹر (19 میل) پرے اے تے ناروے چڑھدے ول 305 کلومیٹر (190 میل) اے۔ بن نیوس 1344 میٹر دی اچائی نال سکاٹلینڈ دا سب توں اچا پعاڑ اے۔ دریاۓ ٹے 188 کلومیٹر دی لمبائی نال سکاٹلینڈ دا سب توں لماں دریا اے۔
سکاٹلینڈ دے 790 جزیرے نیں جناں دیاں چار ٹولیاں نیں: بارلے ہیبرڈز، اندرلے ہیبرڈز، شٹلینڈ تے اورکنے۔
گریمپئین، نارتھویسٹ ہائیلینڈز تے ساؤدرن اپلینڈز سکاٹلینڈ دے وڈے پربت دھارے نیں۔گریٹ گلن، گریمپئین تے نارتھویسٹ ہائیلینڈز نوں ایناں دے وشکار لنگ کے دو انگاں چ ونڈ دندا اے۔ سکاٹلینڈ دی سب توں اچی چوٹی بن نیوس اے جیہڑی 1344 میٹر اچی تے گریمپئین دے پربت دھارے چ اے۔ بن مکڈوئی دوجا اچا پعاڑ وی ایسے سلسلے ج اے۔
موجودہ دور دے سکاٹ لینڈ دے مقام اُتے مسلسل گلیشئر بندے تے پگھلدے رہے نيں جس دی وجہ توں ابتدائی انسانی آبادی دے آثار مٹ چکے نيں۔ اندازے دے مطابق آخری بار گلیشئراں دے ہٹنے دے بعد پہلی بار 12,800 سال پہلے ایتھے شکاری تے گلہ بان آئے تے بس گئے۔
9,500 سال پہلے ایتھے انساناں نے مستقل رہائش گاہاں بنانا شروع کر دتیاں سن تے 6,000 سال پہلے ایتھے پنڈ بننے لگ گئے سن ۔ درختاں دی عدم موجودگی دی وجہ توں ایتھے دی زیادہ تر تعمیرات مقامی پتھراں توں بنائی گئی سن۔
سکاٹ لینڈ توں 4,000 سال پہلے دا اک پرانا مقبرہ ملیا اے جتھے مدفون نوادرات وی موجود سن ۔ اس وچ تانبے دے ابتدائی دور دے حکمران دی باقیات سفید کنکراں تے درخت دی چھال اُتے رکھی گئی سن۔ اس توں ایہ وی علم ہويا سی کہ اس دور دے لوک اپنے پیاراں دی قبراں اُتے پھُل رکھدے سن ۔
رومن اثرات
[سودھو]تحریر کردہ ابتدائی تریخ رومن سلطنت دی آمد دے نال توں شروع ہُندی اے جدوں رومناں نے انگلینڈ تے ویلز اُتے قبضہ کيتا سی۔ اس وقت رومناں نے اسنوں برطانیہ دے صوبے دا ناں دتا سی۔
رومن مؤرخ ٹیسی ٹس دے مطابق سکاٹ لینڈ دے مقامی لوکاں نے رومناں دے خلاف وڈے پیمانے اُتے جد و جہد شروع کر دتی سی۔ ایہ لوک رومن قلعےآں اُتے حملے تے فوج توں مسلح جھڑپاں کردے رہندے سن ۔
83 توں 84 عیسوی وچ جنرل جولیس اگریکولا دی زیرِ قیادت رومناں نوں فتح ہوئی۔
رومناں نے قبیلے نوں قابو وچ رکھنے دے لئی اک دیوار تعمیر کيتی۔
سکاٹ لینڈ دے کسی وی قابلِ ذکر علاقے اُتے رومناں دے قبضے دی مدت 40 سال توں زیادہ نئيں رہ سکيتی۔
قرونِ وسطٰی
[سودھو]مارچ 1286ء وچ الیگزنڈر سوم دی وفات دے بعد انہاں دی نواسی دی وی وفات ہوئی جس توں شاہی خاندان دا دو سو سال پرانا تسلسل ٹُٹ گیا۔ اس وجہ توں انگلستان دے بادشاہ ایڈورڈ اول توں درخواست کيتی گئی کہ اوہ نويں بادشاہ دا انتخاب کرن۔ جان بلیول نوں نويں بادشاہ دے طور اُتے منتخب کيتا گیا۔ ایہ انتخاب 17 نومبر 1292ء نوں ہويا تے 30 نومبر 1292ء نوں سینٹ اینڈریو دے یوم اُتے تاج پوشی دی رسم ادا کيتی گئی۔ اُتے انگلستان دے بادشاہ ایڈورڈ اول نے نويں بادشاہ دے ارادےآں نوں بھانپنے وچ غلطی کيتی۔ کچھ عصے دے بعد نويں بادشاہ تے انہاں دے نائبین نے فرانس دے خلاف جنگ وچ انگلستان دی فوج وچ شمولیت توں انکار کر دتا۔ اس دے علاوہ سکاٹ لینڈ دی پارلیمان نے فرانس دی جانب وفود بھیجے تاکہ فرانس توں اتحاد کيتا جا سکے۔ 23 اکتوبر 1295ء نوں فرانس تے اسکاٹ لینڈ دے درمیان معاہدہ ہوئے گیا۔ ایہ معاہدہ 1295ء توں 1560 تک لاگو رہیا۔ جنگ شروع ہوئی تے ایڈورڈ نے جان نوں زبردستی کڈ باہر کيتا تے سکاٹ لینڈ اُتے قبضہ کر ليا۔ 1296ء توں 1328ء تک جاری سکاٹ لینڈ دی آزادی دی جنگ وچ اینڈریو مرے تے ولیم ولیس مزاحمت کار رہنما بن دے ابھرے۔
انگلستان دے نال جنگ کئی دہائیاں تک جاری رہی۔ 1496ء دے تعلیمی ایکٹ دے نفاذ دے بعد قدیم رومن ملک سپارٹا دے بعد سکاٹ لینڈ پہلا ملک بنا جتھے عوام دے لئی تعلیمی نظام لاگو کيتا گیا سی۔ اس عرصے وچ فرانس تے سکاٹ لینڈ دے تعلقات گہرے ہُندے چلے گئے سن ۔
سکاٹ لینڈ 16 صدی عیسوی وچ آزاد ہويا۔ اس آزادی دے پِچھے بادشاہ جیمز چہارم دا ہتھ سی۔ 1502ء وچ جیمز نے انگلینڈ دے ہنری ہفتم دے نال باہمی امن دا معاہدہ کيتا۔ اس دے علاوہ اس نے جیمز دی بیٹی نال شادی وی کيتی۔ اس طرح دونے بادشاہتاں دے یکجا کرنے دا عمل شروع ہوئے گیا۔
ابتدائی دورِ جدید
[سودھو]1603ء وچ سکاٹ لینڈ دے بادشاہ جیمز ششم نوں انگلستان دی سلطنت وراثت وچ ملی۔ اس طرح اوہ انگلینڈ دا بادشاہ جیمز اول بنیا۔ 1690ء دے اواخر وچ پڑنے والے قحط دی وجہ توں ملک دے کئی علاقےآں دی آبادی دا پنجواں حصہ مر چکيا سی۔
1698ء وچ سارے سکاٹ باشندےآں نے پانامہ وچ تجارتی آبادی دے سلسلے وچ اپنی ساری جمع پونجی لگائی جو سکیم دے فیل ہونے اُتے پورے ملک دے دیوالیہ ہونے دا سبب بن گئی۔ نتیجتاً انہاں نوں برطانیہ توں مدد مانگنی پئی۔
22 جولائی 1706ء نوں انضمام دا معاہدہ سکاٹ لینڈ تے انگلستان دے اراکین پارلیمان دے درمیان ہويا۔ اگلے سال دونے پارلیماناں نے بیک وقت انضمام دے قانون نوں منظور کيتا تے کنگڈم آف گریٹ برٹین یکم مئی 1707ء نوں وجود وچ آئی۔
18واں صدی
[سودھو]برطانیہ دے تجارتی ٹیکس ہن ختم ہوئے چکے سن لہٰذا تجارت بالخصوص امریکا توں تجارت نوں عروج ملا۔ 1776ء دی امریکی جنگِ آزادی توں پہلے تک گلاسگو دی بندرگاہ دنیا بھر وچ تمباکو دی تجارت دے لئی سب توں اگے سی۔
صنعتی انقلاب دی بدولت سکاٹ لینڈ ذہانت، تجارت تے صنعتی طاقت دا مرکز بن گیا۔
19واں صدی
[سودھو]سکاٹ لینڈ نوں اس دی انجینئری دی مہارت مثلاً ریل دے انجن تے بحری جہازاں دی بدولت دنیا بھر وچ اعلٰی مقام ملیا ہويا سی۔ لوہے توں تیار شدہ مکانات دا استعمال اج وی ہندوستان، جنوبی امریکا تے آسٹریلیا وچ ہُندا اے۔ اس دور دے مشہور سائنس دان، انجینئر تے آرکیٹیکٹ وچ ڈیوڈ ڈیل، جوزف بلیک، سیمس ٹیل فورڈ، رابرٹ سٹیونسن، جیمز وٹ، جیمز نسمتھ، رابرٹ ایڈم تے جان میک ایڈم وغیرہ اہم مقام رکھدے نيں۔
