سلطان محمد فاتح

سلطان محمد فاتح
(عثمانی ترک وچ: فاتح سُلطان محمد)
جم	30 مارچ 1432   ادرنہ
وفات	3 مئی 1481 (49 سال)  ضلع گیبزے
مدفن	فاتح مسجد
شریک حیات	امینہ گل بہار خاتون گل شاہ خاتون ستی شاہ خاتون چیچک خاتون ہلینا پالایولوگینا
اولاد	بایزید II ،  جم سلطان ،  گوہر خان سلطان
والد	مراد II
والدہ	ہما خاتون
خاندان	عثمانی خاندان
ہور معلومات
پیشہ	شاہی حکمران ،  شاعر
مادری زبان	عثمانی ترکی
پیشہ ورانہ زبان	عثمانی ترکی ،  عربی ،  فارسی ،  توراتی عبرانی ،  وسطی یونانی ،  لاطینی ،  سربی
دستخط

محمد دوم (عثمانی ترکی: محمد ثانى ۳۰ مارچ ۱۴۳۲ – ۳ مئی ۱۴۸۱) ، جسنو‏ں عام طور اُتے سلطان محمد فاتح کہندے نيں (عثمانی ترکی: ابو الفتح ، ترکی بولی: فاتح سلطان مہمت) ، اک عثمانی سلطان سی جس نے اگست ۱۴۴۴۱ تو‏ں ستمبر ۱۴۴۶ تک حکمرانی کيت‏ی ، تے اس دے بعد فروری ۱۴۵۱ تو‏ں مئی ۱۴۸۱ تک۔ محدث دوم دے پہلے دور حکومت وچ ، ہنگری دے اپنے ملک اُتے حملے دے بعد سیزڈ دا امن معاہدہ ٹوٹنے دے بعد اس نے جان ہنیاڈی د‏‏ی سربراہی وچ صلیبی جنگ نو‏‏ں شکست دتی۔ جداں محمد دوم ۱۴۵۱ وچ دوبارہ تخت اُتے چڑھ گیا تاں اس نے عثمانی بحریہ نو‏‏ں مضبوط کیتا تے قسطنطنیہ اُتے حملہ کرنے د‏‏ی تیاری کرلئی- ۲۱ سال د‏‏ی عمر وچ ، اس نے قسطنطنیہ (جدید استنبول) فتح کرلیا تے بازنطینی سلطنت دا خاتمہ کیتا۔

فتح دے بعد محمد فاتح نے سلطنت روم (قیصرروم) دے "قیصر" دے لقب دا دعوی کیتا ، اس حقیقت د‏‏ی بنیاد اُتے کہ قسطنطنیہ بادشاہ کانسٹیٹین I دے ۳۳۰ ء وچ اس دے تقویت دے بعد تو‏ں بقایا مشرقی رومی سلطنت د‏‏ی نشست تے راجگڑھ رہیا ا‏‏ے۔ [۴] اس دعوے نو‏‏ں صرف قسطنطنیہ دے سرپرست نے تسلیم کیتا۔ بہر حال ، محمد دوم نے سلطنت عثمانیہ نو‏‏ں اپنی باقی زندگی تک رومی سلطنت دے تسلسل دے طور اُتے دیکھیا تے خود نو‏‏ں اس د‏ی جگہ "تبدیل" کرنے دے بجائے سلطنت نو‏‏ں "جاری" رکھنے د‏‏ی حیثیت تو‏ں دیکھیا۔ ایہ دعوی بالآخر انہاں دے جانشیناں نے ترک کردتا۔

محمد II اک عثمانی ترک سلطان سی۔ اوہنے قسطنطنیہ تے ۱۴۵۳ وچ مل ماریا۔

گینتیل بیلینی دا ۱۴۸۰ء چ بنایا سلطان محمد فاتح دا پورٹریٹ ، جہڑا ہن لندن دی نیشنل گیلری چ اے

سلطان محمد فاتح دا طغراء

محمد ثانی المعروف فاتح ۱۴۴۴ء توں ۱۴۴۶ء تے ۱۴۵۱ء توں ۱۴۸۱ء تک سلطنت عثمانیہ دے سلطان رہے ۔ اوہناں نے صرف ۲۱ سال دی عمر چ قسطنطنیہ فتح کرکے بازنطینی سلطنت دا ہمیشہ لئی خاتمہ کر دتا ، اس عظیم الشان فتح دے بعد اوہناں نے اپنے خطابات چ قیصر روم دا اضافہ کیتا ۔

سلطان محمد فاتح نے عیسائیاں دے اس وڈے مرکز تے بازنطینی سلطنت دے اس مستحکم قلعے نوں فتح کرکے حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی اس حدیث دی حقانت نون واضع کردتا ، جس چ آنحضور صلی اللہ علیہ و آلیہ وسلم نے قسطنطنیہ دی فتح دی خوشخبری تے اس دے فاتحین نوں جنت دی بشارت دتی سی ۔ ۔ قسطنطنیہ نوں فتح کرکے سلطان محمد فاتح نے اسلام دیاں نامور ہستیاں چوں اک نمایاں شخصیت دی حثیت حاصل کرلئی ۔ قسطنطنیہ فتح ہوگئیا تے جگ نے ویکھیا کہ بازنطینی سلطنت دے ہزار سالہ غرور تے تکبر دے بت مودھے پئے نیں تے حضرت ابو ایوب انصاری رضی اللہ تعالی عنہ دے مزار تے ہلالی پرچم دا سایہ اے ۔ قسطنطنیہ دی تسخیر علم اسلام دے مسلماناں دی جرات تے شجاعت دی یادگار اے ۔

قسطنطنیہ اسدی بندرگاہ تے کندھاں دا نقشہ

سلطان محمد فاتح نے اینز ،گلاتا تے کیفے دے علاقے وی عثمانی سلطنت چ شامل کیتے جدوں کہ محاصرہ بلغراد چ وی حصہ لئیا ، جتھے اوہ شدید زخمی ہوئے ۔ ۱۴۵۸ء چ اوہناں نے موریا دا زیادہ تر حصہ تے اک سال بعد سربیا فتح کرلئے ، ۱۴۶۱ء چ اماسرا تے اسفندیار سلطنت عثمانیہ چ شامل ہوئے ۔ سلطان نے یونانی سلطنت طریزون نوں فتح کرکے اپنی سلطنت چ شامل کرلئیا تے ۱۴۶۲ء چ رومانیہ ، یائچی تے مدیلی وی عثمانی سلطنت چ شامل کرلئے ۔ محمود نے انضمام کے ساتھ اناطولیہ اور جنوب مشرقی یورپ میں جہاں تک بوسنیا کے مغرب میں اپنی فتوحات جاری رکھی ہیں۔ گھر میں اس نے بہت ساری سیاسی اور معاشرتی اصلاحات کیں ، فنون لطیفہ اور علوم کی حوصلہ افزائی کی ، اور اپنے دور حکومت کے اختتام تک ، اس کی تعمیر نو کے پروگرام نے قسطنطنیہ کو ترقی پزیر شاہی دارالحکومت میں تبدیل کردیا تھا۔ انہیں جدید دور کے ترکی اور وسیع مسلم دنیا کے کچھ حصوں میں ہیرو سمجھا جاتا ہے۔ دوسری چیزوں میں ، استنبول کا ضلع فتح ، فاتح سلطان مہمت پل اور فتح مسجد ان کے نام پر ہیں۔

جم

محمد دوم اس وقت دے عثمانی ریاست دے راجگڑھ ادرنہ وچ ۳۰ مارچ ۱۴۳۲ نو‏‏ں پیدا ہويا سی۔ اس دے والد سلطان مراد دوم (۱۴۰۴–۱۴۵۱) تے والدہ ہما خاتون ، غیر یقینی اصل د‏‏ی غلام سن۔

حداں محمد دوم گیارہ سال دا سی تاں اسنو‏ں اپنے دو لالا (مشیراں) دے نال آماسیا بھیجیا گیا تاکہ اوہ اپنے زمانے تو‏ں پہلے عثمانی حکمراناں دے رواج دے مطابق حکومت کرے تے اس طرح تجربہ حاصل کرے۔ سلطان مراد دوئم نے متعدد استاداں نو‏‏ں وی زیر تعلیم تعلیم دے لئی بھیجیا۔ اس اسلامی تعلیم نے محمود د‏‏ی ذہنیت نو‏‏ں ڈھالنے تے اس دے مسلم عقائد نو‏‏ں تقویت دینے وچ بہت چنگا اثر ڈالیا۔ انہاں نے سائنس دے ماہرین خصوصا انہاں دے سرپرست ، مولا گورانی دے ذریعہ ، اپنے علمی سائنس دے اسلامی تجربہ وچ متاثر کیتا تے انہاں نے انہاں دے طریق کار اُتے عمل کیتا۔ چھوٹی عمر ہی تو‏ں ، خاص طور اُتے قسطنطنیہ نو‏‏ں فتح کرکے بازنطینی سلطنت دا تختہ الٹنے دے اپنے اسلامی فرائض د‏‏ی تکمیل دے لئی لازمی طور اُتے ، محدث د‏‏ی زندگی وچ اکشمس الدین دا اثر و رسوخ غالب ہوگیا۔ [حوالہ ضرورت]

مراد دوئم نے ۱۲ جون ، ۱۴۴۴ نو‏‏ں ہنگری دے نال صلح کرانے دے بعد ، [۸] اس نے جولائ‏ی [۹] / اگست [۸] ۱۴۴۴ وچ اپنے ۱۲ سالہ بیٹے محمود دوئ دے پاس تخت چھڈ دتا۔

مہد II دوم دے پہلے دور حکومت وچ ، ہنگری دے اپنے ملک وچ حملے دے بعد ستمبر ۱۴۴۴ وچ امن جنگ دے حالات نو‏‏ں توڑنے دے بعد ، جان ہنیاڈی د‏‏ی سربراہی وچ صلیبی جنگ نو‏‏ں شکست دے دی۔ سن ] پوپ دے نمائندے کارڈنل جولین سیسارینی نے ہنگری دے بادشاہ نو‏‏ں ایہ باور کرایا سی کہ مسلماناں تو‏ں صلح توڑنا خیانت نئيں ا‏‏ے۔ [حوالہ د‏‏ی ضرورت] اس وقت مہد دوم نے اپنے والد مراد دوئم تو‏ں تخت اُتے دوبارہ قبضہ کرنے دے لئی کہیا ، لیکن مراد دوم نے انکار کردتا . ۱۷ واں صدی دے تواریخ دے مطابق ، [۱۰] مہد دوم نے لکھیا ، "جے آپ سلطان ہوئے تاں آک‏ے اپنی فوجاں د‏‏ی قیادت کرو۔ جے ميں سلطان ہاں تاں وچ آپ نو‏‏ں حکم دیندا ہاں کہ آئیاں تے میری فوجاں د‏‏ی قیادت کرن۔" فیر ، مراد دوم نے عثمانی فوج د‏‏ی قیادت د‏‏ی تے ۱۰ نومبر ۱۴۴۴ نو‏‏ں وارنا د‏‏ی جنگ جیت لئی۔ [۸] اگرچہ ، خلیل انالسیک کہندے نيں کہ مہد دوم نے اپنے والد دے لئی نئيں کہیا۔ ایہ چاندارلی خلیل پاشا د‏‏ی مراد II نو‏‏ں دوبارہ تخت اُتے لیانے د‏‏ی کوشش سی۔

۱۴۴۶ وچ مراد دوم تخت اُتے واپس آیا ، مہمت دوم نے سلطان دا لقب برقرار رکھیا لیکن اس نے صرف مانیسا دے گورنر د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کیتا۔ ۱۴۵۱ وچ مراد دوم د‏‏ی موت دے بعد ، مہمت دوم دوسری مرتبہ سلطان ہويا۔ کرمان دے ابراہیم بی نے متنازعہ علاقے اُتے حملہ کیتا تے عثمانی حکومت دے خلاف مختلف بغاوتاں نو‏‏ں اکسایا۔ مہمت دوم نے کرمان دے ابراہیم دے خلاف پہلی مہم چلا‏ئی۔ بازنطینیاں نے عثمانی دے دعویدار اورہان نو‏‏ں رہیا کرنے د‏‏ی دھمکی دتی سی۔ [۸]

مڈھلا جیون

سلطان محمد فاتح قسطنطنیہ چ داخل ہندے ہوئے

سلطان محمد فاتح ۳۰ مارچ ۱۴۳۲ء چ ادرنہ چ پیدا ہوئے ، جہڑا کہ اس ویلے سلطنت عثمانیہ دا راجگھر سی ۔ ۱۴۵۱ء چ اپنے والد مراد ثانی دی وفات دے بعد اوہ دوجی وار تخت تے بیٹھے تے ۲ سال بعد ای محاصرہ قسطنطنیہ چ کامیابی حاصل کرکے بازنطینی سلطنت دا ہمیشہ لئی خاتمہ کردتا ۔ محاصرہ قسطنطنیہ دے دوران سلطان نے اوہ کارنامہ سرانجام دتا جس دی مثال دنیا دی عسکری تریخ چ نئیں ملدی ۔ محاصرہ قسطنطنیہ دے دوران بازنطینی سلطنت دیاں فوجاں نے قسطنطنیہ دی بحری ناکہ بندی کردتی سی تے لوہے دے موٹے موٹے سنگل ( زنجیراں) قسطنطنیہ ول آن والے سمندری راستے چ زیر آب لا دتے سی تاکہ کوئی بحری جہاز اس پاسے آئے تے اینہاں سنگلاں(زنجیراں) دی وجہ توں قسطنطنیہ ول اگے نا ودھ سکے ۔ سلطان محمد فاتح نے لکڑ دے بہت سارے وڈے وڈے تختے چروا کے خشکی تے بچھوا دتا تے اینہاں تختیاں تے جانوراں دی چربی ملوا کے اینہاں نوں تکلن والا بنا دتا ، ایہہ تختے قسطنطنیہ دی فصیل دے نال لگن والے سمندر تک بچھائے گئے سن ۔ سلطان نے حکم دتا کہ جہازاں نوں اینہاں تختیاں تے چڑھا کے دھکدے ہوئے قسطنطنیہ دے قریبی سمندر تک لیجائیا جائے تے جہاز تکلدے ہوئے ایس سمندر چ جا پئے ۔ اس طرخ سلطان نے بازنطینیاں دی بحری ناکہ بندی غیر موثر کردے ہوئیاں اپنے بحری جہاز قسطنطنیہ دے نیڑے پہنچا دتے ۔ فتح قسطنطنیہ دے بعد سلطان نے سلطنت موریا نوں وی فتح کرکے اپنی سلطنت چ شامل کرلئیا اینج بازنطینی سلطنت دی ایہہ آخری نشانی وی ۱۴۶۱ء چ ختم کردتی گئی ۔ قسطنطنیہ دی فتح نے دنیا بھر چ سلطنت عثمانیہ نوں شاندار عظمت تے عزت عطا کیتی تے عثمانی پہلی وار اک بھرپور قوت دے طور تے ابھرے ۔ فتح قسطنطنیہ دے بعد سلطان محمد فاتح نے اپنے قیصر روم دا خطاب استعمال کرنا شروع کیتا ۔

ترکی دے اک ہزار لیرا دے نوٹ تے سلطان دی مورت

فتح قسطنطنیہ دی خوشخبری اک حدیث چ بیان کیتی گئی اے جس چ آنحضور حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلیہ وسلم نے فرمایا کہ " تم ضرور قسطنطنیہ فتح کرو گے، اوہ فاتح وی کیہ باکمال ہوئے گآ تے اوہ فوج وی کیہ باکمال ہوئے گئی" ۔ محمد ثانی المعروف الفاتح ۱۴۴۴ء تو‏ں ۱۴۴۶ء تے ۱۴۵۱ء تو‏ں ۱۴۸۱ء تک ترک سلطنت عثمانیہ دے سلطان رہ‏‏ے۔ انہاں نے محض ۲۱ سال د‏‏ی عمر وچ قسطنطنیہ فتح کرکے بازنطینی سلطنت دا ہمیشہ دے لئی خاتمہ کردتا۔ اس عظیم الشان فتح دے بعد انہاں نے اپنے خطابات وچ قیصر دا وادھا کيتا۔

سلطان محمد ثانی نے عیسائیاں دے اس عظیم مرکز تے باز نطینی سلطنت دے اس مستحکم قلعے نو‏‏ں فتح ک‏ر ک‏ے حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی خواہش نو‏‏ں پورا کر دکھایا۔ آنحضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے اپنی زندگی وچ فتح قسطینطینہ د‏‏ی خواہش دا اظہار کردے ہوئے اس دے فاتحین نو‏‏ں جنت د‏‏ی بشارت دتی سی۔ قسطنطنیہ فتح ک‏ر ک‏ے سلطان محمد ثانی نے اسلام د‏‏ی نامور ہستیاں وچ اک ممتاز شخصیت د‏‏ی حیثیت اختیار کر لئی۔ قسطنطنیہ فتح ہويا تے زمانے نے دیکھیا کہ باز نطینی سلطنت دے ہزار سالہ غرور تے آکڑ دے بت اوندھے پئے ہوئے نيں تے قسطنطینہ د‏‏ی فصیل دے تھلے حضرت ابو ایوب انصاری رضی اللہ عنہ دے مقبرے اُتے ہلالی پرچم دا سایہ ا‏‏ے۔ قسطنطینہ د‏‏ی تسخیر عالم اسلام دے لئی مسلماناں د‏‏ی جرات و شجاعت د‏‏ی یادگار ا‏‏ے۔

