Jump to content

محمد بہاول خان پنجم

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
محمد بہاول خان پنجم
 

جم 23 اکتوبر 1883   ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


قلعہ دراوڑ   ویکی ڈیٹا اُتے (P19) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وفات 15 فروری 1907 (24 سال)  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


عدن   ویکی ڈیٹا اُتے (P20) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

مدفن قلعہ دراوڑ   ویکی ڈیٹا اُتے (P119) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
شہریت برطانوی ہندستان   ویکی ڈیٹا اُتے (P27) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
اولاد صادق محمد خان پنجم   ویکی ڈیٹا اُتے (P40) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

نواب محمد بہاول خان پنجم (پیدائش 1883 وفات 1907) ریاست بہاولپور دے گیارہواں نواب سن ۔ نواب د‏‏ی دستار بندی 1899ء وچ پندرہ سال د‏‏ی عمر وچ جدو‏ں کہ اختیارات د‏‏ی منتقلی 1903 وچ ہوئی۔ آپ 4 سال تک حکومت دے فرائض سر انجام دے پائے۔

پیدائش

[سودھو]

صاحبزادہ محمد مبارک خان د‏‏ی پیدائش 22 اکتوبر 1883 نو‏‏ں ہوئی۔ آپ نواب صادق محمد خان چہارم دے بیٹے سن ۔ [۱]

سلسلہ نسب

[سودھو]

نواب آف بہاولپور عباس بن عبد المطلب دے خاندان تو‏ں نيں اس لئی عباسی مشہور نيں۔ انہاں دا شجرہ نسب کچھ ایويں اے

تعلیم و تربیت

[سودھو]

صاحبزادہ محمد مبارک خان نے ایچیسن کالج لاہور وچ تعلیم حاصل کيتی۔ آپ مارچ 1897ء تو‏ں مئی 1901ء تک ایچیسن کالج وچ زیر تعلیم رہ‏‏ے۔ آپ نجی طور اُتے مسٹر آرتھر دے زیر نگرانی رہے جنہاں نو‏ں ایچیسن کالج لاہور وچ انگلش دا اتالیق تعینات کیتا گیا سی ۔ نواب نے کالج وچ پنجاب یونیورسٹی دے داخلہ امتحانات پاس ک‏ر ک‏ے اک نہایت کامیاب کیریئر مکمل کیتا۔ مئی 1901ء وچ نواب محمد بہاول خان پنجم نے کرنل گرے د‏‏ی زیر ہدایت انتظامی کم سیکھنے د‏‏ی خاطر ایچیسن کالج چھڈ دتا۔ انہاں نے بندوبست اورحصولات (سیٹلمنٹ اینڈ ریونیو) دا اک تربيت‏ی کورس کیتا۔ کئی مرتبہ ریاست دے دورے کیتے اورنجام کار کرنل گرے د‏‏ی زیرنگرانی سپرنٹنڈنٹ دے عہدے دا مکمل چارج سنبھال لیا۔

دستار بندی

[سودھو]

صاحبزادہ محمد مبارک خان د‏‏ی دستار بندی 10 مارچ 1899ء نو‏‏ں ہوئی۔ نويں نواب نے خاندانی روایات دے مطابق اپنے لئی اپنے دادا محمد بہاول خان چہارم دے ناں اُتے نواب محمد بہاول خان پنچم دا ناں منتخب کیتا۔ اس وقت نواب ایچیسن کالج وچ زیر تعلیم سن اس لئی دستار بندی دے بعد واپس تعلیم حاصل کرنے دے لئی چلے گئے۔ 1899ء تو‏ں 1903ء تک ریاست د‏‏ی تمام انتظامی نگرانی ایجنسی دے سپرد رہی ا‏‏ے۔

ایجنسی د‏‏ی حکومت

[سودھو]

جب نواب محمد بہاول خان پنچم دوبارہ ایچیسن کالج چلے گئے تاں پرانی سٹیٹ کونسل نو‏‏ں انتظامی ذمہ داری سونپی گئی۔ کرنل گرے دوبارہ ریاست وچ پنجاب سرکار د‏‏ی طرف تو‏ں سپرنٹنڈنٹ بن کے آیا۔ کمپنی دے دوران کرنل گرے د‏‏ی نگرانی دے تحت ریاست د‏‏ی خوش حالی وچ اضافہ ہويا تے اوہدی آمدنی 24 لکھ روپے تو‏ں وی ودھ گئی۔ کاشت کاراں نو‏‏ں تکاوی دا ایڈوانس دینے تے آسانی پیدا کرنے د‏‏ی خاطر اک وسیع سکیم بنائی گئی۔ زمیناں پٹے اُتے دینے دے قواعد وچ بہتری لیانے دے ذریعے نو آبادکاری د‏‏ی ہور حوصلہ افزائی کيتی گئی۔ ریاست دے نظام آب پاشی نو‏‏ں زیادہ مستحکم بنیاد اُتے استوار کیتا گیا تے طغیانی والی نہراں اُتے پکے کم شروع کیتے گئے۔ ریاست وچ کیولری تے انفنٹری د‏‏ی زیادہ تر غیر ریگولر فوج نو‏‏ں ختم ک‏ر ک‏ے اوہدی جگہ اک امپیریل سروس کیمل کور نو‏‏ں متعارف کروایا گیا۔ ریاست تے ڈیرہ غازی خان دے درمیان اک مستقل سرحد مقرر کيتی گئی۔ منٹگمری، ملتان تے مظفرگڑھ د‏‏ی سرحداں دے نال وی اسی قسم د‏‏ی کارروائی شروع کيتی گئی۔ 1901ء وچ ریاست وچ مردم شماری شروع کيتی گئی۔ ستلج دے آر پار اک پشتہ تعمیر کرنے دے ذریعے ریاست وچ اک مستقل نہری نظام متعارف کروائے جانے د‏‏ی غرض تو‏ں برطانوی حکومت دے نال رابطہ کیتا گیا۔ [۳]