سکاٹش ڈیاسپورا
[سودھو]سکاٹ لینڈ وچ پیدا ہونے والے افراد نے امریکا، کینیڈا، آسٹریلیا تے نیوزی لینڈ دی بنیاد تے تعمیر وچ اہم کردار ادا کيتا سی۔
20واں صدی
[سودھو]پہلی تے دوسری جنگِ عظیم
[سودھو]سکاٹ لینڈ نے پہلی جنگِ عظیم وچ برطانیہ دی طرف توں بہت اہم کردار ادا کيتا سی۔ سکاٹ لینڈ نے افرادی قوت، بحری جہاز، مشینری، مچھلی تے رقم مہیا دی سن۔ 1911 دی 48 لکھ دی کل آبادی وچوں سکاٹ لینڈ نے 6 لکھ 90 ہزار توں زیادہ جوان جنگ وچ بھیجے سن ۔ انہاں وچوں 74 ہزار جنگ یا بیماریاں توں ہلاک جدوں کہ ڈیڑھ لکھ شدید زخمی ہوئے۔ فیلڈ مارشل سر ڈوگلس ہیگ برطانیہ دے مغربی محاذ دے کمانڈر سن ۔
جہاز سازی دی صنعت وچ کافی پھیلاؤ آیا تے اس وچ خوشحالی آئی۔ اُتے 1922ء وچ آنے والے عظیم معاشی بحران دی وجہ توں اس صنعت نوں گہرا دھچکيا لگیا تے 1939ء تک ایہ پوری طرح بحال نہ ہوسکی۔ جنگاں دے درمیانی برساں وچ معاشی ترقی وچ ٹھہراؤ آیا تے بے روزگاری دی شرح بلند ہوئی۔ بلاشبہ جنگ کيتی وجہ توں معاشرتی، ثقافتی، معاشی تے سیاسی بدلاؤ آئے۔
دوسری جنگِ عظیم دے دوران معاشی خوشحالی دے نال نال جرمن فضائیہ دی بمباری وی لائی۔ ايسے دوران برطانیہ نے ریڈار ایجاد کيتا۔
1945 تک حال
[سودھو]1945ء دے بعد توں سکاٹ لینڈ دی معاشی حالت دوسرے ملکاں توں مقابلے، ناکافی صنعتاں تے صنعتی جھگڑےآں دے باعث بتدریج بگڑنے لگی۔ حالیہ دہائیاں وچ ملک وچ کِسے حد تک معاشی تے ثقافتی بحالی دے آثار دکھادی دینے لگے نيں۔ معاشی بحالی دے سلسلے وچ اہم عناصر وچ معاشی خدمات دی صنعت، الیکٹرانکس دی تیاری تے شمالی سمندر وچ تیل تے گیس دی صنعت شامل نيں۔
سکاٹلینڈ چ انگریزی، سکاٹ تے سکاٹ گالک بولیاں بولیاں جاندیاں نیں۔
مذہب
[سودھو]سکاٹلینڈ دے 12٪ لوک چرچ آف سکاٹ لینڈ دے سنگی نیں تے 40٪ اودے نال اپنا جوڑ دسدے نیں۔ 19٪ اپنا جوڑ کیتھولک چرچ نال دسدے نیں۔ 6572 سکھ تے 6448 یہودی تے 5564 ہندر سکاٹلینڈ چ وسدے نیں۔ 2001 چ 67٪ سکاٹ لوکاں نے اپنے آپ نوں سعائی دسیا تے 28٪ لوکاں دا کوئی مت نئیں سی۔ سکاٹلینڈ چ 40000 لوک مسلمان نیں۔
سیاست
[سودھو]ملکہ الزبتھ II سکاٹلینڈ دی رانی اے پر سرکار سکاٹ پاریمنٹ تے اجکل سکاٹ نیشنل پارٹی چلاندی اے۔
سکاٹلینڈ دے فومی نشان | ||||
---|---|---|---|---|
سکاٹ لینڈ | ||
ایلبا | ||
دیس:برطانیہ | ||
راجگڑھ : | ایڈنبرا | |
رقبہ: | 78,772 مدبع کلومیٹر | |
لوک گنتی: | 5,168,500 | |
حکومت تے سیاست