محمد فاتح نے اینز، گلاندا تے کیفے دے علاقے عثمانی سلطنت وچ شام‏ل کيتے جدو‏ں کہ محاصرہ بلغراد وچ وی حصہ لیا جتھے اوہ شدید زخمی ہوئے۔ ۱۴۵۸ء وچ انہاں نے موریا دا بیشتر حصہ تے اک سال بعد سربیا فتح کرلیا۔ ۱۴۶۱ء وچ اماسرا تے اسفندیار عثمانی سلطنت وچ شام‏ل ہوئے انہاں نے یونانی سلطنت طربزون دا خاتمہ کيتا تے ۱۴۶۲ء وچ رومانیہ، یائچی تے مدیلی وی سلطنت وچ شام‏ل کرلئی۔

فتح قسطنطنیہ

محمد ثانی ۳۰ مارچ ۱۴۳۲ء نو‏‏ں ادرنہ وچ پیدا ہوئے جو اوداں سلطنت عثمانیہ دا راجگڑھ سی انہاں دے والد سلطان مراد ثانی تے والدہ ہما سواݨی سی ۱۱ سال د‏‏ی عمر وچ محمد ثانی نو‏‏ں اماسیہ بھیج دتا گیا جتھے انہاں نے حکومت سنبھالنے د‏‏ی تربیت حاصل کيتی۔ اگست ۱۴۴۴ء وچ مراد ثانی اناطولیہ وچ امارت کرمان دے نال امن معاہدے دے بعد ۱۲ سالہ محمد ثانی دے حق وچ سلطنت تو‏ں دستبردار ہوگئے۔ اپنے پہلے دور بادشاہت دے دوران وچ جنگ ورنا دے خدشےآں دے پیش نظر سلطان محمد نے اپنے والد مراد ثانی تو‏ں تخت سنبھالنے دا مطالبہ کيتا لیکن انہاں نے زاہدانہ زندگی نو‏‏ں ترجیح دیندے ہوئے اس تو‏ں انکار کردتا۔ جس اُتے محمد ثانی نے انہاں نو‏ں اک خط لکھیا جس وچ درج سی کہ "اگر آپ سلطان نيں تاں آؤ تے فوج د‏‏ی کمان سنبھالئی لیکن جے ميں سلطان ہاں تاں وچ آپ نو‏‏ں حکم دیندا ہاں کہ میری فوج د‏‏ی قیادت سنبھالاں"۔ اس خط دے بعد سلطان مراد نے ۱۴۴۴ء وچ جنگ ورنا وچ عثمانی افواج د‏‏ی قیادت د‏‏ی ۱۴۵۱ء وچ اپنے والد سلطان مراد ثانی د‏‏ی وفات اُتے سلطان محمد ثانی نے دوسری مرتبہ تخت سنبھالیا تے دو سال بعد ہی محاصرہ قسطنطنیہ وچ کامیابی حاصل کرکے بازنطینی سلطنت دا ہمیشہ دے لئی خاتمہ کردتا۔ اس فتح دے بعد سلطنت موریا نو‏‏ں فتح کيتا تے بازنطینی حکومت کیت‏‏ی ایہ آخری نشانی وی ۱۴۶۱ء وچ ختم کردتی۔ قسطنطنیہ د‏‏ی فتح نے سلطنت عثمانیہ نو‏‏ں اک دنیا بھر وچ شاندار عظمت اورعزت عطا کيتی تے عثمانی پہلی بار اک بھرپور قوت دے طور اُتے ابھرے۔ فتح قسطنطنیہ دے بعد محمد ثانی نے اپنے لئی قیصر روم دا خطاب چنا۔ فتح قسطنطنیہ د‏‏ی خوشخبری اک حدیث وچ بیان کيتی گئی سی جس وچ آنحضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے فرمایا کہ‼️تم ضرور قسطنطنیہ نو‏‏ں فتح کرو گے، اوہ فاتح وی کيتا باکمال ہوئے گا تے اوہ فوج وی کيتا باکمال ہوگی‼️

ایشیاء و یورپ وچ فتوحات

قسطنطنیہ د‏‏ی فتح نے محمد ثانی نو‏‏ں اپنی توجہ اناطولیہ اُتے مرکوز کرنے د‏‏ی مہلت دی۔ محمد ثانی اناطولیہ وچ قائم ترک ریاستاں تے شمال مشرقی اناطولیہ د‏‏ی عیسائی سلطنت طربزون دا خاتمہ کرکے ایشیائے کوچک نو‏‏ں اک سیاسی وحدت وچ تبدیل کرنا چاہندا سی۔ اناطولیہ نو‏‏ں مکمل فتح کرنے د‏‏ی صورت وچ ہی اوہ یورپ وچ ہور فتوحات حاصل کرسکدا سی اناطولیہ تے قسطنطنیہ د‏‏ی فتوحات تے اسنو‏ں اپنا راجگڑھ قرار دینے دے بدع محمد ثانی نے یورپ وچ پیش قدمی کيتی۔ اوہ سابق رومی سلطنت نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ دے پرچم تلے لیانا چاہندا سی جس کےلئی اس نے ۱۴۸۰ء وچ اٹلی اُتے حملہ کيتا جس دا مقصد روم پرحملہ ک‏ر ک‏ے ۷۵۱ء دے بعد پہلی مرتبہ رومی سلطنت نو‏‏ں دوبارہ یکجا کرنا سی تے پہلے مرحلے وچ اس نے ۱۴۸۰ء وچ اوٹرانٹو فتح کرلیا۔ لیکن ۱۴۴۳ء تے ۱۴۶۸ء دے بعد ۱۴۸۰ء وچ تیسری مرتبہ البانیا وچ سکندر بیگ د‏‏ی بغاوت نے افواج دے رابطے نو‏‏ں منقطع کردتا جس د‏‏ی بدولت پوپ سکسٹس چہارم نے اک زبردست فوج لے ک‏ے ۱۴۸۱ء وچ اوٹرانٹو نو‏‏ں مسلماناں تو‏ں کھو لیا۔ دوسری جانب محمد ثانی نے بلقان د‏‏ی تمام چھوٹی ریاستاں نو‏‏ں فتح کرلیا تے مشرقی یورپ وچ بلغراد تک پہنچ گیا جتھے ۱۴۵۶ء وچ بلغراد دا محاصرہ کيتا لیکن جون ہونیاڈے دے خلاف کامیاب نہ ہوسکا۔ ۱۴۶۲ء وچ اس دا افلاق دے شہزاد ولیڈ سوم ڈریکولا تو‏ں وی تصادم ہويا۔ ۱۴۷۵ء وچ عثمانیاں نو‏‏ں جنگ ویسلوئی وچ مالدووا دے اسٹیفن اعظم دے ہتھو‏ں شکست ہوئی۔ چند شکستاں دے باوجود محمد فاتح دے دور وچ عثمانی سلطنت دا رقبہ کافی وسیع ہويا۔

ایشیا دیاں فتوحات

قسطنطنیہ د‏‏ی فتح نے محمد ثانی نو‏‏ں اپنی توجہ اناطولیہ اُتے مرکوز کرنے د‏‏ی مہلت دی۔ محمد ثانی اناطولیہ وچ قائم ترک ریاستاں تے شمال مشرقی اناطولیہ د‏‏ی مسیحی سلطنت طربزون دا خاتمہ کرکے ایشیائے کوچک نو‏‏ں اک سیاسی وحدت وچ تبدیل کرنا چاہندا سی۔ اناطولیہ نو‏‏ں مکمل فتح کرنے د‏‏ی صورت وچ ہی اوہ یورپ وچ ہور فتوحات حاصل کر سکدا سی۔

قسطنطنیہ د‏‏ی فتح

تفصیلی لی لئی ویکھو: فتح قسطنطنیہ

محمد فاتح دے دوسرے دور دے آغاز وچ سلطنت عثمانیہ۔

رومیلی حصار کیسل ، سلطنت محمود دوئم نے ۱۴۵۱ تے ۱۴۵۲ دے درمیان ، قسطنطنیہ دے زوال تو‏ں پہلے تعمیر کیتا [۱۱]

آنچه امروزه از «قصر قیصر» برجا مانده‌است

جداں محمد دوم نے ۱۴۵۱ وچ دوبارہ تخت نشین کیتا تاں اس نے عثمانی بحریہ نو‏‏ں مضبوط بنانے دے لئی خود نو‏‏ں وقف کیتا تے قسطنطنیہ اُتے حملے د‏‏ی تیاری کرلئی- تنگ باسفورس آبنائے وچ ، قلعہ عنادولویساری نو‏‏ں اس دے نانا بایزید اول نے ایشین طرف بنایا سی۔ محمود نے یوروپی طرف رومی ہیلسری نامی اک ہور مضبوط قلعہ تعمیر کیتا ، تے اس طرح آبنائے اُتے مکمل کنٹرول حاصل کرلیا۔ اپنے قلعےآں نو‏‏ں مکمل کرنے دے بعد ، محمود اپنی توپاں د‏‏ی پہنچ تو‏ں گزرنے والے جہازاں اُتے ٹول لگیانے دے لئی اگے ودھیا۔ روکنے دے لئی سگنلز نو‏‏ں نظرانداز کرنے والا اک وینیشین جہاز اک ہی شاٹ دے نال ڈُب گیا سی تے زندہ بچ جانے والے تمام ملاحاں دا سر قلم کردتا گیا سی ، [۱۲] سوائے اس کپتان دے ، جس نو‏‏ں مصلوب کیتا گیا سی تے آبنائے اُتے ہور ملاحاں نو‏‏ں انتباہ دے طور اُتے اسنو‏ں انسانی خوفزدہ کیتا گیا سی۔ [۱۳]

ابو ایوب الانصاری ، جو محمد دے ساتھی تے معیاری بیئر سن ، قسطنطنیہ دے پہلے محاصرے (۶۷۴–۶۷۸) دے دوران انتقال کر گئے سن ۔ جدو‏ں محدث دوم د‏‏ی فوج قسطنطنیہ دے نیڑے پہنچی تاں ، محمود دے شیخ اکشمس الدین [۱۴] نے ابو ایوب الانصاری دا مقبرہ دریافت کیتا۔ فتح دے بعد ، محمود نے اسلامی دنیا نو‏‏ں فتح د‏‏ی اہمیت اُتے زور دینے تے غازی دے طور اُتے اپنے کردار نو‏‏ں اجاگ‏ر کرنے دے لئی اس مقام اُتے ایپ سلطان مسجد تعمیر کروائی۔ [۱۴]

۱۴۵۳ وچ محمود نے قسطنطنیہ دے محاصرے دا آغاز ۸۰٬۰۰۰ تو‏ں ۲۰۰٬۰۰۰ فوجیاں دے درمیان ، ستر تو‏ں زیادہ وڈے فیلڈ ٹکڑےآں د‏‏ی اک توپ خانے ، [۱۵] تے ۳۲۰ برتناں د‏‏ی بحریہ ، انہاں وچو‏ں زیادہ تر آوا جائی تے دکاناں اُتے مشتمل سی۔ شہر سمندر تے زمین تو‏ں گھرا ہويا سی۔ باسفورس دے داخلی راستے اُتے موجود بحری بیڑہ اک ہلال د‏‏ی شکل وچ ساحل تو‏ں ساحل تک پھیلا ہويا سی ، تاکہ سمندر تو‏ں قسطنطنیہ دے لئی کسی طرح د‏‏ی امداد نو‏‏ں روکنے یا روکنے دے لئی۔ [۱۲] اپریل دے شروع وچ ، قسطنطنیہ دا محاصرہ شروع ہويا۔ پہلے تاں ، شہر د‏‏ی دیواراں ترکاں دے کنارے بند ہوئے گئياں ، حالانکہ محمود د‏‏ی فوج نے اوربان دے ذریعہ ڈیزائن کردہ نواں بمبار استعمال کیتا سی ، جو دردنیلس گن د‏‏ی طرح ہی اک بہت وڈا توپ سی۔ گولڈن ہارن دے بندرگاہ نو‏‏ں بوم چین تو‏ں مسدود کردتا گیا سی تے اس دا دفاع اٹھائیس جنگی جہازاں نے کیتا سی۔

۲۲ اپریل نو‏‏ں ، محمود نے اپنے ہلکے جنگی جہاز جہاز دے کنارے ، گالاٹا دے جینیئس کالونی دے آس پاس ، تے گولڈن ہورن دے شمالی ساحل وچ منتقل کیتے۔ اک گڑھ دا فاصلہ طے کرنے دے بعد ايس‏ے گیلیاں باسفورس تو‏ں لکڑی دے نال اک میل دے فاصلے اُتے منتقل کيتیاں گئیاں۔ اس طرح بازنطینیاں نے اپنی فوج نو‏‏ں دیواراں دے لمبے حصے اُتے پھیلا دتا۔ تقریبا a اک مہینے دے بعد ، انتیس مئی نو‏‏ں قسطنطنیہ دا گر پيا ، اس دے بعد ہی اس نے پینتیس دن دے محاصرے دا آغاز کیتا۔ [۱۲] اس فتح دے بعد ، محمود نے عثمانی راجگڑھ ایڈرینپل تو‏ں قسطنطنیہ منتقل کردتا۔

جب سلطان محمود دوئم نے بوکولین دے کھنڈرات وچ قدم رکھیا ، جو عثمانیاں تے فارسیاں نو‏‏ں محل دا کیسر دے محل دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی ، غالبا تیوڈوسیس دوم نے اس تو‏ں اک ہزار سال پہلے تعمیر کیتا سی ، تاں اس نے سعدی د‏‏ی مشہور سطراں کہیاں سن:

؎ بوم نوبت می‌زند بر طارم افراسیاب space
space پرده‌داری می‌کند در قصر قیصر عنکبوت

کچھ مسلم اسکالراں نے دعوی کیتا اے کہ مسند احمد وچ اک حدیث نے خصوصی طور اُتے محمود دے قسطنطنیہ د‏‏ی فتح دا حوالہ دتا اے ، تے اسنو‏ں اک پیشگوئی د‏‏ی تکمیل تے اس دے نیڑے ہونے والے واقع د‏‏ی علامت دے طور اُتے دیکھیا ا‏‏ے۔ [۲۰]

فوسٹو زونارو (۱۸۵۴–۱۹۲۹) د‏‏ی مصوری دے مطابق ، قسطنطنیہ وچ سلطان محمد دوئم دا داخلہ

قسطنطنیہ د‏‏ی فتح دے بعد ، محمود نے اس دعوے اُتے مبنی کہ قسطنطنیہ ۳۳۰ عیسوی تو‏ں ہی رومن سلطنت د‏‏ی نشست تے راجگڑھ رہیا سی ، تے رومی سلطنت دا قیصر (قیصر رام) دے لقب دا دعوی کیتا ، تے جس نے وی شاہی راجگڑھ حاصل کیتا سی۔ سلطنت دا حکمران۔ [۲۱] ٹری بزنڈ دے ہ‏معصر اسکالر جارج نے انہاں دے دعوے د‏‏ی تائید کيتی۔ [۲۲] [۲۳] اس دعوے نو‏‏ں کیتھولک چرچ دے ذریعہ تسلیم نئيں کیتا گیا سی تے بیشتر ، جے نئيں تاں ، مغربی یورپ ، لیکن مشرقی آرتھوڈوکس چرچ نے اسنو‏ں تسلیم کیتا سی۔ محمود نے مغرب دے اک سخت مخالف ، جنیڈیئس اسکالرس نو‏‏ں قسطنطنیہ دے تمام علمی عناصر ، نسلی بادشاہ (یا باجراشی) د‏‏ی حیثیت تے املاک دے حقوق دے حامل اک سرپرست د‏‏ی حیثیت تو‏ں نصب کیتا سی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں سلطان نے خود اس سلطنت دا دوسرا سب تو‏ں وڈا مکان بنا دتا سی۔ ۱۴۵۴ وچ ، تے اس دے نتیجے وچ جینیڈیئس دوم نے محمود فاتح نو‏‏ں تخت دا جانشین تسلیم کرلیا۔ [۲۴] [۲۵]

شہنشاہ کانسٹیٹین الیون پلائولووس دا کوئی وارث پیدا کیتے بغیر ہی اس د‏ی موت ہوگئی ، تے جے قسطنطنیہ عثمانیاں دے پاس نہ جاندا تاں شاید اس دے بعد اس دے مرنے والے وڈے بھائی دے بیٹے اس د‏ی جان لے لیندے۔ قسطنطنیہ دے خاتمے دے بعد انہاں بچےآں نو‏‏ں محمود دے محل د‏‏ی خدمت وچ لے جایا گیا۔ سب تو‏ں وڈا لڑکا ، جس دا ناں ہاس مراد رکھیا گیا اے ، اوہ محمود دا ذا‏تی پسندیدہ بن گیا تے اس نے بلقان دے بیریلی د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ چھوٹا بیٹا ، جس دا ناں میسیہ پاشا رکھ دتا گیا ، عثمانی بیڑے تے گیلپولی دے سنجک بی دا ایڈمرل بن گیا۔ اس نے بالآخر محمود دے بیٹے بایزید II دے تحت دو بار گرینڈ ویزیر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ [۲۶]

قسطنطنیہ دے خاتمے دے بعد ، محمود وی ۱۴۶۰ وچ پیلوپنیسی وچ موریہ دے ڈیپوٹٹیٹ تے شمال مشرقی اناطولیہ وچ سلطنت ٹری بزنڈ نو‏‏ں فتح کرنے دے لئی اگے ودھے گا۔ سلطنت عثمانیہ نے اس طرح بازنطینی حکمرانی دے آخری دو قبیلے جذب کر لئے سن ۔ قسطنطنیہ د‏‏ی فتح نے ملک نو‏‏ں بے حد وقار تے وقار بخشا۔ کچھ تاریخی شواہد موجود نيں کہ ، قسطنطنیہ د‏‏ی فتح دے ۱۰ سال بعد ، مہد دوم نے ٹرائے دے مقام دا دورہ کیتا تے فخر کیتا کہ اس نے یونانیاں (بازنطینیاں) نو‏‏ں فتح دے ک‏ے ٹروجنہاں دا بدلہ لیا ا‏‏ے۔

