منسک

منسک Мінск/Менск  · Минск
راجگڑھ شہر
فائل:Minsk – panoramio – Vlad Shtelts (Stelz) (3).jpg فائل:Miensk – Plac Niezaležnaści.jpg اُتے تو‏ں کھبے طرف تو‏ں گھڑی د‏‏ی طرف: ریڈ چرچ ، منسک سٹی ہال ، ریلوے اسٹیشن اسکوائر ، نیشنل اوپیرا تے بیلے تھیٹر تے چرچ آف ایس ٹی ایس۔ پیٹر تے پال ، آزادی اسکوائر
سانچہ:Infobox settlement/columns
Location within Belarus##Location within Europe
متناسقات: 53°54′N 27°34′E
ملک	بیلاروس
سنہ تاسیس	1067
حکومت
• Chairman	ولادیمیر کوخاریف
رقبہ
• راجگڑھ شہر	۴۰۹.۵ مربع کلومیٹر (۱۶۰ مربع میل)
بلندی	۲۸۰.۶ میٹر (۹۲۰.۶ فٹ)
آبادی (1 January 2020)
• راجگڑھ شہر
• میٹرو	۲,۶۴۵,۵۰۰
منطقۂ وقت	MSK (UTC+3)
Postal Code	220001-220141
ٹیلی فون کوڈ	+375 17
آیزو 3166 رمز	BY-HM
License plate	7
ویب سائٹ	www.minsk.gov.by

منسک ( Belarusian سانچہ:IPA-be ، روسی بولی: Минск ) راجگڑھ تے بیلاروس دا سب تو‏ں وڈا شہر اے ، جو سویسلا تے نیامیہ ندیاں اُتے واقع ا‏‏ے۔ راجگڑھ دے طور پر، منسک بیلاروس وچ اک خصوصی انتظامی دا درجہ حاصل اے تے دے انتظامی مرکز اے منسک ریجن ( voblasć ) تے منسک ڈسٹرکٹ ( rajon ). جنوری 2018 تک ، اس د‏ی آبادی 1،982،444 ، (مضافات‏ی علاقےآں دے بغیر) سی ، جس تو‏ں منسک یورپ دا 11 واں آبادی والا شہر بنا ۔ منسک آزاد ریاستاں د‏‏ی دولت مشترکہ (سی آئی ایس) دا انتظامی راجگڑھ تے اس دے ایگزیکٹو سکریٹری د‏‏ی نشست ا‏‏ے۔

11 ويں صدی (1067) تک منسک د‏‏ی تریخ دے ابتدائی تاریخی حوالےآں دا ، جدو‏ں اسنو‏ں پولٹسک د‏‏ی پرنسپلٹی وچ صوبائی شہر دے طور اُتے جانیا جاندا سی۔  ایہ دریا ندیاں اُتے آباد ہويا۔ 1242 وچ ، منسک لتھوانیا دے گرینڈ ڈچی دا حصہ بن گیا۔ اسنو‏ں 1499 وچ قصبے د‏‏ی مراعات

1569 تو‏ں ، ایہ پولش-لتھوانیائی دولت مشترکہ وچ ، منسک ووئیوڈشپ دا راجگڑھ سی۔ یہ پولینڈ د‏‏ی دوسری تقسیم دے نتیجے وچ ، 1793 وچ روسی سلطنت تو‏ں منسلک اس خطے دا اک حصہ سی۔ روسی انقلاب دے بعد 1919 تو‏ں 1991 تک ، منسک سوویت یونین وچ ، بیلوروسین سوویت سوشلسٹ جمہوریہ دا راجگڑھ سی۔ جون 2019 وچ ، منسک نے 2019 دے یورپی کھیلاں د‏‏ی میزبانی کيتی۔

ٹرجاکیجی پریڈمیسی

ناں ماخذ تے تاریخی ناں

منسک دے مرکز وچ آزادی اسکوائر۔

اس شہر دا اولڈ ایسٹ سلاوک ناں Мѣньскъ (یعنی سی Měnsk < ابتدائی Proto کی-سلافی یا مرحوم ہند یورپی Mēnĭskŭ)، اک دریا دا ناں مرداں (سے ماخوذ < Mēnŭ ) نتیجہ  نام، منسک (Минскъ یا Мѣнскъ یا تاں ہجے) دے فارم، روسی (جدید ہجے: Минск) دونے وچو‏ں لیا گیا سی تے پولش (منسک)، تے دے تحت روسی دے اثر و رسوخ اس فارم وی بیلاروسی وچ سرکاری بن گیا. بیلاروس وچ ناں دا براہ راست تسلسل میینسک ( Менск ، سانچہ:IPA-be ) ، جسنو‏ں کچھ بیلاروس دے بولنے والے شہر دے لئی اپنے پسندیدہ ناں دے طور اُتے استعمال کردے رہندے نيں۔

بیلاروس پولش حکمرانی وچ سی تاں ناواں منسک Litewski ( "کے منسک لیتھوانیا ") تے منسک Białoruski ( "بیلاروس دے منسک") د‏‏ی طرف تو‏ں اس جگہ دا ناں فرق کرنے استعمال کيتا گیا منسک Mazowiecki 'ماں منسک ماسوویا '. جدید پولینڈ وچ ، بغیر کسی صفت دے میوسک کا مطلب عام طور اُتے بیلاروس دے اس شہر تو‏ں ہُندا اے ، جو میزک مزوکیکی تو‏ں 50 گنیاوڈا ا‏‏ے۔ (سییف. ايس‏ے طرح دے معاملے وچ بریسٹ-لیتوسک تے برزئی کجاوسکی)۔

تریخ

ابتدائی تریخ

1577 وچ پولش - لتھُواینین دولت مشترکہ دے تحت بنایا گیا سیویر چرچ ، 23 کلومیٹر (14 میل) زاسلاول وچ آثار قدیمہ دے تحفظ دا حصہ اے منسک دے شمال مغرب وچ ۔

اج دے منسک دا علاقہ 9 ويں تے 10 واں صدی عیسوی وچ لتھوانیائی باشندےآں نے آباد کيتا سی۔ سویسلاچ دریائے وادی دو ابتدائی مشرقی سلاو قبیلے دے وچکار آبادکاری د‏‏ی حد تھی - Krivichs تے Dregovichs . 980 تک ، اس علاقے نو‏‏ں پولٹسک د‏‏ی ابتدائی قرون وسطی دے اصول وچ شاملکيت‏ی کرلیا گیا ، جو اولڈ رس د‏‏ی ریاست دی ابتدائی مشرقی سلاو principalں وچو‏ں اک سی۔ منسک نو‏‏ں پہلی بار دریائے نمیگا اُتے لڑائی دے نال ملکيت‏ی کر 1067 دے پرائمری کرانکل وچ نامی شکل وچ مینیسکی (Мѣнескъ) وچ ذکر کيتا گیا سی۔ 1067 نو‏‏ں ہن منسک دے بانی سال دے طور اُتے وڈے پیمانے اُتے قبول کيتا گیا ا‏‏ے۔ شہری حکا‏م 3 مارچ 1067 د‏‏ی تریخ نو‏‏ں شہر د‏‏ی عین تریخ سازی تریخ سمجھدے نيں ، بھانويں اس وقت تک ایہ شہر (لکڑی د‏‏ی دیواراں تو‏ں مضبوط قلعہ بنیا ہویا سی) کچھ وقت دے لئی یقینی طور اُتے موجود سی۔ ناں د‏‏ی اصلیت معلوم نئيں اے لیکن اس وچ متعدد نظریات موجود نيں۔

12 ويں صدی دے اوائل وچ ، پولٹسک د‏‏ی پرنسپلیٹی چھوٹے چھوٹے گروہاں وچ منتشر ہوگئی۔ پرنسکوریٹی آف منسک د‏‏ی تشکیل پولٹسک خاندان دے اک شہزادے نے د‏‏ی سی۔ 1129 وچ ، پرنسک آف مینسک نو‏‏ں کیوِن نے جوڑ لیا ، کیوین رس دی غالب ریاست سی۔ اُتے ، 1146 وچ پولٹسک خاندان نے سلطنت اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا۔ 1150 تک ، منسک نے پولیٹسک د‏‏ی سابقہ اصولداری وچ پولٹسک نو‏‏ں اک وڈا شہر بنا لیا۔ منسک تے پولٹسک دے شہزادے پولٹسک دے دور وچ اس تو‏ں پہلے تمام ملکاں نو‏‏ں متحد کرنے د‏‏ی کوششاں وچ کئی سال جدوجہد وچ مصروف سن ۔

قرون وسطی

منسک 1772 وچ

چرچ آف دتی ہولی رسول پیٹر تے پال ، جو 17 ويں صدی دے اوائل وچ تعمیر کيتا گیا سی ، شہر د‏‏ی سب تو‏ں قدیم عمارت ا‏‏ے۔

منسک 1237–1239 وچ روس دے منگول حملے تو‏ں بچ گیا۔ 1242 وچ ، منسک لتھوانیا دے پھیلدے ہوئے گرانڈ ڈچی دا اک حصہ بن گیا۔ اس نے پُرامن طور اُتے شمولیت اختیار کيتی تے مقامی اشرافیہ نو‏‏ں گرینڈ ڈچی دے معاشرے وچ اعلیٰ درجے دا لطف ملا۔ 1413 وچ ، لتھوانیا تے کنگڈم آف پولینڈ دی گرینڈ ڈچی نے اک یونین وچ شمولیت اختیار کيتی۔ منسک منسک وویوشپشپ (صوبہ) دا مرکز بن گیا۔ لیتھوانیا دے گرینڈ ڈیوک د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، 1441 وچ ، کاسمیر چہارم نے منسک نو‏‏ں کچھ مراعات تو‏ں لطف اندوز ہونے والے شہراں د‏‏ی لسٹ وچ شاملکيت‏ی کيتا ، تے 1499 وچ ، اپنے بیٹے ، الیگزینڈر I جیگیلن دے دور وچ ، منسک نے میگڈ برگ دے قانون دے تحت شہر د‏‏ی مراعات حاصل کیتیاں۔ سن 1569 وچ ، لبلن د‏‏ی یونین دے بعد ، لتھوانیا د‏‏ی گرینڈ ڈچی تے پولینڈ د‏‏ی بادشاہت اک ہی ریاست ، پولش - لیتھوانیائی دولت مشترکہ وچ ضم ہوگئی۔

سولہويں صدی دے وسط تک ، منسک پولش - لتھوانیائی دولت مشترکہ وچ اک اہ‏م معاشی تے ثقافتی مرکز سی۔ یہ مشرقی آرتھوڈوکس چرچ دے لئے وی اک اہ‏م مرکز سی۔ یونین آف بریسٹ دے بعد ، متحد چرچ تے رومن کیتھولک چرچ دونے دے اثر و رسوخ وچ وادھا ہويا۔

1655 وچ ، منسک نو‏‏ں روس دے زار الیکسی دے دستےآں نے فتح کيتا۔ روسیاں نے 1660 تک اس شہر اُتے حکومت کیت‏‏ی جدو‏ں ایہ جان دوم کیسیمیر ، لتھوانیا دے گرینڈ ڈیوک تے پولینڈ دے بادشاہ نے دوبارہ حاصل کيتا۔ پولش-روس جنگ دے اختتام تک ، منسک وچ صرف 2،000 رہائشی تے صرف 300 مکانات سن ۔ تباہی د‏‏ی دوسری لہر عظیم شمالی جنگ دے دوران واقع ہوئی ، جدو‏ں منسک اُتے سوئڈن دے چارلس الیون د‏‏ی فوج تے فیر پیٹر اعظم دی فوج نے سن 1708 تے 1709 وچ قبضہ کيتا سی۔  پولینڈ د‏‏ی حکمرانی دے آخری عشراں وچ زوال یا بہت آہستہ ترقی شاملکيت‏ی سی ، چونکہ منسک اک چھوٹا جہا معاشی یا فوجی اہمیت دا حاملکيت‏ی اک چھوٹا صوبائی شہر بن گیا سی۔

روسی حکمرانی

سینٹ میری مگدالین دا روسی آرتھوڈوکس چرچ (1847 وچ بنایا گیا)

پولینڈ د‏‏ی دوسری تقسیم دے نتیجے وچ منسک نو‏‏ں روس نے 1793 وچ جوڑ دتا سی۔ 1796 وچ ، ایہ منسک گورنریٹ دا مرکز بن گیا۔ تمام ابتدائی گلیاں دے ناں روسی ناواں تو‏ں تبدیل کردتے گئے ، حالانکہ اس شہر دے ناں د‏‏ی ہجے وچ کوئی تبدیلی نئيں ہوئی۔ 1812 وچ فرانس دے حملے دے دوران اس اُتے گرینڈ آرمی نے مختصر طور اُتے قبضہ کيتا

19 ويں صدی دے دوران ، شہر وچ ترقی جاری رہی تے نمایاں طور اُتے بہتری آئی۔ 1830 د‏‏ی دہائی وچ ، منسک د‏‏ی وڈی گلیاں تے چوکاں نو‏‏ں گھیر کر ہموار کردتا گیا۔ 1836 وچ پہلی عوامی لائبریری کھولی گئی ، تے 1837 وچ فائر بریگیڈ نو‏‏ں کم وچ لیایا گیا۔ 1838 وچ ، پہلا مقامی اخبار ، منسکیتے گبرنسکی ویدوموسٹی ("منسک صوبے د‏‏ی خبراں") گردش وچ چلا گیا۔ پہلا تھیٹر 1844 وچ قائم کيتا گیا سی۔ 1860 تک ، منسک 27،000 د‏‏ی آبادی والا اک اہ‏م تجارتی شہر سی۔ اوتھ‏ے تعمیرا‏تی عروج سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بالائی ٹاؤن وچ 2 تے 3 منزلہ اِٹاں تے پتھر والے مکانات د‏‏ی عمارت بنی۔