[سودھو]سکاٹ لینڈ دا سربراہ برطانیہ دا بادشاہ یا ملکہ ہُندا اے۔ اس وقت سربراہ دی حیثیت ملکہ الزبتھ دوم نوں 1952 توں حاصل اے۔ ملکہ الزبتھ دوم دی تاج پوشی دے وقت سکاٹ لینڈ وچ ہلچل مچی کیونجے سکاٹ لینڈ وچ کدی ملکہ الزبتھ اول رہی ہی نئيں۔ برطانیہ دے زیر انتظام سکاٹ لینڈ نوں کسی حد تک حکمرانی دا حق ملیا ہونے دے نال نال برطانیہ دی پارلیمان وچ وی نمائندگی دتی گئی اے۔ ایگزیکٹو تے مقننہ دے اختیارات چند شعبےآں نوں چھڈ کے سکاٹش حکومت تے سکاٹش پارلیمان دے پاس نيں۔
برطانوی حکومت دے بنائے گئے ایداں دے قوانین جو پورے یونائٹڈ کنگڈم اُتے لاگو ہُندے ہون، دے خلاف سکاٹ لینڈ دی پارلیمان قانون منظور کر سکدی اے۔ مثلاً یونیورسٹی دی تعلیم تے وڈی عمر دے افراد دی دیکھ بھال سکاٹ لینڈ وچ مفت کيتی جاندی اے جدوں کہ بقیہ پورے ملک وچ اس دے لئی فیس ادا کرنی پڑدی اے۔ یونائٹڈ کنگڈم وچ سکاٹ لینڈ پہلا ملک سی جس نے عوامی تھاںواں اُتے تمباکو نوشی اُتے پابندی عائد کيتی سی۔
سکاٹ لینڈ دی پارلیمان یک ایوانی اے جس وچ 129 اراکین نيں۔
برطانوی ہاؤس آف کامنز وچ سکاٹ لینڈ دے پاس 59 نشستاں نيں۔
قانون تے نظام عدل
[سودھو]سکاٹ لینڈ دا قانون رومن قانون توں نکلیا اے جس وچ سول لا تے کامن لا نوں ملیا دتا گیا اے۔ 1707 وچ انضمام دے معاہدے دے تحت ایہ گل یقینی بنا دتی گئی سی کہ سکاٹ لینڈ وچ اس دے اپنے قوانین ہون گے جو انگلستان تے ویلز توں وکھ ہون گے۔ 1611 توں پہلے سکاٹ لینڈ دے مختلف علاقےآں وچ مختلف قوانین لاگو سن ۔ 1800 تک ایہ قوانین کسی نہ کسی حد تک لاگو رہے۔
سکاٹ لینڈ وچ تن مختلف قسماں دی عدالتاں موجود نيں جو سول، کرمنل تے ہیرالڈک نيں۔
کئی دہائیاں تک سکاٹش نظام عدل اس لحاظ توں منفرد رہیا سی کہ اس وچ پارلیمان نئيں سی۔ اُتے سکاٹش پارلیمان دے قیام دے نال ہی ایہ خلاء بھر گیا۔
سکاٹ لینڈ دا جیل دا محکمہ ملک وچ موجود 8٫500 قیدیاں دی دیکھ بھال کردا اے۔
جغرافیہ تے قدرتی تریخ
[سودھو]سکاٹ لینڈ دا زیادہ تر رقبہ انگلستان دے جزیرے دے شمالی تہائی حصے اُتے محیط اے۔ ایہ جزیرہ براعظم یورپ دے شمال مغرب وچ واقع اے۔ اس دا کل رقبہ 78٫772 مربع کلومیٹر اے جو جمہوریہ چیک ریپبلک دے برابر اے۔ سکاٹ لینڈ دی سرحد صرف انگلستان توں ملدی اے۔ بحرِ اقیانوس اس دے مغربی ساحل توں جدوں کہ نارتھ سمندر مشرق وچ اے۔ ناروے ایتھے توں 305 کلومیٹر شمال مشرق وچ اے۔
جغرافیہ تے طبعی خد و خال
[سودھو]سارے دا سارا سکاٹ لینڈ پچھلے برفانی دور وچ گلیشئراں دے تھلے سی۔ ايسے وجہ توں طبعی خد و خال اُتے گلیشئراں دا گہرا عمل دخل اے۔ طبعی اعتبار توں ملک دے تن اہم حصے نيں۔
بلند علاقے تے جزیرے
[سودھو]بلند علاقے تے جزیرے ملک دے شمال تے مغرب وچ نيں۔ سکاٹ لینڈ دا ایہ علاقہ زیادہ تر قدیم چٹاناں توں بنا اے جو کیمبریئن تے اس توں پہلے دے زمانے وچ وجود وچ آئیاں سن۔
