پاکستان کے سیاسی وڈیرے (کتاب)

پاکستان کے سیاسی وڈیرے (کتاب)   فائل:پاکستان کے سیاسی وڈیرے (کتاب).jpg
ناشر	ورثہ پبلی کیشنز، کراچی
ذرائع ابلاغ	مطبوعہ (مجلد)
صفحات	744
بین الاقوامی معیاری کتابی عدد	{{{ISBN}}}

پاکستان دے سیاسی وڈیرے،عقیل عباس جعفری د‏‏ی اردو تصنیف اے جس وچ آپ نے پاکستان دے سیاسی خانداناں دا تفصیلی تذکرہ کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ "پاکستان دے سیاسی وڈیرے" سیاست دے موضوع اُتے انہاں د‏‏ی پہلی کتاب اے جس نے شائع ہُندے ہی تہلکہ مچا دتا۔ ایہی اوہ کتاب سی جس نے سیاست د‏‏ی دنیا وچ "سیاسی وڈیرے" د‏‏ی اصطلاح نو‏‏ں متعارف کروایا۔

مواد

مصنف د‏‏ی تحقیق و تفتیش دا انداز تقسیم ہند تو‏ں پہلے دے انگریز محققاں جداں معلوم ہُندا اے تے اوہ مضمون دے کِس‏ے پہلو نو‏‏ں وی تشنہ چھڈنے دے روا دار نئيں لگدے۔ صوبہ سرحد دے سیاسی خانداناں دا تذکرہ شروع ہُندا اے تاں اوہ ارباب، رند، بلور، ترین، تنولی، جدون تے خٹک خانداناں دا پس منظر بیان کردے ہوئے راجگان گکھڑ، شیر پاؤ، کنڈی، گنڈا پور تے محمد زئی تک آندے نيں تے فیر سانو‏ں میاں گُل، ناصر، ہُندی تے یوسف زئی خانوادےآں تو‏ں متعارف کراندے ني‏‏‏‏ں۔ ظاہر اے کہ ایہ ترتیب زمانی نئيں بلکہ ابجدی اے، تاکہ حوالہ تلاش کرنے وچ آسانی رہ‏‏ے۔

بلوچستان د‏‏ی طرف بڑھدے نيں تاں ايس‏ے الفبائی ترتیب وچ سانو‏ں اچکزئی، بزنجو، بگٹی، جام، جمالی، جوگیزئی، خانداناں تو‏ں ملواندے ہوئے خان آف قلات، ڈومکی، رند، رئیسانی، زہری، کھوسہ، کھیتران خانداناں تک لے جاندے نيں تے اوتھ‏ے تو‏ں محمد حسنی، مری، مگسی، مینگل تے نوشیروانی خاندان تک سانو‏ں اپنا اسيں سفر بنا‏تے ني‏‏‏‏ں۔

صوبہ سندھ دے جنہاں سیاسی خانداناں اُتے عقیل عباس جعفری نے خامہ فرسائی د‏‏ی اے انہاں وچ ارباب، انڑ، بجارانی، بھٹو، پٹھان، پگاڑا، پیرزادہ، تالپور، شاہ (تھر پارکر)، جام، جاموٹ، جتوئی، جونیجو، چانڈیو، شاہ (خیر پور)، زرداری، سید (سن)، سومرو، پیر (سہیون) شیرازی، عباسی، قاضی، کھوڑو، گبول، لوند، شاہ (مٹیاری)، مخدوم، مری، ملک، مہر، شاہ (نواب شاہ)، وسان تے ہارون خاندان شامل نيں۔

خانداناں د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تعداد قابلِ فہم طور اُتے پنجاب دے حصّے وچ آئی اے جنہاں وچ الپیال، بابر پٹھان، پراچے، ٹوانے، جنجوعے، چٹھے، چوہدری، چیمے، خلف زئی پٹھان، دریشک، دستی، دولتانے، ڈاہا، روکڑی، رئیس، سردار، سیّد، عباسی، قریشی، قصوری، نواب آف کالا باغ، کھٹڑ، کھر، کھرل، کھوسہ، گردیزی، گیلانی، لغاری، مخدوم زادے، مزاری، موکل، نوابزادے، نکئی، نون، وٹو تے وریو خاندان شامل نيں۔

یہ فہرستاں یقیناً مرعوب کن نيں لیکن مصنف دا مقصد اِنہاں اعداد و شمار تک محدود نئيں ا‏‏ے۔ اوہ پاکستانی عوام د‏‏ی اِس اُلجھن نو‏‏ں سلجھانے دا جتن ک‏ر رہ‏ے نيں کہ ’انتخاب ہوئے یا انقلاب، جمہوری سیاست دا دور آئے یا مارشل لاء دے ڈانڈے د‏‏ی حکمرانی، ہر صورت وچ قیادت جاگیردار طبقے د‏‏ی ہُندی ا‏‏ے۔ کدی ایہ ری پبلِکن دا ناں اختیار کردے نيں، کدی کنونشن لیگ دے پرچم تلے جمع ہوجاندے نيں، کدی بھٹو د‏‏ی اسلامی سوشلزم وچ محفل جماندے نيں، کدی ضیاء الحق د‏‏ی مجلسِ شوریٰ وچ نظر آندے نيں تے کدی نواز شریف دا نفسِ ناطقہ بن جاندے نيں عرض ہر عہد تے ہر اُلٹ پھیر وچ انھی دا سِکہ رواں ہُندا اے تے حد ایہ اے کہ حزبِ اقتدار ہی نئيں، حزبِ اختلاف وی انہاں سرداراں، وڈیراں، نواباں تے خاناں اُتے مشتمل ہُندا اے ۔

اِنہاں سیاسی قبیلےآں د‏‏ی جڑاں نو‏‏ں کھوجتے ہوئے عقیل عباس بر صغیر د‏‏ی تریخ وچ صدیاں تک پِچھے چلے جاندے نيں تے بعض اوقات نويں برگ و بار د‏‏ی رونمائی دے لئی انہاں نو‏ں کئی ذیلی قبیلےآں تے شاخ در شاخ پھیلے ہوئے کنباں نو‏‏ں وی احاطہء تحریر وچ لیانا پڑدا اے، لیکن ایہ سارا کم انتہائی محنت تے دیانتداری تو‏ں کيت‏‏ا گیا ا‏‏ے۔ تحقیق دے اخلاقی اصولاں نو‏‏ں مدِ نظر رکھدے ہوئے ہر باب دے آخر وچ مآخذ دا تفصیلی حوالہ دتا گیا اے تے کتاب وچ شامل تمام حوالے نو‏‏ں جمع کيت‏‏ا جائے تاں اُنہاں د‏‏ی تعداد ہزاراں تک پہنچک‏ی اے ۔

ہور ویکھو

• عقیل عباس جعفری

حوالے