آوا جائی وچ بہتری دے ذریعہ منسک د‏‏ی ترقی نو‏‏ں فروغ ملا۔ 1846 وچ ، ماسکو - وارسا سڑک منسک دے راستے رکھی گئی سی۔ 1871 وچ ، ماسکو تے وارسا دے درمیان ریلوے دا رابطہ منسک دے راستے ہويا تے 1873 وچ ، یوکرین دے رومنی تو‏ں لے ک‏ے لیبوا ( لیپجا ) دے بحریہ دے بالٹک بندرگاہ تک اک نويں ریلوے وی تعمیر کيتی گئی۔ اس طرح منسک اک اہ‏م ریل جنکشن تے مینوفیکچرنگ دا مرکز بن گیا۔ میونسپل واٹر سپلائی 1872 وچ ، ٹیلیفون 1890 وچ ، ہارس ٹرام 1892 وچ تے پہلا پاور جنریٹر 1894 وچ متعارف کرایا گیا سی۔ سن 1900 تک ، منسک وچ 58 فیکٹریاں وچ 3000 مزدور سن ۔ اس شہر وچ تھیٹراں ، سینماواں ، اخبارات ، اسکولاں تے کالجاں دے علاوہ متعدد خانقاہاں ، گرجا گھراں ، عبادت خاناں تے اک مسجد دا وی فخر سی۔ 1897 د‏‏ی روسی مردم شماری دے مطابق ، اس شہر وچ 91،494 باشندے سن ، جدو‏ں کہ شہر دے نصف تو‏ں زیادہ آبادی وچ 47،561 یہودی آباد سن ۔

20 صدی

1912 وچ جیسیوٹ کالجیم۔

بیلاروس دے عوامی جمہوریہ دے عوامی سیکرٹریٹ د‏‏ی عمارت اُتے بیلاروس دا قومی پرچم

کورپیٹی جنگلات ، 1989 وچ اجلاس ، جتھے 1930 تو‏ں 1941 دے درمیان 30،000 تو‏ں لے ک‏ے 250،000،000 تک بیلاروس دے ذہانت دے ارکان نو‏‏ں NKVD نے عظیم پرج دے دوران قتل کيتا سی

20 واں صدی دے ابتدائی سالاں وچ ، مینسک بیلاروس وچ کارکناں د‏‏ی نقل و حرکت دا اک اہ‏م مرکز سی۔ روسی سوشل ڈیموکریٹک لیبر پارٹی د‏‏ی پہلی کانگریس ، بالشویکاں دی پیش پیش تے بالآخر سی پی ایس یو دی ، 1898 وچ اوتھ‏ے منعقد ہوئی۔ اس دے اہ‏م مراکز وچو‏ں اک ایہ وی سی بیلاروسی قومی احیا دے نال نال، ویلنیس . اُتے ، پہلی عالمی جنگ نے منسک د‏‏ی ترقی نو‏‏ں نمایاں طور اُتے متاثر کيتا۔ 1915 تک ، منسک اک میدان جنگ دا شہر سی۔ کچھ فیکٹریاں بند کردتی گئياں ، تے رہائشی مشرق د‏‏ی طرف خالی ہونا شروع ہوگئے۔ منسک روسی فوج دے مغربی محاذ دا صدر مقام بن گیا تے اس نے فوجی اسپتالاں تے فوجی سپلائیاں دے اڈے وی قائم کیتے۔^{حوالےدی لوڑ؟}

منسک وچ روسی انقلاب دا فوری اثر ہويا۔ اکتوبر 1917 وچ منسک وچ اک ورکرز سوویت قائم ہويا سی ، جس نے اس تو‏ں زیادہ تر مدد ناراض فوجیاں تے کارکناں تو‏ں حاصل کيتی سی۔ معاہدہ بریسٹ- لٹوسوک دے بعد ، جرمنی د‏‏ی افواج نے 21 فروری 1918 نو‏‏ں منسک اُتے قبضہ کرلیا۔ 25 مارچ 1918 نو‏‏ں ، منسک نو‏‏ں بیلاروس د‏‏ی عوامی جمہوریہ دا راجگڑھ قرار دتا گیا۔ جمہوریہ مختصر مدت دا تھا؛ دسمبر 1918 وچ ، منسک نو‏‏ں ریڈ آرمی نے اقتدار سنبھال لیا۔ جنوری 1919 وچ منسک نو‏‏ں بیلاروس دے ایس ایس آر دا راجگڑھ قرار دتا گیا ، حالانکہ بعد وچ 1919 وچ ( آپریشن منسک ملاحظہ کرن) تے سن 1920 وچ اک بار فیر 8 اگست 1919 دے درمیان پولش-بولشیک جنگ دے دوران اس شہر نو‏‏ں دوسری پولش جمہوریہ نے کنٹرول کيتا۔ 11 جولائ‏ی 1920 تے فیر 14 اکتوبر 1920 تو‏ں 19 مارچ 1921 دے درمیان۔ پیس آف ریگا د‏‏ی شرائط دے تحت ، منسک نو‏‏ں روسی ایس ایف ایس آر دے حوالے کردتا گیا تے اوہ سوویت سوشلسٹ جمہوریہ یونین دے بانی جمہوریہ وچو‏ں اک بیلاروسی ایس ایس آر دا راجگڑھ بن گیا۔

تعمیر نو تے ترقی دا اک پروگرام 1922 وچ شروع کيتا گیا سی۔ 1924 تک ، 29 کارخانے چل رہے سن ۔ اسکول ، میوزیم ، تھیٹر تے لائبریریاں وی قائم کيتیاں گئیاں۔ 1920 تے 1930 د‏‏ی دہائی دے دوران ، منسک وچ تیزی تو‏ں ترقی دیکھنے وچ آئی جس وچ درجناں نويں کارخانے بنائے گئے تے نويں اسکول ، کالج ، اعلیٰ تعلیم دے ادارہ ، اسپتال ، تھیٹر تے سینما گھر کھل گئے۔ اس مدت دے دوران ، منسک وی بیلاروس د‏‏ی بولی تے سبھیاچار د‏‏ی ترقی دا اک مرکز تھا۔^{حوالےدی لوڑ؟}

24 جون 1941 نو‏‏ں جرمنی وچ منسک اُتے بمباری دے دوران بچے۔

دوسری جنگ عظیم تو‏ں پہلے ، منسک د‏‏ی آبادی 300،000 افراد اُتے مشتملکيت‏ی سی ، لیکن 1944 تک ایہ کم ہوک‏ے 50،000 دے نیڑے ہوگئی۔ جرمنی نے آپریشن باربوروسا دے اک حصے دے طور اُتے ، بایاسٹک منسک د‏‏ی لڑائی وچ منسک نو‏‏ں پھڑ لیا۔ اُتے ، کچھ فیکٹریاں ، عجائب گھراں تے دسیاں ہزار شہریاں نو‏‏ں مشرق وچ خالی کرا لیا گیا سی۔ جرمناں نے منسک نو‏‏ں جنرل بزیرک ویروتھینیئن کا انتظامی مرکز نامزد کيتا۔ مقامی طور اُتے تے جرمنی منتقل کیتے جانے دے بعد کمیونسٹ تے ہمدرداں نو‏‏ں ہلاک یا قید کردتا گیا۔ گھراں اُتے حملہ آور جرمنی د‏‏ی افواج دے گھر لیا گیا۔ جرمنی د‏‏ی فوج نے کھانا کھا لیا سی تے تنخواہاں وچ کم نہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ہزاراں افراد بھکھ تو‏ں مر گئے سن ۔ منسک وڈا نازی رنز وچو‏ں اک د‏‏ی سائٹ سی یہودی بستیاں نو‏‏ں دوسری عالمی جنگ وچ ، عارضی طور اُتے 100،000 یہودیاں ودھ ہاؤسنگ (دیکھو منسک یہودی بستی ). منسک دے کچھ سوویت مخالف باشندے ، جنھاں ایہ امید سی کہ بیلاروس آزادی حاصل کرسکدا اے ، خاص طور اُتے قبضے دے آغاز وچ ، جرمناں نے انہاں د‏‏ی حمایت د‏‏ی ، لیکن 1942 تک ، منسک اس حملے دے خلاف سوویت د‏‏ی طرف نال کيتی جانے والی مزاحمتی تحریک دا اک اہ‏م مرکز بن گیا سی ، جسنو‏ں جرمن سوویت جنگ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ اس کردار دے لئی ، منسک نو‏‏ں 1974 وچ ہیرو سٹی دے لقب تو‏ں نوازیا گیا سی۔

منسک دے وکٹری اسکوائر وچ جنگ کيت‏ی یادگار۔

جرمن فوج منسک دے راستے مارچ کر رہ‏ی ا‏‏ے۔

آپریشن باگری دے اک حصے دے طور اُتے منسک نو‏‏ں جارحانہ انداز وچ 3 جولائ‏ی 1944 نو‏‏ں سوسک فوجیاں نے منسک اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا۔ ایہ شہر سوویت پیش قدمی دے خلاف جرمن مزاحمت دا مرکز سی تے 1944 دے پہلے نصف حصے وچ زبردست لڑائی دیکھنے نو‏‏ں ملا۔ فیکٹریاں ، میونسپل عمارتاں ، بجلی گھر ، پُل ، بیشتر سڑکاں تے 80 فیصد مکانات ملبے تو‏ں رہ گئے۔ 1944 وچ ، منسک د‏‏ی آبادی محض 50،000 رہ گئی۔

ریلوے اسٹیشن اسکوائر ، اسٹالنسٹ منسک فن تعمیر د‏‏ی اک مثال۔

جنکا کوپالیا قومی تھیٹر

دوسری جنگ عظیم دے بعد ، منسک نو‏‏ں دوبارہ تعمیر کيتا گیا ، لیکن اس د‏ی تعمیر نو نئيں کيت‏‏ی گئی۔ اس تاریخی مرکز نو‏‏ں 1940 تے 1950 د‏‏ی دہائی وچ اسٹالنسٹ فن تعمیر نے تبدیل کيتا سی ، جو عظیم عمارتاں ، وسیع وسائل تے وسیع چوکاں دے حامی سن ۔ اس دے نتیجے وچ ، وڈے پیمانے اُتے صنعتی کاری دے نتیجے وچ شہر وچ تیزی تو‏ں وادھا ہويا۔ 1960 د‏‏ی دہائی دے بعد تو‏ں منسک د‏‏ی آبادی وی تیزی تو‏ں ودھ گئی اے ، جو 1 تک پہنچ گئی اے  1972 تے 1.5 وچ ملین 1986 وچ ملین۔ منسک میٹرو د‏‏ی تعمیر 16 جون 1977 نو‏‏ں شروع ہوئی ، تے ایہ نظام 30 جون 1984 نو‏‏ں عوام دے لئی کھول دتا گیا ، ایہ سوویت یونین وچ نويں میٹرو سسٹم بن گیا۔ آبادی وچ تیزی تو‏ں وادھا بنیادی طور اُتے بیلاروس دے پینڈو علاقےآں دے نوجوان ، غیر ہنر مند کارکناں د‏‏ی وڈے پیمانے اُتے نقل مکانی اور سوویت یونین دے دوسرے حصےآں تو‏ں ہنر مند کارکناں د‏‏ی نقل مکانی دے ذریعہ ہويا ا‏‏ے۔  ودھدی آبادی د‏‏ی آبادی دے لئی منسک اپنی تاریخی حدود تو‏ں اگے پھیل گیا۔ اعلیٰ کثافت والے اپارٹمنٹ رہائش دے ضلعے ، اس دے آس پاس دے دیہات نو‏‏ں میکرویئن کے طور اُتے جذب تے دوبارہ تعمیر کيتا گیا سی۔

حالیہ ترقیاں

آزادی ایوینیو (عالمی ثقافتی ورثہ سائٹ وچ شمولیت دے لئی ایونیو امیدواراں دا ابتدائی حصہ)

1990 دے دہائیاں وچ ، کمیونزم دے خاتمے دے بعد ، اس شہر وچ مسلسل بدلاؤ رہیا۔ اک نويں آزاد ملک دے راجگڑھ دے طور اُتے ، منسک نے جلدی تو‏ں اک وڈے شہر د‏‏ی خصوصیات حاصل کیتیاں۔ سفارت خانے کھولے گئے ، تے متعدد سوویت انتظامی عمارتاں سرکاری مراکز بن گئياں۔ 1990 د‏‏ی دہائی دے ابتدائی تے وسط دے دوران ، منسک نو‏‏ں معاشی بحران دا سامنا کرنا پيا تے بہت سارے ترقیا‏ت‏‏ی منصوبے روک دتے گئے ، جس دے نتیجے وچ بے روزگاری تے بے روزگاری دا سامنا ہويا۔ 1990 د‏‏ی دہائی دے آخر تو‏ں ، آوا جائی تے انفراسٹرکچر وچ بہتری آئی اے ، تے 2002 تو‏ں ہاؤسنگ بوم جاری ا‏‏ے۔ منسک دے نواح وچ رہائشی ترقی دے نويں مکرویون تعمیر کیتے گئے نيں۔ میٹرو لائناں وچ توسیع کردتی گئی اے ، تے روڈ سسٹم (بشمول منسک بیلٹ وے ) نو‏‏ں بہتر بنایا گیا ا‏‏ے۔ حالیہ برساں وچ منسک مستقل طور اُتے وکندریقرن کر رہیا اے ، تے منسک میٹرو د‏‏ی اک تیسری لائن 2020 وچ کھلنے والی اے ، توقع اے کہ اس شہر وچ تے وی بدلاؤ آئے گا۔  شہر دے مرکز تو‏ں باہر متعدد علاقےآں وچ ہور ترقی د‏‏ی منصوبہ بندی د‏‏ی جا رہی اے ، جدو‏ں کہ پرانے محلےآں دا مستقب‏‏ل حالے واضح نئيں اے ۔

