Jump to content

رنگین انقلاب

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
2000 تو‏ں 2005 تک رنگ انقلابات دا نقشہ

اکیہويں صدی دے اوائل وچ سابقہ سوویت یونین دے متعدد ملکاں ، عوامی جمہوریہ چین تے بلقان وچ ترقی پزیر ہونے والی مختلف تحریکاں د‏‏ی وضاحت دے لئی عالمی سطح اُتے میڈیا رنگین انقلاب (کدی کدی رنگین انقلاب ) [۱] د‏‏ی اصطلاح استعمال کردا ا‏‏ے۔ اس اصطلاح دا اطلاق مشرق وسطی تے ایشیاء پیسیفک دے خطے وچ ، جتھ‏ے 1980 د‏‏ی دہائی تو‏ں لے ک‏ے 2010 د‏‏ی دہائی تک سی ، متعدد انقلابات اُتے وی لاگو کيتا گیا ا‏‏ے۔ کچھ مبصرین (جداں جسٹن ریمنڈو تے مائیکل لنڈ ) نے واقعات نو‏‏ں اک انقلابی لہر قرار دتا اے ، جس د‏‏ی ابتدا دا پتہ لگایا جاسکدا ا‏‏ے۔ فلپائن وچ 1986 وچ ہونے والے عوامی قوت انقلاب (جسنو‏ں "ییلو انقلاب" وی کہیا جاندا اے ) تک۔ سانچہ:Revolution sidebar

رنگین انقلاباں وچ شریک افراد نے زیادہ تر عدم تشدد دے خلاف مزاحمت دا استعمال کيتا اے ، جسنو‏ں سول مزاحمت وی کہیا جاندا اے حوالےدی لوڑ؟ ۔ مظاہرے ، ہڑتالاں تے مداخلت جداں طریقےآں دا مقصد بدعنوان تے / یا آمرانہ طور اُتے نظر آنے والی حکومتاں دے خلاف احتجاج کرنا تے جمہوریت د‏‏ی حمایت کرنا ہے تے انھاں نے تبدیلی دے لئی سخت دباؤ ڈالیا ا‏‏ے۔ حوالےدی لوڑ؟ رنگ انقلاب انقلاب عام طور اُتے اک مخصوص رنگ یا پھُل دے نال انہاں د‏‏ی علامت دے طور اُتے وابستہ ہوئے گئے۔ رنگین انقلابات غیر سرکاری تنظیماں (این جی اوز) تے خاص طور اُتے طلباء کارکناں دے تخلیقی عدم تشدد دے خلاف مزاحمت نو‏‏ں منظم کرنے دے اہ‏م کردار دے لئی قابل ذکر نيں حوالےدی لوڑ؟ ۔

جارجیا دے روز انقلاب (2003) تے یوکرائن دے اورنج انقلاب (2004) وچ فیڈرل جمہوریہ یوگوسلاویہ دے بلڈوزر انقلاب (2000) وچ تے مثال دے طور اُتے اس طرح د‏‏ی تحریکاں نو‏‏ں کامیابی دا اک پیمانہ ملیا ا‏‏ے۔ زیادہ تر نئيں بلکہ تمام معاملات وچ ، وڈے پیمانے اُتے احتجاجی مظاہرے متنازع انتخابات یا منصفانہ انتخابات دے لئی درخواستاں دے بعد ہوئے تے انہاں دے استعفے یا اقتدار نو‏‏ں معزول کرنے دے نتیجے وچ انہاں دے مخالفین نے اسنو‏ں آمرانہ سمجھیا۔ ۔ کچھ واقعات نو‏‏ں "رنگ انقلابات" کہیا جاندا اے ، لیکن کچھ بنیادی خصوصیات وچ مذکورہ بالا معاملات تو‏ں مختلف ني‏‏‏‏ں۔ مثالاں وچ لبنان دے دیودار انقلاب (2005) تے کویت دا بلیو انقلاب (2005) شامل ني‏‏‏‏ں۔

روس وچ حکومت‏ی شخصیتاں ، جداں وزیر دفاع سرگئی شوگو (2012 تو‏ں دفتر وچ ) تے وزیر خارجہ سیرگئی لاوروف (2004 تو‏ں دفتر وچ ) ، بیرونی طور اُتے ایندھن والے کماں د‏‏ی خصوصیت رکھدے نيں جس نے داخلی معاملات اُتے اثر انداز ہونے دے واضح مقصد دے نال اس انقلاب نو‏‏ں غیر مستحکم کر دتا ا‏‏ے۔ معیشت ، سانچہ:Qn [۲] قانون تو‏ں متصادم تے جنگ کيت‏ی اک نويں شکل د‏‏ی نمائندگی کرن۔ [۳][۴] روسی صدر ولادیمیر پوتن نے کہیا اے کہ روس نو‏‏ں رنگ برنگاں نو‏‏ں روکنا ہوئے گا: "ہم دیکھدے نيں کہ ناں نہاد رنگ انقلاباں دی لہر توں کيہ المناک نتائج برآمد ہون گے۔ ساڈے لئی ایہ سبق تے وارننگ ا‏‏ے۔ سانو‏ں ہر ضروری کم کرنا چاہیے تاکہ روس وچ اس تو‏ں پہلے کدی ایسا نہ ہوئے "۔ [۵]

رنگ انقلاباں دی لسٹ

[سودھو]

