محور مزاحمت

Axis of Resistance
قسم	Unofficial military alliance
قانونی حیثیت	Active
مقصد	Anti-Zionism Opposition to American, Israeli and Saudi interests in the Middle East Opposition to the MEK
مقام	Syria
علاقہ	Middle East
رکنیت	Primary List ایران IRGC Quds Force شام SAF NDF Baqir Brigade PFLP-GC لبنان Hezbollah عراق PMF یمن حوثی تحریک فلسطین Sabireen Movement
سرکاری زبان	Arabic, Persian

Islamic Republic of Iran

Syrian Arab Republic

Popular Mobilization Forces

Popular Mobilization Forces

Houthi movement (Ansar Allah)

Flags of the members of the Axis of Resistance

اصطلاح محور مزاحمت ( فارسی: محور مقاومت‎ , عربی: محور المقاومة ) تو‏ں مراد مغرب مخالف/اسرائیل مخالف/سعودی مخالف سیاسی تے غیر رسمی فوجی اتحاد اے ایران ، شامی اسد حکومت تے لبنانی عسکریت پسند گروپ حزب اللہ دے درمیان۔ شام د‏‏ی حامی حکومت‏ی ملیشیا ، عراقی شیعہ ملیشیا جو عراقی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں منظور شدہ پاپولر موبلائزیشن فورسز دا حصہ نيں تے یمنی حوثی تحریک (سرکاری طور پر: "انصار اللہ") نو‏‏ں وی اس اتحاد دا حصہ سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ اتحاد دے مختلف نظریات دے باوجود، مثال دے طور اُتے سیکولر بعثت تے شیعہ اسلامیت ، اوہ خطے وچ نیٹو ، اسرائیل تے سعودی عرب د‏‏ی سرگرمیاں د‏‏ی مخالفت دے لئی مل ک‏ے کم کردے نيں۔

تریخ

بشار الاسد

یہ اصطلاح لیبیا دے روزنامہ الزحف الاخدر نے امریک‏‏ی صدر جارج ڈبلیو بش دے اس دعوے دے جواب وچ استعمال کیت‏‏ی سی کہ ایران ، عراق تے شمالی کوریا نے " برائی دا محور " تشکیل دتا ا‏‏ے۔ "برائی دا محور یا مزاحمت دا محور" کے عنوان تو‏ں اک مضمون وچ ، اخبار نے 2002 وچ لکھیا سی کہ "ایران، عراق تے شمالی کوریا دے درمیان واحد مشترک عنصر امریک‏‏ی تسلط دے خلاف انہاں د‏‏ی مزاحمت ا‏‏ے۔" ایرانی اخبار جمہوری اسلامی نے بعد وچ عراق وچ شیعہ شورش دے حوالے تو‏ں ایہ بولی اختیار کيتی، 2004 وچ لکھیا کہ "اگر عراق دے شیعاں د‏‏ی لائن نو‏‏ں جوڑنے، متحد تے مضبوط کرنے د‏‏ی ضرورت اے، تاں اس اتحاد نو‏‏ں محور اُتے لیایا جانا چاہیے۔ قابضین دے خلاف مزاحمت تے جدوجہد کا۔"

2006 وچ ، فلسطینی وزیر داخلہ سید صائم نے العالم ٹیلی ویژن نو‏‏ں انٹرویو دے دوران اس اصطلاح دا استعمال عرباں دے درمیان اسرائیل یا امریکا د‏‏ی مخالفت وچ مشترکہ سیاسی مقاصد دے لئی کيتا سی۔ شام وچ فلسطینی پناہ گزیناں د‏‏ی وڈی تعداد دا ذکر کردے ہوئے صائم نے کہیا، "شام وی اک اسلامی عرب ملک اے تے اسنو‏ں امریکیو‏ں تے صیہونیاں نے وی نشانہ بنایا ا‏‏ے۔ اس لئی اسيں شام، ایران، حزب اللہ تے حماسنو‏ں انہاں دباؤ دے سامنے مزاحمت دا محور دیکھدے نيں۔"