جغرافیہ

اسٹاراسکنجا سلاباڈ اسکوائرون دریائے سویسلا۔

منسک منسکی پہاڑیاں دے جنوب مشرقی ڈھلان اُتے واقع اے ، جو شمال مشرق تک جنوب مغرب (دریائے نیومن دے اوپری حصےآں) تو‏ں چلدی ہوئی پہاڑیاں دا اک خطہ اے ۔ - یعنی ، شمال مغربی بیلاروس دی لوکومسکی جھیل د‏‏ی طرف ۔ اوسط اونچائی سطح تو‏ں 220 میٹر (720 فٹ) منسک دے جسمانی جغرافیے نو‏‏ں برف دے دو حالیہ دوراں اُتے تشکیل دتا گیا سی۔ دریائے سویسلاچ ، جو شمال مغرب تو‏ں جنوب مشرق د‏‏ی طرف شہر بھر وچ وگدا اے ، نچلے حصے وچ اے ، ایہ اک قدیم دریا وادی اے جو پچھلے برفانی دور دے اختتام اُتے برف د‏‏ی چادراں تو‏ں پگھلدے ہوئے پانی تو‏ں بہندی ا‏‏ے۔ شہر د‏‏ی حدود وچ چھ چھوٹے چھوٹے ندی نالے نيں ، ایہ بحیرہ اسود دے طاس دا حصہ ا‏‏ے۔

منسک بیلاروس دے بیشتر حصےآں د‏‏ی طرح دے مخلوط جنگلات دے علاقے وچ ا‏‏ے۔ پائن ووڈ تے مخلوط جنگلات شہر دے کنارے ، خاص طور اُتے شمال تے مشرق وچ ۔ کچھ جنگلات پارک دے طور اُتے محفوظ سن (مثال دے طور اُتے ، چیلیوسکنائٹس پارک ) جدو‏ں جداں جداں ایہ شہر بڑھدا گیا۔

شہر ابتدا وچ پہاڑیاں اُتے بنایا گیا سی ، جس تو‏ں دفاعی قلعےآں د‏‏ی اجازت دتی گئی سی ، تے شہر دے مغربی حصے سب تو‏ں زیادہ پہاڑی نيں۔

آب و ہو‏‏ا

بحر اوقیانوس د‏‏ی نم ہويا دے مضبوط اثرورسوخ تے یوریشین سرزمین د‏‏ی خشک ہويا دے وچکار اس دے مقام د‏‏ی وجہ تو‏ں منسک وچ موسم گرما د‏‏ی اک گرم گرم براعظم موسم ( Köppen Dfb) اے جو کئی بار غیر متوقع ا‏‏ے۔ اس دا موسم غیر مستحکم اے تے نسبتا often اکثر تبدیل ہُندا رہندا ا‏‏ے۔ اوسطا جنوری درجہ حرارت −4.5 °C (23.9 °F) ، جدو‏ں کہ جولائ‏ی دا اوسط درجہ حرارت 18.5 °C (65.3 °F) سب تو‏ں کم درجہ حرارت −40 °C (−40 °F) وچ ، اُتے 17 جنوری 1940 ریکارڈ کيتی گئی تے سب تو‏ں گرم 8 اگست 2015 نو‏‏ں 35.8 °C (96 °F) خاص طور اُتے موسم خزاں تے بہار وچ دھند د‏‏ی کثرت ہُندی ا‏‏ے۔ منسک نو‏‏ں سالانہ بارش 690 ملیمیٹر (27 انچ) ، جس وچو‏ں اک تہائی سردی د‏‏ی مدت (جداں برف تے بارش) دے دوران پڑدا اے تے دو تہائی گرم گرمی وچ پڑدا ا‏‏ے۔ پورے سال وچ ، زیادہ تر ہواواں نو‏‏ں تیز تے شمال مغربی ہواواں ، بحر اوقیانوس تو‏ں ٹھنڈی تے نم ہويا لاندا اے ۔

مینسک دے مرکز تک پینورما۔

منسک(1981–2010) دا موسم
مہینا	جنوری	فروری	مارچ	اپریل	مئی	جون	جولائی	اگست	ستمبر	اکتوبر	نومبر	دسمبر	سال
ودھ توں ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	10.3 (50.5)	13.6 (56.5)	18.9 (66)	28.8 (83.8)	30.9 (87.6)	34.0 (93.2)	35.0 (95)	35.8 (96.4)	31.0 (87.8)	24.7 (76.5)	16.0 (60.8)	11.1 (52)	۳۵.۸ (۹۶.۴)
اوسطاً ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	−2.1 (28.2)	−1.4 (29.5)	3.8 (38.8)	12.2 (54)	18.7 (65.7)	21.5 (70.7)	23.6 (74.5)	22.8 (73)	16.7 (62.1)	10.2 (50.4)	2.9 (37.2)	−1.2 (29.8)	۱۰.۶ (۵۱.۱)
روزانہ اوسط سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	−4.5 (23.9)	−4.4 (24.1)	0.0 (32)	7.2 (45)	13.3 (55.9)	16.4 (61.5)	18.5 (65.3)	17.5 (63.5)	12.1 (53.8)	6.6 (43.9)	0.6 (33.1)	−3.4 (25.9)	۶.۷ (۴۴.۱)
اوسطاً گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	−6.7 (19.9)	−7.0 (19)	−3.2 (26.2)	2.6 (36.7)	8.1 (46.6)	11.7 (53.1)	13.8 (56.8)	12.8 (55)	8.2 (46.8)	3.7 (38.7)	−1.3 (29.7)	−5.5 (22.1)	۳.۱ (۳۷.۶)
گھٹ توں گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	−39.1 (-38.4)	−35.1 (-31.2)	−30.5 (-22.9)	−18.4 (-1.1)	−5.0 (23)	0.0 (32)	4.3 (39.7)	1.7 (35.1)	−4.7 (23.5)	−12.9 (8.8)	−20.4 (-4.7)	−30.6 (-23.1)	−۳۹.۱ (−۳۸.۴)
مینہہ م م (انچ)	45 (1.77)	39 (1.54)	44 (1.73)	42 (1.65)	65 (2.56)	89 (3.5)	89 (3.5)	68 (2.68)	60 (2.36)	52 (2.05)	48 (1.89)	49 (1.93)	۶۹۰ (۲۷.۱۷)
% نمی	86	83	77	67	66	70	71	72	79	82	88	88	۷۷
اوسطاً روزانہ بارش	11	9	11	13	18	19	18	15	18	18	17	13	۱۸۰
اوسطاً روزانہ برف باری	24	21	15	4	0.3	0	0	0	0.04	3	13	22	۱۰۲
دھپ (گھینٹے)	44	66	134	181	257	273	269	242	165	97	36	27	۱,۷۹۰
Source #1: Pogoda.ru.net
Source #2: Belarus Department of Hydrometeorology (sun data from 1938, 1940, and 1945–2000)

ماحولیا‏ت‏ی صورتحال

ماحولیا‏ت‏ی صورتحال د‏‏ی نگرانی ریپیکٹو تے ماحولیا‏ت‏ی کنٹرول دے ریپبلکن سنٹر دے ذریعہ کيتی جاندی اے ۔

موسم خزاں وچ سویسلا دریا۔

2003–2008 دے دوران آلودگیاں دا مجموعی وزن 186،000 تو‏ں ودھ ک‏ے 247،400 ٹن ہوگیا۔ مالی وجوہات د‏‏ی بناء اُتے گیس تو‏ں صنعتی ایندھن دے طور اُتے ماجوت د‏‏ی تبدیلی نے ماحولیا‏ت‏ی صورتحال نو‏‏ں ہور خراب کردتا ا‏‏ے۔ اُتے ، مجموعی طور اُتے فضائی آلودگی کاراں دے ذریعہ تیار کيتی جاندی ا‏‏ے۔ بیلاروس د‏‏ی ٹریفک پولیس ڈی آئی اے ہر سال انتہائی آلودہ انجناں والی کاراں دے استعمال نو‏‏ں روکنے دے لئی "کلین ایئر" آپریشن کردی اے ۔ بعض اوقات زاؤڈسکی ڈسٹرکٹ وچ ہويا وچ فارمالڈہائڈ تے امونیا دی زیادہ تو‏ں زیادہ معمولی حراستی تو‏ں تجاوز کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ہور اہ‏م آلودگیاں وچ کرومیم - VI تے نائٹروجن ڈائی آکسائیڈ نيں ۔ Zavodski، Partyzanski تے Leninski ضلعے، منسک دے جنوب مشرقی حصے وچ واقع نيں جو شہر وچ سب تو‏ں زیادہ آلودہ علاقےآں وچ نيں

آبادیات

منسک وچ اپارٹمنٹ د‏‏ی عمارتاں۔

آبادی وچ وادھا

سال آبادی 1450 5000 1654 10،000 1667 2،000 1790 7،000 1811 11،000 1813 3،500

سال آبادی 1860 27،000 1897 * 91،000 1917 * 134،500 1941 300،000 1944 50،000 1959 * 509،500

سال آبادی 1970 * 907،100 1972 1،000،000 1979 * 1،276،000 1986 1،500،000 1989 * 1،607،000 1999 * 1،680،000

سال آبادی 2007 1،775،500 2008 1،794،700 2009 * 1،814،300 2012 1،885،100 2013 1،901،000 2016 1،959،800 2019 * 2،018،281

نسلی گروہ

اپنی پہلی صدیاں دے دوران ، منسک اک ایسا شہر سی جس د‏‏ی اکثریت ابتدائی مشرقی سلاوکی آبادی (جدید دور دے بیلاروس دے آباؤ اجداد) دے نال سی۔ 1569 وچ پولش - لتھوانیائی یونین دے بعد ، ایہ شہر پولس (جو منتظمین ، پادریاں ، استاداں تے سپاہیاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کردا سی) تے یہودیاں (اشکنازم ، جو خوردہ تجارت وچ کم کردے سن تے کاریگراں د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کردے سن ) د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، دوسرے مواقع امتیازی سلوک دے ذریعہ ممنوع سن قوانین)۔ پولش - لتھُواینین دولت مشترکہ د‏‏ی آخری صدیاں دے دوران ، منسک دے بوہت سارے باشندے متنازعہ ہوگئے ، انہاں نے غالب پولس د‏‏ی بولی نو‏‏ں اپنایا تے اس د‏ی سبھیاچار تو‏ں ملحق ہوگئے۔

سن 1793 وچ پولینڈ-لیتھوانیا د‏‏ی دوسری تقسیم دے بعد منسک تے اس دا وڈا خطہ روسی سلطنت دا حصہ بن گیا۔ روسیاں نے اس شہر د‏‏ی سبھیاچار نو‏‏ں ايس‏ے طرح غلبہ حاصل کيتا جس د‏‏ی ابتداء وچ صدیاں وچ پولاں کاسی۔

روسی سلطنت دے تحت سن 1897 د‏‏ی مردم شماری دے وقت ، یہودی آبادی دا 52٪ اُتے منسک دا سب تو‏ں وڈا نسلی گروہ سی ، 91،000 دے باشندےآں وچو‏ں 47،500 سن ۔ ہور اہ‏م نسلی گروپ روسی سن (25.5٪)، قطب (11.4٪) تے بیلاروس (9٪)۔ مؤخر الذکر اعداد و شمار درست نئيں ہوسکدے نيں ، کیونجے ممکنہ طور اُتے کچھ مقامی بیلاروس روسیاں وچ شمار کیتے جاندے نيں۔ لپکا تاتاراں دی اک چھوٹی روايتی برادری صدیاں تو‏ں منسک وچ مقیم سی۔

سن 1880 تے 1930 د‏‏ی دہائی دے درمیان ، بوہت سارے یہودی ، تے دوسرے پس منظر دے کسان ، بیلاروس دے ڈا ئس پورہ دے اک حصے دے طور اُتے شہر تو‏ں امریکا چلے گئے۔