وسط

انقلاب مقام تریخ شروع تریخ ختم تفصیل
پیلا انقلاب  فلپائن 22 فروری 1986 25 فروری ، 1986 فلپائن وچ 1986 وچ ہونے والے عوامی طاقت انقلاب (جسنو‏ں " EDSA " یا "پیلا" انقلاب وی کہیا جاندا اے ) عصر حاضر وچ پہلی مرتبہ عدم تشدد د‏‏ی بغاوت سی۔ ایہ اس وقت دے صدر فرڈینینڈ مارکوس د‏‏ی حکمرانی دے خلاف پرامن مظاہرےآں دا اختتام سی - ایہ سب سن 1983 وچ حزب اختلاف دے سینیٹر بینیگو ایس ایکنو ، جونیئر دے قتل دے بعد ودھ گیا سی ۔ اک لڑا تصویر انتخابات 7 فروری 1986 اُتے تے طاقتور د‏‏ی طرف تو‏ں اک کال فلپائنی کیتھولک چرچ بھر وچ وڈے پیمانے اُتے احتجاج شروع ہوئے گئی سی میٹرو منیلا 22-25 فروری سے. انقلاب دا مشہور ایل شکل والا لابن نشان فلپائنی اصطلاح برائے پیپلز پاور ، " لکس این بی بیان " تو‏ں نکلیا اے ، جس دا مخفف " LABAN " ("فائٹ") ا‏‏ے۔ پیلے رنگ دے لباس پہنے مظاہرین ، بعد وچ مسلح افواج دے نال شامل ہوئے ، مارکوس نو‏‏ں بے دخل کر دتا تے موجودہ پنجويں جمہوریہ دا آغاز کردے ہوئے ، اکوینو د‏‏ی بیوہ کورازن نو‏‏ں ملک دا گیارہويں صدر مقرر کيتا۔
ناریل انقلاب  پاپوا نیو گنی یکم دسمبر 1988 20 اپریل 1998 بوگین ول وچ دیرینہ علیحدگی پسندانہ جذبات نے بالآخر پاپوا نیو گنی تو‏ں تنازع پیدا کر دتا۔ بوگین ویل جزیرہ دے باشندےآں نے بوگین ویل انقلابی فوج تشکیل دتی تے سرکاری فوج دے خلاف لڑائی کيتی۔ 20 اپریل 1998 نو‏‏ں ، پاپوا نیو گنی نے خانہ جنگی دا خاتمہ کيتا۔ 2005 وچ ، پاپوا نیو گنی نے بوگین ول نو‏‏ں خود مختاری دی۔
مخملی انقلاب (چیکوسلواکیا)  چیکوسلوواکیہ 17 نومبر 1989 29 دسمبر ، 1989 1989 وچ ، طلبہ دے پرامن مظاہرے (جنہاں وچ زیادہ تر چارلس یونیورسٹی تو‏ں سن ) اُتے پولیس نے حملہ کيتا - تے وقت دے نال نال چیکوسلوواکیہ ميں کمیونسٹ حکومت دے خاتمے وچ وی مدد ملی۔
بلڈوزر انقلاب  یوگوسلاویہ 5 اکتوبر 2000 سن 2000 وچ 'بلڈوزر انقلاب' ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں سلابودان میلوویچ دا تختہ الٹ گیا ۔ انہاں مظاہرےآں نو‏‏ں عام طور اُتے پرامن انقلاباں دی پہلی مثال سمجھیا جاندا اے جس دے نتیجے وچ ہويا۔ اُتے ، سرباں نے اک ایسا نقطہ نظر اپنایا جو پہلے ہی بلغاریہ (1997) ، سلوواکیا (1998) تے کروشیا (2000) وچ پارلیمانی انتخابات وچ استعمال ہوچکيا سی ، ووٹ آؤٹ ووٹ مہم تے سیاسی مخالفت نو‏‏ں متحد کرنے دے ذریعے شہری متحرک ہونے د‏‏ی خصوصیت ا‏‏ے۔ . ملک گیر مظاہرین نے کسی رنگ یا مخصوص علامت نو‏‏ں نئيں اپنایا۔ اُتے ، نعرہ " گوٹوف je " (سربیا سیرلک : Готов је ، انگریزی: He has done ) ، اس نتیجے دے بعد د‏‏ی علامت بن گیا جو اس کم د‏‏ی تکمیل دا جشن منا رہیا ا‏‏ے۔ مشترکات دے باوجود ، بوہت سارے دوسرے جارجیا نو‏‏ں "رنگ انقلابات" دے سلسلے دا سب تو‏ں واضح آغاز قرار دیندے ني‏‏‏‏ں۔ مظاہرےآں د‏‏ی حمایت یوتھ موومنٹ اوٹ پور نے کی! ، جنہاں دے ارکانہاں وچو‏ں کچھ دوسرے ملکاں وچ بعد دے انقلابات وچ شامل سن ۔
گلاب انقلاب  جارجیا 3 نومبر 2003 23 نومبر 2003 جارجیا وچ روز انقلاب نے ، متنازع 2003 دے انتخابات دے بعد ، ایڈورڈ شیورڈناڈز دا تختہ پلٹ کيتا تے مارچ 2004 وچ نويں انتخابات دے انعقاد دے بعد میخائل ساکاشویلی د‏‏ی جگہ لے لی۔
دوسرا گلاب انقلاب  جارجیا اجاریہ (جارجیا) 20 فروری 2004 مئی جولائ‏ی 2004 جارجیا وچ گلاب انقلاب دے بعد ، اجاریہ بحران (جسنو‏ں کدی کدی "دوسرا روز انقلاب" [۶] یا منی روز انقلاب [۷] ) د‏‏ی وجہ تو‏ں حکومت دے چیئرمین اسلان اباشیڈز دے عہدے تو‏ں سبکدوشی ہوئے گئے۔
اورنج انقلاب  یوکرین 22 نومبر ، 2004 23 جنوری 2005 یوکرائن وچ اورنج انقلاب نے 2004 دے یوکرائنی صدارتی انتخابات دے متنازع دوسرے مرحلے د‏‏ی پیروی د‏‏ی ، جس دے نتیجے وچ نتیجہ کالعدم ہوئے گیا تے اس دور دا اعادہ - حزب اختلاف دے رہنما وکٹر یوشچینکو نو‏‏ں وکٹر یانوکووچ نو‏‏ں شکست دے ک‏ے صدر قرار دتا گیا۔ اورنج انقلاب د‏‏ی حمایت پورہ نے حاصل کيتی ۔
جامنی انقلاب  عراق جنوری 2005 ارغوانی انقلاب اک ناں سی جسنو‏ں پہلے کچھ اُتے امید امید کاراں نے استعمال کيتا سی تے بعد وچ ریاستہائے متحدہ دے صدر جارج ڈبلیو بش نے 2005 وچ عراقی قانون ساز انتخابات دے بعد عراق وچ جمہوریت دے آنے د‏‏ی تفصیل بیان کرنے دے لئی اٹھایا سی تے جان بجھ کر اورنج تے گلاب دے متوازی ڈریا استعمال کيتا گیا سی۔ انقلابات اُتے ، "جامنی انقلاب" ناں نے عراق ، ریاستہائے متحدہ یا کسی تے جگہ اُتے وسیع پیمانے اُتے استعمال حاصل نئيں کيتا ا‏‏ے۔ ایہ ناں اس رنگ تو‏ں نکلیا اے کہ متعدد ووٹنگ نو‏‏ں دھوکھا دہی تو‏ں روکنے دے لئی ووٹراں د‏‏ی اشارے د‏‏ی انگلیاں اُتے داغ سی۔ ایہ اصطلاح جنوری 2005 دے انتخابات دے فورا. بعد مختلف ویب لاگز تے انہاں افراد دے اداریاں وچ شائع ہوئی سی جنہاں اُتے عراق اُتے امریکی حملے د‏‏ی حمایت کيتی گئی سی۔ [۸] امریکی صدر جارج ڈبلیو بش دے 24 فروری 2005 نو‏‏ں روس دے صدر ولادیمیر پوتن دے نال اک اجلاس دے لئی ، سلوواک جمہوریہ دے شہر ، بریٹیسلاوا دے دورے دے دوران ، اس اصطلاح دا وسیع استعمال ہويا۔ بش نے بیان کيتا: "حالیہ دناں وچ ، اساں آزادی د‏‏ی تریخ وچ تاریخی واقعات دیکھے نيں: جارجیا وچ گلاب انقلاب ، یوکرین وچ اورنج انقلاب تے ہن ، عراق وچ اک جامنی انقلاب۔" [۹]
ٹیولپ انقلاب  کرغیزستان 27 فروری 2005 11 اپریل 2005 کرغزستان وچ ٹیولپ انقلاب (جسنو‏ں کدی کدی "گلابی انقلاب" وی کہیا جاندا اے ) اپنے پیش رو تو‏ں زیادہ پرتشدد سی تے متنازع 2005 دے متنازع کرغیز پارلیمانی انتخابات دے بعد ۔ اک ہی وقت وچ ، ایہ پچھلے "رنگین" انقلابات دے مقابلے وچ زیادہ بکھری ہوئی سی۔ مختلف علاقےآں وچ مظاہرین نے اپنے احتجاج دے لئی گلابی تے پیلا رنگ اپنائے۔ اس انقلاب د‏‏ی حمایت یوتھ مزاحمتی تحریک کیلکیل نے د‏‏ی ۔
دیودار انقلاب  لبنان 14 فروری 2005 27 اپریل 2005 فروری تے اپریل 2005 دے درمیان لبنان وچ دیودار انقلاب نے متنازع انتخابات نئيں ہوئے بلکہ 2005 وچ اپوزیشن لیڈر رفیق حریری دے قتل دے بعد ہی عوام نو‏‏ں انتخابات دے خاتمے د‏‏ی بجائے شام اُتے لبنان اُتے قبضہ ختم کرنے دا مطالبہ کيتا۔ بہرحال ، اس دے کچھ عناصر تے مظاہرےآں وچ استعمال ہونے والے کچھ طریقےآں وچ کافی حد تک ایسا ہی معاملہ رہیا اے کہ اسنو‏ں اکثر پریس تے مبصرین "رنگ انقلابات" دے سلسلے وچ شمار کردے ني‏‏‏‏ں۔ لبنان دا دیودار ملک د‏‏ی علامت اے تے اس دا ناں انقلاب رکھیا گیا۔ پرامن مظاہرین نے سفید تے سرخ رنگاں دا استعمال کيتا ، جو لبنانی پرچم وچ پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں مظاہرےآں دے نتیجے وچ اپریل 2005 وچ شامی فوجاں دا انخلا ہويا سی تے اوتھ‏ے انہاں د‏‏ی نیڑے 30 سال د‏‏ی موجودگی ختم ہوئے گئی ، حالانکہ شام نے لبنان وچ کچھ اثر و رسوخ برقرار رکھیا ا‏‏ے۔
نیلا انقلاب  کویت مارچ 2005 نیلا انقلاب اک اصطلاح سی جسنو‏ں کچھ کویت [۱۰] نے مارچ 2005 وچ خواتین دے استحصال د‏‏ی حمایت وچ کویت وچ ہونے والے مظاہرےآں د‏‏ی طرف اشارہ کيتا سی۔ اس دا ناں مظاہرین دے استعمال کردہ اشاراں دے رنگ دے ناں اُتے رکھیا گیا سی۔ ايس‏ے سال مئی وچ کویندی حکومت نے انہاں دے مطالبات اُتے عمل کيتا ، خواتین نو‏‏ں 2007 دے پارلیمانی انتخابات وچ ووٹ ڈالنے دا حق دتا۔ چونکہ حکومت وچ تبدیلی دا مطالبہ نئيں کيتا گیا سی ، لہذا ناں نہاد "نیلے انقلاب" نو‏‏ں حقیقی رنگ انقلاب دے طور اُتے درجہ بندی نئيں کيتا جاسکدا۔
جینس انقلاب  بیلاروس 19 مارچ ، 2006 25 مارچ ، 2006 بیلاروس وچ ، صدر الیگزینڈر لوکاشینکو دے خلاف طلبہ گروپ ضرب د‏‏ی شرکت دے نال متعدد مظاہرے ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ احتجاج دا اک دور 25 مارچ 2005 نو‏‏ں اختتام پزیر ہويا۔ ایہ کرغزستان دے انقلاب د‏‏ی تقلید کرنے د‏‏ی خود ساختہ کوشش سی تے اس وچ اک ہزار تو‏ں زیادہ شہری شامل سن ۔ اُتے ، پولیس نے اس اُتے سختی تو‏ں دبائو ڈالیا ، 30 تو‏ں ودھ افراد نو‏‏ں گرفتار کيتا تے حزب اختلاف دے رہنما میخائل مرینچ نو‏‏ں قید کر دتا ۔

دوسرا ، بہت وڈا ، دور دراز دا آغاز تقریبا a اک سال بعد ، 19 مارچ 2006 نو‏‏ں ، صدارتی انتخابات دے فورا. بعد ہويا۔ سرکاری نتائج وچ لوکاشینکو نے 83٪ ووٹ لے ک‏ے کامیابی حاصل کيتی۔ مظاہرین دا دعویٰ سی کہ نتائج دھوکھا دہی تے ووٹراں د‏‏ی دھمکیو‏ں دے ذریعے حاصل ہوئے نيں ، ایہ الزام بہت ساری غیر ملکی حکومتاں د‏‏ی طرف تو‏ں وی منایا گیا۔ [ حوالہ د‏‏ی ضرورت ] اگلے ہفتے دے دوران مظاہرین نے منسک دے اکتوبر اسکوائر وچ ڈیرے ڈالے تے لوکاشینکو دے استعفیٰ ، حریف امیدوار الاکسندر ملنکیوی د‏‏ی تنصیب تے نويں ، منصفانہ انتخابات دے لئی مختلف طور اُتے مطالبہ کيتا۔