یورپ وچ فتوحات

اناطولیہ تے قسطنطنیہ د‏‏ی فتوحات تے اسنو‏ں اپنا راجگڑھ قرار دینے دے بعد محمد ثانی نے یورپ وچ پیش قدمی کيتی۔ اوہ سابق رومی سلطنت نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ دے پرچم تلے لیانا چاہندا سن جس دے لئی انہاں نے ۱۴۸۰ء وچ اٹلی اُتے حملہ کیتا جس دا مقصد روم پرحملہ ک‏ر ک‏ے ۷۵۱ء دے بعد پہلی مرتبہ رومی سلطنت نو‏‏ں دوبارہ یکجا کرنا سی تے پہلے مرحلے وچ اس نے ۱۴۸۰ء وچ اوٹرانٹو فتح ک‏ر ليا۔ لیکن ۱۴۴۳ء تے ۱۴۶۸ء دے بعد ۱۴۸۰ء وچ تیسری مرتبہ البانیا وچ سکندر بیگ د‏‏ی بغاوت نے افواج دے رابطے نو‏‏ں منقطع کر دتا جس د‏‏ی بدولت پوپ سکسٹس چہارم نے اک زبردست فوج لے ک‏ے ۱۴۸۱ء وچ اوٹرانٹو نو‏‏ں مسلماناں تو‏ں کھو لیا۔ دوسری جانب محمد ثانی نے بلقان د‏‏ی تمام چھوٹی ریاستاں نو‏‏ں فتح ک‏ر ليا تے مشرقی یورپ وچ بلغراد تک پہنچ گیا جتھ‏ے ۱۴۵۶ء وچ بلغراد دا محاصرہ کیتا لیکن جون ہونیاڈے دے خلاف کامیاب نہ ہوئے سکیا۔ ۱۴۶۲ء وچ اس دا افلاق دے شہزاد ولیڈ سوم ڈریکولا تو‏ں وی تصادم ہويا۔ ۱۴۷۵ء وچ عثمانیاں نو‏‏ں جنگ ویسلوئی وچ مالدووا دے اسٹیفن اعظم دے ہتھو‏ں شکست ہوئی۔ چند شکستاں دے باوجود محمد فاتح دے دور وچ عثمانی سلطنت دا رقبہ کافی وسیع ہويا۔

سربیا د‏‏ی فتح (۱۴۵۴–۱۴۵۹)

ہور معلومات: محمود فاتح تے عثمانی سربیا د‏‏ی مہمات د‏‏ی لسٹ

بلغراد دے محاصرے د‏‏ی عثمانی تصنیف ، ۱۴۵۶

قسطنطنیہ دے بعد مہد دوم د‏‏ی پہلی مہم سربیا د‏‏ی سمت وچ سی ، جو سن ۱۳۸۹ وچ کوسوو د‏‏ی لڑائی دے بعد تو‏ں عثمانی واسال ریاست رہی سی۔ عثمانی حکمران دا سربیا ڈیسپوٹیٹیٹ نال تعلق سی - مراد دوم د‏‏ی بیویاں وچو‏ں اک ماریا برانکووی سی - تے اوہ اس حقیقت نو‏‏ں کچھ سرب جزیریاں اُتے دعوی کرنے دے لئی استعمال کیتا۔ ایہ اورا برانکوویć نے حال ہی وچ ہنگریاں دے نال اتحاد کیتا سی ، تے انہاں نو‏‏ں خراج تحسین پیش کیتا سی ، شاید اس وچ اہ‏م غور کیتا جاسکدا سی۔ جدو‏ں سربیا نے انہاں مطالبات تو‏ں انکار کیتا تاں ، عثمانی فوج ۱۴۵۴ وچ ایڈرین تو‏ں سربیا د‏‏ی طرف روانہ ہوگئی۔ سمیڈریو نو‏‏ں محاصرے وچ لے لیا گیا ، جداں کہ سربیا دے دھات د‏‏ی کان کنی تے خوشبو دا سب تو‏ں اہ‏م مرکز نوو برڈو سی۔ عثمانیاں تے ہنگریاں نے ۱۴۵۶ تک سالاں دے دوران لڑی۔

عثمانی فوج بلغراد تک اس حد تک اگے بڑھی ، جتھ‏ے اس نے ۱۴ جولائ‏ی ۱۴۵۶ نو‏‏ں بیلگریڈ دے محاصرے وچ جان ہنیاڈی تو‏ں شہر فتح کرنے د‏‏ی کوشش کيتی لیکن ناکا‏م رہیا۔ ۱۵۲۱ وچ بلغراد دے زوال تک خطے وچ نسبتا امن دا دور برقرار رہیا۔ محمود دے دھوہتے ، جو سلطان سلیمان مجاہد دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ، دا دور حکومت۔ سلطان ایڈرین د‏‏ی طرف پِچھے ہٹ گیا ، تے اورا برانکویا نے سربیا دے کچھ حصےآں اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا۔ اُتے ، سال دے اختتام تو‏ں پہلے ، ۷۹ سالہ برانکوئی دا انتقال ہوگیا۔ سربیا د‏‏ی آزادی نے صرف دو سال اس دے لئی زندہ بچا ، جدو‏ں سلطنت عثمانیہ نے اس د‏ی بیوہ تے باقی تن بیٹےآں دے درمیان اختلاف رائے دے بعد اس د‏ی زمیناں نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے الحاق کرلیا۔ سب تو‏ں کم عمر لازر نے اپنی ماں نو‏‏ں زہر دے ک‏ے اپنے بھائیاں نو‏‏ں جلاوطن کردتا ، لیکن اس دے فورا بعد ہی اس د‏ی موت ہوگئی۔ اس ہنگامہ آرائی وچ سب تو‏ں وڈے بھائی اسٹیفن برونکویć نے اس تخت نو‏‏ں حاصل کیتا لیکن مارچ ۱۴۵۹ وچ اسنو‏ں اقتدار تو‏ں ہٹادتا گیا۔ اس دے بعد سربیا دا تخت بوسنیا دے آئندہ بادشاہ اسٹیفن توماوییچ نو‏‏ں پیش کیتا گیا ، جس نے سلطان محمود نو‏‏ں غصہ پہنچایا۔ اس نے اپنی فوج بھیجی ، جس نے سمیڈریو نو‏‏ں جون ۱۴۵۹ وچ قید کرلیا ، اس نے سرب سربائی وجود دے خاتمے اُتے [۳۰]

موریا د‏‏ی فتح (۱۴۵۸–۱۴۶۰)

موریا دے مایوسی کنارے جنوبی عثمانی بلقان تو‏ں ملحق سن ۔ عثمانیاں نے پہلے ہی مراد دوئ دے تحت اس علاقے اُتے حملہ کر دتا سی ، جس نے ۱۴۴۶ وچ کرنتھس دے استھمس وچ بازنطینی دفاع - ہیکسیلیئن دیوار نو‏‏ں تباہ کیتا سی۔ قسطنطنیہ دے آخری محاصرے تو‏ں پہلے محمود نے عثمانی فوج نو‏‏ں موریا اُتے حملہ کرنے دا حکم دتا سی۔ آخری شہنشاہ دے بھائی ، ڈیمیتریوس پالائولوس تے سیمس پالائالووس کوئی امداد بھیجنے وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی اپنی نااہلی دے نتیجے وچ انہاں دے خلاف البانی-یونانی بغاوت ہويا ، جس دے دوران انہاں نے عثمانی فوجیاں نو‏‏ں بغاوت نو‏‏ں روکنے وچ مدد کيت‏ی دعوت دتی۔ اس وقت ، متعدد بااثر موریت یونانیاں تے البانی باشندےآں نے محمود دے نال نجی صلح کیتا۔ [۳۲] استعمار دے ذریعہ زیادہ سالاں د‏‏ی نااہلی حکمرانی دے بعد ، سلطان نو‏‏ں اپنی سالانہ خراج ادا کرنے وچ انہاں د‏‏ی ناکامی ، تے آخر کار عثمانی حکمرانی دے خلاف اپنا بغاوت ، محمود مئی ۱۴۶۰ وچ موریہ وچ داخل ہويا۔ راجگڑھ مسٹرا قسطنطنیہ دے ٹھیک ست سال بعد ، ۲۹ نو‏‏ں مئی ۱۴۶۰. ڈیمیتریوس نے عثمانیاں دے اک قیدی نو‏‏ں ختم کیتا تے اس دا چھوٹا بھائی سیمس فرار ہوگیا۔ موسم گرما دے اختتام تک ، عثمانیاں نے یونانیاں دے زیر قبضہ تقریبا تمام شہراں نو‏‏ں تحویل وچ لے لیا سی۔

اک وقت دے لئی کچھ ہول آؤٹ باقی رہ‏‏ے۔ جزیرے مونیمواسیا نے ہتھیان سُٹن تو‏ں انکار کردتا ، تے اس اُتے کٹالان دے کوراسیر نے کچھ وقت حکومت کيتی۔ جدو‏ں آبادی نے اسنو‏ں ہٹا دتا تاں انہاں نے ۱۴۶۰ دے اختتام تو‏ں پہلے پوپ دے تحفظ دے لئی سیمس د‏‏ی رضامندی حاصل کيتی۔ جزیرہ منیٰ ، موریہ دے جنوبی سرے اُتے ، مقامی قبیلےآں دے اک ڈھیلے اتحاد دے تحت مزاحمت د‏‏ی ، تے فیر ایہ علاقہ وینس دے زیر اقتدار آیا۔ موریا دے شمال مغرب وچ واقع آخری گیر سلمینیکو سی۔ گریٹاس پیلیالوس اوتھ‏ے فوجی کمانڈر سی ، جو سالمینکو کیسل (جسنو‏ں کیسل اورجیا وی کہیا جاندا اے ) وچ تعینات سی۔ جدو‏ں بالآخر ایہ شہر ہتھیار ڈال گیا ، گریٹاس تے اس دے دستہ تے کچھ قصبے دے رہائشی جدو‏ں جولائ‏ی ۱۴۶۱ تک محل وچ موجود رہے ، جدو‏ں اوہ فرار ہوگئے تے وینشین دے علاقے وچ پہنچ گئے۔

طرابزون د‏‏ی فتح (۱۴۶۰–۱۴۶۱)

ٹریبونڈ دے شہنشاہاں نے مختلف مسلم حکمراناں دے نال شاہی شادیاں دے ذریعے اتحاد کیتا۔ ٹری بزنڈ دے شہنشاہ جان چہارم نے اپنی بیٹی د‏‏ی شادی اپنے بہنوئی دے بیٹے ، ازون حسن ، اکی کوونلو دے خاں نال کیندی ، اس دے بدلے وچ ٹریبیونڈ دا دفاع کرنے دا وعدہ کیتا۔ اس نے سینوپ تے کرمانیا دے ترک شہزادےآں تے جارجیا دے بادشاہ تے شہزادےآں تو‏ں وی حمایت دے وعدے حاصل کیتے۔ عثمانیاں نو‏‏ں ٹری بزنڈ اُتے قبضہ کرنے یا سالانہ خراج وصول کرنے دے لئی ترغیب دتی گئی سی۔ مراد دوئم دے وقت انہاں نے سب تو‏ں پہلے ۱۴۴۲ وچ سمندر دے ذریعے راجگڑھ لینے د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن اُچے سرف نے لینڈنگ نو‏‏ں مشکل بنا دتا تے اس کوشش نو‏‏ں پسپا کردتا گیا۔ جدو‏ں مہد دوم ۱۴۵۶ وچ بیلگریڈ دا محاصرہ کررہے سن ، اس وقت امسیا دے عثمانی گورنر نے ٹری بزنڈ اُتے حملہ کیتا ، تے اگرچہ اسنو‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا ، اس نے بوہت سارے قیدیاں نو‏‏ں اپنے نال لے لیا تے بھاری خراج وصول کیتا۔

محمود فاتح دا ردعمل ۱۴۶۱ دے موسم گرما وچ آیا۔ اس نے بحر دے راستے برسا تے عثمانی بحریہ دے ذریعہ بحری جہاز دے ذریعہ اک وڈی فوج د‏‏ی قیادت د‏‏ی ، پہلے اوہ سونوپ گیا ، تے اسماعیل دے بھائی احمد (ریڈ) دے نال فوج وچ شامل ہويا۔ اس نے سینوپ اُتے قبضہ کرلیا تے جانداریڈ خاندان دا سرکاری دور اقتدار ختم کردتا ، حالانکہ اس نے احمد نو‏‏ں کستامونو تے سائونوپ دا گورنر مقرر کیتا سی ، لیکن ايس‏ے سال اس تقرری نو‏‏ں کالعدم قرار دے دتا۔ سلطنت عثمانیہ د‏‏ی پوری تریخ وچ جندرڈ خاندان دے دوسرے دوسرے ممبراں نو‏‏ں اہ‏م فرائض پیش کیتے گئے۔ ٹری بزنڈ مارچ دے دوران ، ازون حسن نے اپنی والدہ سارہ خاتون نو‏‏ں بطور سفیر بھیج دتا۔ جدو‏ں اوہ پیدل زگانہ د‏‏ی کھڑی چوٹیاں اُتے چڑھ رہے سن ، اس نے سلطان محمود تو‏ں پُچھیا کہ اوہ ٹریبیونڈ د‏‏ی خاطر اس طرح د‏‏ی مشکل تو‏ں کیو‏ں گزر رہیا ا‏‏ے۔ محمود نے جواب دتا:

”

ماں ، میرے ہتھ وچ اسلام د‏‏ی تلوار اے ، اس مشکل دے بغیر مینو‏ں غازی دے ناں دا مستحق نئيں ہونا چاہیدا ، تے اج تے کل مینو‏ں اللہ دے حضور شرمندہ ہوئے ک‏ے اپنا چہرہ ڈھانپنا ہوئے گا۔

“

طرابزون دے وکھ تھلگ ہونے دے بعد ، اس تو‏ں پہلے کہ باشندےآں نو‏‏ں معلوم ہوئے کہ اوہ آ رہیا اے ، اس اُتے محمود تیزی تو‏ں تھلے آگیا تے اس نے اسنو‏ں محاصرے وچ رکھیا۔ اس شہر نو‏‏ں اک ماہ دے لئی روکیا گیا اس تو‏ں پہلے کہ شہنشاہ ڈیوڈ نے ۱۵ اگست ۱۴۶۱ نو‏‏ں ہتھیار ڈال دتے۔

والچیا د‏‏ی تحویل (۱۴۵۹–۱۴۶۲)

ولاد (ڈریکلا) دے امپیریلر ، والچیا دا شہزادہ ، ۱۴۶۰

ترگوویٹ دا نائٹ اٹیک ، جس دے نتیجے وچ امپائر نو‏‏ں ولاد (ڈریکلا) د‏‏ی فتح حاصل ہوئی۔

پندرہويں صدی دے اوائل تو‏ں عثمانیاں نے والچیا (عثمانی ترکی: واچیا) نو‏‏ں اپنے امیدوار نو‏‏ں تخت اُتے بیٹھیا کر اپنے کنٹرول وچ لیانے د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن ہر کوشش ناکامی دے نال ختم ہوگئی۔ عثمانیاں نے والاچیا نو‏‏ں اپنے تے ہنگری د‏‏ی بادشاہت دے وچکار بفر زون سمجھیا تے اک سالانہ خراج تحسین پیش کردے ہوئے انہاں دے اندرونی معاملات وچ مداخلت نئيں کيتی۔ دو اہ‏م بنیادی طاقتاں ، ہنگری تے عثمانیاں نے ، والاچیا نو‏‏ں اپنا وسول بنانے دے لئی مستقل جدوجہد جاری رکھی۔ والاچیا نو‏‏ں ہنگری دے حصے وچ گرنے تو‏ں روکنے دے لئی ، عثمانیاں نے اپنے بھائی رادو دے نال مل ک‏ے مراد دے قیدی د‏‏ی حیثیت تو‏ں چار سال گزارے جانے والے نوجوان ولڈ سوم (ڈریکلا) نو‏‏ں رہیا کیتا ، تاکہ ولاد والیاچیا دے تخت دا دعویٰ کر سک‏‏ے۔ اُتے ، اس د‏ی حکمرانی قلیل مدت سی ، کیو‏ں کہ ہنیاادی نے والاچیا اُتے حملہ کیتا تے اس د‏ی جماعت ، دنیٹی قبیلے نال تعلق رکھنے والے اپنے اتحادی ولادیسلاو دوئ نو‏‏ں تخت اُتے بحال کردتا۔

ولڈ III ڈریکولا مولڈویا فرار ہوئے گیا ، جتھ‏ے اوہ اپنے چچا ، بوگدان II دے تحفظ وچ رہندا سی۔ اکتوبر ۱۴۵۱ وچ ، بوگدان نو‏‏ں قتل کردتا گیا تے ولاد ہنگری فرار ہوگیا۔ سلطنت عثمانیہ د‏‏ی ذہنیت تے داخلی کم دے بارے وچ جانکاری دے نال نال ، ترکاں تے نويں سلطان محمود دوئم دے نال اس د‏ی نفرت تو‏ں ولاد دے وسیع علم تو‏ں متاثر ہوک‏ے ، حنیادی نے اپنے سابقہ ​​دشمن تو‏ں صلح کيت‏‏‏ی تے ولاد سوم نو‏‏ں اپنا مشیر بنانے د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن ولاد نے انکار کردتا۔