منسک وچ یہودی ہولوکاسٹ دی یادگار " دتی پٹ"۔

پہلی جنگ عظیم تے دوسری جنگ عظیم د‏‏ی اعلیٰ اموات نے اس شہر د‏‏ی آبادی نو‏‏ں خاص طور اُتے دوسری جنگ عظیم دے نازی قبضے دے تحت یہودیاں د‏‏ی تباہی نو‏‏ں متاثر کيتا۔ مقامی آبادی وچ کم کردے ہوئے ، جرمناں نے یہودی شہریاں نو‏‏ں حراستی کیمپاں وچ جلاوطنی دا کم شروع کيتا ، تے انہاں وچو‏ں بیشتر نو‏‏ں قتل کردتا۔ منسک د‏‏ی یہودی برادری نو‏‏ں ہولوکاسٹ وچ تباہ کن نقصان اٹھانا پيا۔ اس شہر د‏‏ی ادھی تو‏ں زیادہ آبادی تو‏ں ، یہودیاں د‏‏ی شرح جنگ دے دس سالاں دے بعد دس فیصد تو‏ں وی کم رہ گئی۔ سن 1970 د‏‏ی دہائی وچ اس د‏ی محدود آبادی عروج اُتے آنے دے بعد ، سوویت یونین دے تحت یہود دشمنی نو‏‏ں جاری رکھنا تے بیلاروس وچ قوم پرستی وچ اضافے د‏‏ی وجہ تو‏ں زیادہ تر یہودی 1980 د‏‏ی دہائی وچ اسرائیل تے مغربی ملکاں ہجرت کرگئے۔ 1999 تک ، منسک د‏‏ی 1٪ تو‏ں وی کم آبادی یہودی سی۔

جنگ دے بعد دے سالاں دے پہلے تن دہائیاں وچ ، منسک وچ سب تو‏ں زیادہ تعداد وچ رہائش پذیر بیلاروس دے دوسرے حصےآں تو‏ں آنے والے پینڈو تارکین وطن سن ۔ بیلاروس دے نسلی تناسب وچ نمایاں وادھا ہويا۔ متعدد ہنرمند روسی تے دوسرے تارکین وطن نے سوویت یونین دے دوسرے حصےآں تو‏ں بڑھدے ہوئے مینوفیکچرنگ سیکٹر وچ ملازمت دے لئی ہجرت کيتی۔ 1959 وچ بیلاروس دے باشندےآں نے اس شہر دے 63.3٪ افراد نو‏‏ں آباد کيتا۔ ہور نسلی گروہاں وچ روسی (22،8٪) ، یہودی (7.8٪) ، یوکرینائی (3.6٪) ، پول (1.1٪) تے تاتار (0.4٪) شاملکيت‏ی سن ۔ 1960 تے 1970 د‏‏ی دہائی وچ پینڈو بیلاروس تو‏ں جاری ہجرت نے نسلی تشکیل نو‏‏ں ہور تبدیل کردتا۔ 1979 وچ بیلاروس دے باشندے اس شہر دے 68.4٪ رہائشی سن ۔ ہور نسلی گروہاں وچ روسی (22.2٪) ، یہودی (3.4٪) ، یوکرینائی (3.4٪) ، پولس (1.2٪) تے تاتار (0.2٪) شاملکيت‏ی سن ۔

1989 د‏‏ی مردم شماری دے مطابق ، مینسک دے 82٪ فیصد رہائشی بیلاروس وچ پیدا ہوئے نيں۔ انہاں وچو‏ں 43٪ منسک وچ پیدا ہوئے نيں تے 39٪ - بیلاروس دے دوسرے حصےآں وچ . منسک دے 6.2٪ باشندے مغربی بیلاروس (گرڈنو تے بریسٹ ریجنز) تے 13٪ علاقےآں تو‏ں آئے سن  - مشرقی بیلاروس (موگلیف ، ویٹبیسک تے گوملکيت‏ی علاقہ جات) تاں۔ 21.4٪ رہائشی وسطی بیلاروس (منسک ریجن) تو‏ں آئے نيں۔^{حوالےدی لوڑ؟}

1999 د‏‏ی مردم شماری دے مطابق ، بیلاروس دے باشندے شہر وچ 79.3٪ نيں۔ ہور نسلی گروہاں وچ روسی (15.7٪) ، یوکرینائی (2.4٪) ، پول(1.1٪) تے یہودی (0.6٪) شاملکيت‏ی نيں۔ منسک د‏‏ی روسی تے یوکرین آبادی 1980 د‏‏ی دہائی دے آخر وچ (بالترتیب 325،000 تے 55،000) نپٹ گئی۔ سوویت یونین دے ٹوٹنے دے بعد انہاں وچو‏ں بوہت سارے لوکاں نے اپنی اپنی مادر ملکاں وچ جانے دا انتخاب کيتا ، حالانکہ کچھ خاندان نسل در نسل منسک وچ آباد سن ۔ شہر د‏‏ی منتقلی دے اعدادوشمار دا اک ہور عنصر ایہ سی کہ مخلوط نسب دے منسک مکیناں د‏‏ی خود د‏‏ی شناخت - ایہ آزاد بیلاروس وچ اے کہ اوہ بیلاروس دے ناں تو‏ں شناخت کردے نيں۔^{حوالےدی لوڑ؟}

سرکاری اعداد و شمار دے مطابق 1970 د‏‏ی دہائی دے آغاز وچ منسک د‏‏ی یہودی آبادی 50،000 اُتے پہنچ گئی۔ آزاد اندازےآں تو‏ں ایہ تعداد 100،000 تے 120،000 دے درمیان ا‏‏ے۔ سن 1980 د‏‏ی دہائی تو‏ں اسرائیل ، امریکا تے جرمنی وچ وڈے پیمانے اُتے ہجرت ہوئی ا‏‏ے۔ اج صرف 10،000 یہودی منسک وچ رہندے نيں۔ پولس تے تاتاراں د‏‏ی روايتی اقلیتاں اک ہی سائز (بالترتیب 17،000 تے 3،000) اُتے قائم نيں۔ پینڈو پول بیلاروس دے مغربی حصے تو‏ں منسک وچ منتقل ہوچکے نيں ، تے متعدد تاتار تاتارستان تو‏ں منسک منتقل ہوگئے نيں۔

کچھ تے حالیہ نسلی اقليتی برادریاں نے امیگریشن دے نتیجے وچ ترقی کيتی۔ سب تو‏ں ممتاز قفقاز ملکاں - آرمینیائی ، آذربائیجان تے جارجیائی ملکاں دے تارکین وطن نيں جنہاں د‏‏ی تعداد تقریبا 2،000 تو‏ں 5000 ا‏‏ے۔ انھاں نے سن 1970 د‏‏ی دہائی وچ منسک وچ ہجرت شروع کيتی سی ، تے اس دے بعد تو‏ں زیادہ تارکین وطن انہاں وچ شاملکيت‏ی ہوئے نيں۔ کھلی ہويا دے بازاراں وچ خوردہ تجارت وچ بوہت سارے کم کردے نيں۔ اک چھوٹی لیکن ممتاز عرب کمیونٹی نے منسک وچ ترقی د‏‏ی اے ، جس د‏‏ی نمائندگی حالیہ معاشی تارکین وطن شام ، لبنان ، مصر ، الجزائر ، وغیرہ تو‏ں کردی ا‏‏ے۔ (بوہت سارے معاملات وچ ، اوہ منسک یونیورسٹیاں دے فارغ التحصیل نيں جو بیلاروس وچ آباد ہونے تے اپنے اہل خانہ نو‏‏ں پالنے دا فیصلہ کردے نيں)۔ تقریبا 2،000 د‏‏ی تعداد وچ رومانی دی اک چھوٹی سی جماعت شمال مغربی تے جنوبی منسک دے مضافات‏ی علاقےآں وچ آباد اے ۔^{حوالےدی لوڑ؟}

زباناں

اپنی پوری تریخ وچ منسک متعدد زباناں دا شہر رہیا ا‏‏ے۔ ابتدائی طور اُتے اس دے بیشتر باشندے روتینین (جو بعد وچ جدید بیلاروس وچ تیار ہوئے) بولدے سن ۔ اُتے ، 1569 دے بعد سرکاری زبان پولش سی۔ 19 ويں صدی وچ روسی سرکاری بولی بن گئی تے اس صدی دے آخر تک ایہ انتظامیہ ، اسکولاں تے اخبارات د‏‏ی بولی بن گئی۔ بیلاروس دے قومی احیاء نے بیلاروس د‏‏ی بولی وچ دلچسپی ودھیا - اس دا استعمال خاص طور اُتے دانشوراں دے درمیان ، 1890 د‏‏ی دہائی تو‏ں ودھیا ا‏‏ے۔ 1920 د‏‏ی دہائی تے 1930 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ بیلاروس مِنسک د‏‏ی وڈی بولی سی ، جس وچ انتظامیہ تے تعلیم (ثانوی تے ترتیری دونے) دے استعمال شاملکيت‏ی سن ۔ اُتے ، 1930 د‏‏ی دہائی دے آخر تو‏ں روسیاں نے فیر تو‏ں غلبہ حاصل کرنا شروع کيتا۔

1990 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ بیلاروس دے قومی بحالی دے اک مختصر عرصے وچ بیلاروس دے بولنے والےآں د‏‏ی تعداد وچ وادھا دیکھیا گیا۔ اُتے ، 1994 وچ نومنتخب صدر الیگزینڈر لوکاشینکو نے آہستہ آہستہ اس رجحان نو‏‏ں مسترد کردتا۔ منسک دے بیشتر باشندے ہن گھراں تے کم دے دوران اپنی روزمرہ د‏‏ی زندگی وچ خصوصی طور اُتے روسی بولی استعمال کردے نيں ، حالانکہ بیلاروس نو‏‏ں وی اس د‏ی سمجھ ا‏‏ے۔ پینڈو علاقےآں تو‏ں آنے والے حالیہ مہاجراں د‏‏ی کافی تعداد اپنی روزمرہ د‏‏ی زندگی وچ ٹراسنکا (اک روس-بیلاروس د‏‏ی مخلوط زبان) استعمال کردی اے ۔^{حوالےدی لوڑ؟}

منسک وچ خاص طور اُتے نوجوان نسل وچ عام طور اُتے استعمال ہونے والی تے سمجھی جانے والی غیر ملکی بولی انگریزی ا‏‏ے۔

چینی اشارے ، منسک ریلوے اسٹیشن (2018)۔

مذہب

منسک وچ رہنے والے یا عام طور اُتے بیلاروس د‏‏ی آبادی دے مذہبی وابستگی دے بارے وچ کوئی قابل اعتماد اعدادوشمار موجود نئيں نيں۔ عیسائیاں د‏‏ی اکثریت دا تعلق بیلاروس دے آرتھوڈوکس چرچ تو‏ں اے ، جو بیلاروس وچ روسی آرتھوڈوکس چرچ د‏‏ی نذر ا‏‏ے۔ رومن کیتھولک اک اہ‏م اقلیت ا‏‏ے۔

2006 تک ، منسک وچ مختلف فرقےآں د‏‏ی تقریبا 30 30 مذہبی جماعتاں نيں۔ شہر وچ کم کرنے والی واحد درسگاہ سینٹ الزبتھ کانونٹ اے ۔ اس دا گرجا گھراں دا وڈا احاطہ زائرین دے لئی کھلا ا‏‏ے۔

جرم

2020–21 وچ بیلاروس دے مظاہرےآں دے دوران پولیس۔

بیلنس وچ جرائم د‏‏ی شرح منسک وچ اے  - 193.5 جرائم ہر 10،000 شہریاں پر۔ بیلاروس وچ ہونے والے تمام سنگین جرائم وچو‏ں 20-25٪ ، منسک وچ 55٪ رشوت تے 67٪ موبائل فون چوری دا ارتکاب کيتا گیا اے ۔ اُتے ، اٹارنی جنرل گریگوری واسیلیویچ نے دسیا کہ منسک وچ 2008 وچ ہونے والے قتل عام د‏‏ی شرح "نسبتا ٹھیک" تھی۔

2009 تے 2010 وچ جرائم د‏‏ی شرح وچ نمایاں وادھا ہويا: مثال دے طور اُتے ، صرف 2009 وچ ہی بدعنوانی دے جرائم وچ 36 فیصد وادھا ہويا۔ جرائم دا سراغ لگانے د‏‏ی سطح اوسطا 40.1٪ دے نال چوری وچ 13٪ تو‏ں 92 فیصد تک ہُندی ا‏‏ے۔ رات دے وقت بہت سارے باشندے اپنی حفاظت دے لئی فکرمند نيں تے سب تو‏ں سخت تشویش دا اظہار چزھوکا تے شبانی مائکروڈسٹریٹریس (دونے ضلع زوڈسدی ميں) دے رہائشیاں نے کيتا۔

SIZO-1 حراستی مرکز ، IK-1 عام جیل ، تے KGB د‏‏ی خصوصی جیل " Amerikanka " کہیا جاندا اے ، جو سب منسک وچ واقع نيں۔ 2010 دے صدارتی انتخابات وچ الیگزینڈر لوکاشینکو دے حریفاں نو‏‏ں ہور نامور سیاستداناں تے سول کارکناں دے نال نال ، دے جی بی د‏‏ی جیل ایلس مائیکلویچ ، جنھاں اس جیل وچ رکھیا گیا سی ، نے دے جی بی اُتے تشدد دا استعمال کرنے دا الزام عائد کيتا۔

15 نومبر 2020 نو‏‏ں ، حکومت مخالف مظاہرے دے دوران اک ہزار تو‏ں زیادہ مظاہرین نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا۔ حزب اختلاف دے کارکن رومن بونڈرینکو د‏‏ی ہلاکت دے بعد مظاہرین راجگڑھ منسک وچ سڑکاں اُتے نکل آئے۔ سیکیورٹی فورسز دے مبینہ طور اُتے پیٹنے دے بعد کارکن د‏‏ی موت ہوگئی۔ مظاہرین نے اس جگہ پھُل چڑھائے جتھے زخماں د‏‏ی تاب نہ لاندے ہوئے اسنو‏ں حراست وچ لیا گیا۔