ایتھے بہت ساری چٹاناں ایسی وی نيں جنہاں وچ متحجرات یعنی فوسل پائے جاندے نيں۔ بلند علاقے زیادہ تر پہاڑی نيں تے جزائر برطانیہ دے زیادہ تر بلند پہاڑ ایتھے موجود نيں۔ سکاٹ لینڈ وچ 790 توں زیادہ جزیرے وی پائے جاندے نيں جنہاں نوں چار اہم گروہاں وچ ونڈیا گیا اے جو شیٹ لینڈ، اورکنی، اندرونی ہیبرائڈز تے بیرونی ہیبرائڈز کہلاندے نيں۔ میٹھے پانی دے ذخائر تالاباں تے جھیلاں دی شکل وچ پائے جاندے نيں۔
وسطی نشیبی علاقے
[سودھو]وسطی نشیبی علاقے وادئ شق اُتے مشتمل نيں۔ انہاں وچوں زیادہ معاشی اعتبار توں اہم نيں کیونجے انہاں وچ لوہے تے کوئلے دے ذخائر ملدے نيں۔ انہاں ذخائر دی وجہ توں سکاٹ لینڈ وچ صنعتی انقلاب وچ خاصی مدد ملی سی۔ اس علاقے وچ زلزلے وی آندے رہندے نيں۔
جنوبی بالائی علاقے
[سودھو]جنوبی بالائی علاقے پہاڑی سلسلے اُتے مشتمل نيں جو تقریباً 200 کلومیٹر طویل اے۔ اس وچ جگہ جگہ چوڑی وادیاں موجود نيں۔ اس علاقے دا بلند ترین مقام 843 میٹر بلند اے۔
موسم
[سودھو]سکاٹ لینڈ دا موسم معتدل اے تے تغیر پزیر اے۔ گلف سٹریم یعنی خلیجی رو دی بدولت سردیاں اِنّی شدید نئيں ہُندیاں اُتے گرمیاں خنک ہُندیاں نيں۔
عام طور اُتے مغربی سکاٹ لینڈ مشرقی حصے دی نسبت گرم ہُندا اے۔ بارش دی مقدار ہر علاقے وچ مختلف ہُندی اے۔ سکاٹ لینڈ دے مغربی علاقےآں وچ سب توں زیادہ بارش ہُندی اے جو سالانہ 118 انچ توں زیادہ اے جدوں کہ نشیبی علاقےآں وچ بارش دی مقدار 31 انچ توں کچھ ہی زیادہ ہُندی اے۔
نباتات تے حیوانات
[سودھو]سکاٹ لینڈ دی جنگلی حیات شمال مغربی یورپ توں مماثل اے اُتے ماضی وچ کئی وڈے ممالیہ جانور جداں کہ سیاہ گوش، بھورے ریچھ، بھیڑیئے، ایلک تے والرس وغیرہ نوں شکار کر کے ختم کر دتا گیا اے۔ اُتے سمندری بچھڑاں دی قابل ذکر تعداد دے علاوہ ہور ملکاں توں بہت سارے بحری پرندے ایتھے افزائش نسل دے لئی آندے نيں۔ سنہرے عقاب نوں سرکاری پرندے دا درجہ دتا جاندا اے۔
بلند پہاڑاں اُتے پہاڑی تیتر، پہاڑی خرگوش تے سٹُٹ وغیرہ ملدے نيں جو سردیاں وچ اپنی کھل دا رنگ سفید کر لیندے نيں۔ سکاٹش کراس بل نامی پرندہ وی ایتھے پایا جاندا اے تے سکاٹس چیڑ وی ایتھے پایا جاندا اے۔ اس دے علاوہ ایتھے پائن مارٹن، جنگلی بلی تے جنگلی مرغ وی پائے جاندے نيں۔ حالیہ برساں وچ نويں جانور متعارف کرائے گئے نيں جنہاں وچ سفید دم والا بحری عقاب، سرخ چیل، اود بلاؤ تے جنگلی سور اہم نيں۔
جنگلی نباتات وچ پت جھڑ دا شکار ہونے والے تے صنوبری درخت شامل نيں۔
معیشت تے بنیادی ڈھانچہ
[سودھو]سکاٹ لینڈ وچ مغربی طرز دی مخلوط تے کھلی معیشت اے جو بقیہ یورپ تے دنیا توں جڑی ہوئی اے۔ روايتی طور اُتے سکاٹ لینڈ دی معیشت زیادہ تر بھاری صنعتاں توں جداں کہ جہاز سازی، کوئلے دی کان کنی تے فولاد دی تیاری وغیرہ توں مزین رہی اے۔ تیل توں متعلقہ صنعت وی 1970 دی دہائی توں اہمیت اختیار کر گئی اے۔