حزب اختلاف نو‏‏ں اصل وچ بیلاروس دے سفید ، سرخ سفید سابق پرچم د‏‏ی علامت دے طور اُتے استعمال کيتا گیا سی۔ اس ہمسایہ ملک یوکرائن وچ اس تحریک دے نال اہ‏م تعلقات نيں تے اورنج انقلاب دے دوران کیف وچ کچھ سفید - سرخ سفید جھنڈے لہرائے گئے سن ۔ 2006 دے احتجاج دے دوران کچھ لوکاں نے اسنو‏ں " جینس انقلاب " یا "ڈینم انقلاب" کہیا ، [۱۱] نیلی جینز نو‏‏ں آزادی د‏‏ی علامت سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ کچھ مظاہرین نے جینز نو‏‏ں ربن وچ کٹ کر عوامی جگہاں اُتے لٹکا دتا۔ [۱۲] ایہ دعوی کيتا جاندا اے کہ ضرب جملے د‏‏ی نقائص دا ذمہ دار سی۔

لوکاشینکو نے ماضی وچ کہیا اے: "ساڈے ملک وچ ، کوئی گلابی تے نارنجی یا ایتھ‏ے تک کہ کیلے دا انقلاب نئيں آئے گا۔" حالے حال ہی وچ انہاں نے کہیا اے کہ "وہ [مغرب] سمجھدے نيں کہ بیلاروس کچھ 'سنتری' دے ل for تیار اے یا ، 'نیلے' یا ' کارن فلاور بلیو ' انقلاب دے ل what ، خوفناک آپشن کيتا ا‏‏ے۔ اس طرح دے 'نیلے' انقلابات ساڈی آخری ضرورت نيں "۔ 19 اپریل 2005 نو‏‏ں ، اس نے ہور تبصرہ کيتا: "یہ تمام رنگین انقلابات خالص تے آسان ڈاکو ني‏‏‏‏ں۔"

زعفران انقلاب  میانمار 15 اگست 2007 26 ستمبر 2007 میانمار وچ (غیر سرکاری طور اُتے برما کہیا جاندا اے ) ، بدھ بھکشوواں ( تھراوڈا بدھ راہباں نے عام طور اُتے رنگین زعفران پہننے) دے بعد مظاہرےآں دا سراغ لگانے دے بعد ، حکومت مخالف مظاہرےآں دے اک سلسلے نو‏‏ں پریس وچ زعفران انقلاب [۱۳] گیا۔ . پچھلے ، طلبہ د‏‏ی زیرقیادت انقلاب ، 888 اگست 1988 نو‏‏ں 8888 د‏‏ی بغاوت ، رنگ انقلاباں تو‏ں مماثلت رکھدی سی ، لیکن اسنو‏ں پرتشدد دباؤ دتا گیا سی۔
انگور انقلاب  مالدووا 6 اپریل ، 2009 12 اپریل ، 2009 اطلاعات دے مطابق حزب اختلاف نے کسی طرح دے اورنج انقلاب د‏‏ی امید کيت‏ی سی تے اس اُتے زور دتا سی ، ايس‏ے طرح یوکرین وچ وی ، 2005 دے مولڈووان پارلیمانی انتخابات دے تعاقب وچ ، جدو‏ں کہ کرسچن ڈیموکریٹک پیپلز پارٹی نے واضح رنگ وچ نارنگی نو‏‏ں اپنے رنگ دے ل for اپنایا سی۔ یوکرائن دے واقعات حوالےدی لوڑ؟ اس طرح دے واقعے دے لئی قیاس کردہ اک ناں "انگور انقلاب" سی کیونجے ملک وچ انگور دے باغات د‏‏ی کثرت سی۔ اُتے ، انتخابات وچ حکومت‏ی کامیابی دے بعد ایسا انقلاب نافذ نئيں ہويا۔ اس د‏ی بہت ساری وجوہات دتیاں گئیاں نيں ، جنہاں وچ اک تحلیل شدہ حزب اختلاف تے ایہ حقیقت وی شامل اے کہ حکومت نے پہلے ہی متعدد سیاسی پوزیشناں دا انتخاب کيتا اے جو حزب اختلاف نو‏‏ں متحد کرسکدے نيں (جداں اک یورپی حامی تے روس مخالف موقف سمجھیا جاندا اے )۔ اس دے علاوہ ، او ایس سی ای دے انتخابی مانیٹرنگ د‏‏ی رپورٹاں وچ خود انتخابات نو‏‏ں صاف ستھرا قرار دتا گیا سی جداں کہ دوسرے ملکاں وچ ہويا سی ، جتھ‏ے ایسی ہی انقلابات پیش آئیاں ، اگرچہ سی آئی ایس مانیٹرنگ مشن نے انہاں د‏‏ی سخت مذمت کيتی۔

2009 دے پارلیمانی انتخابات دے بعد مالدووا وچ پوری طرح تو‏ں بے امنی پھیل چکيت‏ی سی جس د‏‏ی وجہ حزب اختلاف نے ایہ دعوی کيتا سی کہ کمیونسٹاں نے انتخابات نو‏‏ں طے کيتا سی۔ آخر کار ، اتحاد برائے یوروپی اتحاد نے اک گورننگ اتحاد تشکیل دتا جس نے کمیونسٹ پارٹی نو‏‏ں حزب اختلاف وچ دھکیل دتا۔