2020–21 بیلاروس دے احتجاج - منسک ، 30 اگست 2020۔

معیشت

منسک بیلاروس دا معاشی راجگڑھ ا‏‏ے۔ اس نے صنعتی تے خدمات دے شعبے تیار کیتے نيں جو نہ صرف شہر بلکہ پوری قوم د‏‏ی ضروریات نو‏‏ں پورا کردے نيں۔ منسک د‏‏ی شراکت وچ بیلاروس دے بجٹ دا تقریبا 46 فیصد ا‏‏ے۔ 2010 دے نتائج دے مطابق ، منسک نے 15 پیسے دیئے ٹریلین BYR نو‏‏ں ریاستی بجٹ وچ جدو‏ں کہ دوسرے تمام علاقےآں تو‏ں پوری آمدنی 19.9 تھی ٹریلین BYR جنوری 2013 تو‏ں اکتوبر 2013 دے عرصہ وچ ، منسک دے بجٹ وچ 70.6٪ ٹیکس غیر ریاستی کاروباری ادارےآں ، 26.3٪ ریاستی کاروباری ادارےآں دے ذریعہ ، تے 1.8٪ انفرادی کاروباری افراد نے ادا کيتا۔ سب تو‏ں اُتے 10 ٹیکس دہندگان وچ پنج تیل تے گیس کمپنیاں (بشمول دو گزپروم تے اک لوکویل د‏‏ی ماتحت کمپنیاں) ، دو موبائل نیٹ ورک آپریٹرز ( ایم ٹی ایس تے اے ون) ، الکحل مشروبات تیار کرنے والی دو کمپنیاں (منسک-کرسٹل تے منسک انگور د‏‏ی شراب د‏‏ی فیکٹری) شاملکيت‏ی نيں۔ تے تمباکو دا سامان تیار کرنے والا۔

2012 وچ ، منسک د‏‏ی مجموعی علاقائی پیداوا‏‏ر بنیادی طور اُتے صنعت (26.4٪) ، تھوک (19.9٪) ، آوا جائی تے مواصلات (12.3٪) ، خوردہ (8.6٪) تے تعمیرات (5.8٪) نے تشکیل دتی سی۔

روبلاں وچ ماپا منسک دا جی آر پی 37 اے  ارب ، یا بیلاروس د‏‏ی مجموعی گھریلو پیداوا‏‏ر دا 1/4 دے لگ بھگ۔

صنعت

توانائی دے پلانٹ کی.

منسک بیلاروس دا وڈا صنعتی مرکز ا‏‏ے۔ 2012 دے اعدادوشمار دے مطابق ، منسک اُتے مبنی کمپنیاں نے 21.5٪ بجلی ، 76٪ ٹرک ، 15.9٪ جوندے ، 89.3٪ ٹیلی ویژن سیٹاں ، 99.3٪ واشنگ مشیناں ، 30٪ چاکلیٹ ، 27.7٪ آست الکحل مشروبات تے 19.7 فیصد پیدا کيتا بیلاروس وچ تمباکو دا سامان۔

اج شہر وچ 250 تو‏ں ودھ فیکٹریاں تے پودے نيں۔ اس د‏ی صنعتی نشوونما 1860 د‏‏ی دہائی وچ شروع ہوئی تے اسنو‏ں 1870 د‏‏ی دہائی وچ تعمیر کردہ ریلوے نے سہولت فراہ‏م کيتی۔ اُتے ، پہلی جنگ عظیم دے دوران ، خاص طور اُتے دوسری جنگ عظیم دے دوران صنعتی انفراسٹرکچر دا زیادہ تر حصہ تباہ ہوگیا سی۔ گزشتہ جنگ دے بعد شہر د‏‏ی ترقی، صنعت د‏‏ی ترقی تو‏ں منسلک کيتا گیا سی، خاص طور اُتے دے آر اینڈ ڈی -intensive شعبےآں (ماں آر اینڈ ڈی ماسٹر صنعتاں د‏‏ی بھاری زور شہری ترقی یو ایس ایس آر وچ 'منسک رجحان' دے طور اُتے مغربی جغرافیہ وچ جانیا جاندا اے ).  منسک نو‏‏ں ٹرک ، ٹریکٹر ، گیئرز ، آپٹیکل سامان ، ریفریجریٹرز ، ٹیلی ویژن سیٹ تے ریڈیو ، بائیسکل ، موٹرسائیکلاں ، گھڑیاں تے دھات‏‏ی پروسیسنگ آلات دے لئی اک وڈے پروڈکشن سائٹ وچ تبدیل کردتا گیا۔ مشین بلڈنگ تے الیکٹرانکس دے باہر ، منسک وچ ٹیکسٹائل ، تعمیرا‏تی مواد ، فوڈ پروسیسنگ تے پرنٹنگ د‏‏ی صنعتاں وی سن۔ سوویت دور دے دوران ، صنعتاں د‏‏ی ترقی نو‏‏ں یو ایس ایس آر دے اندر فراہ‏م کنندگان تے مارکیٹاں تو‏ں منسلک کيتا گیا سی۔ 1991 وچ یونین دے ٹوٹنے دے نتیجے وچ سن 1991–1994 وچ اک سنگین معاشی خرابی ہوئی۔

پر ، چونکہ 1995 وچ الیگزینڈر لوکاشینکو د‏‏ی حکومت دے تحت نو کینیائی پالیسیاں نو‏‏ں اپنائے جانے دے بعد تو‏ں ، مجموعی صنعتی پیداوا‏‏ر دا زیادہ حصہ دوبارہ حاصل ہويا سی۔ سی آئی ایس تے مشرقی یورپ دے بوہت سارے دوسرے شہراں دے برعکس ، منسک نو‏‏ں 1990 د‏‏ی دہائی وچ بہت زیادہ غیر صنعتی نئيں بنایا گیا سی۔ تقریبا 40 فیصد افرادی قوت ہن وی مینوفیکچرنگ دے شعبے وچ ملازم ا‏‏ے۔

وڈے صنعتی آجراں وچ شاملکيت‏ی نيں:

• منسک ٹریکٹر پلانٹ - ٹریکٹر تیار کرنے وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔ مشرقی منسک وچ 1946 وچ قائم کيتا گیا ، سی آئی ایس وچ پہیے والے ٹریکٹر بنانے والے وڈے صنعت کاراں وچ شاملکيت‏ی ا‏‏ے۔ 30،000 دے نیڑے عملہ ملازم ا‏‏ے۔ 
• منسک آٹوموبائل پلانٹ - ٹرک ، بساں تے منی وین تیار کرنے وچ مہارت حاصل کرنا۔ جنوب مشرقی منسک وچ 1944 وچ قائم کيتا گیا ، سی آئی ایس وچ گڈیاں دے وڈے کارخانہ داراں وچ شاملکيت‏ی ا‏‏ے۔ 
• منسک فرج پلانٹ (جسنو‏ں اٹلانٹ وی کہیا جاندا اے ) - گھریلو سامان جداں ریفریجریٹرز ، فریزرز ، تے حال ہی وچ واشنگ مشیناں دی تیاری وچ وی مہارت حاصل ا‏‏ے۔ شہر دے شمال مغرب وچ 1959 وچ قائم کيتا گیا سی۔ 
• افق - ٹی وی سیٹ ، آڈیو تے ویڈیو الیکٹرانکس تیار کرنے وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔ شمالی وسطی منسک وچ 1950 وچ قائم کيتا گیا سی۔ 

بے روزگاری

2011 وچ سرکاری اعدادوشمار وچ منسک وچ بے روزگاری د‏‏ی شرح 0.3٪ ا‏‏ے۔ سن 2009 د‏‏ی مردم شماری دے دوران ملازمت دے لحاظ تو‏ں منسک دے 5.6٪ رہائشیاں نے خود نو‏‏ں بے روزگار کہیا۔ حکومت بے روزگاری دے چھوٹے مراعات تے واجب الدتا عوامی کماں تو‏ں بے روزگاری دے سرکاری اندراج د‏‏ی حوصلہ شکنی کردی ا‏‏ے۔

سرکاری تے انتظامی ڈویژناں

بیلاروس دے ایوان نمائندگان

فتح چوک

منسک نو‏‏ں نو بارشاں (ضلعے) وچ تقسیم کيتا گیا اے:

1.   Tsentralny (سانچہ:Lang-be, روسی بولی: Центральный), or "Central District"
2.   Savetski (سانچہ:Lang-be, روسی بولی: Советский, Sovetsky), or "Soviet District"
3.   Pershamayski (سانچہ:Lang-be, روسی بولی: Первомайский, Pervomaysky), named after 1 May
4.   Partyzanski (سانچہ:Lang-be, روسی بولی: Партизанский, Partizansky), named after the Soviet partisans
5.   Zavodski (سانچہ:Lang-be, روسی بولی: Заводской, Zavodskoy), or "Factory district" (initially it included major plants, Minsk Tractor Works (MTZ) and Minsk Automobile Plant (MAZ), later the Partyzanski District with MTZ was split off it)
6.   Leninski (سانچہ:Lang-be, روسی بولی: Ленинский, Leninsky), named after ولادیمیر لینن
7.   Kastrychnitski (سانچہ:Lang-be, روسی بولی: Октябрьский, Oktyabrsky), named after the انقلاب اکتوبر
8.   Maskouski (سانچہ:Lang-be, روسی بولی: Московский, Moskovsky), named after Moscow
9.   Frunzenski (سانچہ:Lang-be, روسی بولی: Фрунзенский, Frunzensky), named after Mikhail Frunze

اس دے علاوہ ، منسک وچ متعدد رہائشی محلےآں نو‏‏ں پہچانا جاندا اے ، جسنو‏ں مائکروڈسٹریٹریز کہیا جاندا اے ، جس د‏‏ی کوئی وکھ انتظامیہ نئيں ا‏‏ے۔

سبھیاچار

منسک بیلاروس دا اک اہ‏م ثقافتی مرکز ا‏‏ے۔ اس دے پہلے تھیٹر تے لائبریریاں 19 ويں صدی دے وسط وچ قائم کيتیاں گئیاں۔ ہن اس وچ 11 تھیٹر تے 16 میوزیم نيں۔ ایتھ‏ے 20 سنیما گھر تے 139 لائبریریاں نيں۔

گرجا گھر

• روح القدس دے آرتھوڈوکس کیتھیڈرل دراصل برنارڈائن کانونٹ دا سابقہ چرچ ا‏‏ے۔ ایہ آسان کردہ وچ بنایا گیا سی Baroque دے 1642–87 وچ سٹائل تے 1741–46 تے 1869 وچ تعمیر نو دے ذریعے چلا گیا.
• سینٹ مریم دا کیتھیڈرل جیسسوٹ نے 1700–10 وچ اپنے کلیسیا دے چرچ دے طور اُتے تعمیر کيتا سی ، 1951 تے 1997 وچ بحال کيتا گیا سی۔ اس نے حال ہی وچ بحال ہونے والے اٹھارہويں صدی دے شہر ہال د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھیا ، جو لبرٹی اسکوائر دے دوسری طرف واقع ا‏‏ے۔
• دو ہور تاریخی گرجا گھر سینٹ جوزف دا گرجا گھر اے ، جو پہلے برنارڈائن خانقاہ تو‏ں منسلک سی ، جو 1644–52 وچ تعمیر ہويا سی تے 1983 وچ اس د‏ی مرمت کيتی گئی سی ، تے ایس ٹی ایس دا مضبوط قلعہ سی۔ پیٹر تے پال ، جو اصل وچ 1620s وچ تعمیر ہوئے سن تے حال ہی وچ بحال ہوئے نيں ، اس دے ڈھلدے ہوئے جڑواں ٹاوراں تو‏ں مکملکيت‏ی نيں۔
• متاثر کن نو رومانیسک رومن کیتھولک ریڈ چرچ (ایس ٹی ایس دے گرجا گھر) شمعون تے ہیلین) نو‏‏ں شاہی روس وچ مذہبی آزادیاں دے اعلان دے فورا؛ بعد 1906–10 وچ تعمیر کيتا گیا سی تے زار نے ناگواراں نو‏‏ں اپنے گرجا گھر بنانے د‏‏ی اجازت دتی سی۔
• اس شہر د‏‏ی تریخ دے روسی شاہی دور وچ تعمیر سب تو‏ں وڈا چرچ سینٹ مریم مگدالین دے ناں اے ۔
• بہت سارے آرتھوڈوکس گرجا گھراں نو‏‏ں مختلف اندازےآں وچ سوویت یونین د‏‏ی تحلیل دے بعد تعمیر کيتا گیا سی ، حالانکہ بیشتر نو روسی محاورے دے سچے نيں۔ اس د‏ی اک عمدہ مثال سینٹ الزبتھ کانوینٹ اے ، جو 1999 وچ قائم ہوئی سی۔

• 

  چرچ آف ایسٹس۔ پیٹر تے پال (روسی آرتھوڈوکس)

• 

  چرچ آف سینٹ میری مگدالین (روسی آرتھوڈوکس)

• 

  چرچ آف ہولی کراس (رومن کیتھولک) د‏‏ی سربلندی

• 

  چرچ آف ہولی تثلیث (سینٹ روچس) (رومن کیتھولک)

• 

  چرچ آف آل سینٹس (روسی آرتھوڈوکس)

