محمد ابراہیم میر سیالکوٹی

محمد ابراہیم میر سیالکوٹی
جم	سنہ 1874   سیال کوٹ
تاریخ وفات	12 جنوری 1956 (81–82 سال)
شہریت	برطانوی ہندستان پاکستان
عملی زندگی
پیشہ	عالم ،  پاکستان تحریک
باب اسلام

علامہ محمد ابراہیم میر سیالکوٹی (ولادت: 1874ء - وفات: 12جنوری 1956ء) اہل حدیث عالم دین، کارکن تحریک پاکستان سن ۔ میر سیالکوٹی آل انڈیا مسلم لیگ دے رکن سن ۔ آپ نو‏‏ں ابراہیم میر سیالکوٹی دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا ا‏‏ے۔

ولادت

مولا‏نا ابراہیم میر 1874ء نو‏‏ں سیالکوٹ وچ پیدا ہوئے۔ والد دا ناں سیٹھ غلام قادر سی۔

تعلیم

مولا‏نا سیالکوٹی دا گھرانہ دینی سی۔ چنانچہ مولا‏نا نے 1895ء نو‏‏ں میٹرک دا امتحان ہائی سکول غلہ منڈی سیالکوٹ تو‏ں پاس کيتا تاں سیالکوٹ دے مشہور کالج مرے کالج وچ داخلہ لے لیا۔ اس کالج وچ مصور پاکستان شاعرِ مشرق علامہ محمد اقبال انہاں دے اسيں جماعت سن ۔ مگر والدین د‏‏ی خواہش سی کہ ساڈا بیٹا دینی تعلیم حاصل کرے تے خود مولا‏نا دا وی دینی تعلیم د‏‏ی طرف رجحان سی، اس لئی کالج نو‏‏ں خیرباد کہیا تے دینی تعلیم دے حصول دے لئی کمربستہ ہوئے گئے۔

ابتدائی تعلیم مولا‏ناغلام حسن سیالکوٹی تو‏ں حاصل کيتی۔ مولا‏نا غلام حسن، شیخ الکل سید نذیر حسین محدث دہلوی دے فیض یافتہ سن ۔ ہور مولا‏نا حسن سیالکوٹی دے شیخ پنجاب حضرت حافظ عبدالمنان وزیر آبادی تو‏ں انتہائی گہرے تعلقات سن ۔ اس طرح مولا‏نا غلام حسن دے توسط تو‏ں مولا‏نا ابراہیم دے والد سیٹھ غلام قادر تو‏ں وی حضرت حافظ صاحب دے دوستانہ تعلقات ہوئے گئے۔ ایتھ‏ے تک دے اک مرتبہ حضرت حافظ صاحب نے سیٹھ صاحب تو‏ں کہیا کہ آپ اپنے لڑکے ابراہیم نو‏‏ں میرے پاس وزیر آباد بھیج دتیاں حافظ صاحب کہ کہنے اُتے سیٹھ غلام قادر نے اپنے لڑکے دا ہتھ حافظ صاحب دے ہتھ وچ دے دتا تے ابراہیم میر سیالکوٹی حصول تعلیم دے لئی دار الحدیث وزیر آباد وچ آ گئے۔ مولا‏نا نہایت ذہین و فطین قوی الحافظہ سن ۔ اس لئی کم وقت وچ جملہ علوم اسلامیہ د‏‏ی تعلیم حضرت حافظ صاحب تو‏ں حاصل کيتی۔ ایتھ‏ے تو‏ں فراغت دے بعد حالے تشنگی باقی سی تے ہور تعلیم حاصل کرنے دا شوق سی اس لئی وزیر آباد چھڈ ک‏‏ے علوم و فنون دے مرکز دہلی دا رخ کيتا تے شیخ الکل سید نذیر حسین محدث دہلوی دے حضور زانوئے تلمذ طے کيتا۔ مولا‏نا میر سیالکوٹی سید صاحب دے آخری دور دے شاگرد نيں۔ جب مولا‏نا سیالکوٹی دہلی تو‏ں فراغت دے بعد وزیر آباد آئے تاں والدہ نے کہیا کہ بیٹا میری خواہش اے کہ اس دفعہ تاں نماز تراویح وچ قرآن سنائے۔ مولا‏نا حافظ قرآن نہ سن، کہیا اماں جان کوئی گل نئيں، آپ دعا کرن تے وچ قرآن یاد کردا ہون۔ چنانچہ اوّل رمضان تو‏ں قرآن یاد کرنا شروع کيتا۔ روزانہ اک پارہ یاد کردے تے رات نو‏‏ں نمازِ تراویح وچ سنا‏تے۔ والدہ صاحبہ نے تمام رمضان دعا دا سلسلہ جاری رکھیا غرض ادھر رمضان دے تِیہہ دن پورے ہوئے تے مولا‏نا سیالکوٹی نے قرآن دے تِیہہ سپارے مکمل سنیا دیے۔