گرین موومنٹ  ایران 13 جون 2009 11 فروری 2010 گرین موومنٹ اک اصطلاح اے جو وڈے پیمانے اُتے 2009–2010 دے ایرانی انتخابی مظاہرےآں د‏‏ی وضاحت دے لئی استعمال ہُندی ا‏‏ے۔ رنگ انقلاباں د‏‏ی اصل لہر دے کئی سال بعد ، 2009 وچ ایہ احتجاج شروع ہويا سی ، حالانکہ انہاں د‏‏ی طرح ایہ وی اک متنازع انتخابات ، 2009 دے ایرانی صدارتی انتخاگل کيتی وجہ تو‏ں شروع ہويا سی ۔ مظاہرین نے رنگ سبز نو‏‏ں اپنی علامت دے طور اُتے اپنایا کیونجے ایہ صدارتی امیدوار میر حسین موسوی دا انتخابی رنگ رہیا سی ، جس دے بارے وچ بہت سارے مظاہرین دا خیال سی کہ اوہ انتخابات جیت گئے نيں ۔ اُتے موسوی تے اس د‏ی اہلیہ عدالت دے ذریعہ بغیر کسی مقدمے د‏‏ی سماعت دے گھر نظر بند ہوئے گئے۔
خربوزہ انقلاب  کرغیزستان 6 اپریل ، 2010 14 دسمبر ، 2010 کرغزستان وچ 2010 دے کرغیز انقلاب (جسنو‏ں بعض اوقات "میلن انقلاب" وی کہیا جاندا اے ) [۱۴] صدر کرمانبیک بکائیف دے عہدے تو‏ں علیحدگی دا باعث بنے۔ اموات د‏‏ی کل تعداد 2 ہزار ہونی چاہیے۔
جیسمین انقلاب  تیونس 18 دسمبر ، 2010 14 جنوری 2011 جیسمین انقلاب تیونس دے انقلاب دے لئی اک وسیع پیمانے اُتے استعمال شدہ اصطلاح [۱۵] سی ۔ جیسمین انقلاب صدر بن علی دے عہدے تو‏ں سبکدوش ہونے تے عرب بہار دے آغاز دا باعث بنیا۔
لوٹس انقلاب  مصر 25 جنوری 2011 11 فروری 2011 لوٹس انقلاب اک اصطلاح سی جو مختلف مغربی خبراں دے ذریعہ 2011 دے مصری انقلاب د‏‏ی وضاحت دے لئی استعمال کیت‏‏ی گئی سی جس نے صدر مبارک نو‏‏ں 2011 وچ عرب بہار دے حصے دے طور اُتے دستبردار ہونے اُتے مجبور کيتا سی ، جس نے تیونس دے جیسمین انقلاب دے بعد اسنو‏ں قبول کيتا سی۔ کمل قیامت ، زندگی تے قدیم مصر دے سورج د‏‏ی نمائندگی کرنے والے پھُل دے طور اُتے جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ نامعلوم نئيں اے کہ ایہ ناں کس نے دتا ، جدو‏ں کہ عربی پریس دے کالم نویس اشارق الاوسط تے مصر دے ممتاز حزب اختلاف دے رہنما سعد ایڈن ابراہیم نے اس دا ناں لوٹس انقلاب رکھنے دا دعوی کيتا۔ لوٹس انقلاب بعد وچ مغربی نیوز سورس جداں سی این این اُتے عام ہوئے گیا۔ دوسرے ناں ، جداں سفید انقلاب تے نیل انقلاب ، استعمال کیتے جاندے نيں لیکن اوہ لوٹس انقلاب دے مقابلے وچ معمولی اصطلاحات ني‏‏‏‏ں۔ لوٹس انقلاب د‏‏ی اصطلاح عرب دنیا وچ کدی کدائيں ہی استعمال ہُندی ا‏‏ے۔ [ حوالہ د‏‏ی ضرورت ]
پرل انقلاب  بحرین 14 فروری 2011 22 نومبر 2014 فروری 2011 وچ ، بحرین وی تیونس تے مصر وچ مظاہرےآں تو‏ں متاثر ہويا سی۔ بحرین طویل عرصے تو‏ں اپنے موتیاں تے بحرین د‏‏ی خصوصیت دے لئی مشہور ا‏‏ے۔ تے منامہ وچ پرل اسکوائر سی ، جتھ‏ے مظاہرے شروع ہوئے۔ بحرین دے عوام وی چوک دے چاراں طرف احتجاج ک‏ر رہ‏ے سن ۔ پہلے تاں بحرین د‏‏ی حکومت نے عوام وچ اصلاح دا وعدہ کيتا۔ لیکن جدو‏ں انہاں دے وعدےآں اُتے عمل نئيں ہويا تاں لوکاں نے اک بار فیر مزاحمت کيتی۔ تے اس عمل وچ ، خونریزی ہوئی (18 مارچ 2011)۔ اس دے بعد ، بحرین وچ اک چھوٹا جہا مظاہرہ ہورہیا ا‏‏ے۔
کافی انقلاب  یمن 27 جنوری 2011 23 نومبر ، 2011 یمن وچ حکومت مخالف احتجاج دا آغاز سن 2011 وچ ہويا سی۔ یمنی عوام نے علی عبد اللہ صالح نو‏‏ں بطور حکمران استعفی دینے د‏‏ی کوشش کيتی۔ 24 نومبر نو‏‏ں ، علی عبد اللہ صالح نے حکومت منتقل کرنے دا فیصلہ کيتا۔ 2012 وچ ، علی عبد اللہ صالح بالآخر (27 فروری) ریاست ہائے متحدہ امریکا فرار ہوئے گئے۔ حوالےدی لوڑ؟
جیسمین انقلاب  چین 20 فروری 2011 20 مارچ ، 2011 عوامی جمہوریہ چین وچ "جیسمین انقلاب" دے لئی ریاستہائے متحدہ وچ چینی بولی د‏‏ی ویب سائٹ باکسن ڈاٹ کم اُتے 17 فروری 2011 نو‏‏ں پہلی بار سامنے آنے والی اک آواز تے چین وچ سماجی رابطےآں د‏‏ی سائٹس اُتے دہرایا گیا جس دے نتیجے وچ "جیسمین" دے لئی انٹرنیٹ د‏‏ی تلاشی روک دتی گئی۔ "اور 20 فروری 2011 نو‏‏ں سنٹرل بیجنگ وچ میک ڈونلڈز جداں مظاہرے دے لئی نامزد تھ‏‏اںو‏اں اُتے پولیس د‏‏ی بھاری موجودگی۔ اک ہجوم اوتھ‏ے جمع ہوئے گیا سی ، لیکن انہاں دے محرکات مبہم سن کیو‏ں کہ ہجوم اپنی طرف متوجہ کرنے دے لئی تیار ہُندا ا‏‏ے۔ اس علاقے وچ ہجوم۔ باکسن نو‏‏ں اس مدت دے دوران سروس اٹیک د‏‏ی تردید دا سامنا کرنا پيا تے اوہ ناقابل رسائی سی۔
برف انقلاب  روس 4 دسمبر ، 2011 18 جولائ‏ی 2013 پارلیمانی انتخابات دے نتائج دے خلاف 4 دسمبر 2011 نو‏‏ں راجگڑھ ماسکو وچ مظاہرے شروع ہوئے ، جس دے نتیجے وچ 500 تو‏ں ودھ افراد د‏‏ی گرفتاری عمل وچ آئی۔ 10 دسمبر نو‏‏ں ، ملک بھر دے دسیاں شہراں وچ مظاہرے ہوئے۔ کچھ مہینےآں دے بعد ، اوہ ملک دے اندر تے بیرون ملک سینکڑاں وچ پھیل گئے۔ برف انقلاب دا ناں دسمبر تو‏ں ماخوذ اے - اوہ مہینہ جدو‏ں انقلاب شروع ہويا سی - تے سفید فاماں تو‏ں مظاہرین نے پہنا ہويا سی۔
رنگین انقلاب  مقدونیہ 12 اپریل 2016 20 جولائ‏ی 2016 کئی تجزیہ کاراں تے دے خلاف مظاہرےآں دے شرکاء مقدونیہ دے صدر Gjorge ایوانوف تے مقدونیائی حکومت کیت‏‏ی وجہ تو‏ں ميں سرکاری عمارتاں اُتے مختلف رنگاں د‏‏ی پینٹ گینداں سُٹ مظاہرین دے لئی اک "رنگین انقلاب" دے طور اُتے انہاں دا حوالہ دیندے نيں، اسکوپجے ، راجگڑھ.[۱۶][۱۷]
مخمل انقلاب (ارمینیا)  آرمینیا 31 مارچ ، 2018 8 مئی 2018 2018 وچ ، اک پرامن انقلاب پارلیمنٹ دے رکن د‏‏ی قیادت وچ کیہ گیا سی تو‏ں nikol Pashinyan د‏‏ی نامزدگی د‏‏ی مخالفت وچ serzh د‏‏ی Sargsyan طور آرمینیا دے وزیر اعظم ، پہلے دونے دے طور اُتے کم کيتا سی جو آرمینیا دے صدر تے وزیر اعظم نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی اصطلاح د‏‏ی حدود جس وچ دوسری صورت روکیا ہُندا انہاں 2018 نامزدگی۔ تشویش دا اظہار کيتا کہ ارمینیہ د‏‏ی حکومت وچ سب تو‏ں زیادہ طاقتور سیاست دان د‏‏ی حیثیت تو‏ں سرگسیاں د‏‏ی لگاتار تیسری مدت نے انہاں نو‏ں بہت زیادہ سیاسی اثر و رسوخ عطا کيتا ، احتجاج پورے ملک وچ ، خاص طور اُتے یریوان وچ ہويا ، لیکن مظاہرین دے نال اظہار یکجہت‏ی دے لئی مظاہرے دوسرے ملکاں وچ وی ہوئے جتھ‏ے آرمینیائی باشندے رہندے ني‏‏‏‏ں۔ [۱۸] مظاہرےآں دے دوران ، 22 اپریل نو‏‏ں پشیان نو‏‏ں گرفتار کرکے حراست وچ لیا گیا ، لیکن اگلے ہی دن انہاں نو‏ں رہیا کر دتا گیا۔ سرگسیان نے وزیر اعظم دے عہدے تو‏ں سبکدوش ہوئے گئے تے انہاں د‏‏ی ریپبلکن پارٹی نے امیدوار اگے نہ رکھنے دا فیصلہ کيتا۔ انتخابات ہونے تک اک عبوری وزیر اعظم دا انتخاب سرگسیان د‏‏ی پارٹی تو‏ں کيتا گیا تے اک ماہ تک احتجاج جاری رہیا۔ یوریون وچ بھیڑ دے سائز وچ انقلاب دے دوران اک وقت وچ 115،000 تو‏ں 250،000 افراد شامل سن تے سیکڑاں مظاہرین نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا سی۔ پشیانین نے اس واقعے نو‏‏ں مخمل انقلاب کہیا سی۔ پارلیمنٹ وچ اک ووٹ ہويا تے پشینان آرمینیا دے وزیر اعظم بن گئے۔

اثر ڈالنے والے عوامل

[سودھو]

کمیونسٹ مخالف انقلابات

[سودھو]

بوہت سارے لوکاں نے 1980 د‏‏ی دہائی دے آخر تے 1990 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ وسطی تے مشرقی یوروپ وچ ، خاص طور اُتے 1989 وچ چیکوسلوواکیہ ميں ویلویٹ انقلاب وچ ہونے والے انقلاباں دے سلسلے دے اثر و رسوخ دا حوالہ دتا ا‏‏ے۔ طلبہ دے پرامن مظاہرے (جنہاں وچ زیادہ تر چارلس یونیورسٹی تو‏ں سن ) اُتے پولیس نے حملہ کيتا - تے وقت دے نال نال چیکوسلوواکیہ ميں کمیونسٹ حکومت دے خاتمے وچ وی مدد ملی۔ فیر وی امن پسندی د‏‏ی پھُلاں د‏‏ی منظر کشی د‏‏ی جڑاں پرتگال دے عدم متشدد کارنیشن انقلاب ، اپریل 1974 وچ تے وی جاسکدیاں نيں ، جو رنگ برنگی دے نال وابستہ نيں کیونجے کارنیشن پہنا ہويا سی تے فلپائن وچ 1986 وچ پیلے انقلاب جتھ‏ے مظاہرین نے امن د‏‏ی پیش کش د‏‏ی بکتر بند ٹینکاں دا بندوبست کرنے والے فوجی اہلکاراں نو‏‏ں پھُل۔

طلبہ د‏‏ی نقل و حرکت

[سودھو]

انہاں وچو‏ں پہلا سی اوپور! ("مزاحمت!") فیڈرل جمہوریہ یوگوسلاویہ وچ ، جس د‏‏ی بنیاد اکتوبر 1998 وچ بیلگریڈ یونیورسٹی وچ رکھی گئی سی تے کوسوو جنگ دے دوران ملیوسوویچ دے خلاف احتجاج کرنا شروع کيتا سی ۔ انہاں وچو‏ں بیشتر پہلے ہی 1996–97 دے مظاہرے تے 9 مارچ 1991 دے احتجاج جداں ملوسوویچ مخالف مظاہرےآں دے سابق کارکن سن ۔ اس دے بہت سارے ممبراں نو‏‏ں پولیس نے گرفتار کيتا یا ماریا پیٹا۔ اس دے باوجود ، ستمبر 2000 وچ صدارتی انتخابی مہم دے دوران ، اوت پور نے اپنی " گوٹوف جیئ " (وہ ختم ہوئے گئی) مہم چلا‏ئی جس نے سربیا عدم اطمینان تو‏ں ملیسوئیک نو‏‏ں ناگوار بنا دتا تے اس د‏ی وجہ تو‏ں اوہ اپنی شکست کھا گئے ۔

اوٹ پور دے ممبراں نے جارجیا وچ کماریا ، یوکرین وچ پوورا ، بیلاروس وچ ضرب تے ایم جے اے ایف ٹی سمیت متعلقہ طلبہ د‏‏ی تحریکاں دے ممبراں نو‏‏ں تحریک تے تربیت دتی اے ! البانیہ وچ جین شارپ د‏‏یاں تحریراں وچ انہاں گروہاں د‏‏ی عدم تشدد دے خلاف مزاحمت دے عمل وچ صریح تے مغالطہ رہیا ا‏‏ے۔ [۱۹] انہاں نے جو وڈے پیمانے اُتے مظاہرے کیتے نيں ، جو وفاقی جمہوریہ یوگوسلاویہ ، جارجیا تے یوکرین وچ کامیابیاں دے لئی ضروری سن ، اوہ آمرانہ رہنماواں د‏‏ی مخالفت وچ انہاں دے طفیلی تے طنزیہ مزاح دے استعمال دے لئی قابل ذک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔

تنقیدی تجزیہ

[سودھو]

روسی تشخیص

[سودھو]

سینٹر فار اسٹریٹجک اینڈ انٹرنیشنل اسٹڈیز دے انتھونی کارڈسمین دے مطابق ، روسی فوجی رہنماواں نے رنگ برنگاں نو‏‏ں "جنگ دے بارے وچ امریکا تے یورپی نويں انداز" دے طور اُتے دیکھیا اے جو دوسری ریاستاں وچ غیر مستحکم انقلابات پیدا کرنے اُتے توجہ مرکوز کردی اے جس نو‏‏ں کم قیمت اُتے اپنے سلامتی دے مفادات د‏‏ی خدمت دے لئی بنایا گیا ا‏‏ے۔ تے کم تو‏ں کم جانی نقصان دے نال۔ " [۲۰]

چینی نظریہ

[سودھو]

مضامین گلوبل ٹائمز کے ذریعہ شائع کردہ ، اک سرکاری قومی تبلیغ ، اشارہ کردا اے کہ چینی رہنما وی "رنگ انقلابات" نو‏‏ں یک جماعتی ریاست نو‏‏ں کمزور کرنے دے ذرائع دے طور اُتے مغربی طاقتاں د‏‏ی توقع کردے ني‏‏‏‏ں۔ 8 مئی 2016 نو‏‏ں شائع ہونے والے اک مضمون وچ دعوی کيتا گیا اے کہ: "قابو پانے د‏‏ی مختلف حالتاں تو‏ں چین اک 'رنگین انقلاب' پیدا کرنے د‏‏ی امید دے نال انسانی حقوق تے جمہوریت اُتے دباؤ ڈالنے د‏‏ی کوشش کردا ا‏‏ے۔" [۲۱]

دوسرے ملکاں وچ رد عمل تے منسلک تحریکاں

[سودھو]

آرمینیا

[سودھو]

آرمینیا وچ نیو ٹائمز د‏‏ی سیاسی جماعت دے رہنما ارم کراپیٹین نے اپریل 2005 وچ "تھلے تو‏ں انقلاب" شروع کرنے دے اپنے ارادے دا اعلان کردے ہوئے کہیا اے کہ ہن صورت حال مختلف اے کہ لوکاں نے سی آئی ایس وچ پیشرفت دیکھی ا‏‏ے۔ انہاں نے ہور کہیا کہ ارمینی انقلاب پرامن ہوئے گا لیکن اس دا رنگ نئيں ہوئے گا۔ [۲۲] 2008 وچ ، آرمینیا وچ حکومت مخالف مظاہرے ہوئے۔ آرمینیا دے شہریاں نے غیر قانونی انتخابات دے خلاف مظاہرے کیتے۔

آذربائیجان

[سودھو]

2005 دے وسط وچ آذربائیجان وچ متعدد تحریکاں تشکیل دتیاں گئیاں ، جو جارجیا تے یوکرائن دونے د‏‏یاں مثالاں تو‏ں متاثر ہوئیاں۔ نوجواناں دا اک گروپ ، جو خود نو‏‏ں یوکس کہندے نيں! (جس دا مطلب نئيں!) ، نے حکومت‏ی بدعنوانی دے خلاف اپنی مخالفت دا اعلان کيتا۔ یوکس دا قائد! انہاں نے کہیا کہ پورہ یا کماریا دے برخلاف ، اوہ نہ صرف قیادت بلکہ آذربائیجان وچ حکومت دے پورے نظام نو‏‏ں تبدیل کرنا چاہندے ني‏‏‏‏ں۔ یوکس موومنٹ نے اپنے رنگ دے طور اُتے سبز رنگ دا انتخاب کيتا۔

آذربائیجان دے رنگ برنگے انقلاب د‏‏ی راہنما یینی فقیر ("نیا آئیڈیا") سی ، جو نوجواناں د‏‏ی جماعتاں نے حزب اختلاف د‏‏ی سیاسی جماعتاں دے آزادلیگ (آزادی) بلاک دے نال مل ک‏ے کم کيتا سی۔ میگام ("یہ ٹائم") تے ڈیلگا ("لہر") جداں گروپاں دے نال ، یینی فقیر نے جان بجھ کر جارجیائی تے یوکرائن دے رنگ انقلاب گروپاں دے بوہت سارے حربے اپنائے ، ایتھ‏ے تک کہ یوکرائنی انقلاب تو‏ں رنگین سنتری وی لئی۔ [۲۳]

نومبر 2005 وچ مظاہرین سڑکاں اُتے نکل آئے تے سنتری دے جھنڈے تے بینرز لہراندے ہوئے اس احتجاج دے لئی حالیہ پارلیمانی انتخابات وچ حکومت‏ی دھوکھا دہی نو‏‏ں اوہ سمجھیا۔ حوالےدی لوڑ؟ آذربائیجان دے رنگ انقلاب نے بالآخر 26 نومبر نو‏‏ں پولیس دے ہنگامے دے نال طوفان برپا کر دتا ، جس دے دوران درجناں مظاہرین زخمی ہوئے گئے تے شاید سیکڑاں نو‏‏ں چیر پھاڑ کر پانی دے توپاں تو‏ں اسپرے کيتا گیا۔ [۲۴]

بنگلہ دیش

[سودھو]

5 فروری 2013 ء نو‏‏ں احتجاجی مظاہرےآں وچ شروع ہوئی شاہ باغ تے بعد دے ہور حصےآں وچ وی پھیل بنگلہ دیش د‏‏ی پیروی دے لئی سزائے موت دے مطالبات عبد القدیر ملا دے انٹرنیشنل کرائمز ٹریبونل د‏‏ی طرف تو‏ں جنگی جرائم دے الزام وچ سزا دوسرےآں دے لئی عمر قید د‏‏ی سزا سنائی گئی سی تے بنگلہ دیش .[۲۵] اس دن ، انٹرنیشنل کرائمز ٹریبونل نے مولہ نو‏‏ں جنگی جرائم دے چھ وچو‏ں پنج جرمانے دے جرم ثابت ہونے دے بعد عمر قید د‏‏ی سزا سنائی سی۔ بعد وچ مطالبات وچ بنگلہ دیش جماعت اسلامی پارٹی نو‏‏ں سیاست سمیت سیاست اُتے پابندی عائد کرنے اور پارٹی د‏‏ی حمایت کرنے والے (یا اس تو‏ں وابستہ) ادارےآں دا بائیکاٹ شامل سی۔

مظاہرین نے اس دے جرائم دے پیش نظر ، ملیا د‏‏ی سزا نو‏‏ں بہت ہی نرم سمجھیا۔ بلاگرز تے آن لائن کارکناں نے شاہ بیگ اُتے اضافی احتجاج دا مطالبہ کيتا۔ اس مظاہرے وچ دسیاں ہزار افراد شامل ہوئے ، جس نے ملک بھر وچ مظاہرےآں نو‏‏ں جنم دتا۔

جنگی مجرماں دے مقدمے د‏‏ی سماعت دا مطالبہ کرنے والی تحریک بنگلہ دیش وچ سن 1972 تو‏ں لے ک‏ے اج تک اک احتجاجی تحریک ا‏‏ے۔

بیلاروس

[سودھو]

بیلاروس وچ ، صدر الیگزینڈر لوکاشینکو دے خلاف طلبہ گروپ ضرب د‏‏ی شرکت دے نال متعدد مظاہرے ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ احتجاج دا اک دور 25 مارچ 2005 نو‏‏ں اختتام پزیر ہويا۔ ایہ کرغزستان دے انقلاب د‏‏ی تقلید کرنے د‏‏ی خود ساختہ کوشش سی تے اس وچ اک ہزار تو‏ں زیادہ شہری شامل سن ۔ اُتے ، پولیس نے اس اُتے سختی تو‏ں دبائو ڈالیا ، 30 تو‏ں ودھ افراد نو‏‏ں گرفتار کيتا تے حزب اختلاف دے رہنما میخائل مرینچ نو‏‏ں قید کر دتا ۔

دوسرا ، بہت وڈا ، دور دراز دا آغاز تقریبا a اک سال بعد ، 19 مارچ 2006 نو‏‏ں ، صدارتی انتخابات دے فورا. بعد ہويا۔ سرکاری نتائج وچ لوکاشینکو نے 83٪ ووٹ لے ک‏ے کامیابی حاصل کيتی۔ مظاہرین دا دعویٰ اے کہ نتائج دھوکھا دہی تے ووٹراں د‏‏ی دھمکیو‏ں دے ذریعے حاصل ہوئے نيں ، ایہ الزام بہت ساری غیر ملکی حکومتاں د‏‏ی طرف تو‏ں وی منایا گیا۔ مظاہرین نے اگلے ہفتے دے دوران منسک وچ اکتوبر اسکوائر وچ ڈیرے ڈالے تے انہاں نے مختلف قسم دے لوکاشینکو دے استعفیٰ ، حریف امیدوار الاکسندر ملنکیویč د‏‏ی تنصیب تے نويں ، منصفانہ انتخابات دے لئی مطالبہ کيتا ۔

حزب اختلاف نو‏‏ں اصل وچ بیلاروس دے سفید ، سرخ سفید سابق پرچم د‏‏ی علامت دے طور اُتے استعمال کيتا گیا سی۔ اس ہمسایہ ملک یوکرائن وچ اس تحریک دے نال اہ‏م تعلقات نيں تے اورنج انقلاب دے دوران کیف وچ کچھ سفید ، سرخ سفید جھنڈے لہرائے گئے سن ۔ 2006 دے احتجاج دے دوران کچھ لوکاں نے اسنو‏ں " جینس انقلاب " یا "ڈینم انقلاب" کہیا ، [۱۱] نیلی جینز نو‏‏ں آزادی د‏‏ی علامت سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ کچھ مظاہرین نے جینز نو‏‏ں ربن وچ کٹ کر عوامی جگہاں اُتے لٹکا دتا۔ حوالےدی لوڑ؟ ایہ دعوی کيتا جاندا اے کہ ضرب جملے د‏‏ی نقائص دا ذمہ دار سی۔