1970 دی دہائی وچ صنعتی رحجان نوں ختم کيتا گیا تے 1980 دی دہائی وچ خدمات دے شعبے اُتے زیادہ توجہ دتی جانے لگی اے۔ ایڈن برگ سکاٹ لینڈ وچ معاشی سرگرمیاں دا مرکز اے تے یورپ وچ اسنوں چھٹا نمبر ملیا ہويا اے۔
2005 وچ سکاٹ لینڈ دی ساری برآمدات دا تخمینہ ساڈھے ستاراں ارب پاؤنڈ لگایا گیا سی جس وچ 70 فیصد حصہ مینوفیکچرنگ توں متعلق سی۔ بنیادی برآمدات وچ وسکی، الیکٹرانکس تے معاشی خدمات سرلسٹ نيں۔ زیادہ تر برآمدات امریکا، ہالینڈ، جرمنی، فرانس تے سپین نوں جاندیاں نيں۔ 2006 وچ تیل دی آمدنی نوں ہٹا کر کل قومی آمدنی 86 ارب پاؤنڈ رہی اے جو فی کس 16٫900 بندی اے۔
سکاٹ لینڈ دی معیشت وچ سیاحت نوں ہن خاصی اہمیت حاصل اے۔ 2002 دے اعداد و شمار دے مطابق سیاحت توں ہونے والی آمدنی کل ملکی معیشت دا 5 فیصد جدوں کہ کل ملازمتاں دا ساڈھے ست فیصد سی۔
مئی 2009 وچ سکاٹ لینڈ وچ بے روزگاری دی شرح 6.6 فیصد سی جو برطانیہ تے یورپی یونین دے زیادہ تر ملکاں توں کم اے۔
پیسہ
[سودھو]اگرچہ بینک آف انگلینڈ نوں پورے برطانیہ وچ مرکزی بینک دی حیثیت حاصل اے اُتے تن سکاٹش بینک ہن وی اپنے سٹرلنگ چھاپتے نيں۔ اس وقت ڈیڑھ ارب پاؤنڈ دے سکاٹش نوٹ گردش وچ نيں۔
آوا جائی
[سودھو]سکاٹ لینڈ وچ 5 اہم بین الاقوامی ہوائی اڈے نيں جو 150 مختلف بین الاقوامی شہراں دے لئی پروازاں مہیا کردے نيں۔
سکاٹش موٹروے تے اہم ٹرنک روڈز نوں ٹرانسپورٹ سکاٹ لینڈ سنبھالدی اے۔ بقیہ سڑکاں دی دیکھ بھال مقامی طور اُتے کيتی جاندی اے۔
سکاٹ لینڈ دی مین لینڈ توں ہور جزیرے دے لئی باقاعدہ کشتیاں تے بجرے چلدے نيں۔ اس دے علاوہ ایتھے توں شمالی آئرلینڈ، بیلجئم، ناروے، فارو جزیرے تے آئس لینڈ دے لئی وی بحری جہاز چلدے نيں۔
سکاٹ لینڈ وچ 340 ریلوے سٹیشن نيں تے 3٫000 کلومیٹر طویل پٹڑی موجود اے جنہاں اُتے ہر سال 6 کروڑ 20 لکھ مسافر سفر کردے نيں۔
آبادی دی خصوصیات
[سودھو]2001 دی مردم شماری دے مطابق سکاٹ لینڈ دی کل آبادی 5٫062٫011 سی جو 2009 وچ ودھ کے 5٫194٫000 ہوئے گئی۔ ایڈنبرا اگرچہ دار الخلافہ اے لیکن سب توں وڈا شہر گلاسگو اے۔
وسطی پٹی اُتے زیادہ تر شہر تے قصبے آباد نيں۔ گلاسگو مغرب وچ جدوں کہ ایڈنبرا تے ڈنڈی مشرقی ساحل اُتے موجود نيں۔ صرف ابرڈین دا شہر اس وسطی پٹی توں وکھ اے۔
قابل رسائی جزیراں اُتے انسانی آبادیاں موجود نيں تے 90 توں وی کم جزیرے اُتے آبادی موجود اے۔
دوسری جنگ عظیم دے بعد توں تارکین وطن ایتھے آنے لگے نيں۔ ایتھے جنوب ایشیائی افراد دی کچھ تعداد موجود اے۔ یورپی یونین دی حالیہ توسیع دی وجہ توں ایتھے ہن وسطی تے مشرقی یورپ توں وی لوک منتقل ہونے لگے نيں۔ اندازہ اے کہ 40٫000 توں 50٫000 پولش افراد ایتھے آباد نيں۔ 2001 وچ 16٫310 چینی آباد سن ۔ سکاٹ لینڈ وچ سفید فام افراد دی تعداد تقریباً اٹھانوے فیصد اے۔ جنوب ایشیائی اک فیصد توں کچھ زیادہ، سیاہ فام اعشاریہ سولہ فیصد، مخلوط النسل افراد صفر اعشاریہ پچیس فیصد، چینی اعشاریہ بتیس فیصد جدوں کہ ہور نسلاں دے افراد اعشاریہ انیس فیصد اے۔