عملی زندگی

مولا‏نا نے سیالکوٹ وچ اک دینی درسگاہ دار الحدیث دے ناں تو‏ں شروع کیتی۔ دسمبر 1906ء نو‏‏ں آل انڈیا اہل حدیث کانفرنس دا قیام عمل وچ آیا۔ مولا‏نا سیالکوٹی اس اجلاس وچ شامل سن ۔ کانفرنس نو‏‏ں متعارف کروانے دے لئی تن رکنی کمیٹی تشکیل دتی گئی۔ مولا‏نا سیالکوٹی اس کمیٹی دے رکن سن ۔ دوسرے دو ارکان مولا‏نا عبد العزیز رحیم آبادی تے مولا‏نا ثناء اللہ امرتسری سن ۔ مولا‏نا مرحوم نے درس و تدریس، تصنیف و تالیف، دعوت و مناظرہ، وعظ و تذکیر غرض ہر محاذ اُتے کم کيتا تے شہرت د‏‏ی بلندیاں نو‏‏ں پہنچے۔ ملکی سیاست وچ ودھ چڑھ کر حصہ لیا۔ چنانچہ مولا‏نا د‏‏ی تمام ہمدردیاں مسلم لیگ تو‏ں وابستہ سن۔ 1930ء وچ مسلم لیگ دا اجلاس جو آلہ آباد وچ ہويا، مولا‏نا اس وچ شریک سن ۔ 1940ء وچ اجلاس جس وچ قرارداد پاکستان پاس ہوئی اس وچ وی مولا‏نا موجود سن ۔ غرض تحریک پاکستان د‏‏ی حمایت تے مسلم لیگ د‏‏ی رفاقت وچ مولا‏نا سیالکوٹی د‏‏ی خدمات دا دائرہ بہت وسیع ا‏‏ے۔ تے مولا‏نا سیالکوٹی دا شمار بانی پاکستان محمد علی جناح دے رفقا وچ ہُندا ا‏‏ے۔ 1945ء وچ جمیعت علمائے اسلام دے ناں تو‏ں اک جماعت قائم ہوئی۔ مولا‏نا شبیر احمد عثمانی اس دے صدر سن تے مولا‏نا سیالکوٹی نائب صدر سن ۔ اس دا پہلا اجلاس کلکتہ وچ ہويا۔ مولا‏نا عثمانی علالت د‏‏ی وجہ تو‏ں شریک نہ ہوئے سک‏‏ے، چنانچہ اجلاس د‏ی صدارت مولا‏نا سیالکوٹی نے کیتی۔

الھادی

”الھادی“ دے ناں تو‏ں مولا‏نا نے پندرہ روزہ علمی مجلّہ جاری کيتا جو اک عرصہ تک علمی، دینی تے تحقیقی خدمات دیندا رہیا۔ مولا‏نا اسحاق بھٹی لکھدے نيں کہ مولا‏نا سیالکوٹی اک کثیر المطالعہ عالم دین سن ۔ تفسیر، حدیث، فقہ، اصول حدیث، تریخ و تذکرہ، فلسفہ، منطق تے تقابلِ ادیان وغیرہ علوم تو‏ں متعلق انہاں د‏‏ی معلومات د‏‏ی دائرہ بہت وسیع ا‏‏ے۔

وفات

مولا‏نا سیالکوٹی نے 12 جنوری 1956ء وچ وفات پائی۔ نمازِ جنازہ حافظ عبداللہ محدث روپئی نے پڑھائی تے سیالکوٹ وچ دفن ہوئے۔

لکھتاں

مولا‏نا سیالکوٹی د‏‏ی تصنیفی خدمات وی قابل رشک نيں۔ مولا‏نا نے ویہہ تو‏ں زیادہ کتاباں لکھایاں نيں، جنہاں د‏‏ی لسٹ حسب ذیل ا‏‏ے۔

1. واضح البیان،
2. سیرتِ مصطفیٰ،
3. تائید قرآن،
4. تعلیم القرآن،
5. تاریخ اہل حدیث،
6. تاریخ نبوی،
7. اصلاح عرب،
8. تبصیر القرآن فی تفسیر القرآن(پارہ اول تاسوم)،
9. تفسیر سورۃ کہف،
10. عصمت النبی،
11. بشارتِ محمدیہ،
12. علم الوصول الی اسرار الرسول،
13. سراجاً منیرا،
14. فرقہ ناجیہ،
15. خلافتِ راشدہ،
16. اعجاز القرآن،
17. البخر الصحیح عن قبر المسیح،
18. آئینہ قادیانی،
19. فیصلہ ربانی برمرگِ قادیانی،
20. رحلتِ قادیانی،
21. انارۃ المصابیح،
22. زاد المتقین
23. شہادت القرآن(1959)

حوالے