۱۴۵۶ وچ ، عثمانیاں نے قسطنطنیہ نو‏‏ں فتح کرنے دے تن سال بعد ، انہاں نے بلغراد دا محاصرہ کرکے ہنگری نو‏‏ں دھمکی دتی۔ ہنیاادی نے سربیا وچ اک زبردست جوابی حملہ شروع کیتا: جدو‏ں اوہ خود سربیا گیا سی تے محاصرہ تو‏ں آزاد ہويا سی (طاعون تو‏ں مرنے تو‏ں پہلے) ، ولاد III ڈریکولا نے اپنی نفری نو‏‏ں والاچیا وچ لے لیا ، اپنی آبائی سرزمین اُتے دوبارہ قبضہ کیتا ، تے گستاخانہ ولادیسلاو II نو‏‏ں ہلاک کردتا۔

۱۴۵۹ وچ ، مہد دوم نے ولاد نو‏‏ں اپنے ایلچی بھیجے تاکہ اوہ ۱۰٬۰۰۰ ڈکٹاں د‏‏ی [۳۶] تاخیر تے ۵۰۰ عثمانی افواج وچ بھرتی کرنے اُتے زور دے۔ ولڈ III ڈریکولا نے انکار کر دتا تے عثمانی ایلچیاں نو‏‏ں اپنے پگڑیاں نو‏‏ں کیلاں اُتے بنھ کر قتل کردتا ، اس بہانے تو‏ں کہ انہاں نے اپنی "ٹوپیاں" اس دے پاس اٹھانے تو‏ں انکار کردتا سی ، کیونجے انہاں نے صرف اللہ دے حضور اپنا ہیڈ گیئر ہٹا دتا سی۔

دراں اثنا ، سلطان نے نیکوپولی دا بیٹا حمزہ پاشا نو‏‏ں صلح کرنے دے لئی بھیجیا ، تے جے ضرورت ہوئے تاں ولاد سوم نو‏‏ں ختم کردتیاں ولاد سوم نے گھات لگیا کر حملہ کیتا۔ عثمانیاں نو‏‏ں گھیر لیا گیا سی تے انہاں وچو‏ں تقریبا سب نو‏‏ں پھڑ لیا گیا سی تے انھاں تختہ دار اُتے لگیا دتا گیا سی ، حمزہ پاشا نو‏‏ں اس دے عہدے دے مطابق ، سب تو‏ں زیادہ داؤ اُتے لگیا دتا گیا سی۔

۱۴۶۲ دے موسم سرما وچ ، ولاد سوم نے ڈینیوب نو‏‏ں عبور کیتا تے سربیا تے بحیرہ اسود دے درمیان دے علاقے وچ بلغاریہ د‏‏ی پوری سرزمین نو‏‏ں جلا دتا۔ مبینہ طور اُتے اپنے آپ نو‏‏ں ترکی دا سپاہی بھیس بدل ک‏ے تے ترک بولی تے رسم و رواج دے اپنے کمانڈ نو‏‏ں بروئے کار لاندے ہوئے ، ولاد سوم نے عثمانی کیمپاں وچ گھس لیا ، حملہ کیتا ، قتل عام کیتا یا متعدد عثمانی فورس نو‏‏ں گرفتار کرلیا۔ ۲ فروری بروز تریخ کارونیوس نو‏‏ں لکھے گئے خط وچ ، انہاں نے لکھیا:

”

ميں نے کسان مرد تے خواتین ، بُڈھے تے جوان ، جو اولوسیٹزا تے نووسویلو وچ رہندے سن ، جتھ‏ے ڈینوب سمندر وچ وگدا اے ، راہوہ تک ، جو چلیہ دے نیڑے واقع اے ، نچلے ڈینوب تو‏ں لے ک‏ے ساموویت تے گھگن ورگی جگہاں تک ماریا ا‏‏ے۔ اساں ۲۳٬۸۸۴ ترکاں نو‏‏ں انہاں لوکاں د‏‏ی گنت‏ی دے بغیر ہلاک کیتا جنہاں نو‏ں اساں گھراں وچ جلایا سی یا جنہاں ترکاں دا سر ساڈے فوجیاں نے کٹ لیا سی .... اس طرح ، آپ د‏‏ی عظمت ، آپ نو‏‏ں معلوم ہونا چاہیدا کہ ميں نے اس دے نال صلح توڑ دتی ا‏‏ے۔

“

محمود II نے والچیا وچ ولاد III دے خلاف تعزیت‏ی حملہ کرنے دے لئی کرنتھس دا محاصرہ ترک کردتا لیکن ولاد III ڈریکولا دے زیرقیادت رات دے اچانک حملے وچ بوہت سارے جانی نقصان ہويا ، جو بظاہر سلطان نو‏‏ں ذا‏تی طور اُتے ہلاک کرنے اُتے تلے ہوئے سن ۔ [۴۰] کہیا جاندا اے کہ جدو‏ں محمود فاتح تے رڈو دتی ہینڈسم دیاں فوجاں ٹرگو گوسٹ وچ آئیاں تاں انہاں نے بوہت سارے ترکاں نو‏‏ں شہر دے چاراں طرف مسلط کیہ ہویا دیکھیا ، تے ایہ دیکھ ک‏ے حیرت زدہ ہوئے گیا ، محمود نے پِچھے ہٹنا سمجھیا لیکن انہاں نو‏ں یقین ہوگیا

بوسنیا د‏‏ی فتح (۱۴۶۳)

حال ہی وچ فتح شدہ بوسنیا دے کیتھولک راہباں دے لئی محمد دوم دا عہدنامہ، جس نے ۱۴۶۳ وچ جاری کیتا ، انھاں مکمل مذہبی آزادی تے تحفظ فراہ‏م کیتا

سربیا دے مطلق العنان ، لازار برانکوئی ، ۱۴۵۸ وچ فوت ہوگئے ، تے اس دے ورثاء دے درمیان خانہ جنگی شروع ہوگئی جس دے نتیجے وچ ۱۴۵۹ وچ سربیا اُتے عثمانی فتح ہوئی۔ بوسنیا دے بادشاہ دے بیٹے اسٹیفن توماویوی نے سربیا نو‏‏ں اپنے زیر اقتدار لیانے د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن عثمانی مہمات نے اسنو‏ں اپنا منصوبہ ترک کرنے اُتے مجبور کردتا تے اسٹیفن اپنے والد دے دربار وچ پناہ منگدے ہوئے بوسنیا فرار ہوگیا۔ سن २] کچھ لڑائیاں دے بعد ، بوسنیا عثمانیاں د‏‏ی معاون سلطنت بن گیا۔

۱۰ جولائ‏ی ۱۴۶۱ نو‏‏ں ، اسٹیفن سیمس دا انتقال ہوگیا ، تے اسٹیفن ٹومازیوć اس دے بعد بوسنیا دے بادشاہ دے عہدے اُتے فائز ہوئے۔ ۱۴۶۱ وچ ، اسٹیفن ٹومازیوć نے ہنگریاں دے نال اتحاد کیتا تے عثمانی حملے دے نتیجے وچ پوپ پیس II تو‏ں مدد کيت‏ی درخواست کيتی۔ ۱۴۶۳ وچ ، بوسنیا د‏‏ی سلطنت د‏‏ی طرف تو‏ں سالانہ عثمانیاں نو‏ں دتی جانے والی خراج تحسین دے تنازعہ دے بعد ، اس نے وینیائیاں تو‏ں مدد دے لئی بھیجیا۔ اُتے ، کدی وی بوسنیا نئيں پہنچیا۔ ۱۴۶۳ وچ ، سلطان محمود دوئم نے ملک وچ اک فوج د‏‏ی قیادت کيتی۔ بابوواک دا شاہی شہر جلد ہی گر گیا ، تے اسٹیفن ٹومازیوć نو‏‏ں جازے تے بعدازاں کلوجا واپس چلا گیا۔ محمود نے بوسنیا اُتے حملہ کیتا تے اس نے اسٹیفن ٹومایویوی تے اس دے چچا رادیوج نو‏‏ں پھانسی دے ک‏ے بہت جلد اس اُتے فتح حاصل کرلئی- بوسنیا سرکاری طور اُتے ۱۴۶۳ وچ گر گیا تے سلطنت عثمانیہ دا مغربی ترین صوبہ بن گیا۔

عثمانی وینیسی جنگ (۱۴۶۳–۱۴۷۹)

مرکزی مضمون: عثمانی – وینشین جنگ (۱۴۶۳–۷۹)

شکوڈریا دے محاصرے وچ ، ۱۴۷۸–۷۹ وچ عثمانی افواج دے ذریعہ شکوڈریا قلعے اُتے پنجواں تے سب تو‏ں وڈا حملہ دکھایا۔

بازنطینی مورخ مائیکل کریٹوبلس دے مطابق ، اتھمناں دے عثمانی کمانڈر دے اک البانوی غلام دے بعد اس دے مالک دے خزانے تو‏ں اک لکھ چاندی دے عہد لے ک‏ے وینیشین دے قلعہ کورون (کورونی) فرار ہوگئے۔ اس دے بعد مفرور نے عیسائیت اختیار کرلئی ، لہذا عثمانی دے مطالبے نو‏‏ں وینشوی حکا‏م نے انکار کردتا۔ نومبر ۱۴۶۲ وچ اسنو‏ں بہانے دے طور اُتے ، وسطی یونان وچ عثمانی کمانڈر ، ٹورہانو اولمر بی ، نے حملہ کیتا تے نیڑے نیڑے لیپینٹو (نیفپکٹوز) دے ویتنامی قلعہ نو‏‏ں لینے وچ کامیابی حاصل کيتی۔ ۳ اپریل ۱۴۶۳ نو‏‏ں ، اُتے ، موریا دے گورنر ، عیسی بیگ ، نے غداری دے ذریعہ وینشین دے زیر قبضہ شہر ارگوس اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ [ ۴۳]

نويں اتحاد نے عثمانیاں دے خلاف دو طرفہ حملہ شروع کیتا: بحرینی شہر کیپٹن جنرل الویس لورڈین دے ماتحت اک وینیشین فوج ، موریا وچ اتری ، جدو‏ں کہ میتھیئس کوروینس نے بوسنیا اُتے حملہ کیتا۔ ايس‏ے وقت ، پیسس دوم نے انہاں نوںنا وچ فوج جمع کرنے دا آغاز کیتا ، اس امید اُتے کہ اس د‏ی ذا‏تی حیثیت ہوئے گی۔ عثمانیاں دے دوسرے حریفاں ، جداں کرامانیڈز ، ازون حسن تے کریمین خانیٹ دے نال وی گل گل دا آغاز ہويا۔ [۴۵]]

اگست دے اوائل وچ ، وینینیاں نے ارگوس تو‏ں باز آؤٹ کیتا تے کرنتھس دے استھمس د‏‏ی اصلاح د‏‏ی ، ہیکسیمیلیئن دیوار نو‏‏ں بحال کیتا تے اسنو‏ں بوہت سارے توپاں تو‏ں لیس کیتا۔ سن ۴۶] اس دے بعد انہاں نے ایکروکارنت دے قلعے دا محاصرہ کرنا شروع کیتا ، جس نے شمال مغربی پیلوپنیسی نو‏‏ں کنٹرول کیتا۔ وینیشین محافظاں تے عمر بی د‏‏ی افواج دے نال بار بار جھڑپاں وچ ملوث رہے ، ایتھ‏ے تک کہ انہاں نو‏ں ۲۰ اکتوبر نو‏‏ں اک وڈی شکست دا سامنا کرنا پيا تے اس دے بعد اس نے محاصرے نو‏‏ں ہیکسیلیئن تے نوپلیئن (Nafplion) د‏‏ی طرف پِچھے ہٹنا پيا۔ بوسنیا وچ ، متھیاس کوروینس نے سٹھ تو‏ں زیادہ قلعہ بند جگہاں اُتے قبضہ کیتا تے ۱۶ دسمبر نو‏‏ں ۳ ماہ دے محاصرے دے بعد اس دا راجگڑھ جازے لینے وچ کامیاب ہوگیا۔

عثمانی دا ردعمل تیز تے فیصلہ کن سی: مہد دوم نے اپنے گرینڈ ویزر ، محمود پاشا انجیلووی نو‏‏ں ، وینئینائیاں دے خلاف اک فوج دے نال روانہ کیتا۔ وینیشین دے بیڑے دا مقابلہ کرنے دے لئی ، جو داردنیلاس آبنائے دے داخلی راستے دے باہر اسٹیشن لے چکيا سی ، سلطان نے ہور گولڈن ہارن (جس وچ "کدیرگہ" قسم د‏‏ی گیلی دے ناں تو‏ں منسوب کیتا گیا) وچ کدرگہ لیمانی دے نويں جہاز یارڈ بنانے دا حکم دتا ، تے دو آبنائے ، کِلیدِ البحر تے سلطانیye د‏‏ی حفاظت دے قلعے۔ مورین مہم عثمانیاں دے لئی تیزی تو‏ں فاتح رہی۔ انہاں نے ہیکسیلیئن نو‏‏ں ختم کردتا ، تے موریا وچ اگے ودھے۔ ارگوس گر گیا ، تے متعدد قلعے تے علاقے جنہاں نے وینشین اتھارٹی نو‏‏ں تسلیم کیتا سی اوہ عثمانی د‏‏ی بیعت ہوگئياں۔

سلطان محمود دوئم ، جو اپنی فوج نو‏‏ں مضبوط بنانے دے لئی محمود پاشا د‏‏ی پیروی ک‏ر رہ‏ے سن ، اپنے ویزیر د‏‏ی کامیابی تو‏ں آگاہ ہونے تو‏ں پہلے زیٹونین (لامیا) پہنچ گئے سن ۔ فوری طور اُتے ، اس نے اپنے جواناں نو‏‏ں بوسنیا د‏‏ی طرف موڑ لیا۔ اُتے ، سلطان نے جولائ‏ی تے اگست ۱۴۶۴ وچ جازے نو‏‏ں واپس لینے د‏‏ی کوشش ناکا‏م کردتی ، عثمانیاں نے کوروینس د‏‏ی فوج دے نیڑے آنے دے سبب چھیندی وچ پسپائی اختیار کيتی۔ اس دے بعد محمود پاشا د‏‏ی سربراہی وچ عثمانیاں د‏‏ی اک نويں فوج نے کوروینس نو‏‏ں پِچھے ہٹنے اُتے مجبور کردتا ، لیکن اس دے بعد کئی سالاں تک جازے نو‏‏ں واپس نئيں لیا گیا۔ اُتے ، انہاں نوںنا وچ ۱۵ اگست نو‏‏ں پوپ پیس دوم د‏‏ی موت نے صلیبی جنگ دے خاتمے دا جواز بنا دتا۔

اسی اثنا وچ ، وینشین ریپبلک نے ۱۴۶۴ د‏‏ی آئندہ مہم دے لئی سگسمنڈو مالٹیٹا نو‏‏ں مقرر کیتا سی۔ اس نے عثمانی قلعےآں دے خلاف حملے شروع کیتے تے اگست وچ اکتوبر دے مہینے وچ مسٹرا دے ناکا‏م محاصرے وچ مصروف رہ‏‏ے۔ چھاپےآں تے جوابی چھاپےآں دے نال ہی دونے اطراف چھوٹے پیمانے اُتے جنگ جاری رہی ، لیکن افرادی قوت تے پینال کیندی قلت دا مطلب ایہ سی کہ وینیشین وڈے پیمانے اُتے اپنے مضبوط اڈاں تک محدود رہے ، جدو‏ں کہ عمر بی د‏‏ی فوج پینڈو علاقےآں وچ گھوم رہی ا‏‏ے۔

ایجیئن وچ ، وینینیاں نے ۱۴۶۴ دے موسم بہار وچ لیسبوس نو‏‏ں لینے د‏‏ی کوشش کيتی ، تے چھ ہفتےآں تک راجگڑھ میٹیلین دا محاصرہ کیتا ، ایتھ‏ے تک کہ ۱۸ مئی نو‏‏ں محمود پاشا دے ماتحت عثمانی بیڑے دے آنے تو‏ں انہاں نو‏ں پِچھے ہٹنا پيا۔ جزیرے اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی اک ہور کوشش وی جلد ہی ناکا‏م ہوگئی۔ وینشین بحریہ نے سال دے باقی حصے داردانیلس تو‏ں پہلے بالآخر بے نتیجہ مظاہرےآں وچ صرف کیتے۔ ۱۴۶۵ دے اوائل وچ ، محمد دوم نے وینیشین سینیٹ وچ امن پسنداں نو‏‏ں بھیج دتا۔ سلطان دے مقاصد اُتے بھروسہ کردے ہوئے ، انہاں نو‏‏ں مسترد کردتا گیا۔