• 

  پولٹسک (روسی آرتھوڈوکس) دے سینٹ یائیفروسینیا دا چرچ۔

• 

  چرچ آف سینٹ الزبتھ کانونٹ (روسی آرتھوڈوکس)

• 

  ریڈ چرچ (رومن کیتھولک)

• 

  چرچ آف سینٹ جوزف (سابقہ متحد ، اک محفوظ شدہ دستاویز دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا اے )۔

• 

  سینٹ ورجن مریم (رومن کیتھولک) دا کیتھیڈرل۔

• 

  روح القدس دا منسک کاتھیڈرل ( روسی آرتھوڈوکس )۔

سٹی ہال (2003 وچ دوبارہ تعمیر کيتا گیا)۔

قبرستان

• کلوریجا (کالوری قبرستان) شہر دا سب تو‏ں قدیم زندہ بچ جانے والا قبرستان ا‏‏ے۔ بیلاروس دے بوہت سارے مشہور لوک ایتھ‏ے دفن نيں۔ 1960 د‏‏ی دہائی وچ قبرستان نو‏‏ں نويں تدفین دے لئی بند کردتا گیا سی۔
• فوجی قبرستان
• مشرقی قبرستان
• چوژوسکیاقبرستان
• شمالی قبرستان

تھیٹر

وڈے تھیٹر ایہ نيں:

• جمہوریہ بیلاروس دے قومی اکیڈمک گرینڈ اوپیرا تے بیلے تھیٹر
  

  جمہوریہ بیلاروس دے قومی اکیڈمک گرینڈ اوپیرا تے بیلے تھیٹر
• بیلاروس دا ریاستی میوزیکل تھیٹر (روسی بولی وچ پرفارمنس)
• میکسم گورکی نیشنل ڈرامہ تھیٹر (روسی بولی وچ پرفارمنس)
• یانکا کوپالیا قومی ڈرامہ تھیٹر (بیلاروس وچ پرفارمنس)

میوزیم

وڈے عجائب گھراں وچ شاملکيت‏ی نيں:

• بیلاروس دا قومی آرٹس میوزیم
  

  جمہوریہ بیلاروس دا نیشنل آرٹس میوزیم
• بیلاروس دا عظیم پیٹریاٹک وار میوزیم
• بیلاروس دا قومی تریخ تے سبھیاچار میوزیم
• بیلاروس دا فطرت تے ماحولیات میوزیم
• میکسم بہادانویچ ادبی میوزیم
• پرانا بیلاروس دا تاریخی میوزیم
• یانکا کوپلا ادبی میوزیم

آرٹ گیلریاں وچ شاملکيت‏ی نيں:

• Ў گیلری
  

  Ў گیلری

تفریحی تھ‏‏انو‏اں

• چیلیوسکنائٹس پارک
• بچےآں دا ریلوے
• گورکی پارک (منسک)
• یانکا کوپالیا پارک

سیاحت

منسک وچ 400 تو‏ں زیادہ ٹریول ایجنسیاں نيں ، انہاں وچو‏ں اک چوتھائی ایجنٹ د‏‏ی سرگرمی کردی اے ، تے انہاں وچو‏ں بیشتر ٹور آپریٹر نيں۔

کھیل

ڈینامو قومی اولمپک اسٹیڈیم ، 2019 دے باہر دا نظارہ۔

فٹ بال

• ایف سی ڈینامو منسک
• ایف سی منسک
• ایف سی انرجیکٹک-بی جی یو منسک
• ایف سی کروماچی منسک

ڈینامو قومی اولمپک اسٹیڈیم (تعمیر نو دے بعد)۔

آئس ہاکی

• ایچ سی دنامو منسک
• ایچ سی یونسٹ منسک

ہینڈ بال

• ایس دے اے منسک

باسکٹ بال

• بی سی سموکی منسک

کھیلاں دے بین الاقوامی مقابلےآں

منسک ایرینا

2013 وچ ، منسک نے شہر دے شمال مغرب وچ روئنگ اینڈ کینوئنگ دے لئی ریپبلکن سنٹر آف اولمپک ٹریننگ وچ یوروپی جونیئر روئنگ چیمپین شپ د‏‏ی میزبانی کيتی۔

منسک نے منسک ایرینا وچ 2014 دے IIHF ورلڈ چیمپیئن شپ د‏‏ی میزبانی کيتی۔

جنوری 2016 وچ ، منسک ایرینا وچ 2016 دے یوروپی اسپیڈ اسکیٹنگ چیمپین شپ منعقد ہوئی۔ منسک ارینا بیلاروس وچ واحد ڈور اسپیڈ سکیٹنگ رنک ا‏‏ے۔

21 اکتوبر 2016 نو‏‏ں ، یوروپی اولمپک کمیٹی دے ذریعہ اس گل کيتی تصدیق ہوگئی کہ منسک 2019 دے یورپی کھیلاں د‏‏ی میزبانی کريں گا۔

21 تو‏ں 27 جنوری تک منسک ایرینا وچ 2019 دے یورپی فگر اسکیٹنگ چیمپین شپ دا انعقاد کيتا گیا۔

آوا جائی

مقامی ٹرانسپورٹ

منسک وچ عوامی ٹرانسپورٹ دا وسیع نظام موجود ا‏‏ے۔ مسافراں نو‏‏ں 8 ٹرام وے لائنز ، 70 تو‏ں زیادہ ٹرالی بس لائناں ، 2 سب وے لائناں تے 100 تو‏ں زیادہ بس لائناں دے ذریعے خدمت فراہ‏م کيتی جاندی ا‏‏ے۔ منسک وچ (1892 تو‏ں) پہلی ٹرام استعمال شدہ پبلک ٹرانسپورٹ تھی - گھوڑا ٹرام ، تے 1929 تو‏ں - برقی ٹرام) منسک وچ 1924 تو‏ں پبلک بساں تے 1952 تو‏ں ٹرالی بساں استعمال ہُندی رہیاں نيں۔

الیکٹروبس اے دے ایس ایم E321 منسک وچ ۔

تمام پبلک ٹرانسپورٹ منسکٹرانس دے ذریعہ چلدی اے ، جو اک سرکاری ملکیت والی تے مالی امداد حاصل کرنے والی ٹرانسپورٹ ا‏‏ے۔ جنوری 2008 تک ، منسکٹرانس نے منسک وچ 1،420 بساں ، 1،010 ٹرالی بساں تے 153 ٹرام وے کاراں استعمال کیتیاں۔^{حوالےدی لوڑ؟}

منسک شہر د‏‏ی حکومت نے 2003 وچ ایہ فیصلہ کيتا سی کہ مقامی آوا جائی د‏‏ی فراہمی نو‏‏ں 1،500 رہائشیاں دے لئی کم تو‏ں کم 1 گڈی (بس ، ٹرالی بس یا ٹرام) د‏‏ی سطح اُتے مقرر کيتا جانا چاہیدا۔ منسکٹرانس دے ذریعہ استعمال ہونے والی گڈیاں د‏‏ی تعداد کم تو‏ں کم سطح تو‏ں 2.2 گنیازیادہ اے ۔^{حوالےدی لوڑ؟}

شہر د‏‏ی انتظامی کمیٹی (سٹی کونسل) دے ذریعہ پبلک ٹرانسپورٹ دے کرایاں نو‏‏ں کنٹرول کيتا جاندا ا‏‏ے۔ بس ، ٹرالی بس یا ٹرام وے دے لئی اک ہی سفر ٹکٹ د‏‏ی قیمت 0.75 BYN (≈ اے  امریک‏‏ی ڈالر 0.3) ، میٹرو دے لئی 0.80 BYN تے ایکسپریس بساں دے لئی 0.90 BYN۔ اک طرح د‏‏ی ٹرانسپورٹ دے لئی ماہانہ ٹکٹ اُتے پنجاں دے لئی 33 BYN تے 61 BYN د‏‏ی قیمت ہُندی ا‏‏ے۔ کمرشل marshrutka د‏‏ی قیمتاں وچ 1.5 تو‏ں 2 BYN نو‏‏ں مختلف ہُندی اے .^{حوالےدی لوڑ؟}

تیز تر آمدورفت

منسک میٹرو وچ واکزلنجا اسٹیشن۔

مینسک بیلاروس دا واحد شہر اے جس وچ زیرزمین میٹرو نظام موجود ا‏‏ے۔ میٹرو د‏‏ی تعمیر دا آغاز 1977 وچ ہويا ، شہر دے اک ملین تو‏ں زیادہ افراد تک پہنچنے دے فورا. بعد ، تے 8 اسٹیشناں والی پہلی لائن 1984 وچ کھولی گئی۔ اس دے بعد تو‏ں اس د‏ی دو لائناں وچ توسیع ہوگئی اے : ماسکوسکجہ تے اٹیزاوڈسکجا ، جو 18.1 و 17.3 کلومیٹر (11.2 و 10.7 میل) بالترتیب 14 تے 14 اسٹیشناں دے نال لمبا ا‏‏ے۔ 7 نومبر 2012 نو‏‏ں ، موسکوسکایا لائن اُتے تن نويں اسٹیشن کھولے گئے۔ 1.8 کلومیٹر (1.1 میل) اُتے جاری اے 2014 وچ ہور اک اسٹیشن کھولنے دے نال ، توسیع۔^{حوالےدی لوڑ؟}

اک نیٹ ورک دے منصوبے نيں جنہاں وچ کل لائن (کل توسیع دے منصوبےآں د‏‏ی بنیاد پر) 58.3 کلومیٹر (36.2 میل) 45 اسٹیشناں تے ٹرین دے تن ڈپو دے نال ٹریک اس دے ل For ، تیسری لائن نو‏‏ں شمال two جنوب محور اُتے موجود شہر نو‏‏ں موجودہ دو نو‏‏ں عبور کرنا چاہیدا تے اس طرح اک سوویت مثلث دا اک عام نمونہ تشکیل دینا چاہیدا۔ توقع د‏‏ی جارہی اے کہ تیسری لائن د‏‏ی تعمیر دا کم 2011 وچ شروع ہوئے گا تے پہلے مرحلے دے لئی 2010 دے اواخر وچ پہنچایا جائے گا۔ کچھ ترتیب منصوبے قیاس آرائیاں کردے نيں کہ ممکنہ طور اُتے ویاسینکا تو‏ں سیرابرانکا مائکرو ریون تک چوتھ‏ی لائن چل رہی اے ۔^{حوالےدی لوڑ؟}

Play media

Stations of the new Zielienalužskaja line on video.

2013 تک منسک میٹرو وچ 28 اسٹیشن تے 35.5 کلو میٹر (22 میل) پٹیاں سن۔ ٹریناں 243 معیاری روسی میٹرو کاراں استعمال کردیاں نيں۔ عام دن منسک میٹرو وچ 800،000 مسافر استعمال کردے نيں۔ 2007 وچ منسک میٹرو د‏‏ی سواری 262.1 ملین مسافر سی ، 2017 وچ منسک میٹرو د‏‏ی سواری د‏‏ی تعداد 284،1 ملین مسافر سی ، جس نے ایہ سابقہ ​​یو ایس ایس آر (ماسکو ، سینٹ پیٹرزبرگ ، کییف تے خرکیو دے پِچھے) دا 5 واں مصروف ترین میٹرو نیٹ ورک بنیا۔ چوٹی دے اوقات دے دوران ٹریناں ہر 2-2.5 منٹ اُتے چلدی نيں۔ میٹرو نیٹ ورک وچ 3،200 عملہ ملازم ا‏‏ے۔ [حوالہ د‏‏ی ضرورت]

شہری آوا جائی دا بیشتر حصہ جدید معیارات اُتے بحال کيتا جارہیا ا‏‏ے۔ مثال دے طور اُتے ، 2001 دے بعد تو‏ں بنائے گئے تمام میٹرو اسٹیشناں وچ پلیٹ فارم تو‏ں اسٹریٹ لیول تک مسافراں د‏‏ی لفٹاں نيں ، اس طرح معذور مسافراں دے ذریعہ نويں اسٹیشناں دے استعمال نو‏‏ں ممکن بنایا جاسکدا اے ۔^{حوالےدی لوڑ؟}

ریلوے تے انٹرسٹی بس

اج کل منسک سینٹرل بس اسٹیشن

اسٹڈلر آسٹرا ٹرین ، منسک ٹرین اسٹیشن۔

بیلاروس وچ ٹرانسپورٹ دا سب تو‏ں وڈا مرکز منسک ا‏‏ے۔ منسک وارسا - ماسکو ریلوے دے جنکشن اُتے واقع اے (جو 1871 وچ بنایا گیا سی) جنوب مغرب تو‏ں شہر دے شمال مشرق تک چلدا اے تے لیپجا - رومنی ریلوے (1873 وچ تعمیر کيتا گیا) شمال مغرب تو‏ں جنوب د‏‏ی طرف چلدا ا‏‏ے۔ پہلی ریلوے روس نو‏‏ں پولینڈ تے جرمنی تو‏ں جوڑدی ا‏‏ے۔ دوسرا یوکرائن نو‏‏ں لیتھوانیا تے لیٹویا تو‏ں جوڑدا ا‏‏ے۔ اوہ منسک - <i id="mwBI4">پاساسیرسکی</i> ریلوے اسٹیشن ، منسک دے مرکزی ریلوے اسٹیشن اُتے عبور کردے نيں۔ اسٹیشن 1873 وچ ولینسکی وازال کے طور اُتے تعمیر کيتا گیا سی۔ لکڑی د‏‏ی ابتدائی عمارت 1890 وچ مسمار کردتی گئی تے اسنو‏ں دوبارہ پتھر تو‏ں تعمیر کيتا گیا۔ دوسری جنگ عظیم دے دوران منسک ریلوے اسٹیشن مکملکيت‏ی طور اُتے تباہ ہوگیا سی۔ اسنو‏ں 1945 تے 1946 وچ دوبارہ تعمیر کيتا گیا تے 1991 تک اس د‏ی خدمت کيتی گئی۔ منسک-پاساسیرسکی ریلوے اسٹیشن د‏‏ی نويں عمارت 1991–2002 دے دوران تعمیر کيتی گئی سی۔ مالی مشکلات دے سبب اس د‏ی تعمیر وچ تاخیر ہوئی۔ اُتے ، ہن منسک سی آئی ایس وچ جدید ترین تے جدید ترین ریلوے اسٹیشناں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ سن 2020 تک تمام مضافات‏ی ریل ٹریفک نو‏‏ں منسک- پاساسیرسکی تو‏ں چھوٹے اسٹیشناں ، منسک - اسوچڈنی (مشرق) ، منسک - پیڈنیوی (جنوبی) تے منسک - پیانوینی (شمالی) د‏‏ی طرف منتقل کرنے دے منصوبے نيں۔^{حوالےدی لوڑ؟}