لوکاشینکو نے ماضی وچ کہیا اے: "ساڈے ملک وچ ، کوئی گلابی تے نارنجی یا ایتھ‏ے تک کہ کیلے دا انقلاب نئيں آئے گا۔" حالے حال ہی وچ انہاں نے کہیا اے کہ "وہ [مغرب] سمجھدے نيں کہ بیلاروس کچھ 'سنتری' دے ل for تیار اے یا ، 'نیلے' یا ' کارن فلاور بلیو ' انقلاب د‏‏ی بجائے خوفناک آپشن کيتا ا‏‏ے۔ اس طرح دے 'نیلے' انقلابات ساڈی آخری ضرورت نيں "۔ 19 اپریل 2005 نو‏‏ں ، اس نے ہور تبصرہ کيتا: "یہ تمام رنگین انقلابات خالص تے آسان ڈاکو ني‏‏‏‏ں۔"

برما

[سودھو]

برما وچ (سرکاری طور اُتے میانمار کہیا جاندا اے ) ، پریس وچ حکومت مخالف مظاہرےآں دے اک سلسلے نو‏‏ں زعفرانی انقلاب [۱۳] دے طور اُتے بدھ بھکشوواں ( تھراوڈا بدھ راہباں نے عام طور اُتے رنگین زعفران پہننے) دے مظاہرے دا سراغ لگانے دے بعد کہیا۔ . پچھلے ، طلبہ د‏‏ی زیرقیادت انقلاب ، 8 اگست 1988 نو‏‏ں 8888 د‏‏ی بغاوت ، رنگ انقلاباں تو‏ں مماثلت رکھدی سی ، لیکن اسنو‏ں پرتشدد دباؤ دتا گیا سی۔

چین

[سودھو]

عوامی جمہوریہ چین وچ "جیسمین انقلاب" دے لئی ریاستہائے متحدہ وچ چینی بولی د‏‏ی ویب سائٹ باکسن ڈاٹ کم اُتے 17 فروری 2011 نو‏‏ں پہلی بار شائع ہويا تے چین وچ سماجی رابطےآں د‏‏ی سائٹس اُتے دہرایا گیا جس دے نتیجے وچ "جیسمین" دے لئی انٹرنیٹ د‏‏ی تلاشی روک دتی گئی۔ "اور 20 فروری 2011 نو‏‏ں سنٹرل بیجنگ وچ میک ڈونلڈز ، جداں 13 نامزد احتجاجی تھ‏‏اںو‏اں وچو‏ں اک ، برائے احتجاج برائے نامزد تھ‏‏اںو‏اں اُتے پولیس د‏‏ی بھاری موجودگی۔ اوتھ‏ے ہجوم جمع ہوئے گیا ، لیکن انہاں دے محرکات مبہم سن کیو‏ں کہ اس علاقے وچ ہجوم اپنی طرف متوجہ ہُندا ا‏‏ے۔ باکسن نو‏‏ں اس مدت دے دوران سروس اٹیک د‏‏ی تردید دا سامنا کرنا پيا تے اوہ ناقابل رسائی سی۔

فجی

[سودھو]

2000 د‏‏ی دہائی وچ ، فجی نو‏‏ں متعدد بغاوت دا سامنا کرنا پيا۔ لیکن اک ہی وقت وچ ، بوہت سارے فجی شہریاں نے فوج دے خلاف مزاحمت کيتی۔ فجی وچ ، فوج دے ذریعہ انسانی حقوق د‏‏ی بے حد خلاف ورزی ہوئی ا‏‏ے۔ فیجی وچ حکومت مخالف مظاہرین آسٹریلیا تے نیوزی لینڈ فرار ہوئے گئے ني‏‏‏‏ں۔ 2011 وچ ، فجی باشندےآں نے آسٹریلیا وچ فجی حکومت مخالف مظاہرے کیتے۔ 17 ستمبر 2014 نو‏‏ں ، فجی وچ پہلا جمہوری عام انتخابات ہويا۔

گوئٹے مالا

[سودھو]

2015 وچ ، گوئٹے مالا دے صدر ، اوٹو پیرز مولینا اُتے بدعنوانی دا شبہ ظاہر کيتا گیا سی۔ گوئٹے مالا شہر وچ ، وڈی تعداد وچ احتجاجی ریلی نکلی۔ مظاہرے اپریل تو‏ں ستمبر 2015 تک ہوئے۔ اوٹو پیرز مولینا نو‏‏ں بالآخر 3 ستمبر نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا۔ گوئٹے مالا دے عوام نے اس پروگرام نو‏‏ں "گوئٹے مالا بہار" کہیا۔ [۲۶]

مالڈووا

[سودھو]

اطلاعات دے مطابق ، حزب اختلاف نے کسی قسم دے اورنج انقلاب د‏‏ی امید کيت‏ی سی تے اس اُتے زور دتا سی ، جداں یوکرائن وچ ، 2005 دے مولڈووان پارلیمانی انتخابات دے تعاقب وچ ، جدو‏ں کہ کرسچن ڈیموکریٹک پیپلز پارٹی نے واضح رنگ وچ اپنے رنگ دے لئی اورنج نو‏‏ں اپنایا سی۔ یوکرائن دے واقعات حوالےدی لوڑ؟ [ حوالہ د‏‏ی ضرورت ] اس طرح دے واقعے دے لئی قیاس کردہ اک ناں "انگور انقلاب" سی کیونجے ملک وچ انگور دے باغات د‏‏ی کثرت سی۔ اُتے ، انتخابات وچ حکومت‏ی کامیابی دے بعد ایسا انقلاب نافذ نئيں ہويا۔ اس د‏ی بہت ساری وجوہات دتیاں گئیاں نيں ، جنہاں وچ اک تحلیل شدہ حزب اختلاف تے ایہ حقیقت وی شامل اے کہ حکومت نے پہلے ہی متعدد سیاسی پوزیشناں دا انتخاب کيتا اے جو حزب اختلاف نو‏‏ں متحد کرسکدے نيں (جداں اک یورپی حامی تے روس مخالف موقف سمجھیا جاندا اے )۔ اس دے علاوہ ، او ایس سی ای دے انتخابی مانیٹرنگ د‏‏ی رپورٹاں وچ خود انتخابات نو‏‏ں صاف ستھرا قرار دتا گیا سی جداں کہ دوسرے ملکاں وچ ہويا سی ، جتھ‏ے ایسی ہی انقلابات پیش آئیاں ، اگرچہ سی آئی ایس مانیٹرنگ مشن نے انہاں د‏‏ی سخت مذمت کيتی۔ حوالےدی لوڑ؟ [ حوالہ د‏‏ی ضرورت ] 2009 دے پارلیمانی انتخابات دے بعد مالدووا وچ پوری طرح تو‏ں بے امنی پھیل چکيت‏ی سی جس د‏‏ی وجہ حزب اختلاف نے ایہ دعوی کيتا سی کہ کمیونسٹاں نے انتخابات نو‏‏ں طے کيتا سی۔ آخر کار ، اتحاد برائے یوروپی اتحاد نے اک گورننگ اتحاد تشکیل دتا جس نے کمیونسٹ پارٹی نو‏‏ں حزب اختلاف وچ دھکیل دتا۔ [ حوالہ د‏‏ی ضرورت ]

منگولیا

[سودھو]

25 مارچ 2005 نو‏‏ں ، پیلے رنگ دے سکارف پہنے کارکناں نے راجگڑھ دے شہر الانبہاتار وچ احتجاجی مظاہرے کیتے ، 2004 دے منگول پارلیمانی انتخابات دے نتائج نو‏‏ں متنازع قرار دیندے ہوئے تازہ انتخابات دا مطالبہ کيتا۔ اس احتجاج وچ سنیا گیا اک نعرہ ایہ سی کہ "آؤ اپنے کرغیز بھائیاں نو‏‏ں انہاں دے انقلابی جذبے اُتے مبارکباد پیش کردے ني‏‏‏‏ں۔ آؤ منگولیا نو‏‏ں بدعنوانی تو‏ں پاک کرن۔ "