سکاٹ لینڈ وچ تن زباناں نوں سرکاری طور اُتے تسلیم کيتا جاندا اے جو انگریزی، سکاٹس تے سکاٹش گیلک نيں۔ تقریباً تمام سکاٹش افراد سکاٹ لینڈ دی معیاری انگریزی بول سکدے نيں۔ تیس فیصد افراد سکاٹس جدوں کہ گیلک بولی دے بولنے والے کل آبادی دا محض اک فیصد نيں۔
سکاٹش النسل افراد سکاٹ لینڈ دی کل آبادی دی نسبت ہور ملکاں وچ زیادہ آباد نيں۔ 2000 دی مردم شماری وچ امریکا وچ تقریباً بیانوے لکھ افراد نے کسی نہ کسی حوالے توں خود نوں سکاٹش النسل قرار دتا۔ کینیڈا وچ سکاٹش النسل افراد دی تعداد سینتالیس لکھ اے۔ امریکا وچ سکاٹش تے آئرش النسل افراد دی تعداد دو کروڑ ستر لکھ اے۔ نیوزی لینڈ وچ ابتدائی یورپی النسل تارکین وطن افراد دا چوتھائی حصہ سکاٹش لوکاں اُتے مشتمل اے۔
تعلیم
[سودھو]سکاٹش تعلیمی نظام ہمیشہ توں ہی برطانیہ توں وکھ رہیا اے۔ اس وچ وسیع تعلیم اُتے زور دتا گیا اے۔ قدیم یونان دے ملک سپارٹا دے بعد سکاٹ لینڈ دنیا دا دوسرا ملک اے جتھے عوام دی تعلیم دے لئی سرکاری طور اُتے بندوبست کيتا گیا اے۔ 1496 دے تعلیمی ایکٹ توں ملک بھر وچ پہلی بار تعلیم دا حصول لازمی قرار دے دتا گیا سی۔ 1872 دے ایکٹ دے نفاذ تک تعلیم دا شعبہ ریاست دی بجائے کلیسا دے پاس ہُندا سی۔
سکاٹ لینڈ دا تعلیمی نصاب 3 توں 18 سال تک دی عمر دے بچےآں تے نوجواناں دے لئی تشکیل دتا گیا اے۔ 3 تے 4 سال دی عمر دے بچےآں دے لئی مفت نرسری مہیا کيتی جاندی اے۔ 5 سال دی عمر توں تعلیم شروع ہُندی اے تے 7 سال تک جاری رہندی اے۔ 14 توں 16 سال دی عمر دے لئی انٹرمیڈیٹ دی تعلیم دتی جاندی اے۔ اسکول چھڈنے دی عمر 16 سال اے جس دے بعد طلبہ چاہن تاں اسکول چھڈ داں تے چاہن تاں تعلیم نوں جاری رکھن۔
سکاٹ لینڈ وچ کل 14 یونیورسٹیاں نيں جنہاں وچ دنیا دی قدیم ترین یونیورسٹیاں وی شامل نيں۔ دنیا بھر وچ شائع ہونے والی تحقیق دا اک فیصد سکاٹ لینڈ توں آندا اے جس دی آبادی دنیا دی کل آبادی دا 0.1 فیصد اے۔
مذہب
[سودھو]دو تہائی افراد نے خود نوں 2001 دی مردم شماری وچ مسیحی ظاہر کيتا سی۔ 28 فیصد افراد نے خود نوں لادین کہیا۔
سکاٹ لینڈ وچ اسلام سب توں وڈا غیر مسیحی مذہب اے جو کل آبادی دے 0.9 فیصد دے برابر اے۔ اس دے علاوہ کسی حد تک یہودی، ہندو تے سکھ وی موجود نيں۔
صحت عامہ
[سودھو]سکاٹ لینڈ وچ صحت دی سہولیات قومی ادارہ برائے صحت مہیا کردا اے۔
ستمبر 2009 وچ سکاٹ لینڈ دے قومی ادارہ برائے صحت وچ کل 1٫68٫976 ملازمین سن جنہاں وچوں 68٫681 نرساں تے مڈوائف سن۔ اس دے علاوہ 16٫256 طبی عملہ بشمول ڈاکٹر، 5٫002 دندان سازی دا عملہ وغیرہ سی۔