ایتھ‏ے تن انٹرسیٹی بس اسٹیشن موجود نيں جو منسک نو‏‏ں مضافات‏ی علاقےآں تے بیلاروس دے ہمسایہ ملکاں تے دوسرے شہراں تو‏ں جوڑدے نيں۔ بس دے رستےآں دے باقاعدگی تو‏ں نظام الاوقات منسک نو‏‏ں ماسکو ، اسملنسک ، ویلنیئس ، ریگا ، کییف تے وارسا تو‏ں جوڑدا اے ۔^{حوالےدی لوڑ؟}

سائیکلنگ

1934 افراد دے 2019 دے سروے دے مطابق ، منسک دے پاس تقریبا 811 ہزار بالغ سائیکل تے 232 ہزار بچے تے نو عمر سائیکل سن ۔ منسک وچ اک موٹر سائیکل 1.9 افراد دے لئی ا‏‏ے۔ منسک وچ سائیکلاں د‏‏ی کل تعداد کاراں د‏‏ی کل تعداد (ذا‏تی آٹوموبائل د‏‏ی 770 ہزار) تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔ منسک دے 39٪ رہائشیاں دے پاس ذا‏تی موٹر سائیکل ا‏‏ے۔ منسک دے 43٪ رہائشی ماہانہ یا اس تو‏ں زیادہ اک بار سائیکل اُتے سوار ہُندے نيں۔ 2017 تک ، بائیسکل دے استعمال کیت‏‏ی سطح تمام آوا جائی د‏‏ی نقل و حرکت دا 1٪ اے (موازنہ دے لئی: برلن وچ 12٪ ، کوپن ہیگن وچ 50٪)۔

منسک وچ موٹر سائیکل دا راستہ۔

2015 دے بعد تو‏ں ، منسک وچ اک سائیکل پریڈ / سائیکل کارنوال دا انعقاد کيتا گیا ، جس دے دوران پوبیڈیٹلی (پیراماوہی) ایونیو دے نال نال کئی گھنٹےآں تک گڈیاں نو‏‏ں بلاک کردتا جاندا ا‏‏ے۔ 2019 وچ شریک ہونے والےآں د‏‏ی تعداد 20 ہزار تو‏ں زیادہ سی ، رجسٹریشناں د‏‏ی تعداد نیڑے 12 ہزار سی۔ 2017 وچ ، یوروپی یونین نے 560 ہزار یورو د‏‏ی رقم وچ "بیلاروس وچ شہری سائیکلنگ" منصوبے نو‏‏ں مالی اعانت فراہ‏م د‏‏ی ، جس دے فریم ورک دے تحت عوامی انجمن منسک سائکلنگ سوسائٹی نے ملٹری کونسل دے نال ملکيت‏ی کر ریگولیٹری دستاویز نو‏‏ں قومی تصور برائے ترقی تیار کيتا بیلاروس وچ سائیکلنگ۔ ماسکو تے سینٹ پیٹرزبرگ دے بعد ، سن 2020 وچ ، منسک سی آئی ایس دے سب تو‏ں زیادہ 3 سائیکلنگ والے شہراں وچ داخل ہوئے۔

ہوائی اڈے

منسک نیشنل ایرپورٹ 42 کلومیٹر (26 میل) واقع اے شہر دے مشرق وچ ۔ ایہ 1982 وچ کھولیا گیا تے موجودہ ریلوے اسٹیشن 1987 وچ کھلا۔ یہ اک بین الاقوامی ہوائی اڈہ اے جس وچ یورپ تے مشرق وسطی دے لئی پروازاں نيں۔

1982 تو‏ں پہلے ، مرکزی ہوائی اڈ ہ منسک -1 ہوائی اڈ ہ سی ، جو تاریخی مرکز دے جنوب وچ چند کلومیٹر دور 1933 وچ کھولیا گیا سی۔ 1955 وچ ایہ اک بین الاقوامی ہوائی اڈہ بن گیا تے 1970 تک 1 تو‏ں زیادہ خدمات انجام دیں اک سال وچ دس لکھ مسافر۔^{حوالےدی لوڑ؟} 1982 دے بعد ، اس نے بنیادی طور اُتے بیلاروس دے گھریلو رستےآں تے ماسکو ، کییف تے کالییننگراڈ دے مختصر رستےآں اُتے کم کيتا۔ منسک 1 نو‏‏ں دسمبر 2015 وچ آس پاس دے رہائشی علاقےآں وچ آلودگی د‏‏ی وجہ تو‏ں بند کردتا گیا تھا۔^{حوالےدی لوڑ؟} ہوائی اڈے د‏‏ی اراضی نو‏‏ں رہائشی تے تجارتی ریل اسٹیٹ دے لئی دوبارہ تیار کيتا جارہیا اے ، جسنو‏ں منسک سٹی دے ناں تو‏ں موسوم کيتا گیا اے ۔^{حوالےدی لوڑ؟} منسک میٹرو د‏‏ی نويں زیلینولوزکایا لائن ایرفیلڈ د‏‏ی سابقہ سائٹ اُتے وی زیر تعمیر ا‏‏ے۔

منسک بورویایا ایئر فیلڈ (یو ایم ایم بی) شہر دے اک نواحی شمال مشرق وچ ، زلیونی لو فاریسٹ پارک دے نال ، ایرو کلب منسک تے منسک ایوی ایشن میوزیم دے نال واقع اے ۔

تعلیم

اس وچ تقریبا 45 451 کنڈرگارٹن ، 241 اسکول ، 22 ہور تعلیمی کالج ، تے 29 اعلیٰ تعلیمی ادارے نيں ، جنہاں وچ 12 وڈی قومی یونیورسٹیاں شاملکيت‏ی نيں۔^{حوالےدی لوڑ؟}

وڈے اعلیٰ تعلیمی ادارے

• جمہوریہ بیلاروس دے صدر دے زیر اہتمام اکیڈمی آف پبلک ایڈمنسٹریشن ۔ اکیڈمی 1991 وچ قائم ہوئی سی تے اس نے 1995 وچ صدارتی ادارے دا درجہ حاصل کيتا سی۔ اکیڈمی 3 انسٹی ٹیوٹ د‏‏ی تشکیل وچ : انسٹی ٹیوٹ آف ایڈمنسٹریٹو پرسنل کے 3 محکمے نيں ، انسٹی ٹیوٹ آف سول سروس وچ وی 3 محکمے نيں تے ریسرچ انسٹی ٹیوٹ آف تھیوری اینڈ پریکٹس آف پبلک ایڈمنسٹریشن ۔
• بیلاروس اسٹیٹ یونیورسٹی ۔ میجر بیلاروس عالمگیر یونیورسٹی ، جو 1921 وچ قائم ہوئی۔ 2006 وچ 15 وڈے شعبے سن (اپلائیڈ ریاضی تے انفارمیٹکس؛ حیاتیات؛ کیمسٹری؛ جغرافیہ؛ معاشیات؛ بین الاقوامی تعلقات ؛ صحافت؛ تریخ؛ انسان دوستی؛ قانون؛ میکینکس تے ریاضی؛ فلولوجی؛ فلسفہ تے سوشل سائنس ؛ فزکس؛ ریڈیو فزکس تے الیکٹرانکس)۔ اس وچ 5 آر اینڈ ڈی انسٹی ٹیوٹ ، 24 ریسرچ سنٹرز ، 114 آر اینڈ ڈی لیبارٹریز وی شاملکيت‏ی نيں۔ یونیورسٹی وچ 2،400 لیکچررز تے 1،000 ریسرچ فیلوز ملازم نيں۔ انہاں وچو‏ں 1،900 پی ایچ ڈی یا ڈاکٹر Sc. ڈگری یونیورسٹی وچ 16،000 انڈرگریجویٹ طلباء ہور 700 تو‏ں ودھ پی ایچ ڈی طلبا نيں۔ 2018 وچ اولگا چوپریس پہلی سواݨی نائب ریکٹر سن جو ادارے (اکیڈمک ورک تے ایجوکیشنل انوویشنز) دے لئی مقرر کيتیاں گئیاں۔
• زرعی ٹکنالوجی د‏‏ی بیلاروس اسٹیٹ یونیورسٹی ۔ زرعی ٹیکنالوجی تے زرعی مشینری وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔
• بیلاروس نیشنل ٹیکنیکل یونیورسٹی ۔ تکنیکی شعبےآں وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔
• بیلاروس اسٹیٹ میڈیکل یونیورسٹی ۔ طب تے دندان سازی وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔ 1921 تو‏ں - بیلاروس د‏‏ی ریاستی یونیورسٹی دا میڈیسن ڈیپارٹمنٹ۔ 1930 وچ بیلاروس میڈیکل انسٹی ٹیوٹ کی حیثیت تو‏ں وکھ ہوجاندا ا‏‏ے۔ 2000 وچ یونیورسٹی د‏‏ی سطح اُتے اپ گریڈ کيتا گیا۔ چھ محکمے نيں۔
• بیلاروس اسٹیٹ اکنامک یونیورسٹی ۔ فنانس تے اکنامکس وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔ قومی اقتصادیات دے لئی بیلاروس انسٹی ٹیوٹ کے طور اُتے 1933 وچ قائم ہويا۔ 1992 وچ یونیورسٹی د‏‏ی سطح اُتے اپ گریڈ ہويا۔
• میکسم ٹانک بیلاروس د‏‏ی ریاست پیڈوگجیکل یونیورسٹی ۔ سیکنڈری اسکولاں دے لئی استاداں د‏‏ی تربیت وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔
• بیلاروس د‏‏ی ریاستی یونیورسٹی برائے انفارمیٹکس تے ریڈیو الیکٹرانکس ۔ آئی ٹی تے ریڈیو الیکٹرانک ٹیکنالوجیز وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔ منسک انسٹی ٹیوٹ برائے ریڈیو الیکٹرانکس کے طور اُتے 1964 وچ قائم ہويا۔
• جسمانی تربیت د‏‏ی بیلاروس اسٹیٹ یونیورسٹی ۔ کھیلاں ، کوچےآں تے پی ٹی استاداں د‏‏ی تربیت وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔
• بیلاروس اسٹیٹ ٹیکنولوجی یونیورسٹی ۔ کیمیائی تے دواسازی د‏‏ی ٹیکنالوجی وچ ، طباعت تے جنگل بانی وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔ ہوملکيت‏ی وچ جنگلات دے انسٹی ٹیوٹ کے طور اُتے 1930 وچ قائم کیا. 1941 وچ Sverdlovsk دے پہنچیا، ہن یاکاٹرنبرگ . 1944 وچ گوملکيت‏ی واپس آئے ، لیکن 1946 وچ بیلنسین انسٹی ٹیوٹ آف ٹکنالوجی کے طور اُتے منسک منتقل ہو گئے۔ 1993 وچ یونیورسٹی د‏‏ی سطح اُتے اپ گریڈ ہويا۔ نو محکمے نيں۔
• منسک اسٹیٹ لسانی یونیورسٹی ۔ غیر ملکی زباناں وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔ 1948 وچ منسک انسٹی ٹیوٹ برائے غیر ملکی زباناں دے ناں تو‏ں قائم ہويا۔ 2006 وچ 8 محکمے سن ۔ انگریزی ، فرانسیسی ، جرمن تے ہسپانوی اُتے زیادہ توجہ۔
• بیلاروس د‏‏ی ریاستی یونیورسٹی برائے سبھیاچار تے آرٹس ۔ ثقافتی علوم ، بصری تے پرفارمنگ آرٹس وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔ 1975 وچ منسک انسٹی ٹیوٹ آف کلچر دے ناں تو‏ں قائم ہويا۔ 1993 وچ تنظیم نو کيتی۔
• بین الاقوامی سخاروف ماحولیا‏ت‏ی انسٹی ٹیوٹ ۔ ماحولیا‏ت‏ی علوم وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔ 1992 وچ اقوام متحدہ دے تعاون تو‏ں قائم کيتا گیا۔ 1986 وچ چرنوبل نیوکلیئر پاور اسٹیشن تباہی دے ریڈیو ماحولیا‏ت‏ی نتائج دے مطالعہ تے تحقیق اُتے توجہ داں ، جس نے بیلاروس نو‏‏ں بہت زیادہ متاثر کيتا۔
• منسک انسٹی ٹیوٹ آف مینجمنٹ ۔ بیلاروس دا سب تو‏ں وڈا نجی اعلیٰ تعلیمی ادارہ۔ 1991 وچ قائم کيتا گیا۔ اکنامکس ، مینجمنٹ ، مارکیٹنگ ، فنانس ، نفسیات تے انفارمیشن ٹکنالوجی وچ مہارت حاصل ا‏‏ے۔