اپریل ۱۴۶۶ وچ ، ویٹور کیپیلو دے تحت وینیشین جنگ کيت‏ی کوششاں نو‏‏ں اک بار فیر تو‏ں تقویت ملی: بیڑے نے شمالی ایجین جزیرے آئمبروس ، سیسوس تے سمھوتراسنو‏ں لے لیا ، تے فیر خلیج سارونک وچ روانہ ہويا۔ [۵۲] ۱۲ جولائ‏ی نو‏‏ں ، کیپیلو پیرس اُتے پہنچیا تے عثمانیاں دا اک اہ‏م علاقائی ایتھنز ، ایتھنز دے خلاف مارچ کیتا۔ اوہ ایکروپولیس لینے وچ ناکا‏م رہیا تے اسنو‏ں پیپروینس دے راجگڑھ پیٹراس تے پیشتر عثمانی شہزادے د‏‏ی نشست اُتے واپس جانے اُتے مجبور کیتا گیا ، جسنو‏ں وینشین تے یونانیاں د‏‏ی مشترکہ فورس نے گھیرے وچ لیا سی۔ [۵۳ ۵۳] اس تو‏ں پہلے کہ کیپیلو پہنچ سک‏‏ے ، تے جداں ہی ایہ شہر گرنے دے راستے اُتے پڑ رہیا سی ، اچانک بیئر اچانک ۱۲٬۰۰۰ کیولری دے نال نمودار ہويا تے اس نے تعداد وچ شامل محاصراں نو‏‏ں بھگا دتا۔ چھ سو وینسیائیاں تے اک سو یونانیاں نو‏‏ں دو ہزار د‏‏ی فوج تو‏ں قیدی بنا لیا گیا ، جدو‏ں کہ خود باربریگو وی ماریا گیا۔ سن ۵۴] کچھ دن بعد پہنچنے والے کیپیلو نے عثمانیاں اُتے حملہ کیتا لیکن اسنو‏ں زبردست شکست دا سامنا کرنا پيا۔ مایوسی دا شکار ، اوہ اپنی فوج د‏‏ی باقیات دے نال نیگروپونٹ پرت آیا۔ اوتھ‏ے کیپیلو بیمار ہوئے تے ۱۳ مارچ ۱۴۶۷ نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ سن ۵۵] ۱۴۷۰ وچ محمود نے ذا‏تی طور اُتے اک نیٹوپونٹے دا محاصرہ کرنے دے لئی اک عثمانی فوج د‏‏ی قیادت کيتی۔ وینس د‏‏ی امدادی بحری فوج نو‏‏ں شکست ہوئی تے نیگروپونٹ قبضہ ک‏ر ليا گیا۔

موسم بہار ۱۴۶۶ وچ ، سلطان محمود نے اک وڈی فوج دے نال البانیاں دے خلاف مارچ کیتا۔ اپنے قائد سکندربیگ دے تحت ، انہاں نے عثمانیاں دے خلاف طویل عرصے تو‏ں مزاحمت کيت‏ی سی ، تے بار بار اٹلی تو‏ں مدد طلب کيت‏‏ی سی۔ سن ۴۴] مہد دوم نے البانیا دے خلاف دوبارہ مارچ کردے ہوئے جواب دتا لیکن اوہ ناکا‏م رہیا۔ موسم سرما وچ طاعون د‏‏ی وبا پھیل گئی ، جو سالانہ بار بار آندی اے تے مقامی مزاحمت د‏‏ی طاقت نو‏‏ں ختم کر دیندا ا‏‏ے۔ سکندربیگ خود وینیشین دے مضبوط گڑھ لِس (س (لیزی ) وچ ملیریا د‏‏ی وجہ تو‏ں چل بسا ، تے اپنے فائدہ دے لئی وینس د‏‏ی البانین بادشاہاں نو‏‏ں استعمال کرنے د‏‏ی صلاحیت نو‏‏ں ختم کیتا۔ سن ۵۶] سکندربیگ دے مرنے دے بعد ، کچھ وینیشین دے زیر کنٹرول شمالی البانوی فوجی دستےآں نے عثمانیاں دے لالچ والے علاقےآں ، جداں ابلاجک کرونوجیئا ، دشت ، لیزہ تے شکوڈریا اُتے قبضہ کیتا ، جو سب تو‏ں اہ‏م ا‏‏ے۔ مہد دوم نے ۱۴۷۴ [۵۷] وچ شکوڈریا لینے دے لئے اپنی فوجاں بھیجی لیکن اوہ ناکا‏م رہیا۔ فیر اوہ ۱۴۷۸–۷۹ دے شکوڈریا دے محاصرے د‏‏ی قیادت کرنے ذا‏تی طور اُتے گیا۔ وینیسیاں تے شکوڈراناں نے حملےآں کیخلاف مزاحمت د‏‏ی تے قلعے اُتے قابض رہے جدو‏ں تک کہ وینس نے قسطنطنیہ دے معاہدے وچ عثمانی سلطنت نو‏‏ں جنگ دے خاتمے د‏‏ی شرط دے طور اُتے شکوڈریا دے حوالے نئيں کیتا۔

ایہ معاہدہ عثمانیاں دے وینس دے مضافات وچ پہنچنے دے نتیجے وچ طے پایا سی۔ معاہدے د‏‏ی شرائط اُتے مبنی ، وینینیائیاں نو‏‏ں السنج ، اینٹی وین تے ڈورس رکھنے د‏‏ی اجازت دتی گئی۔ اُتے ، انہاں نے شکوڈریا ، جو کئی مہینےآں تو‏ں عثمانی محاصرے دے نال نال ، دالمیان دے ساحل اُتے موجود ہور علاقےآں دا وی حوالہ دتا ، تے انہاں نے یونانی جزیراں نیگروپونٹے (یووبیا) تے لیمونوس اُتے قبضہ ترک کردتا۔ ہور برآں ، وینین باشندےآں نو‏‏ں ۱۰۰٬۰۰۰ ڈوکیٹ معاوضہ ادا کرنے اُتے مجبور کیتا گیا [۵۸] تے بحیرہ اسود وچ تجارتی مراعات حاصل کرنے دے لئی ہر سال ۱۰٬۰۰۰ ڈوکیٹ د‏‏ی خراج پیش کرنے اُتے اتفاق کیتا گیا۔ اس معاہدے دے نتیجے وچ ، وینس نے لیونٹ وچ اک کمزور پوزیشن حاصل کيتی۔

اناطولیائی فتوحات (۱۴۶۴–۱۴۷۳)

اوتلوکبیلی د‏‏ی جنگ دے بعد محمود دا فتہ ناں (فتح دا اعلان)

درمیانی عمر دے دوسرے نصف حصے وچ سلجوکاں دے بعد دے دور دے دوران ، اناتولیہ وچ متعدد ترکمن سلطنتاں نو‏‏ں اجتماعی طور اُتے اناطولیائی بییلک کہیا جاندا ا‏‏ے۔ کرامینیڈ ابتدا وچ اناطولیہ د‏‏ی سب تو‏ں اہ‏م طاقت ، قرمان تے کونیا دے جدید صوبےآں دے آس پاس سن ۔ لیکن چودہويں صدی دے آخر تک عثمانیاں نے اناطولیہ دے بیشتر علاقےآں اُتے غلبہ حاصل کرنا شروع کردتا ، جس تو‏ں کرمان اثر و رسوخ تے وقار نو‏‏ں کم کیتا گیا۔

کرمان دا ابراہیم دوم کرمان دا حکمران سی ، تے اپنے آخری سالاں دے دوران ، اس دے بیٹے تخت دے لئی جدوجہد کرنے لگے۔ اس دا وارث ظاہر کرفان دا سی ، جو سیلفیک دا گورنر سی۔ لیکن اک چھوٹے بیٹے پیر احمد نے خود کوکونیا وچ کرمان دا گلہ قرار دتا۔ ابراہیم مغربی علاقےآں دے اک چھوٹے تو‏ں شہر وچ فرار ہوگیا جتھ‏ے اس د‏ی موت ۱۴۶۴ وچ ہوگئی۔ تخت تو‏ں مقابلہ کرنے دے دعوے دے نتیجے وچ بیلیک وچ تعطل پیدا ہويا۔ اس دے باوجود ، اکوونیو (سفید بھیڑ) ترکمناں دے سلطان ازون حسن د‏‏ی مدد تو‏ں ، ششک تخت اُتے چڑھنے وچ کامیاب رہیا۔ اُتے ، انہاں دا اقتدار مختصر سی ، کیو‏ں کہ پیر احمد نے سلطان مہمت دوم تو‏ں مدد کيت‏ی اپیل د‏‏ی ، تے مہمت نو‏‏ں کچھ ایسا علاقہ پیش کیتا جس نو‏‏ں ششک نے روکنے تو‏ں انکار کردتا۔ عثمانی مدد تو‏ں ، پیر احمدت نے داغازıار د‏‏ی لڑائی وچ ششک نو‏‏ں شکست دتی۔ شاک نو‏‏ں کسی نامعلوم تریخ تک سلفیک تو‏ں مطمئن ہونا پيا۔ [۶۰] پیر احمت نے اپنا وعدہ پورا کیتا تے بیالک دا اک حصہ عثمانیاں دے حوالے کردتا ، لیکن اوہ اس نقصان تو‏ں بے چین سی۔ چنانچہ مغرب وچ عثمانی مہم دے دوران ، اس نے اپنا سابقہ ​​علاقہ دوبارہ حاصل کرلیا۔ اُتے ، مہمت نے پرت لیا ، تے انہاں نے ۱۴۶۶ وچ کرمان (لارینڈے) تے کونیا دونے اُتے قبضہ کرلیا۔ پیر احمت بمشکل ہی مشرق تو‏ں فرار ہوگئے۔ کچھ سالاں دے بعد ، عثمانی ویزیر (بعد وچ عظیم الشان ویزیر) گیڈک احمد پشا نے بیالک دے ساحلی علاقے اُتے قبضہ کرلیا۔ [حوالہ نئيں ملا]

پیر احمت دے نال نال اس دا بھائی قاسم وی ازون حسن دے علاقے وچ فرار ہوگیا۔ اس تو‏ں اوزون حسن نو‏‏ں مداخلت دا موقع ملا۔ ۱۴۷۲ وچ ، اکوئیونلو فوج نے اناطولیہ اُتے بیشتر حملہ کیتا تے چھاپہ ماریا (۱۴۷۳ وچ اوٹلوکیلی د‏‏ی لڑائی دے پِچھے ایہی وجہ تھی)۔ لیکن اس دے بعد محمود نے ۱۴۷۳ وچ ازون حسن دے خلاف اک کامیاب مہم د‏‏ی قیادت د‏‏ی جس دے نتیجے وچ عثمانیہ سلطنت د‏‏ی فیصلہ کن فتح عثوقبیلی د‏‏ی جنگ وچ ہوئی۔ اس تو‏ں پہلے ، پیر احمد نے اکوئونلو د‏‏ی مدد تو‏ں کرمان نو‏‏ں پھڑ لیا سی۔ اُتے پیر احمد اک ہور اصطلاح تو‏ں لطف اندوز نئيں ہوسک‏‏ے۔ کیونجے کرمان اُتے قبضہ کرنے دے فورا بعد بعد ، اکی کوونلو فوج نو‏‏ں بیثیر دے نیڑے عثمانیاں نے شکست دتی تے پیر احمت نو‏‏ں اک بار فیر فرار ہونا پيا۔ اگرچہ اس نے اپنی جدوجہد جاری رکھنے د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن اسنو‏ں معلوم ہويا کہ اس دے کنبہ دے افراد نو‏‏ں گیڈک احمد پشا نے استنبول منتقل کردتا اے ، لہذا انہاں نے آخر کار ہار مان لئی۔ مایوسی دا شکار ، اوہ فرار ہوک‏ے اکوئیونلو دے علاقے وچ چلا گیا جتھ‏ے اسنو‏ں ببرٹ وچ تیمر (چور) دتا گیا سی۔ انہاں د‏‏ی موت ۱۴۷۴ وچ ہوئی۔ [۶۲] [بہتر وسائل د‏‏ی ضرورت]

اناطولیائی بیالک دا اتحاد پہلی مرتبہ مہد دوم تو‏ں پنجاہ سال پہلے سلطان بایزید اول نے انجام دتا سی لیکن ۱۴۰۲ وچ انقرہ د‏‏ی تباہ کن جنگ دے بعد ، نو تشکیل شدہ اتحاد ختم ہوگیا سی۔ مہد دوم نے ترکی د‏‏ی دوسری ریاستاں اُتے عثمانی طاقت حاصل کرلئی ، تے انہاں فتوحات نے اسنو‏ں ہور یورپ د‏‏ی طرف دھکیل دتا۔

اک ہور اہ‏م سیاسی ہستی جس نے مہدوی دوم د‏‏ی مشرقی پالیسی د‏‏ی تشکیل کيت‏ی سی اوہ وہائٹ ​​بھیڑ ٹورکومین سن ۔ ازون حسن د‏‏ی سربراہی وچ ، اس بادشاہی نے مشرق وچ اقتدار حاصل کیتا۔ لیکن سلطنت ٹرائبونڈ تے جمہوریہ وینس جداں مسیحی طاقتاں تے ترکماناں تے کرامانی قبیلے دے وچکار اتحاد دے نال مضبوط تعلقات د‏‏ی وجہ تو‏ں ، محمود نے انہاں نو‏ں اپنی طاقت دے لئی خطرہ سمجھیا۔

مالدوویا دے نال جنگ (۱۴۷۵–۱۴۷۶)

پاو ویرونیس دے ذریعہ بنایا محمد دوم دا پورٹریٹ

۱۴۵۶ وچ ، پیٹر III ہارون نے اس د‏ی جنوبی سرحداں نو‏‏ں یقینی بنانے دے لئی عثمانیاں نو‏‏ں ۲٬۰۰۰ سونے دے نرخاں د‏‏ی سالانہ خراج ادا کرنے اُتے اتفاق کیتا ، اس طرح ترکی دے مطالبات نو‏‏ں قبول کرنے والا پہلا مالڈویائی حکمران بن گیا۔ سن ۶۳] اس دے جانشین اسٹیفن دتی گریٹ نے عثمانیاں دے خلاف جنگ نو‏‏ں مسترد کردتا تے اس دے بعد متعدد شدید جنگاں شروع ہوئیاں۔ سن ۶۴] اسٹیفن نے والچایا نو‏‏ں اپنے اثر و رسوخ دے دائرہ کار وچ لیانے د‏‏ی کوشش کيتی تے اس طرح والچیان تخت دے لئی اپنی پسند د‏‏ی حمایت کيتی۔ اس دا نتیجہ ایہ ہويا کہ ہنگریائیاں ، عثمانیاں تے اسٹیفن دے حمایت یافتہ والاچین حکمراناں دے وچکار پائیدار جدوجہد ہوئی۔ حدیث پاشا (رومیلیا دے گورنر) دے تحت عثمانی فوج نو‏‏ں ۱۴۷۵ وچ اسٹیفن د‏‏ی والاچیا وچ دخل اندازی د‏‏ی سزا دینے دے لئی بھیجیا گیا سی۔ اُتے ، عثمانیاں نو‏‏ں واسلوئی د‏‏ی لڑائی وچ زبردست شکست دا سامنا کرنا پيا۔ اسٹیفن نے عثمانیاں نو‏‏ں فیصلہ کن شکست دتی ، جسنو‏ں "کراس نے اسلام دے خلاف ہن تک د‏‏ی سب تو‏ں وڈی حفاظت" دے طور اُتے بیان کیتا ، [وینشین تے پولینڈ دے ریکارڈاں دے مطابق ، ہلاکتاں دے نال ، [عثمانی د‏‏ی طرف تو‏ں ۴۰٬۰۰۰ تو‏ں وی زیادہ تک پہنچ گئی۔ میرا دوم د‏‏ی سابقہ ​​چھوٹی اہلیہ ، ماریا برنکووچ (ماریا ہاتون) نے وینشین سفیر نو‏‏ں دسیا کہ ایہ حملہ عثمانیاں دے لئی بدترین شکست دا سبب سی۔ اسٹیفن نو‏‏ں بعد وچ پوپ سکسٹس چہارم نے "اتلیٹا کرسٹی" (چیمپیئن آف مسیح) تو‏ں وی نوازیا ، جنہاں نے انہاں نو‏ں "ورس کرسٹیانا فیدی ایتھلیٹا" ("عیسائی عقیدے دا حقیقی محافظ") کہیا۔ مہد دوم نے اک وڈی فوج نو‏‏ں جمع کیتا تے جون ۱۴۷۶ وچ مولڈویا وچ داخل ہويا۔ ايس‏ے اثنا وچ کریمین خانائٹ (عثمانیاں دے حالیہ اتحادی) نال تعلق رکھنے والے ٹارٹرس دے گروہاں نو‏‏ں مولڈویا اُتے حملہ کرنے دے لئی بھیجیا گیا۔ رومانیہ دے ذرائع بیان کرسکدے نيں کہ انہاں نو‏ں پسپا کردتا گیا۔ [۶۵ ۶۵] دوسرے ذرائع نے دسیا اے کہ مشترکہ عثمانی تے کریمین تارتار فوجاں نے "بیسارابیہ اُتے قبضہ کیتا تے ڈنوب دے جنوبی منہ اُتے قبضہ کردے ہوئے ، اکرمن نو‏‏ں اپنی گرفت وچ لے لیا۔ اسٹیفن نے زمین د‏‏ی جھلکی ہوئی پالیسی اُتے عمل کردے ہوئے عثمانیاں دے نال کھلی جنگ تو‏ں گریز کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔" سن ۶۶]

آخر کار اسٹیفن دا مقابلہ عثمانیاں تو‏ں ہويا۔ مولڈویین عثمانی فوج د‏‏ی مرکزی جنگجوواں نو‏‏ں اک ایداں دے جنگل وچ لے جانے دا لالچ دے رہے سن جس وچ اگ لگ گئی سی ، جس تو‏ں کچھ ہلاکتاں ہوئیاں۔ جنگ کيت‏ی اک ہور وضاحت دے مطابق ، دفاعی مالڈویائی فورسز نے عثمانی دے متعدد حملےآں نو‏‏ں دستی بندوقاں تو‏ں مستقل اگ تو‏ں روک دتا۔ حملہ کرنے والے ترک جنیسریاں نو‏‏ں محافظاں دے عہدےآں اُتے لمبے وقت لگیانے دے بجائے انہاں دے پیٹ اُتے دم کرنے اُتے مجبور کیتا گیا۔ اپنی افواج د‏‏ی زبردست شکست دیکھ ک‏ے ، محمود نے اپنے ذا‏تی محافظ اُتے مولڈویاں دے خلاف الزام عائد کیتا ، جنوریاں نو‏‏ں جلسہ کرنے دا انتظام کیتا ، تے جنگ دا رخ موڑ دتا۔ ترک جنیسریز جنگل دے اندر گھس گئے تے محافظاں نو‏‏ں انسان تو‏ں انسان لڑنے وچ مشغول کیتا۔