جنگلی جیون
[سودھو]سکاٹلینڈ دا جنگلی جیون اتلے لیندے یورپ نال رلدا ملدا اے۔ ایتھے جنگلی بلی,پعاڑی خرگوش، لال گالڑ، سنہری عقاب، پڑی گروس، سٹوٹ، گینٹ ہوندے نیں۔فورٹنگال ییو یورپ دا سب توں پرانا رکھ سکاٹلینڈ وچ اے۔
رہتل
[سودھو]گالف تے بیگ پائپ خاص سکاٹلینڈ دی سغات تے ایدی رہتل دا انگ اے جیہڑی پوری دنیا چ مشہور اے۔
مورت نگری
[سودھو]ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےLynch_359
لئی۔ - ↑ "Scottish population reaches record high". BBC. 31 May 2012. https://web.archive.org/web/20181224212618/https://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-18278974. Retrieved on ۳۱ مئی ۲۰۱۲.
- ↑ سانچہ:Cite document Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Macleod, Angus "Gaelic given official status" Archived 2010-05-31 at the وے بیک مشین (22 April 2005) The Times. London. Retrieved 2 August 2007.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). - ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: سکاٹ لینڈ |
سانچہ:مملکت متحدہ اجزاء تے وابستگی سانچہ:جزائر برطانیہ
بارلے جوڑ
[سودھو]- سکاٹ لینڈ دا بوآ
- سکاٹ لینڈ سرکار
- سکاٹ لینڈ تریخ
- نقشے Archived 2005-11-23 at the وے بیک مشین
- پھرن ٹرن
- سکاٹ لوک
انگلینڈ · ویلز · سکاٹ لینڈ · شمالی آئرلینڈ
ابردین · ابردین شائر · اینگس · ارگائل اینڈ بیوٹے · کلاکموننشائر · ڈمفریز اینڈ گالوے · ڈنڈی (کونسل ایریا) · ایسٹ آئرشائر · ایسٹ ڈنبرٹنشائر · ایسٹ لوتھین · ایسٹرنفریوشائر · ایڈنبرا · فائف · گلاسگو · انورکلائڈ · مڈلوتھین · مرے · ہائیلینڈ · سٹرلنگ · فالکرک · نارتھ آئرشائر · نارتھ لنارکشائر · پرتھ اینڈ کنروس · رنفریوشائر · سکاٹش بارڈرز · ساؤتھ آئرشائر · ساؤتھ لنارکشائر · ویسٹ ڈنبرٹنشائر · ویسٹ لوتھیان · بارلے ہیبرڈز · اورکنے · شٹلینڈ
ہیبرڈز · بارلے ہیبرڈز · اندرلے ہیبرڈز · شٹلینڈ · اورکنے · لیوس اینڈ ہیرس · باس · سکائی · مل · انگلسی · ازلے · اران · جورا، سکاٹلینڈ · بیوٹ · بنبیکیولہ · مکل فلوگا · سٹافا · سولا سگیر
- خانہ معلومات ملک وچ غیر متعین پیرامیٹر استعمال کرنے والے صفحات
- Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters
- انگریزی بولنے والے ملک تے علاقہ جات
- برطانیہ عظمٰی
- جزیرہ ملک
- خود مختار خطے
- سکاٹ لینڈ
- شمالی یورپ
- مغربی یورپ
- مملکت متحدہ
- مملکت متحدہ بلحاظ ملک
- نويں صدی وچ قائم ہونے والے ملکاں تے علاقے
- خانہ معلومات ملک یا خانہ معلومات سابقہ ملک پرچم سرخی یا قسم پیرامیٹر استعمال کرنے والے صفحات
- سکاٹلینڈ