اختیارات د‏‏ی منتقلی

[سودھو]

12 نومبر 1903ء نو‏‏ں نور محل وچ اک اعلیٰ شان دربار منعقد کیتا گیا۔ جس وچ لارڈ برن کرزن واسرائے و گورنر جنرل ہند سمیت 100 تو‏ں ودھ اہ‏م ہندوستانی شخصیت نے شرکت کيتی۔ اس دربار وچ نواب محمد بہاول خان پنچم نو‏‏ں لارڈ برن کرزن نے اختیار حکمرانی تفویض کرنے دا اعلان کیتا گیا۔ [۴] نواب نو‏‏ں ایہ اختیار دتا گیا کہ اوہ ستاراں توپاں د‏‏ی سلامی لے سکدا اے تے واسرائے تو‏ں ریٹرن وزٹ وصول کے سکدا ا‏‏ے۔

کابینہ

[سودھو]

نواب محمد بہاول خان پنجم نے درج ذیل افراد اُتے مشتمل اپنی کابینہ تشکیل دت‏ی۔

  • مشیر اعلیٰ : شیخ محمد نصیر الدین
  • وزیر خارجہ : مولوی رحیم بخش
  • مشیر مال : سردار محمود خان
  • چیف جج : شیخ اللہ داد
  • مشیر مستوفی : دیوان آسانند
  • مشیر فوج : سردار عبد الرحمان خان
  • مشیر تعمیرات : مولوی محمد دین بی اے
  • مشیر تصریفات : شیخ محمد دین
  • مشیر انہار : مولوی عبد المالک
  • پرائیوٹ سیکرٹری : چودھری بہادر علی
  • جنرل سیکرٹری : سید محمد سراج الدین [۵]

تعمیرات

[سودھو]
  • ایچیسن کالج لاہور د‏‏ی مسجد

نواب محمد بہاول خان پنجم نے 1900ء وچ ایچیسن کالج لاہور دے نال اک مسجد تعمیر کروائی۔ [۶] نواب نے ایہ مسجد کالج نو‏‏ں تحفہ دے طور اُتے پیش د‏‏ی جو اتنہائی خوبصورت بنائی گئی سی۔[۱]

  • نور محل د‏‏ی مسجد

نواب محمد بہاول خان پنجم نے 1906ء وچ نور محل دے نال مسجد تعمیر کروائی۔ اس مسجد دا ڈیزائن ایچیسن کالج د‏‏ی مسجد دے طرز اُتے رکھیا گیا۔ اس مسجد د‏‏ی تعمیر اُتے اس وقت دے 30 لکھ روپے تو‏ں ودھ ہوئے سن ۔[۴]

وفات

[سودھو]

نواب محمد بہاول خان پنجم فریضہ حج ادا کرنے دے لئی تشریف لے گئے سن جس وچ آپ دے نال آپ دا بیٹا صاحبزادہ صادق محمد خان وی موجود سن جنہاں د‏‏ی عمر دو سال سی۔ [۷] حج تو‏ں واپسی دے دوران نواب نے خود نو‏‏ں بیمار محسوس کیتا تے اسی بیماری د‏‏ی حالت وچ عدن دے بحری دے علاقے وچ 15 فروری 1907ء نو‏‏ں وفات پائی۔ آپ دے آخری الفاظ ایہ سن میرا وقت نزدیک آ گیا میرے پاس چند سانس باقی اے ۔ [۱] آپ د‏‏ی تدفین قلعہ دراوڑ دے شاہی قبرستان وچ کيتی گئی۔

اولاد

[سودھو]

نواب محمد بہاول خان پنجم دا اک بیٹا سی ۔

  1. صاحبزادہ صادق محمد خان پنجم [۸]

حوالے

[سودھو]
  1. ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ "Information and History about the Founder and the Former Rulers of the State of Bahawalpur."۔ Bahawalpur 
  2. گزیٹر آف ریاست بہاولپور 1904ء مولف محمد دین اردو مترجم یاسر جواد صفحہ 231
  3. گزیٹر آف ریاست بہاولپور 1904ء مولف محمد دین اردو مترجم یاسر جواد صفحہ 106 تے 107
  4. ۴.۰ ۴.۱ "Zeeshan Akhtar-Official"۔ www.facebook.com 
  5. گزیٹر آف ریاست بہاولپور 1904ء مولف محمد دین اردو مترجم یاسر جواد صفحہ 108
  6. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  7. "بہاولپور؛ برصغیر د‏‏ی دوسری سب تو‏ں وڈی اسلامی ریاست - ایکسپریس اردو"۔ www.express.pk 
  8. "bahawal4"۔ www.royalark.net