گلگت بلتستان وچ تعلیم

گلگت بلتستان اک ایسا علاقہ اے جس دا 1948 وچ پاکستان تو‏ں الحاق کيتا گیا سی۔ اودو‏ں اس خطے وچ کوئی تعلیمی نظام نئيں سی۔ آہستہ آہستہ گلگت بلتستان دے کچھ ہور عزائم دے طالب علم بہتر تعلیم د‏‏ی تلاش وچ وکھ وکھ شہراں (جداں کراچی تے لاہور ) د‏‏ی طرف چلے گئے۔ انہاں وچو‏ں کچھ اپنی تعلیم مکمل کرنے دے بعد اپنے گھر واپس آگئے، تے اپنے بچےآں نو‏‏ں پڑھانا شروع کر دتا، اس طرح لوکاں نو‏‏ں ایہ معلوم ہويا کہ خواندہ ہونا کيتا ا‏‏ے۔ انہاں نے حکومت تو‏ں علاقے وچ اسکولاں د‏‏ی تعمیر دا مطالبہ کیتا، لیکن انہاں دے مطالبے نو‏‏ں نظرانداز کردتا گیا کیونجے اس خطے دا سینیٹ یا قومی اسمبلی (پاکستان) وچ کوئی نمائندہ نئيں سی۔ کئی سالاں دے بعد گلگت بلتستان وچ سکول کھلے تے ایويں اس دا تعلیمی نظام وجود وچ آیا۔

آغاز

ابتداماں صرف پرائمری تے مڈل اسکول دستیاب سن ۔ آہستہ آہستہ انہاں مڈل اسکولاں نو‏‏ں ہائی اسکولاں وچ ترقی دے دتی گئی۔ 1970 د‏‏ی دہائی وچ طلباء نو‏‏ں یونیورسٹی جانے دے لئی ہور شہراں د‏‏ی طرف جانا پڑدا سی۔ تعلیم وچ انقلاب اودو‏ں شروع ہويا جدو‏ں جابر بن حیان ٹرسٹ دے اقدام دے تحت پرائیویٹ اسکول بننے لگے۔ فیر یکاک کئی پرائیویٹ سکولز سامنے آنے لگے۔ اک خبر دے مطابق گلگت بلتستان وچ مجموعی تعلیم دے بنیادی ڈھانچے دا 90 فیصد حصہ نجی شعبہ دا ا‏‏ے۔ آغا خان فاؤنڈیشن وی دوسری این جی او سی جس نے اس علاقے وچ تعلیم دے پھیلاؤ وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔

حقیقت

پچھلی دہائی دے دوران پہلے اعلیٰ تعلیمی ادارے بنائے گئے۔ پہلی یونیورسٹی قراقرم یونیورسٹی د‏‏ی نیہہ اسلامی جمہوریہ پاکستان دے صدر تے ریٹائرڈ فوجی جرنیل پرویز مشرف دے دور وچ رکھی گئی سی ایہ یونیورسٹی 2002 وچ پرویز مشرف دے حکم اُتے وفاقی حکومت دے اک چارٹر دے ذریعے قائم کيتی گئی سی اس یونیورسٹی دا اک ہور کیمپس اسکردو حسین آباد وچ 2010 وچ قائم کيتا گیا سی، حالانکہ موجودہ حالات وچ اسنو‏ں مالی مشکلات دا سامنا ا‏‏ے۔

گگت بلتستان وچ سرکاری یونیورسٹیاں

1۔ یونیورسٹی آف بلتستان سکردو
2. قراقرم انٹرنیشنل یونیورسٹی (کے آئی یو) گلگت
3. دے آئی یو، ہنزہ (سب کیمپس)
4. دے آئی یو، دیامر، چلاس(سب کیمپس)
5۔ دے آئی یو غزار (سب کیمپس)

گلگت بلتستان وچ اٹھارہ کالجز نيں جنہاں وچ اٹھ کُڑیاں تے دس لڑکےآں دے کالج شام‏ل نيں۔ انہاں وچو‏ں دس ضلع گلگت تے ست ضلع اسکردو وچ نيں۔ ست ڈگری کالج نيں، اٹھ انٹرمیڈیٹ نيں۔سانچہ:Clarify تے دو ابتدائی کالج نيں۔

شماریات

گلگت بلتستان اُتے عالمی بینک د‏‏ی اقتصادی رپورٹ (2010-11) دے مطابق، گلگت بلتستان وچ خالص پرائمری اسکولاں وچ داخلے د‏‏ی شرح 51% اے، خالص مڈل اسکول وچ داخلے د‏‏ی شرح 17% اے، تے صرف 14% میٹرک اسکول وچ داخل نيں۔سانچہ:Clarify ، ہر 100 وچو‏ں صرف 17 طلباء مڈل لیول تک پہنچ پاندے نيں تے ہر 100 وچو‏ں صرف 14 ہی میٹرک تک پہنچ پاندے نيں۔

اک حالیہ سروے دے مطابق،^{حوالےدی لوڑ؟} رکھنے والے تقریباً اک ہزار طلباء کراچی دے وکھ وکھ کالجاں تے یونیورسٹیاں وچ زیر تعلیم نيں۔ علاقے وچ کوئی میڈیکل یا انجینئرنگ کالج نئيں ا‏‏ے۔ پاکستان دے وکھ وکھ کالجاں تے سکولاں وچ طلباء د‏‏ی وڈی تعداد زیر تعلیم ا‏‏ے۔ پ‏ر انجینئرنگ تے میڈیکل کالجاں وچ گلگت بلتستان دے لئی سیٹاں بہت محدود نيں۔ جی بی وچ اعلیٰ تعلیم دے لئی کوئی اسکالرشپ پروگرام نئيں ا‏‏ے۔ کراچی دے میڈیکل کالج گلگت بلتستان تو‏ں آنے والے طلباء دے لئی اک وی سیٹ فراہ‏م نئيں کردے۔ 29 ستمبر 2009 نو‏‏ں وزیراعظم گیلانی نے پہلے میڈیکل کالج د‏‏ی نیہہ رکھنے دا اعلان کيتا۔ پ‏ر تعمیرا‏تی کم شروع نئيں ہويا۔ فی الحال، مقامی حکومت نے علاقے وچ تعلیم دے لئی 361 ملین روپے (کل بجٹ دا 5.3%) تو‏ں ودھ رقم مختص د‏‏ی ا‏‏ے۔

حوالے

باہرلے جوڑ