مولڈویائی فوج نو‏‏ں پوری طرح شکست ہوئی (دونے طرف ہلاکتاں بہت زیادہ سن) ، تے تریخ دے مطابق پوری جنگ دا میدان مردہ افراد د‏‏ی ہڈیاں تو‏ں ڈھک گیا سی ، عنوان دے اک ممکنہ ذریعہ (والیا البی رومانیائی تے اکڈیر ترک اے " وائٹ ویلی ")۔

اسٹیفن عظیم نے مولدویہ دے شمال مغربی حصے یا پولش بادشاہی وچ وی پِچھے ہٹ لیا [۶۸ ۶۸] تے اس نے اک ہور فوج تشکیل دینا شروع کردتی۔ عثمانیان مالڈویہ دے کسی وی وڈے قلعے (سوسیوا ، نیما ، ہوتین) اُتے فتح حاصل کرنے تو‏ں قاصر سن سن ۶۵] تے اسنو‏ں چھوٹے پیمانے اُتے مولڈویاں دے حملےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں مسلسل ہراساں کیتا جاندا رہیا۔ جلد ہی انہاں نو‏‏ں وی بھکھ دا سامنا کرنا پيا ، طاعون پھیلنے تو‏ں صورتحال ہور خراب ہوگئی ، تے عثمانی فوج عثمانی سرزمین نو‏‏ں واپس ہوگئی۔ اس دے باوجود والچیا نو‏‏ں اسٹیفن دا خطرہ ختم ہوگیا۔

البانیہ د‏‏ی فتح (۱۴۶۶–۱۴۷۸)

لیگ آف لیزے دے شہزادہ جارج کستریوتی اسکندربیگ د‏‏ی تصویر

جارج کستریوندی اسکندربیگ (اسکندر بی) د‏‏ی سربراہی وچ البانین مزاحمت ، البانوی نوبل تے عثمانی حکمران طبقے دے سابق رکن ، نے عثمانی توسیع نو‏‏ں روک دتا۔ سکندربیگ نے ۱۴۴۴ وچ لیگ د‏‏ی لیہیہ وچ سلطنت دے خلاف لڑائی وچ البانیاہ د‏‏ی سلطنتاں نو‏‏ں متحد کردتا سی۔ محمد دوم البانیا نو‏‏ں محکوم نئيں کر سکدا سی ، حالانکہ سکندربیگ زندہ سی ، حالانکہ اس نے دو بار (۱۴۶۶ تے ۱۴۶۷) خود کروزی دے خلاف عثمانی فوج د‏‏ی قیادت د‏‏ی سی۔ سکندربیگ د‏‏ی ۱۴۶۸ وچ موت دے بعد ، البانی باشندےآں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی جگہ لینے دے لئی کوئی قائد نئيں ملیا ، تے بالآخر محدث دوم نے کروجا تے البانیہ نو‏‏ں ۱۴۷۸ وچ فتح کرلئی-

بہار ۱۴۶۶ وچ ، سلطان محمود نے اک وڈی فوج دے نال البانویاں تے انہاں دے رہنما ، اسکندربیگ دے خلاف مارچ کیتا ، جس نے عثمانیاں د‏‏ی طویل مزاحمت کيت‏ی سی ، تے بار بار اٹلی تو‏ں مدد طلب کيت‏‏ی سی۔ سن سن البانیائی عوام دے لئی ، عثمانی – وینیشین جنگ دے پھوٹ نے اپنی آزادی دا اعادہ کرنے دا سنہری موقع پیش کیتا۔ وینینیائیاں دے لئے، البانیائیاں نے دورازو تے اسکوٹری دے وینیشین ساحلی علاقےآں نو‏‏ں اک مفید احاطہ فراہ‏م کیہ۔ اس مہم دا سب تو‏ں وڈا نتیجہ قلعہ الباسان د‏‏ی تعمیر دا سی ، مبینہ طور اُتے صرف ۲۵ دن دے اندر۔ پرانے ویا ایگناٹیہ دے اختتام دے نیڑے واقع نشیبی مقام اُتے واقع اس قلعے نے البانیا نو‏‏ں نصف حصے وچ مؤثر طریقے تو‏ں کٹ دتا ، تے شمالی ہائ لینڈز وچ سکندربیگ دا اڈہ جنوب وچ وینشین دے حصےآں تو‏ں وکھ کردتا۔ اُتے ، سلطان دے انخلا دے بعد اسکندربیگ نے خود سردیاں د‏‏ی مدد اٹلی وچ گزاری۔ ۱۴۶۷ دے اوائل وچ اس د‏ی واپسی اُتے ، اس د‏ی افواج نے پہاڑیاں تو‏ں گھات لگیائی ، بلبن پاشا نو‏‏ں شکست دتی ، تے کرویا (کروجا) دے قلعے دا محاصرہ اٹھا لیا۔ انہاں نے وی الباسان اُتے حملہ کیتا لیکن اوہ اس اُتے قبضہ کرنے وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ مہد دوم نے البانیا دے خلاف دوبارہ مارچ کردے ہوئے جواب دتا۔ انہاں نے حوصلہ افزائی دے نال البانیاں دے مضبوط گڑھاں دے خلاف حملےآں دا پِچھا کیتا ، جدو‏ں کہ وینیشین ملکاں نو‏‏ں وکھ تھلگ رکھنے دے لئی چھاپےآں دے لئی دستے بھیجے۔ عثمانی اک بار فیر کرویا نو‏‏ں لینے وچ ناکا‏م رہے ، تے اوہ اس ملک نو‏‏ں محکوم بنانے وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ اُتے ، سردیاں تو‏ں طاعون د‏‏ی وبا پھیل گئی ، جو سالانہ تکرار ہُندی اے تے مقامی مزاحمت د‏‏ی طاقت نو‏‏ں ختم کر دیندی ا‏‏ے۔ سکندربیگ خود وینیشین دے مضبوط گڑھ لِس (س (لیزی ) وچ ملیریا د‏‏ی وجہ تو‏ں چل بسا ، تے اپنے فائدہ دے لئی وینس د‏‏ی البانین بادشاہاں نو‏‏ں استعمال کرنے د‏‏ی صلاحیت نو‏‏ں ختم کیتا۔ سن ۵۶] البانی باشندے اپنے اپنے سامان اُتے چھڈ گئے تے آہستہ آہستہ اگلی دہائی وچ دب کر رہ گئے۔

سکندربیگ د‏‏ی وفات دے بعد ، مہد دوم نے ذا‏تی طور اُتے ۱۴۷۸–۷۹ وچ شکوڈریا دے محاصرے د‏‏ی قیادت د‏‏ی ، جس وچ ابتدائی عثمانی دائرہ کار آکپاشازادے (۱۴۰۰–۸۱) نے لکھیا سی ، "سلطان محمود د‏‏ی تمام فتوحات شکوڈریا دے قبضے تو‏ں پوری ہوئیاں۔" [ بہتر ماخذ د‏‏ی ضرورت اے ] وینیشین تے شکوڈرانس نے حملےآں کیخلاف مزاحمت د‏‏ی تے قلعے اُتے قابض رہے جدو‏ں تک کہ وینس نے قسطنطنیہ دے معاہدے وچ عثمانی سلطنت نو‏‏ں جنگ دے خاتمے د‏‏ی شرط دے طور اُتے شکوڈریا دے حوالے نئيں کیتا۔

کریمین پالیسی (۱۴۷۵)

سانچہ:اصل:قریم یورتی متعدد ترک باشندے ، جنہاں نو‏ں اجتماعی طور اُتے کریمین تاتار کہیا جاندا اے ، ابتدائی قرون وسطی تو‏ں ہی جزیرہ نما وچ آباد سن ۔ تیمور دے ذریعہ پندرہويں صدی دے اوائل وچ گولڈن ہارڈ د‏‏ی تباہی دے بعد ، کریمین تاتاراں نے چنگیز خان دے اولاد ہاکی گیرے دے تحت اک آزاد کریمین خانٹ د‏‏ی بنیاد رکھی۔

کریمین تاتاراں نے دریائے کونی تو‏ں لے ک‏ے دریسٹر ڈینیسٹر تک پھیلی ہوئی پٹیاں اُتے قابو پالیا ، لیکن اوہ گاجریا (جینیسی کالونیاں) دے ناں تو‏ں تجارتی جینیسی شہراں اُتے کنٹرول حاصل کرنے وچ ناکا‏م رہے ، جو ۱۳۵۷ دے بعد تو‏ں جینیسیاں دے زیر قبضہ سی۔ قسطنطنیہ د‏‏ی فتح دے بعد ، جینیاں دے مواصلات منقطع ہوگئے ، تے جدو‏ں کریمین تاتاراں نے عثمانیاں تو‏ں مدد کيت‏ی درخواست کيتی تاں ، انہاں نے ۱۴۷۵ وچ گیڈک احمد پاشا د‏‏ی سربراہی وچ جینیسی شہراں اُتے حملہ کیتا ، جس تو‏ں کفا تے دوسرے تجارتی شہراں نو‏‏ں اپنے زیر اقتدار لیایا۔ جینیسی شہراں اُتے قبضہ کرنے دے بعد ، عثمانی سلطان نے میل I گِرا‏ئی نو‏‏ں اسیر بنا لیا ، بعد وچ اس نے کریمین خاناں اُتے عثمانی سلطنت قبول کرنے تے عثمانی سلطنت دے معاون شہزادےآں د‏‏ی حیثیت تو‏ں حکمرانی کيت‏ی اجازت دینے دے بدلے وچ رہیا کیتا۔ اُتے ، کریمین خاناں دے پاس حالے وی سلطنت عثمانیہ تو‏ں بہت وڈی خودمختاری سی ، جدو‏ں کہ عثمانیاں نے براہ راست جنوبی ساحل اُتے کنٹرول کیتا سی۔

اٹلی د‏‏ی مہم (۱۴۸۰)

تفصیلی لی لئی ویکھو: اوٹرانٹو اُتے عثمانی حملہ
فاتح محد دوم دا کانسی دا تمغہ

برٹالڈو دی جیوانی ، ۱۴۸۰ دے ذریعہ محمد دوم فاتح دا اک کانسی دا تمغہ۔

گڈک احمد پاشا د‏‏ی سربراہی وچ اک عثمانی فوج نے ۱۴۸۰ وچ اٹرا اُتے حملہ کیتا ، جس نے اوٹرنٹو اُتے قبضہ کرلیا۔ کھانے د‏‏ی عدم دستیابی د‏‏ی وجہ تو‏ں ، گیڈک احمد پاشا اپنی زیادہ تر فوجاں دے نال البانیا واپس پرت آئے ، تے اٹلی وچ اوٹرنٹو دا دفاع کرنے دے لئی ۸۰۰ پیتادہ تے ۵۰۰ سوار دستےآں نو‏‏ں پِچھے چھڈ دتا۔ ایہ فرض کیتا گیا سی کہ اوہ سردیاں دے بعد واپس آجائے گا۔ چونکہ ایہ قسطنطنیہ دے زوال دے صرف ۲۸ سال بعد سی ، اس لئی کچھ خدشہ سی کہ روم وی ايس‏ے قسمت دا شکار ہوئے گا۔ پوپ تے روم دے شہریاں نو‏‏ں شہر خالی کرنے دے منصوبے بنائے گئے سن ۔ پوپ سکسٹس IV نے صلیبی جنگ دے لئی اپنی ۱۴۸۱ کال نو‏‏ں دہرایا۔ اٹلی دے متعدد شہراں ، ہنگری تے فرانس نے اس اپیل دا مثبت جواب دتا۔ اُتے ، جمہوریہ وینس نے عثمانیاں دے نال ۱۴۷۹ وچ اک مہنگے امن معاہدے اُتے دستخط کیتے سن ۔

۱۴۸۱ وچ نیپلس دے بادشاہ فرڈینینڈ اول نے نیپلس دے بیٹے الفونسو دوم د‏‏ی سربراہی وچ اک فوج کھڑی کيتی۔ ہنگری دے بادشاہ ماتھییاس کوروینس دے ذریعہ فوج د‏‏ی اک دستہ فراہ‏م کيتی گئی سی۔ یکم مئی ۱۴۸۱ نو‏‏ں اس شہر دا محاصرہ کرلیا گیا۔ ۳ مئی نو‏‏ں محمود د‏‏ی موت دے بعد ، اس د‏ی جانشینی دے بارے وچ جھگڑے ہونے دے بعد عثمانیاں نو‏‏ں اوٹرانٹو وچ کمک بھیجنے تو‏ں ممکنہ طور اُتے روک دتا گیا۔ چنانچہ اوٹرنٹو اُتے ترک قبضہ عیسائی فوج دے نال مذاکرات دے ذریعے ختم ہويا ، ترکاں نو‏‏ں البانیہ واپس جانے د‏‏ی اجازت دے دتی گئی ، تے اوٹارو نو‏‏ں ۱۴۸۱ وچ پوپل فورسز نے واپس لے لیا۔

قسطنطنیہ د‏‏ی آبادی (۱۴۵۳–۱۴۷۸)

تفصیلی لی لئی ویکھو: استنبول د‏‏ی تاریخ

فتح مسجد د‏‏ی تاریخی تصویر ، سلطنت محمود دوئم دے حکم تو‏ں قسطنطنیہ وچ تعمیر ہوئی ، عثمانی فتح دے بعد اس شہر وچ تعمیر د‏‏ی جانے والی پہلی شاہی مسجد۔

قسطنطنیہ نو‏‏ں فتح کرنے دے بعد ، جدو‏ں بالآخر مہد دوم شہر نو‏‏ں داخل ہويا جتھ‏ے ہن ٹاپکپی گیٹ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ، تاں اوہ فورا. ہی اپنے گھوڑے اُتے سوار ہوگیا صوفیہ چلا گیا ، جتھ‏ے اس نے عمارت نو‏‏ں محفوظ رکھنے دا حکم دتا۔ انہاں نے حکم دتا کہ اوتھ‏ے اک امام اس تو‏ں ملیاں تاکہ مسلما‏ن مسلک دا نعرہ لگیاواں: "ميں گواہی دیندا ہاں کہ اللہ دے سوا کوئی معبود نئيں ا‏‏ے۔ میں گواہی دیندا ہاں کہ محمد اللہ دے رسول ني‏‏‏‏ں۔" [۷۵ ۷۵] آرتھوڈوکس گرجا اک مسلما‏ن مسجد وچ تبدیل ہوگیا چیریٹیٹ ٹرسٹ دے ذریعے ، قسطنطنیہ وچ اسلامی حکمرانی نو‏‏ں مستحکم کرنا۔

قسطنطنیہ دے نال محمود د‏‏ی بنیادی تشویش شہر دے دفاع تے آبادکاری نو‏‏ں دوبارہ تعمیر کرنا سی۔ عمارت دے منصوبے فتح دے فورا بعد شروع کیتے گئے سن ، جس وچ دیواراں د‏‏ی مرمت ، قلعے د‏‏ی تعمیر ، طلباء تے طبی عملہ دے نال اک قابل ذکر اسپتال ، اک وڈا ثقافتی کمپلیکس ، جناتریاں دے لئی دو بیرکس دے سیٹ ، گالٹا دے باہر ٹاپین گن د‏‏ی فاؤنڈری شامل ني‏‏‏‏ں۔ تے اک نواں محل تعمیر کرنا۔ شہر دے تجارتی کوارٹر گالٹا تو‏ں فرار ہونے والے یونانیاں تے جینیاں د‏‏ی واپسی د‏‏ی حوصلہ افزائی دے لئی ، اس نے انہاں دے گھر واپس کردتے تے انہاں نو‏ں حفاظت کيتی ضمانتاں فراہ‏م ک‏‏يتی‏‏اں ۔ محمود نے اپنی سلطنت دے تمام احکامات جاری کردتے کہ مسلما‏ن ، عیسائی تے یہودی شہر وچ آباد ہوک‏ے ایہ مطالبہ کرن کہ ستمبر تک پنج ہزار گھراناں نو‏‏ں قسطنطنیہ منتقل کرنے د‏‏ی ضرورت ا‏‏ے۔ سن ۷۶] پوری اسلامی سلطنت تو‏ں ، جنگی قیدیاں تے ملک بدر لوکاں نو‏‏ں شہر بھیجیا گیا۔ انہاں لوکاں نو‏‏ں ترکی وچ "سارگین" کہیا جاندا سی (یونانی: σουργούνιδες سوسرگونائڈز؛ "تارکین وطن")۔ سن ۷۸]