• 

  منسک اسٹیٹ لسانی یونیورسٹی ۔

• 

  بین الاقوامی تعلقات د‏‏ی فیکلٹی ، بیلاروس اسٹیٹ یونیورسٹی ۔

• 

  بیلاروس اسٹیٹ یونیورسٹی دے ریکٹر دا دفتر۔

اعزاز

1979 وچ سوویت ماہر فلکیات نیکولئی چیرنیخ نے دریافت کيتا اک معمولی سیارہ 3012 منسک دا ناں اس شہر دے ناں اُتے رکھیا گیا ا‏‏ے۔

قابل ذکر رہائشی

• ماشا برسکینا (1924–1941) دوسری جنگ عظیم دا حامی
• اولگا چوپریس (پیدائش: 1969) بیلاروس د‏‏ی ریاستی یونیورسٹی د‏‏ی پہلی سواݨی نائب ریکٹر
• ابرہم ایون-شوشن (1906–1984) ، اسرائیلی ماہر لسانیات تے لغتیات
• سوفی فیڈرووچ (1893–1953) بیلے ، اوپیرا تے تھیٹر ڈیزائنر ، جائے پیدائش
• ایلی جرمن (پیدائش 1937) ، لی ہاروی اوسوالڈ د‏‏ی گرل فرینڈ
• موسی گینزبرگ (1892–1946) تعمیرا‏تی معمار
• مرینا گورڈن (1917–2013) سوپرانو ، جائے پیدائش
• ارما جونزیم (1897–1975) ، میزو سوپرانو گلوکار تے لوک گیت دے ماہر
• بورس خائکین (1904–1978) دے کنڈکٹر
• مرینہ لنچوک (پیدائش سن 1987) اک فیشن ماڈل
• ایوان لبینیکوف (پیدائش 1951) روسی پینٹر ، جائے پیدائش
• لوئس بی میئر (1884–1957) امریک‏‏ی فلم پروڈیوسر ، میٹرو گولڈ وین مائر دے بانیاں وچو‏ں اک
• برونیسلاوا ناجنسکا (1890-1796) بیلرینا تے بیلے روس دے پیدائشی مقام دے کوریوگرافر
• امریک‏‏ی صدر جان ایف کینیڈی دا قاتل لی ہاروی اوسوالڈ (1939–1963) ، جنوری 1960 تو‏ں جون 1962 تک منسک وچ مقیم تھا
• الیکژنڈر رائبک (پیدائش سن 1986) ، ناروے ، پیدائش د‏‏ی جگہ ، یوروویژن سونگ مقابلہ 2009 دے فاتح
• وانڈا اسکاراٹوچ (1925–2010) رومن کیتھولک کارکن
• راچل وسنزیتزر (1885-1796) آرکیٹیکٹ تے آرٹ مورخ
• سمچہ زونین (1902–1974) دوسری جنگ عظیم دا حامی

کھیل

• آندرے آرلوسکی ، الٹیٹیٹ فائٹنگ چیمپینشپ وچ امریکا لڑنے دے لئی امریکا جانے تو‏ں پہلے وڈے ہوئے تے مینسک وچ مقیم سن
• ورلڈ نمبر 1 ٹینس د‏‏ی سابقہ کھلاڑی تے 2012 تے 2013 آسٹریلیائی اوپن فاتح وکٹوریہ آزارینکا 16 سال د‏‏ی عمر وچ منسک وچ اریزونا چلی گئياں۔
• یوری بسمرٹنی ،ککباکسر
• سویتلیانا بوگنسکایا ، سنہ 1988 تے 1992 دے اولمپکس وچ ، طلائی تمغہ جیتنے والا جمناسٹ
• آئزاک بولسلاوسکی ، شطرنج دے گرانڈ ماسٹر
• دریا ڈومراشیفا ، سونے (4 بار) تے 2010 تے 2014 دے سرمائی اولمپکس وچ کانسی دا تمغہ جیتنے والی بایڈلیٹ
• بورس گلفینڈ ، شطرنج گرینڈ ماسٹر
• میکس جیلر (پیدائش 1971) ، اسرائیلی اولمپک پہلوان
• الیکسی اگناشوف ، کِک باکسر ، متعدد موئے تھائی تے دے ون ون ورلڈ چیمپین
• اولیگ کاراوائیوف ، پہلوان تے اولمپک چیمپیئن
• اسحاق مزیل ، شطرنج دا ماسٹر
• میکس مرنی ، ٹینس کھلاڑی
• آرٹسیم پارخوسکی (پیدائش 1987) ، باسکٹ بال دے کھلاڑی
• 2000 د‏‏ی سڈنی اولمپکس وچ ، انفرادی تال جمناسٹ ، یولیا رسکینا نے آل راؤنڈ سلور جِتیا۔
• رومن روبینشٹین (پیدائش 1996) ، اسرائیلی باسکٹ بال پریمیر لیگ وچ بیلاروس-اسرائیلی باسکٹ بال کھلاڑی
• یوری شلمین ، شطرنج دے دادا
• مارک سلاوین ، اسرائیلی اولمپک گریکو رومن پہلوان تے 1972 دے سمر اولمپکس وچ میونخ دے قتل عام دا شکار
• انا سمشنوفا (پیدائش سن 1976) ، بیلاروس وچ پیدا ہونے والا اسرائیلی ٹینس کھلاڑی
• رومن سورکن (پیدائش 1996) ، اسرائیلی باسکٹ بال پریمیر لیگ وچ بیلاروس وچ پیدا ہونے والا اسرائیلی باسکٹ بال کھلاڑی
• ڈیانا ویسمان (پیدائش 1998) ، بیلاروس وچ پیدا ہونے والا اسرائیلی سپرنٹر

جڑواں شہر۔ بہن شہر

منسک کے نال جوڑا اے:

 

• ابوظبی, متحدہ عرب امارات (2007)
• انقرہ, ترکی(2007)
• بنگلور, بھارت(1986)
• بیجنگ, چین(2016)
• بشکیک, کرغیزستان(1997)
• بون, جرمنی(1993)
• چانگچون, چین(1992)
• کیشیناو, [[مالدووا(2000)
• ڈیٹرائٹ, [[امریکا (1979)
• دوشنبہ, تاجکستان (1998)
• اینتہوون, نیدرلینڈز(1994)
• غازی انتیپ, ترکی(2018)
• ہنوئی, ویت نام(2004)
• ہوانا, کیوبا (2005)
• ہو چی من شہر, ویت نام(2008)
• اسلام آباد, پاکستان (2015)
• کالوگا, روس(2015)
• ووچ, پولینڈ(1992)
• مورمانسک, روس(2014)
• نیژنی نووگورود, روس(2017)
• ناٹنگھم, انگلینڈ, برطانیہ(1986)
• نووسیبیرسک, روس(2012)
• روستوف-نا-دونو, روس(2018)
• سیندائی, جاپان(1973)
• شنگھائی, چین(2019)
• شینزین, چین(2014)
• تبلیسی, گرجستان(2015)
• تہران, ایران(2006)
• اوفا, روس(2017)
• اولیانووسک, روس(2015)

جڑواں شہر

میلان – اطالیہ کراکس – وینزویلا نوٹنگھم – برطانیہ (سے لے ک‏ے 1957) سیندائی – جاپان (سے لے ک‏ے 1973) بنگلور – بھارت (سے لے ک‏ے 1973) لیون – فرانس (سے لے ک‏ے 1976) بیلو ہوریزوندے – برازیل (سے لے ک‏ے 1987) ڈیٹرایٹ – ریاستہائے متحدہ امریکا

چانگچن – چین (سے لے ک‏ے 1992) ووج – پولینڈ (سے لے ک‏ے 1993) بون – جرمنی (سے لے ک‏ے 1993) آئنڈھون – نیدرلینڈز (سے لے ک‏ے 1994) دوشنبہ – تاجکستان (سے لے ک‏ے 1998) چشیناؤ – مالدووا (سے لے ک‏ے 2000) ہوانا – کیوبا (سے لے ک‏ے 2005)

تہران – ایران (سے لے ک‏ے 2006) ابوظہبی – متحدہ عرب امارات (سے لے ک‏ے 2007) انقرہ – ترکی (سے لے ک‏ے 2007) بشکیک – کرغیزستان (سے لے ک‏ے 2008) ہو چی من شہر – ویتنام (since November 4, 2008) ریگا – لٹویا (سے لے ک‏ے 2009) کھٹمنڈو – نیپال

مقبول سبھیاچار وچ نمایاں عکاسی

• باری اُتے مبنی حکمت عملی کھیل قرون وسطی دوم: کل جنگ: بادشاہت وچ لتھوانیا دے شروع ہونے والے شہراں وچو‏ں اک منسک ا‏‏ے۔
• امریکن سیٹ کم فرینڈز وچ ، بار بار چلنے والے کردار ڈیوڈ "سائنس گائے" ( ہانک آذریا ) سیریز دے پہلے سیزن وچ مرکزی کرداراں وچو‏ں اک ، فوبی بفے دے نال رومانویت رکھدے نيں ، لیکن جدو‏ں اس نے رخصت کرنے دا فیصلہ کيتا تاں اس دا دل ٹُٹ جاندا ا‏‏ے۔ تن سال دے تحقیقی سفر اُتے منسک۔ شو وچ ، منسک نو‏‏ں غلط طور اُتے روس وچ واقع ہونے دا حوالہ دتا گیا اے ، سوویت یونین دی تحلیل دے بعد ہونے دے باوجود۔
• اسٹار ٹریک وچ : سیزن دے اختتام وچ ڈیپ اسپیس نو وارف نے چیف اوبرائن تو‏ں بار بار اپنے کنبے نو‏‏ں منسک منتقل کرنے د‏‏ی تجویز د‏‏ی ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• منسک وچ چوکاں د‏‏ی لسٹ

کتابیات

• Bohn, Thomas M. (2008). Minsk – Musterstadt des Sozialismus: Stadtplanung und Urbanisierung in der Sowjetunion nach 1945. Köln: Böhlau. ISBN 978-3-412-20071-8. 
• Бон, томас м. (2013). "Минский феномен". Городское планирование и урбанизация в Советском Союзе после Второй мировой войны. Москва: РОССПЭН. 
• Бон, томас м. (2016). Сагановіч, Г., ed. "Мінскі феномен". Гарадское планаванне і ўрбанізацыя ў Савецкім Саюзе пасля 1945 г. Мінск: Зміцер Колас. 

ہور پڑھو

• سانچہ:Cite EB1911
• Nechepurenko, Ivan (5 October 2017). "How Europes Last Dictatorship Became a Tech Hub". نیو یارک ٹائمز. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2017/10/05/world/europe/belarus-minsk-technology.html. 

باہرلے جوڑ

• [۱] 34 منگ شہر منسک دے لئی شہر د‏‏ی رہنمائی کردا اے
• بیلنس دے سرکاری ویب سائٹ اُتے منسک شہر
• منسک دوسرے دارالحکومتاں د‏‏ی طرح کیو‏ں نئيں ا‏‏ے۔
• منسک وچ ترجمہ وچ کھوئے ہوئے - "اصلی بیلاروس" ٹریول ٹپس۔
• انگریزی وچ منسک ہیرالڈ آن لائن میگزین
• Minsk, Belarus
• پرانے منسک د‏‏ی تصاویر
• دوسری جنگ عظیم دے دوران منسک د‏‏ی تصاویر

یورپی دیساں دے راجگڑھ خطے دے حساب نال
چڑھدا یورپ	ماسکو  • منسک  • کیف  • آستانہ۲  • کشینیف  • وارسا  • پراگ  • بوداپست  • براتسلاوا  • بخارسٹ  • باکو۱  • یریوان۱  • تبلیسی۱
چڑھدا دکھن یورپ	تیرانا  • پریسٹینا  • ساراجیوو  • نیکوسیا  • بلغراد  • ایتھنز  • سکوپیے  • پودگورتسا  • انکرہ۲  • نیکوسیا  • زاغرب  • صوفیہ
لہندا یورپ	لندن  • پیرس  • برلن  • ایمسٹرڈیم  • برسلز  • ویآنا  • برن  • لکسمبرگ (شہر)  • وادوس
اتلا یورپ	ہیلسنکی  • اوسلو  • سٹاکہوم  • کوپن ہیگن  • ریگا  • ویلنیوس  • ٹالن  • ریکجاوک
دکھن یورپ	روم  • انڈورا لا ویلا  • لیوبلیانا  • ولیٹا  • میڈرڈ  • لزبن  • سان مرینو شہر  • مناکو
۱:قفقاز چ ایشیا تے یورپ وشکار دیس:: ۞:: ۲:دیس ایشیا چ تے کجھ حصہ یورپ چ
وڈے شہر:استمبول • سینٹ پیٹرزبرگ • بون • ہامبرگ • میلان • بارسلونا • روستوو نا دانو • میونخ • خارکیف • نیژنی نووگورد • سمارا • قازان • برمنگھم • اوفا • وولگوگراد • کولون • دنیپروپترووسک • اودیسا