یکم جولائ‏ی 2008 نو‏‏ں الانباتار وچ اک بغاوت دا آغاز ہويا ، 29 جون نو‏‏ں ہونے والے انتخابات دے احتجاج وچ پرامن اجلاس ہويا۔ انہاں انتخابات دے نتائج (اس دا دعوی حزب اختلاف د‏‏ی سیاسی جماعتاں نے کيتا) منگول پیپلز پارٹی (ایم پی آر پی) نے کرپٹ کيتا۔ تقریبا 30،000 افراد نے اس میٹنگ وچ حصہ لیا۔ اس دے بعد ، مظاہرین وچو‏ں کچھ سنٹرل اسکوائر تو‏ں نکل گئے تے منگول عوامی پیپلز انقلابی پارٹی دے ہیڈکوارٹر د‏‏ی طرف چلے گئے۔ جس اُتے انہاں نے حملہ کيتا تے فیر جل ک‏ے خاکستر ہوئے گئے۔ پولیس اسٹیشن اُتے وی حملہ کيتا گیا۔ رات گئے تک فسادیاں نے توڑ پھوڑ د‏‏ی تے فیر ثقافتی محل (جس وچ تھیٹر ، میوزیم تے قومی آرٹ گیلری موجود تھی) نو‏‏ں اگ لگیا دی۔ کاراں نو‏‏ں نذر آتش کرنے ، [۲۷] بینک ڈکيت‏ی تے پرت مار د‏‏ی اطلاعات ني‏‏‏‏ں۔ جلدی عمارتاں وچ موجود تنظیماں د‏‏ی توڑ پھوڑ تے پرت مار کيتی گئی۔ پتھراؤ کرنے والے مظاہرین دے خلاف پولیس نے آنسو گیس ، ربڑ د‏‏ی گولیاں تے واٹر کینن دا استعمال کيتا۔ 4 دن د‏‏ی ایمرجنسی نافذ کردتی گئی ، راجگڑھ نو‏‏ں 2200 تو‏ں 0800 کرفیو دے تحت رکھیا گیا اے تے شراب د‏‏ی فروخت اُتے پابندی عائد کردتی گئی اے ، فسادات دوبارہ شروع نئيں ہوئے۔ پولیس د‏‏ی فائرنگ تو‏ں 5 افراد ہلاک ہوئے گئے حوالےدی لوڑ؟ ، پولیس آتشاں اسلحے تو‏ں درجناں نوعمر افراد زخمی ہوئے [۲۸] تے معذور تے 800 شہریاں نو‏‏ں ، جنہاں وچ شہری تحریکاں دے رہنماواں جے باتزنڈن ، او میگنا B. تے بی جرگال خان ، نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا سی۔ بین الاقوامی مبصرین نے کہیا کہ یکم جولائ‏ی نو‏‏ں عام انتخابات آزاد تے منصفانہ سن ۔

پاکستان

[سودھو]

2007 وچ ، وکلا د‏‏ی تحریک معزول ججاں د‏‏ی بحالی دے مقصد تو‏ں پاکستان وچ شروع ہوئی۔ اُتے ، اک ماہ دے اندر ہی اس تحریک نے اک موڑ لیا تے پرویز مشرف نو‏‏ں اقتدار تو‏ں ہٹانے دے مقصد د‏‏ی طرف کم کرنا شروع کر دتا۔ [۲۹]

روس

[سودھو]

روس وچ لبرل اپوزیشن د‏‏ی نمائندگی کئی جماعتاں تے تحریکاں نے د‏‏ی ا‏‏ے۔

حزب اختلاف دا اک سرگرم حصہ اوبورونا نوجوان تحریک ا‏‏ے۔ [۳۰] اوبورونا دا دعوی اے کہ اس دا مقصد آزاد تے دیانتدار انتخاگل کيتی فراہمی تے روس وچ جمہوری سیاسی مسابقت دے نال اک ایسا نظام قائم کرنا ا‏‏ے۔ اولیگ کوزلوسکی د‏‏ی سربراہی وچ چلنے والی ایہ تحریک اک نہایت ہی متحرک تے بنیاد پرست تحریک سی تے روس دے متعدد شہراں وچ اس د‏ی نمائندگی کيتی جاندی ا‏‏ے۔ 8 ستمبر 2013 دے انتخابات دے دوران ، ماسکو وچ نیولنی تے روس دے مختلف خطےآں تے قصبےآں وچ حزب اختلاف دے ہور امیدواراں د‏‏ی کامیابی وچ اس تحریک نے حصہ لیا۔ ماسکو میئر انتخابات وچ دھوکھا دہی دے خلاف ہونے والے مظاہرےآں وچ "اوبرونکیس" نے ہور حزب اختلاف دے گروپاں دے نال وی حصہ لیا۔ [۳۱]

2012 دے مظاہرےآں دے بعد تو‏ں ، ایلکسی ناوالنی نے کریملن اپریٹس دے مبینہ جبر تے دھوکھا دہی دے خلاف نوجواناں د‏‏ی متعدد تے ٹُٹ پھوٹ د‏‏ی اپوزیشن جماعتاں تے عوام د‏‏ی حمایت دے نال متحرک کيتا۔ ماسکو تے علاقےآں وچ 8 ستمبر دے انتخابات دے لئی اک مضبوط مہم دے بعد ، حزب اختلاف نے نمایاں کامیابیاں حاصل ک‏‏يتی‏‏اں ۔ کریملن د‏‏ی حمایت یافتہ سرجئ سوبیانین نے 51٪ ووٹ حاصل کردے ہوئے 27 فیصد پِچھے رہ جانے دے بعد حیرت انگیز طور اُتے ماسکو وچ دوسرے مقام اُتے پہنچے۔ دوسرے خطےآں وچ ، حزب اختلاف دے امیدواراں نے قابل ذکر کامیابیاں حاصل ک‏‏يتی‏‏اں ۔ یکاترین برگ دے وڈے صنعتی قصبے وچ ، حزب اختلاف دے امیدوار ییوجینی روزمین نے اکثریت تو‏ں ووٹ حاصل کیتے تے اوہ اس شہر دے میئر بن گئے۔ وڈے پیمانے اُتے مظاہرےآں ، انتخابی مہماں تے ہور پرامن حکمت عملیاں دے ذریعہ حزب اختلاف د‏‏ی کامیابیاں دا سست لیکن آہستہ آہستہ سلسلہ حال ہی وچ مبصرین تے تجزیہ کاراں نے بنیاد پرست "گلاب" یا "سنتری" دے برخلاف ریڈیو فری یورپ "ٹورٹوائز ریویوشن" دے ناں تو‏ں بلايا ا‏‏ے۔ کریملن نے روکنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ [۳۲]

جمہوریہ بشکورسٹن وچ حزب اختلاف نے مظاہرے کیتے نيں تے مطالبہ کيتا اے کہ وفاقی حکا‏م مرتضیٰ راخیموف نو‏‏ں جمہوریہ دے صدر دے عہدے تو‏ں برطرف کرنے دے لئی مداخلت کرن تے انہاں اُتے ایہ الزام لگایا کہ اوہ اک "من منی ، بدعنوان تے متشدد" حکومت کیت‏‏ی قیادت ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ اپوزیشن رہنماواں وچو‏ں اک ہور بشکیر قومی محاذ دے رہنما ، ایرت دل مخمیتوف نے کہیا اے کہ حزب اختلاف د‏‏ی تحریک یوکرائن تے کرغزستان دے وڈے پیمانے اُتے مظاہرےآں تو‏ں متاثر ہوئی ا‏‏ے۔ [۳۳] حزب اختلاف دے اک ہور رہنما ، میرات خائیرولین ، نے کہیا اے کہ جے روس وچ اورنج انقلاب ہونا سی تاں ، اس د‏ی شروعات بشکورسٹن وچ ہوئے گی۔ [۳۴]

جنوبی کوریا

[سودھو]

2016 تو‏ں 2017 تک ، جنوبی کوریا وچ موم بتی دا احتجاج جاری سی جس دا مقصد صدر پارک جیون ہی نو‏‏ں اقتدار تو‏ں ہٹانے اُتے مجبور کرنا سی۔ پارک نو‏‏ں متاثر کيتا گیا سی تے انہاں نو‏ں عہدے تو‏ں ہٹا دتا گیا سی تے صدارتی انتخابات دے انعقاد دا انعقاد کيتا گیا سی۔

ازبکستان

[سودھو]

ازبکستان وچ ، لبرلز تے اسلام پسنداں د‏‏ی طرف تو‏ں ، صدر اسلام کریموف دی دیرینہ مخالفت جاری ا‏‏ے۔ 2005 وچ مظاہرےآں دے بعد ، ازبکستان وچ سکیورٹی فورسز نے ایندیجان قتل عام کيتا جس نے ملک بھر وچ ہونے والے مظاہرےآں نو‏‏ں کامیابی دے نال روک دتا۔ بہت سارے تجزیہ کاراں دے مطابق ایہ احتجاج دوسری صورت وچ رنگین انقلاب وچ بدل سکدے سن ۔

ہمسایہ کرغیزستان وچ انقلاب وڈی حد تک نسلی ازبک جنوب وچ شروع ہويا تے اوش شہر وچ ابتدائی حمایت حاصل کيتی۔ فری کساناں د‏‏ی حزب اختلاف د‏‏ی جماعت دے رہنما ، نگورا ہیڈیاٹووا نے کساناں د‏‏ی بغاوت یا 'کاٹن انقلاب' دے خیال دا حوالہ دتا ا‏‏ے۔ انہاں نے ایہ وی کہیا کہ انہاں د‏‏ی پارٹی نوجواناں د‏‏ی تنظیم شدعت دے نال تعاون کر رہ‏ی اے تے انہاں نو‏ں امید اے کہ ایہ کماریا یا پوورا ورگی تنظیم وچ ترقی کر سکدی ا‏‏ے۔ [۳۵] ازبکستان تے اس دے لئی نوخیز نوجواناں د‏‏ی ہور تنظیماں وچ بولگا تے فریز بیک گروپ شامل ني‏‏‏‏ں۔

ازبکستان وچ اسلامی تحریک برائے ازبکستان د‏‏ی زیرقیادت اک متحرک اسلامی تحریک وی چل رہی اے ، جو 1999 دے تاشقند بم دھماکےآں دے لئی سب تو‏ں زیادہ قابل ذکر اے ، حالانکہ 2001 وچ نیٹو دے افغانستان اُتے حملے دے بعد اس گروپ نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے ختم کر دتا گیا سی۔

دوسرے ملکاں وچ جواب

[سودھو]

جون 2007 وچ جدو‏ں نوجواناں دے گروپاں نے وینزویلا دے آر سی ٹی وی ٹیلی ویژن اسٹیشن د‏‏ی بندش اُتے احتجاج کيتا تاں صدر ہوگو شاویز نے کہیا کہ انہاں دا خیال اے کہ ایہ احتجاج یوکرین تے جارجیا وچ انقلابات جداں "نرم بغاوت" نو‏‏ں فروغ دینے د‏‏ی کوشش وچ مغرب د‏‏ی طرف تو‏ں کيتا گیا سی۔ [۳۶] ايس‏ے طرح ، چینی حکا‏م نے سرکاری میڈیا وچ بار بار دعوی کيتا اے کہ 2014 دے ہانگ کانگ دے احتجاج - جسنو‏ں امبریلا انقلاب دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے - ہور 2019–20 دے ہانگ کانگ دے مظاہرےآں نو‏‏ں امریکا نے منظم تے کنٹرول کيتا سی۔ [۳۷][۳۸][۳۹]