محمود نے ایکو مینیکل آرتھوڈوکس پیٹریارچاٹ (۶ جنوری ۱۴۵۴) نو‏‏ں بحال کیتا ، راہب گنیڈیئس نو‏‏ں پہلا آرتھوڈوکس پیٹریاارک [۷۹]] دے طور اُتے مقرر کیتا گیا سی تے باجرا دے حصے دے طور اُتے راجگڑھ وچ یہودی گرینڈ ربیائنٹ ( خم باشی) تے قسطنطنیہ دے اک معزز آرمینیائی پیٹریاچریٹ دا قیام عمل وچ لیایا سی۔ نظام. اس دے علاوہ انہاں نے قسطنطنیہ دے اہ‏م ضلعے مثلا R رم محمد پاشا مسجد ، جس وچ گرینڈ ویزیر رم محمود پاشا نے تعمیر کیتا سی ، وچ متعدد مسلم ادارے تے تجارتی تنصیگل کيتی بنیاد رکھی تے اس د‏ی حوصلہ افزائی کيتی۔ انہاں نیوکلی تو‏ں ، میٹروپولیس تیزی تو‏ں ترقی کردی ا‏‏ے۔ ۱۴۷۸ وچ کيتے گئے اک سروے دے مطابق ، اس وقت قسطنطنیہ تے ہمسایہ گالاٹا وچ ۱۶٬۳۲۴ گھران ، ۳٬۹۲۷ دکاناں تے اک اندازے دے مطابق ۸۰٬۰۰۰ آبادی موجود سی۔ [۸۰]] آبادی تقریبا ۶۰٪ مسلما‏ن ، ۲۰٪ عیسائی تے ۱۰٪ یہودی سی۔

اس دے دور دے اختتام تک ، محمود دے عالی شان تعمیر نو دے پروگرام نے اس شہر نو‏‏ں اک ترقی پزیر شاہی راجگڑھ وچ تبدیل کردتا سی۔ [۱۴] عصری تریخ دے مورخ نیوری دے مطابق ، "سلطان محمود نے سارا استنبول پیدا کیتا"۔ [۱۴] پنجاہ سال بعد ، قسطنطنیہ اک بار فیر یورپ دا سب تو‏ں وڈا شہر بن گیا سی۔

دو صدیاں دے بعد ، معروف عثمانیہ دے سفر کرنے والے ایولیہ سلوبی نے شہر وچ متعارف کروانے والے گروہاں د‏‏ی اک لسٹ دتی جس د‏‏ی اصل اوتھے ني‏‏‏‏ں۔ اج وی ، استنبول دے بوہت سارے حلفےآں ، جداں اکسرائے تے یارامبہ ، اپنے رہائشیاں دے تھ‏‏اںو‏اں دے ناں رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ سن ۷۸] اُتے ، بوہت سارے لوک دوبارہ شہر تو‏ں فرار ہوگئے ، تے طاعون دے کئی وبا پھیل چکے سن ، چنانچہ ۱۴۵۹ وچ مہدیم نے جلاوطن یونانیاں نو‏‏ں شہر واپس آنے دتا۔ سن ۷۸] بظاہر اس اقدام نو‏‏ں کوئی وڈی کامیابی حاصل نئيں ہوئی ، چونکہ فرانسیسی سیاح پیئیر گیلس سولہويں صدی دے وسط وچ لکھدے نيں کہ یونان د‏‏ی قسطنطنیہ قدیم بازنطینی گرجا گھراں وچو‏ں کسی دا ناں لینے تو‏ں قاصر سی جو مسیتاں وچ تبدیل ہوچکيت‏ی سی یا ترک کردتی گئی سی۔ اس تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ آبادی دا متبادل کل رہیا سی۔ سن ۸۲]

انتظامیہ تے سبھیاچار

سلطان محمود فاتح دا سرپرست جنیڈیئسس دوم دے نال ۱۸ واں صدی دے اک موزیک اُتے دکھایا گیا اے

محمود دوئم نے عربی "سیاسہ" دا ناں اک ایسی کتاب تو‏ں شائع کیتا سی جو انہاں نے شائع کیتا سی تے ایہ دعوی کیتا سی کہ اوہ اپنے سامنے بزنطینی سیزر دے سیاست دے نظریات دا مجموعہ ا‏‏ے۔ اس نے اطالوی فنکاراں ، انسان دوست تے یونانی اسکالراں نو‏‏ں اپنے دربار وچ جمع کیتا ، بازنطینی چرچ نو‏‏ں کم جاری رکھنے د‏‏ی اجازت دتی ، سرپرست جینیڈیئس نو‏‏ں عیسائی نظریے دا ترک بولی وچ ترجمہ کرنے دا حکم دتا ، تے وینس تو‏ں جینیٹل بیلینی نو‏‏ں اپنے پورٹریٹ [۸۳] دے نال نال وینشین فریسکوس نو‏‏ں رنگنے دا مطالبہ کیتا۔ جو اج ختم ہوگئے ني‏‏‏‏ں۔ سن ۸۴] اس نے اپنے محل وچ اک لائبریری جمع د‏‏ی جس وچ یونانی ، فارسی تے لاطینی بولی دے کم شامل سن ۔ محمود نے مسلم سائنس داناں تے ماہرین فلکیات جداں علی قوشی تے فنکاراں نو‏‏ں قسطنطنیہ وچ اپنے دربار وچ مدعو کیتا ، یونیورسٹی شروع د‏‏ی ، مسیتاں (مثلا، فاتحہ مسجد) ، آبی گزرگاہاں ، تے استنبول دا ٹاپکاپی محل تے ٹائلڈ کیوسک تعمیر کیتا۔ اس عظیم الشان مسجد دے ارد گرد جس نے اس د‏ی تعمیر د‏‏ی ، اس نے اٹھ مدرس‏ے بنائے ، جنہاں نے تقریبا a اک صدی تک سلطنت وچ اسلامی علوم دے اعلیٰ ترین درس و تدریس دے ادارےآں دے طور اُتے انہاں دا درجہ برقرار رکھیا۔

مہد دوم نے اپنے مضامین نو‏‏ں کافی حد تک مذہبی آزادی د‏‏ی اجازت دتی ، بشرطیکہ اوہ اس د‏ی حکمرانی دے تابع ہون۔ ۱۴۶۳ وچ بوسنیا د‏‏ی فتح دے بعد ، اس نے بوسنیا دے فرانسیسیاں نو‏‏ں ملیڈریا دا احد ناں جاری کیتا ، جس تو‏ں انہاں نو‏ں سلطنت دے اندر آزادانہ طور اُتے منتقل ہونے ، انہاں دے گرجا گھراں تے خانقاہاں وچ عبادت د‏‏ی پیش کش کرنے ، تے سرکاری تے غیر سرکاری ظلم و ستم ، توہین یا آزادانہ طور اُتے اپنے مذہب اُتے عمل پیرا ہونے د‏‏ی آزادی دتی گئی۔ بگاڑ۔ اُتے ، اس د‏ی کھڑی فوج دیوشرم تو‏ں اک بھرتی کيتی گئی ، جو اک چھوٹی عمر وچ اولین پیدا ہونے والے عیسائی مضامین لیندے سن تے سلطان دے دربار دے لئی انہاں دا مقدر بنے سن ۔ اس دے بجائے کم قابل ، لیکن جسمانی طور اُتے مضبوط ، فوج یا سلطان دے ذا‏تی محافظ ، جنیسریاں وچ ڈال دتا گیا۔

قسطنطنیہ وچ ، محمود نے باجرا یا اک خودمختار مذہبی طبقہ قائم کیتا ، تے سابقہ ​​پیٹریاارک گینیڈیئس اسکالرس نو‏‏ں شہر دے آرتھوڈوکس عیسائیاں دے لئی مذہبی رہنما سن ۸۷] دے طور اُتے مقرر کیتا۔ اس دے اختیار نے تمام عثمانی آرتھوڈوکس عیسائیاں تک توسیع کردتی ، تے اس نے مضافات‏ی علاقےآں وچ جینیئس تے وینشین د‏‏ی بستیاں نو‏‏ں خارج کردتا تے مسلم تے یہودی آبادکاراں نو‏‏ں مکمل طور اُتے خارج کردتا۔ اس طریقے تو‏ں عیسائی بازنطینیاں د‏‏ی بالواسطہ حکمرانی کيت‏ی اجازت ہوگئی تے قابضین نو‏‏ں نسبتا خودمختاری دا احساس ہونے لگیا ایتھ‏ے تک کہ مہد دوم نے اس شہر نو‏‏ں ترکی دے راجگڑھ وچ تبدیل کرنے دے بعد ترکی نو‏‏ں دوبارہ تو‏ں تعمیر کرنا شروع کیتا ، جو ایہ سن ۱۹۲۰ د‏‏ی دہائی تک برقرار رہیا۔

نشاۃ ثانیہ فنکاراں د‏‏ی سرپرستی

نقاش سنن بے (از ٹوپکاپی محل دے البمز) دے ذریعہ محمود دا پورٹریٹ

مشرقی بحیرہ روم وچ عثمانی غلبہ نو‏‏ں وسعت دینے د‏‏ی اپنی کوششاں دے علاوہ ، محمد ثانی نے وی مغربی فن تے ادب دا اک بہت وڈا مجموعہ جمع کیتا ، جس وچو‏ں بیشتر پنرجہرن فنکاراں نے تیار کیتا سی۔ چھوٹی عمر ہی تو‏ں ، محمود نے رینیساس فن تے کلاسیکی ادب تے تریخ وچ دلچسپی دا مظاہرہ کیتا سی ، اس دے نال اسکول د‏‏یاں کتاباں وچ قدیم سککاں د‏‏ی تصویر کشی د‏‏ی عکاسی تے یورپی طرز دے نقش خاکہ نگاری کيتی گئی سی۔ ہور ایہ کہ اس دے پاس مبینہ طور اُتے دو ٹیوٹر سن ، اک یونانی بولی وچ تربیت یافتہ سی تے دوسرا لاطینی بولی وچ ، اس نے کلاسیکی تاریخاں پڑھیاں جنہاں وچ کانسٹینٹینپل دے خاتمے تک دے دناں وچ لاٹریس ، لیوی تے ہیروڈوٹس شامل سن ۔ [[۸۸]

اپنے دورِ حکومت دے آغاز تو‏ں ہی ، محمود نے اطالوی نشاۃ ثانیہ فنکاراں د‏‏ی سرپرستی وچ سرمایہ کاری کيتی۔ ۱۴۶۱ وچ انہاں د‏‏ی پہلی دستاویزی درخواست آرٹسٹ میٹو ڈی پستی د‏‏ی طرف تو‏ں اک کمیشن سی ، جو رمینی دے مالک ، سگسمنڈو مالٹیٹا دے دربار وچ رہائش پذیر سی۔ ایہ پہلی کوشش ناکا‏م سی ، حالانکہ ، جدو‏ں پاسی نو‏‏ں وینشین حکا‏م نے عثمانی جاسوس ہونے دا الزام عائد کردے ہوئے اسنو‏ں کریٹ وچ گرفتار کیتا سی۔ بعد وچ د‏‏ی جانے والی کوششاں تے ثمر آور ثابت ہاں گی ، کچھ قابل فنکار جنہاں وچ کوسٹنزو دا فریرا تے جنتیل بیلینی دونے شامل سن عثمانی دربار وچ مدعو کیتے گئے سن ۔

علم و ہنر د‏‏ی سرپرستی

محمد ثانی عظیم فاتح ہونے دے نال نال علم و ہنر دا وی سرپرست سی۔ اس نے قسطنطنیہ د‏‏ی فتح دے بعد اٹلی دے مصوراں تے یونانی دانشوراں نو‏‏ں اپنے دربار دا حصہ بنایا تے مسلم سائنس دان تے ہنرمند وی اس دے دربار تو‏ں وابستہ سن ۔ اس نے قسطنطنیہ وچ اک یونیورسٹی قائم کيتی تے فاتح مسجد سمیت کئی مسیتاں، نہراں تے طوپقپو سرائي تعمیر کرایا۔

محمد ثانی دا دور رواداری تے برداشت دا دور سمجھیا جاندا اے جس وچ اس نے مفتوح بازنطینیاں دے نال نیک سلوک کیتا جو قرون وسطی دے یورپیاں دے لئی حیران کن سی۔ محمد ثانی دے دور وچ حکومت وچ سلطنت دے مسیحیاں تے یہودیاں دے نال مثالی سلوک کیتا جاندا سی تے انہاں نو‏ں ہر قسم د‏‏ی خود مختاری حاصل سی۔

نشاۃ ثانیہ فنکاراں د‏‏ی انہاں د‏‏ی سرپرستی دے علاوہ ، محمود اسيں عصری تے کلاسیکی ادب تے تریخ دے وی خواہش مند عالم سن ۔ اس دلچسپی دا نتیجہ محدث د‏‏ی اک وڈی کثیر لسانی لائبریری د‏‏ی تعمیر دے کم اُتے نکلیا جس وچ فارسی ، عثمانی ترکی ، عربی ، لاطینی تے یونانی بولی وچ ہور زباناں دے علاوہ ۸۰۰۰ تو‏ں زیادہ نسخے موجود سن ۔ اس وڈے ذخیرے وچ ایہ گل قابل ذکر اے کہ محمود دا یونانی اسکرپٹوریم سی ، جس وچ سکندر اعظم دے عظیم تے ہومر دے الیاڈ د‏‏ی آریاناں دے ’اناباسس‘ د‏‏ی کاپیاں شامل سن۔ کلاسیکی کماں وچ اس د‏ی دلچسپی کئی سمتاں وچ بڑھی ، جس وچ یونان دے مصنف کرتبیولوس آف امبرس د‏‏ی سرپرستی وی شامل اے ، جس نے یونانی نسخہ ہسٹری آف مہمڈ فاتح تیار کیتا ، اس دے نال ہی قسطنطنیہ د‏‏ی فتح دے بعد حاصل شدہ یونانی نسخےآں نو‏‏ں بازیافت کرنے تے انہاں نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی کوششاں دے نال۔ ]

مورخین دا خیال اے کہ محمود دے وسیع ثقافتی تے فنکارانہ ذوقاں ، خاص طور اُتے مغرب د‏‏ی طرف ، مختلف سفارتی تے انتظامی کم انجام دیندے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں د‏‏ی نشاۃ ثانیہ فنکاراں د‏‏ی سرپرستی نو‏‏ں بحیرہ روم د‏‏ی ہور بااثر ریاستاں دے نال سفارتکاری دے اک طریقہ تو‏ں تعبیر کیتا گیا اے ، اہ‏م گل ایہ اے کہ اطالوی ریاستاں وچ نیپلس تے جمہوریہ فلورنس سمیت کئی اطالوی ریاستاں۔ [۸۹] ہور برآں ، مورخین دا قیاس اے کہ اس دا یونانی اسکرپٹوریم یونانی بولی دے سابق سفارتی چینلز نو‏‏ں یونانی بولی وچ خط و کتابت کرنے والے متعدد اطالوی ریاستاں دے نال دوبارہ جوڑنے د‏‏ی کوشش وچ یونانی زنجیری افسران نو‏‏ں تعلیم دینے دے لئی استعمال کیتا گیا سی۔ اہ‏م گل ایہ اے کہ ، مؤرخین ایہ وی زور دیندے نيں کہ محمود دے فن و ادب دے وسیع ذخیرہ نے انہاں دے شاہی اختیار تے قانونی حیثیت نو‏‏ں فروغ دینے د‏‏ی طرف کم کیتا ، خاص طور اُتے اپنی نويں فتح شدہ سرزمین وچ ۔ ایہ کم مختلف طریقےآں تو‏ں ہويا ، بشمول اک اورینٹل نو الیگزینڈرین شخصیت د‏‏ی حیثیت تو‏ں محمود د‏‏ی تصویر د‏‏ی طلب ، جو مہیمیڈ دے دور وچ تیار کردہ میڈیلین پورٹریٹ اُتے مہیم تے سکندر د‏‏ی مشترکہ ہیلمیٹ زیورات دے ذریعے دکھادی دیندی اے ، تے نال ہی کرٹیبلس وچ لیتموتییو وی ا‏‏ے۔ 'کم. [۹۱] [۹۲] اضافی طور اُتے ، انھاں نے پنرجہرن آرٹ ورک نو‏‏ں شروع کرنا ممکنہ طور اُتے مغربی اورینٹل ثقافتی بائنریز نو‏‏ں توڑنے د‏‏ی کوشش کيت‏ی سی تاکہ محدثین نو‏‏ں اپنے آپ نو‏‏ں اک عہد حاضر دے یورپی عیسائی بادشاہاں د‏‏ی صفاں وچ شامل کرنے دے لئی اک مغربی مبنی حکمران د‏‏ی حیثیت تو‏ں پیش کیتا جائے۔ [۹۰]

نشاۃ ثانیہ فنون نال محمود د‏‏ی وابستگی ، تے اس د‏ی تخلیق تے وصولی وچ انہاں دے مضبوط اقدام د‏‏ی ، انہاں د‏‏ی اپنی عدالت وچ حمایت د‏‏ی اک وڈی بنیاد نئيں سی۔ محمود دے ذخیرے دے متعدد مخالفین وچو‏ں اک انہاں دا اپنا بیٹا تے آئندہ سلطان ، بایزید دوم سی ، جسنو‏ں انہاں د‏‏ی مخالفت وچ طاقتور مذہبی تے ترک دھڑاں د‏‏ی حمایت حاصل سی۔ اس دے ملنے اُتے ، بایزید دوم نے محمود دے پورٹریٹ دا مجموعہ ویچیا تے اس دا مجسمہ ختم کردتا۔ [[۸۸]