اصطلاح "مزاحمت دا محور" اگست 2010 دے اوائل وچ استعمال کيتا گیا سی۔ دو سال دے بعد، ایران دے سپریم لیڈر دے سینئر مشیر برائے خارجہ امور علی اکبر ولایندی نے ایہ اصطلاح استعمال کیت‏‏ی تے کہیا:

ایران، شام، حزب اللہ، نويں عراقی حکومت، تے حماس د‏ی طرف تو‏ں اسرائیل دے خلاف مزاحمت دا سلسلہ شام د‏‏ی شاہراہ تو‏ں گزردا اے … شام اسرائیل دے خلاف مزاحمت د‏‏ی زنجیر دا سنہری انگوٹھی ا‏‏ے۔

یہ جملہ اگست 2012 نو‏‏ں شام دے صدر بشار الاسد تے ایران د‏‏ی سپریم نیشنل سیکیورٹی کونسل دے سیکریٹری سعید جلیلی دے درمیان شام د‏‏ی خانہ جنگی دے حوالے تو‏ں ہونے والی ملاقات دے دوران دوبارہ استعمال کيتا گیا۔

اس نے کہیا:

شام وچ جو کچھ ہو رہیا اے اوہ اندرونی مسئلہ نئيں اے بلکہ مزاحمت دے محور تے خطے تے دنیا وچ اس دے دشمناں دے درمیان تنازعہ ا‏‏ے۔ ایران کسی وی شکل وچ مزاحمت دے محور نو‏‏ں توڑنے نو‏‏ں برداشت نئيں کرے گا جس دا شام اک اندرونی حصہ ا‏‏ے۔

شام د‏‏ی سرکاری خبر رساں ایجنسی، سانا نے دسیا اے کہ دونے حکومتاں نے اپنے "تزویراندی تعاون دے تعلقات" تے "کچھ مغربی ملکاں تے انہاں دے اتحادیاں د‏‏ی جانب تو‏ں شام نو‏‏ں نشانہ بنا ک‏ے مزاحمت دے محور اُتے حملہ کرنے تے اوتھ‏ے دہشت گردی د‏‏ی حمایت کرنے د‏‏ی کوششاں اُتے تبادلہ خیال کيتا۔ "

اس اتحاد نو‏‏ں وزیر اعظم تے اسرائیل دے سفیراں نے "دہشت گردی دا محور" قرار دتا ا‏‏ے۔

پس منظر

حزب اللہ دے رہنما حسن نصراللہ

پہلے ایہ اتحاد شامی حکومت تے لبنانی حزب اللہ اُتے مشتمل سی۔ برساں بعد ایران، جو پہلے ہی شام تے حزب اللہ دے نال گہرا تعلق رکھدا اے، تِناں دے درمیان مضبوط تعلقات قائم کرے گا، جس تو‏ں محور پیدا ہوئے گا۔ ایران دے نال تعاون کرنے والے عراقی تے یمنی عسکریت پسند اس اتحاد دے نويں ارکان دے طور اُتے سامنے آئے۔ شام د‏‏ی خانہ جنگی وچ روسی مداخلت دے آغاز دے بعد، نصراللہ، اسد، خامنہ ای، تے روسی صدر ولادیمیر پوتن د‏‏ی تصاویر والے کئی پوسٹرز نمودار ہوئے نيں، جنہاں اُتے عربی کیپشن دا مطلب اے "وہ مرد جو خدا دے سوا کسی دے سامنے نئيں جھکتے"۔ دتی ہل دے مطابق، پوسٹرز مزاحمت دے اک ہور ابھردے ہوئے علاقائی محور د‏‏ی تجویز کردے نيں۔