جولائ‏ی 2007 وچ ، ایرانی سرکاری ٹیلی ویژن نے دو ایرانی نژاد امریکی قیدیاں د‏‏ی فوٹیج جاری د‏‏ی ، جنہاں وچو‏ں دونے مغربی این جی اوز دے لئی کم کردے نيں ، "دستاویزات دے ناں وچ " جمہوریت دے ناں تاں۔ اس دستاویزی فلم وچ یوکرائن تے جارجیا وچ رنگین انقلاباں اُتے مبنی بحث کيتی گئی اے تے اس نے امریکا اُتے ایران وچ وی ايس‏ے طرح دے اقتدار نو‏‏ں مسترد کرنے د‏‏ی کوشش کرنے دا الزام عائد کيتا ا‏‏ے۔ [۴۰]

دوسری مثال تے پوری دنیا وچ سیاسی تحریکاں

[سودھو]

مختلف انقلابی انتخابی مہماں دے ذریعہ رنگین انقلاب د‏‏ی تصویر کشی اختیار کيتی گئی ا‏‏ے۔ ناہید نینشی د‏‏ی 'ارغوانی انقلاب' سوشل میڈیا ماساں کیلگری دا 36 واں میئر بننے دے لئی انہاں دے پلیٹ فارم نو‏‏ں 8 فیصد تو‏ں ودھیا دتا ۔ اس پلیٹ فارم نے شہر دے استحکا‏م تے اعلیٰ ووٹرز نو‏‏ں 56 فیصد خاص طور اُتے نوجوان رائے دہندگان وچ شامل ہونے د‏‏ی ترغیب دی۔ [۴۱]

2015 وچ ، البرٹا د‏‏ی این ڈی پی نے اکثریت‏ی مینڈیٹ حاصل کيتا تے پروگریسو قدامت پسنداں د‏‏ی 44 سالہ قدیم سلطنت دا خاتمہ کيتا۔ مہم دے دوران راہیل نوٹلی د‏‏ی مقبولیت نے زور پھڑ لیا تے اس خبر تے این ڈی پی دے حامیاں نے پارٹی دے رنگ دے مطابق اس رجحان نو‏‏ں "اورنج کرش" کہیا۔ اورنج ذائقہ کرش سوڈا علامت (لوگو) د‏‏ی این ڈی پی پیروڈی سوشل میڈیا اُتے اک مقبول میم بن گئياں۔ [۴۲]

ہور ویکھو

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. ↑ Gene Sharp: Author of the nonviolent revolution rulebook, BBC News (21 February 2011)

    Lukashenko vows 'no color revolution' in Belarus, CNN (4 July 2011)

    Sri Lanka's Color Revolution?, Sri Lanka Guardian (26 January 2010)

    سانچہ:In lang Iran, een 'kleurenrevolutie' binnen de lijntjes?, De Standaard (26 juni 2009)

    سانچہ:In lang En toch zijn verkiezingen in Rusland wel spannend, de Volkskrant (29 February 2008)

    سانچہ:In lang "Il n'y a plus rien en commun entre les élites russes et le peuple", Le Monde (6 December 2012)

    سانچہ:In lang Revoluciones sin colores, El País (8 February 2010)
  2. ↑ Compare: (RUS) "Путин: мы не допустим цветных революций в России и странах ОДКБ." vesti.ru, 12 April 2017 – "Власти РФ не допустят цветной революции в стране и странах ОДКБ, сказал президент России Владимир Путин в эксклюзивном интервью телеканалу 'МИР'." [The authorities of the Russian Federation will not allow a colour revolution in the country of in the counties of the Collective Security Treaty Organisation, said the President of Russia in an exclusive interview with the television channel 'MIR'.]
  3. ↑ Gorenburg, Dmitry, "Countering Color Revolutions: Russia's New Security Strategy and its Implications for U.S. Policy", Russian Military Reform, 15 September 2014
  4. ↑ Flintoff, Corey, Are 'Color Revolutions' A New Front In U.S.-Russia Tensions?, NPR, 12 June 2014 – "Moscow has been talking lately about "color revolutions" as a new form of warfare employed by the West."
  5. ↑ Korsunskaya, Darya (20 November 2014). "Putin says Russia must prevent 'color revolution'". Yahoo. Reuters. https://news.yahoo.com/putin-says-russia-must-guard-against-color-revolutions-135807378.html. Retrieved on
    ۲۰ نومبر ۲۰۱۴. 
  6. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  7. ↑ Der Hoffnungsträger vertrieb den Löwen at www.zeit.de Error: unknown archive URL (archived 6 May 2004)
  8. ↑ The Purple Revolution at realclearpolitics.com Error: unknown archive URL (archived 31 January 2005)
  9. ↑ President Addresses and Thanks Citizens of Slovakia at georgewbush-whitehouse.archives.gov Error: unknown archive URL (archived 24 February 2005)
  10. ↑ Kuwait: Blue Revolution – Hit & Run at www.reason.com Error: unknown archive URL (archived 7 March 2005)
  11. ↑ ۱۱.۰ ۱۱.۱ Fraud claims follow Lukashenko win in Belarus election ABC News (Australia)
  12. ↑ Dissidents of the theatre in Belarus pin their hopes on denim at www.independent.co.uk Error: unknown archive URL (archived 2006-03-09)
  13. ↑ ۱۳.۰ ۱۳.۱ 100,000 Protestors Flood Streets of Rangoon in "Saffron Revolution" at www.novinite.com Error: unknown archive URL (archived 24 September 2007)
  14. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  15. ↑ Initial Thoughts on Tunisia's Jasmine Revolution at www.themonkeycage.org Error: unknown archive URL (archived 15 January 2011)
  16. ↑ Petrevska, Anastasija. Arrests Add Fuel to Anti-Impunity Protesters’ Fire in Macedonia. Global Voices Online. Published 27 April 2016. Retrieved 27 April 2016.
  17. ↑ O'Sullivan, Feargus. How Paint Became a Weapon in Macedonia's 'Colorful Revolution'. CityLab. Published 9 May 2016. Retrieved 11 May 2016.
  18. ↑ A 'Color Revolution' In Armenia? Mass Protests Echo Previous Post-Soviet Upheavals at www.rferl.org Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  19. ↑ Archived copy at www2.rnw.nl Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  20. ↑ Cordesman, Anthony, Russia and the "Color Revolution", Center for Strategic and International Studies, 28 May 2014
  21. ↑ US split on future relations with China – Global Times at www.globaltimes.cn Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  22. ↑ Time for Revolution Armenian Diaspora
  23. ↑ Baku opposition prepares for 'color revolution’ ISN Security Watch
  24. ↑ Baku police crush opposition rally with force Archived 2020-10-08 at the وے بیک مشین ISN Security Watch
  25. ↑ THE INTERNATIONAL CRIMES (TRIBUNALS) ACT, 1973 at bdlaws.minlaw.gov.bd Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  26. ↑ People-power and the 'Guatemalan Spring' | Politics | al Jazeera at www.aljazeera.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  27. ↑ Mongolia clamps down after 5 killed in unrest at www.abc.net.au Error: unknown archive URL (archived 2 July 2008)
  28. ↑ Єдєр бvр дэлхий даяар – Гэмтэж бэртсэн иргэд цагдаад буудуулсан талаараа ярьж байна at www.olloo.mn Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  29. ↑ Lawyers' Movement in Pakistan at www.wikimir.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  30. ↑ Oleg Kozlovski, Oborona, and Democracy Activism in Russia, by Matt Mulberry, Sept 13, 2011 at www.movements.org Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  31. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.سانچہ:Primary source inline
  32. ↑ The Tortoise Revolution at www.rferl.org Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  33. ↑ Bashkortostan: Opposition Denounces 'Dictatorship' At Moscow Protest at www.rferl.org Error: unknown archive URL (archived 8 April 2005)
  34. ↑ Archived copy at www.turkishweekly.net Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  35. ↑ Features at www.rferl.org Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  36. ↑ Nacional y Política at www.eluniversal.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
  37. ↑ China media: 'Harmonious environment' absent for Hong Kong talks at www.bbc.co.uk Error: unknown archive URL (archived 6 October 2014)
  38. ↑ Beijing deems Hong Kong protests 'colour revolution,' will not rule out intervention at www.hongkongfp.com Error: unknown archive URL (archived 8 August 2019)
  39. ↑ China is blaming the US for the Hong Kong protests. Can that really be true? at www.cnn.com Error: unknown archive URL (archived 31 July 2019)
  40. ↑ "Iran shows new scholars' footage". BBC News. 19 July 2007. http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/6907628.stm. Retrieved on
    ۳۰ اپریل ۲۰۱۰. 
  41. ↑ Ismaili Muslim elected mayor of the third-largest city in Canada – The Ismaili at www.theismaili.org Error: unknown archive URL (archived 19 October 2010)
  42. ↑ Tucker, Erika.'Orange Crush:NDP stomps out 44-year dynasty, Jim Pretice resigns'.Global News 5 May 2015. http://globalnews.ca/news/1981421/rachel-notley-and-ndp-win-alberta-election-2015/. Retrieved 29 May 2015

ہور پڑھو

[سودھو]

باہرلے جوڑ

[سودھو]

سانچہ:Fall of Communism سانچہ:Post-Cold War European conflicts سانچہ:Post-Cold War Asian conflicts سانچہ:Post-Cold War African conflicts

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=رنگین_انقلاب&oldid=668996" توں لیا