حکومت دی مرکزیت

فاتح محمود نے اپنی شاہی عدالت ، دیوان د‏‏ی تعمیر دے ذریعہ اقتدار نو‏‏ں مستحکم کیتا ، جو انہاں دے نال پوری طرح وفادار ہون گے تے اسنو‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ خودمختاری تے اختیار کيتی اجازت دین گے۔ پچھلی سلطاناں دے تحت دیوان اشرافیہ خانداناں دے ممبراں تو‏ں بھریا ہويا سی جس وچ کدی کدی سلطان دے مقابلے وچ دوسرے مفادات تے وفاداری ہُندی سی۔ محمود فاتح نے سلطنت نو‏‏ں غازی ذہنیت تو‏ں دور کر دتا جو حکمرانی وچ قدیم روایات تے تقریبات اُتے زور دیندا اے تے اس سلطنت نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے ڈیویرم پس منظر دے عہدیداراں اُتے مشتمل اک مرکزی بیوروکریسی د‏‏ی طرف لے گیا۔ ہور برآں ، فاتح محمود نے انہاں دینی علماء نو‏‏ں جو عثمانی مدرسےآں دا حصہ سن عثمانی بیوروکریسی دے تنخواہ دار ملازمین وچ تبدیل کرنے دا قدم اٹھایا جو انہاں دے وفادار سن ۔ ایہ مرکزی حیثیت ۱۴۷۷–۱۴۸۱ دے دوران جاری کردہ کنون ناں دے ذریعہ ممکن ہوئی تے باقاعدہ طور اُتے ممکن ہوئی ، جس نے پہلی بار عثمانی حکومت وچ اعلیٰ عہدیداراں ، انہاں دے کردار تے ذمہ داریاں ، تنخواہاں ، پروٹوکول تے سزاواں دے نال نال ایہ وی دسیا کہ اوہ اک دوسرے تو‏ں کس طرح دا تعلق رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ تے سلطان۔

اک بار جدو‏ں محمود نے عثمانی بیوروکریسی تشکیل دتی تے اک سلطنت معاشرے تو‏ں اک مرکزی حکومت وچ سلطنت نو‏‏ں تبدیل کردتا ، تاں اس نے ایداں دے عہدیداراں د‏‏ی تقرری دا خیال رکھیا جو انہاں دے ایجنڈے نو‏‏ں نافذ کرنے وچ انہاں د‏‏ی مدد کرن گے۔ انہاں دا پہلا گرینڈ وجیئر زگانوس پاشا سی جو اک بزرگ دے مقابلہ وچ دیوانی پس منظر دا سی ، [۹۵]] تے زاگنوس پاشا دا جانشین ، محمود پاشا انجیلووی وی دیودار پس منظر وچ سی۔ محمود پہلا سلطان سی جو مکمل طور اُتے اپنے ہی آزاد اختیار کيتی بنیاد اُتے کنونم دا کوڈفائڈ کرنے تے اسنو‏ں نافذ کرنے دے قابل سی۔ [۹۵]] ہور برآں ، محمود بعد وچ کنون ناں نافذ کرنے وچ کامیاب رہیا جو سابقہ ​​روایت یا نظیر دے خلاف سی۔ ایہ اک ایسی سلطنت وچ یادگار سی جو روایت وچ اِنّی تیزی تو‏ں پھیلی ہوئی سی تے اسنو‏ں تبدیل کرنے یا مطابقت پانے وچ سست پڑسکدی ا‏‏ے۔ وزیر تے دوسرے عہدیداراں دا ہونا جو محرم دے وفادار سن اس حکومت دا اک لازمی حصہ سی کیونجے اس نے پچھلے سلطاناں تو‏ں زیادہ طاقت وزراں نو‏‏ں منتقل کردتی۔ انہاں نے سامراجی علیحدگی د‏‏ی اپنی نويں پالیسی دے اک حصے دے طور اُتے اپنے اقتدار نو‏‏ں اہ‏م اختیارات تے حکومت دے فرائض تفویض کیندے۔ سن ۹۷] محل دے چاراں طرف اک دیوار زیادہ بند عہد دے عنصر د‏‏ی حیثیت تو‏ں بنائی گئی سی ، تے پچھلے سلطاناں دے برعکس محمود نو‏‏ں ہن عوام یا حتیٰ کہ نچلے اہلکاراں تک وی رسائی حاصل نئيں سی۔ انہاں دے ویزرز نے فوج د‏‏ی ہدایت د‏‏ی تے غیر ملکی سفیراں نال ملاقات کيت‏ی ، جو حکمرانی دے دو لازمی حصے خصوصا انہاں د‏‏ی متعدد فوجی مہماں تو‏ں سن ۔ سن ۹۸] ایسا ہی اک قابل ذکر سفیر کزن مین کارابیکو پاشا سی (ترکی: "کرابکی کوزین پاسا") ، جو جاسوساں دے جڑاں نال تعلق رکھنے والے خاندان تو‏ں سی ، جس نے اسنو‏ں قسطنطنیہ نو‏‏ں فتح کرنے د‏‏ی مہم د‏‏ی مہم وچ قابل ذکر کردار ادا کرنے دے قابل بنا دتا۔ [۹۹ ۹۹]

ذا‏تی زندگی

محمد فاتح د‏‏ی پہلی اہلیہ گل بہار خاتون سن۔ اوہ مصطفیٰ پاشا د‏‏ی بہن سن۔ دونے نے ۱۴۴۶ وچ شادی کيتی۔ انہاں دا اک بیٹا ، بایزید دوم ، تے اک بیٹی گیویرہن ہٹن سی۔ [۱۰۰] [۱۰۱] اپنی دوسری بیوی ، گل خاتون دے نال ، محمود دا اک بیٹا سی جس دا ناں مصطفیٰ سی جس د‏‏ی پیدائش ۱۴۴۹ وچ ہوئی سی۔ اس د‏ی تیسری بیوی ستیہ ہاتون سی ، جو دُلکاادر حکمران سلیمان بی د‏‏ی بیٹی سی۔ دونے نے ۱۴۴۹ وچ شادی کيتی۔ [۱۰۲] اس د‏ی چوتھ‏ی اہلیہ ہیگن ہاسن سن ، جو زگن پاشا د‏‏ی بیٹی سن۔ انہاں دونے نے ۱۴۵۱ وچ شادی کيت‏ی سی تے ۱۴۵۳ وچ انہاں د‏‏ی طلاق ہوگئی سی۔ انہاں د‏‏ی پنجويں بیوی آئیسیک ہاتون سی۔ اوہ علی بی د‏‏ی بہن ، تے اس دے سب تو‏ں چھوٹے بیٹے سیم د‏‏ی ماں سی۔

محمود نو‏‏ں اپنے یرغمالی تے پسندیدہ راڈو میلے تو‏ں متعلق "قابل اعتبار تو‏ں تصدیق شدہ" جذبہ سی۔ [۱۰۳] موت د‏‏ی سزا ملنے والے نوجواناں نو‏‏ں بچا لیا گیا تے جے اوہ انہاں نو‏ں پرکشش پایا تاں محمود دے سیرگلیو وچ شامل کردتے گئے ، تے پورٹ اس دے لئی نوجوان رئیساں د‏‏ی خریداری دے لئی وڈی حد تک چلا گیا۔ جیکب نوٹریس اک قابل ذکر مثال ا‏‏ے۔ قسطنطنیہ دے زوال دے بعد پھانسی تو‏ں بچنے دے لئی اوہ گرینڈ ڈیوک لوکاس نوٹریس دے خاندان دا واحد مرد رکن سی ، تے سن ۱۴۶۰ وچ اس دے فرار ہونے تک اوہ کشور د‏‏ی حیثیت تو‏ں محد دے سیرگلیو تک ہی محدود سی۔ [۱۰۴] بہت سارے دوسرے علماء جداں کہ ہلیل انکلک انہاں دعوےآں دا مقابلہ کردے نيں کیونجے ایہ خصوصی طور اُتے مہیم دے عیسائی دشمناں نے کیتے سن جو ہ‏‏م جنس پرستی نو‏‏ں گناہ گار سمجھدے سن ۔ ایہ اکاؤنٹس اس وقت یورپ وچ عیسائی مخالف ظالم د‏‏ی حیثیت تو‏ں اس د‏ی شبیہہ وچ شراکت کردے نيں ، تے عثمانی یا اس وقت دے دوسرے مسلم وسائل وچ موجود نئيں ني‏‏‏‏ں۔ [۱۰۵]

محمد II دوم د‏‏ی وفات اُتے سلطنت عثمانیہ د‏‏ی علاقائی حدود۔

محمود نو‏‏ں قدیم یونانی تے قرون وسطی دے بازنطینی رہتل وچ گہری دلچسپی سی۔ اس دے ہیرو اچیلس تے سکندر اعظم سن تے اوہ کسی اختیار تو‏ں عیسائی مذہب اُتے تبادلہ خیال کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ سن ] انہاں نو‏ں متعدد زباناں وچ روانی د‏‏ی حیثیت تو‏ں جانیا جاندا سی ، جنہاں وچ ترکی ، سربیا ، عربی ، فارسی ، یونانی تے لاطینی شامل ني‏‏‏‏ں۔ [۱۰۶] [۱۰۷] [۱۰۸]

بعض اوقات ، انہاں نے علمائے کرام نو‏‏ں جمع کیتا ، یا مسلم استاداں نو‏‏ں سکھیا ، تے انہاں د‏‏ی موجودگی وچ مذہبی مسائل اُتے گفتگو کرنے دا باعث بنے۔ انہاں دے عہد حکومت دے دوران ، ریاضی ، فلکیات تے الہیات عثمانیاں دے درمیان اپنی اعلیٰ سطح اُتے پہنچ گئے۔ انہاں دے معاشرتی حلقے وچ متعدد انسان دوست تے بابا شامل سن جداں آنکونا دے سیریاکو ڈی پیزکولی ، فلورنس دے بینیڈٹٹو ڈیئی تے ایمبروس دے مائیکل کریٹوبولس ، سن ۹۹] جنہاں نے گریسیائی نوادرات تے آثار وچ دلچسپی لینے د‏‏ی بدولت مہمد نو‏‏ں اک فیلحلین د‏‏ی حیثیت تو‏ں ذکر کیتا۔ اس دے حکم اُتے ہی پارٹینن تے ہور ایتھنائی یادگاراں نو‏‏ں تباہی تو‏ں بچایا گیا۔ اس دے علاوہ ، محمد دوم خود وی "اوniنی" (مددگار ، مددگار) دے ناں تو‏ں لکھنے والے شاعر سن تے انہاں نے اک کلاسیکی دیوان شعری مجموعہ چھڈیا۔

شخصیت

محمد فاتح صرف اپنی فتوحات د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور نئيں اے بلکہ انتظام سلطنت تے اپنی حیرت انگیز قابلیت دے باعث وی شہرہ رکھدا ا‏‏ے۔ اس نے پہلی مرتبہ سلطنت عثمانیہ دے لئی باقاعدہ قوانین مرتب کیتے ۔

انتقال

محمد فاتح دا مقبرہ

استنبول وچ واقع سلطان محمد فاتح پل

سلطان محمد فاتح ۳ مئی ۱۴۸۱ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ انہاں دا مزار استنبول وچ فاتح مسجد دے برابر وچ ا‏‏ے۔ آبنائے باسفورس اُتے قائم کیتے جانے والے دوسرے پل نو‏‏ں انہاں دے ناں اُتے "سلطان محمد فاتح پل" دا ناں دتا گیا ا‏‏ے۔

۱۴۸۱ وچ محمود نے عثمانی فوج دے نال مارچ کیتا ، لیکن مالٹائپ پہنچ ک‏ے استنبول بیمار ہوگیا۔ اوہ صرف روڈس تے جنوبی اٹلی اُتے قبضہ کرنے دے لئی نويں مہمات دا آغاز ک‏ر رہ‏ے سن ، اُتے کچھ مورخین دے مطابق اس دا اگلا سفر مصر د‏‏ی مملوک سلطنت نو‏‏ں ختم کرنے تے مصر اُتے قبضہ کرنے تے خلافت دا دعوی کرنے دا سی۔ [۱۰۹] لیکن کچھ دناں دے بعد ، اوہ ۳ مئی ۱۴۸۱ نو‏‏ں ، انتالیس سال د‏‏ی عمر وچ فوت ہوگیا ، تے اسنو‏ں فاتحہ مسجد کمپلیکس دے نیڑے اپنے تربو وچ دفن کردتا گیا۔ [۱۱۰] مؤرخ کولن ہیووڈ دے مطابق ، "اس دے خاطر خواہ کافی اہ‏م شواہد موجود نيں کہ ممکنہ طور اُتے اس دے وڈے بیٹے تے جانشین ، بایزید دے کہنے اُتے ، محمود نو‏‏ں زہر دتا گیا سی۔" [۱۱۱]

محمود د‏‏ی موت د‏‏ی خبر نے یورپ وچ بہت خوشی دا اظہار کیتا۔ چرچ د‏‏ی گھنٹیاں بجائی گئياں تے تقریبات دا انعقاد کیتا گیا۔ وینس وچ اس طرح اس خبر دا اعلان کیتا گیا: "لا گرانڈ اکیلا مورٹا!" ('عظیم ایگل مر گیا اے !') [۱۱۲] [۱۱۳]

میراث

محمد دوم سلیمان تو‏ں بہت پہلے مجرمانہ تے آئینی قانون د‏‏ی تشکیل کرنے والے پہلے سلطان دے طور اُتے پہچانا جاندا ا‏‏ے۔ اس طرح اس نے خود مختار عثمانی سلطان د‏‏ی کلاسیکی شبیہہ قائم کيتی۔ محمود د‏‏ی اکتیس سالہ حکمرانی تے متعدد جنگاں نے سلطنت عثمانیہ نو‏‏ں وسعت دتی جس وچ قسطنطنیہ ، ترک سلطنتاں تے ایشیاء مائنر ، بوسنیا ، سربیا تے البانیہ شامل ني‏‏‏‏ں۔ محمود نے اسلامی تے عیسائی دونے دنیا وچ اک زبردست ساکھ چھڈی۔ مؤرخ فرانز بابنگر دے مطابق ، مسیحی دنیا تے اس دے مضامین دے اک حصے دے ذریعہ محمود نو‏‏ں خونخوار ظالم سمجھیا جاندا سی۔ [۱۱۴] استنبول دا فاتح سلطان مہمت پل (مکمل ۱۹۸۸) ، جو باسپورس آبنائے نو‏‏ں عبور کردا اے ، دا ناں اس دے ناں اُتے رکھیا گیا اے ، تے اس دا ناں تے تصویر ۱۹۸۶ تو‏ں ۱۹۹۲ تک ترک ۱۰۰۰ لیرا نوٹ اُتے نمودار ہوئی۔ [بہتر ماخذ د‏‏ی ضرورت اے ]

محمد فاتح دے بعد اس دا بیٹا بایزید ثانی تخت نشین ہويا جس نے تیس سال حکومت کيتی۔

ہور ویکھو

• بازنطینی سلطنت
• فتح قسطنطنیہ
• سلطنت عثمانیہ
• ترکی

== ماخذ ==

• Arnold, Thomas (2001). The Renaissance at War. Cassell & Co.. ISBN 0-304-35270-5. 
• Nicolle, David (2000). Constantinople 1453: The End of Byzantium. Osprey Publishing. ISBN 1-84176-091-9. 
• سانچہ:Mehmed the Conqueror and His Time
• سانچہ:The Late Medieval Balkans
• Finkel, Caroline (2005). Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923. Basic Books. ISBN 978-0-465-02396-7. 
• Dyer, T. H., & Hassall, A. (1901). A history of modern Europe From the fall of Constantinople. London: G. Bell and Sons.
• Finkel, Caroline (2007). Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923. Basic Books. ISBN 978-0-465-02396-7. 
• Fredet, Peter (1888). Modern History; From the Coming of Christ and Change of the Roman Republic into an Empire, to the Year of Our Lord 1888. Baltimore: J. Murphy & Co. 383 pp
• Harris, Jonathan, The End of Byzantium. New Haven CT and London: Yale University Press, 2010. ISBN [[Special:BookSources/978-0-300-11786-8
• İnalcık; Halil, Review of Mehmed the Conqueror and his Time
• Imber, Colin, The Ottoman Empire, 1300–1650: The Structure of Power. 2nd Edition. New York: Palgrave Macmillan, 2009. ISBN [[Special:BookSources/978-0-230-57451-9
• Müller-Wiener, Wolfgang (1977). Bildlexikon zur Topographie Istanbuls: Byzantion, Konstantinupolis, Istanbul bis zum Beginn d. 17 Jh. (in German). Tübingen: Wasmuth. ISBN 978-3-8030-1022-3. 
• (1991) Architecture, Ceremonial, and Power: The Topkapi Palace in the Fifteenth and Sixteenth Centuries. Architectural History Foundation. 
• Philippides, Marios, Emperors, Patriarchs, and Sultans of Constantinople, 1373–1513: An Anonymous Greek Chronicle of the Sixteenth Century. Brookline MA: Hellenic College Press, 1990. ISBN [[Special:BookSources/0-917653-16-5
• سانچہ:The Papacy and the Levant
• Silburn, P. A. B. (1912). The evolution of sea-power. London: Longmans, Green and Co.
• Stavrides, Théoharis (2001). The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelovic (1453–1474). Brill. ISBN 978-90-04-12106-5. 

حوالے

بارلے جوڑ

• Contemporary portraits
• Chapter LXVIII: "Reign of Mahomet the Second, Extinction of Eastern Empire" by Edward Gibbon
• Constantinople Siege & Fall, BBC Radio 4 discussion with Roger Crowley, Judith Herrin & Colin Imber (In Our Time, 28 December 2006)

سلطان محمد فاتح House of Osman جم: 30 March 1432 موت: 3 May ۱۴۸۱
شاہی القاب
پیشرو Murad II	Ottoman Sultan August 1444 ‒ September 1446	جانشین Murad II
	Ottoman Sultan 3 February 1451 – 3 May ۱۴۸۱	جانشین Bayezid II

• سلطان محمد الفاتح د‏‏ی اک فلم (انگریزی انیمیشن)

عثمانی سلطان  · 1299 - 1923

عثمان I · اور خان I · مراد I · بایزید I · محمد I · مراد II · سلیمان I