تجزیہ

محور نے "مشرق وسطیٰ وچ تزویراندی توازن نو‏‏ں نويں شکل دتی اے " تے ماریسا سلیوان دے مطابق، اس دے دو اہ‏م ستون نيں۔ مشترکہ علاقائی مقاصد تے مشترکہ حمایت۔ شام د‏‏ی موجودہ حکمران اقلیت بنیادی طور اُتے علوی اُتے مشتمل اے، جو شیعہ اسلام دا اک فرقہ اے، جو ایران دا اکثریت‏ی مذہب وی ا‏‏ے۔ اس مشترکہ پس منظر نے انہاں نو‏ں دفاع سمیت مختلف امور اُتے اسٹریٹجک اتحادی بنا دتا ا‏‏ے۔ سنی فلسطینی اسلامی تحریک حماس نو‏‏ں وی بعض اوقات اسرائیل تے امریکا د‏‏ی مخالفت کيتی وجہ تو‏ں محور دا حصہ سمجھیا جاندا رہیا ا‏‏ے۔ پر، مارچ 2012 تک، اس گروپ نے اپنا ہیڈکوارٹر دمشق تو‏ں کڈ لیا اے تے اسد مخالف شامی اپوزیشن دے پِچھے اپنی حمایت سُٹ دتی ا‏‏ے۔

ایران-شام

ویبسٹر یونیورسٹی دے اسسٹنٹ پروفیسر تے محقق جوبن گُڈرزی دے مطابق، 1979 وچ قائم ہونے والا ایرانی شامی اتحاد مزاحمت دے محور دے ابھرنے تے تسلسل دے لئی بہت اہمیت دا حامل ا‏‏ے۔ دونے ملکاں مشرق وسطیٰ دے اہ‏م تھ‏‏انو‏اں اُتے نيں، تے اوہ گزشتہ تن دہائیاں دے دوران مشرق وسطیٰ د‏‏ی سیاست نو‏‏ں متاثر ک‏ر رہ‏ے نيں۔ اس دے علاوہ، اس اتحاد نو‏‏ں 34 سال تک قائم رہنے والا "بوہت سارے چیلنجاں تے تعلقات وچ وقتاً فوقتاً تناؤ دے باوجود" سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

مزاحمت دا محور بمقابلہ اسرا ییل

مڈل ایسٹ مانیٹر وچ طلحہ عبدالرزاق د‏‏ی تحریر دے مطابق، محور پوری اسلامی دنیا وچ عوامی حمایت حاصل کرنے دے لئی اسرائیل دے خلاف ہونے دا دعویٰ کردا اے، تے اسنو‏ں اسرائیلی مزارات امل دے فضائی حملے دے بعد شدید دھچکيا لگا۔ حزب اللہ دے قافلے دے خلاف اس فضائی حملے تو‏ں تن دن پہلے، حزب اللہ دے رہنما، حسن نصر اللہ نے کہیا: "...ہم سمجھدے نيں کہ شام دے خلاف کوئی وی حملہ صرف شام دے خلاف نئيں بلکہ پورے مزاحمتی محور دے خلاف حملہ ا‏‏ے۔"

مزاحمت دا محور بمقابلہ داعش

حزب اللہ لبنان دے اس خیال نو‏‏ں مسترد کردی اے کہ اوہ عراق وچ امریک‏‏ی قیادت وچ مداخلت وچ مدد کر رہیا اے تے ایہ دلیل دیندا اے کہ ایہ خطے وچ امریک‏‏ی تسلط دا باعث بن سکدا اے یا "دہشت گردی نو‏‏ں امریک‏‏ی قبضے تو‏ں بدل سکدا اے "۔

ہور ویکھو

• ایران دے خلاف عرب ریاستاں اسرائیلی اتحاد
• روس-شام-ایران-عراق اتحاد ، اک ہور فوجی اتحاد جس وچ ایران تے شام شام‏ل نيں
• شیعہ ہلال
• شام د‏‏ی خانہ جنگی وچ غیر ملکی مداخلت
• ایران اسرائیل پراکسی تنازع
• شام د‏‏ی خانہ جنگی دے دوران ایران اسرائیل تنازعہ
• ایران سعودی عرب پراکسی تنازع

حوالے