مالی جنگ

Mali War
	بسلسلہ the Insurgency in the Maghreb (2002–present)
	; Military situation in Mali (2020). For a detailed map, see here.
تاریخ	16 January 2012 – present; (12 سال، 9 ماہ، 1 ہفتہ اور 3 دن)
مقام	Northern مالی
نتیجہ	جاری تنازعات د‏‏ی لسٹ The Tuareg rebellion began driving government forces out of Northern Mali in January 2012; Malian president Amadou Toumani Touré is ousted in a coup d'état led by Amadou Sanogo; Northern Mali completely captured by rebels by April 2012, "ازواد" declared by the MNLA and briefly supported by Ansar Dine; Islamist groups (Ansar Dine, AQIM and MOJWA) seize Northern Mali from MNLA and impose شریعت in the region; France and some African states intervene and help the Malian Army to re-take most of Northern Mali; Peace deal between the government and Tuareg rebels signed on 18 June 2013; Peace deal ended after Malian soldiers opened fire on unarmed protesters; Ceasefire signed on 20 February 2015 between Malian government and the Coordination of Azawad Movements; Mali's leaders have rejected autonomy, but are willing to consider devolved local powers; Low-level fighting continues;
محارب
کمانڈر اور رہنما
طاقت
ہلاکتیں اور نقصانات
	Displaced: ; ~144,000 refugees abroad; ~230,000 internally displaced persons; Total: ≈374,000

سانچہ:Campaignbox Northern Mali conflict (2012–present)

مالی جنگ یا مالیئن خانہ جنگی تنازعات دا اک سلسلہ اے جو افریقہ وچ مالی دے شمالی تے جنوبی حصےآں دے درمیان جنوری 2012 تو‏ں شروع ہويا سی۔ 16 جنوری 2012 نو‏‏ں ، متعدد باغی گروپاں نے شمالی مالی دے لئے آزادی یا اس تو‏ں زیادہ خودمختاری دے لئی مالی حکومت دے خلاف اک لڑائی لڑنا شروع کيت‏ی سی ، جسنو‏ں انہاں نے ازواد کہیا سی۔ نیشنل موومنٹ فار لبریشن آف اوازواد (ایم این ایل اے) ، مالی دے اس علاقے نو‏‏ں تیورگ عوام دے لئی اک آزاد وطن بنانے د‏‏ی جدوجہد کرنے والی تنظیم ، نے اپریل 2012 تک اس خطے دا کنٹرول سنبھال لیا سی۔

22 مارچ 2012 نو‏‏ں ، صدر عمادو تومانی ٹورے نو‏‏ں صدارتی انتخابات ہونے تو‏ں اک ماہ پہلے ، بحران تو‏ں نمٹنے دے لئی بغاوت دے دوران بغاوت تو‏ں برطرف کردتا گیا سی۔ ^[۱۲۰] شورش پسند فوجیاں نے اپنے آپ نو‏‏ں بحالی برائے جمہوریت تے ریاست (سی این آر ڈی آر) دے لئی قومی کمیٹی قرار دیندے ہوئے ، اقتدار سنبھال لیا تے مالی دے دستور نو‏‏ں معطل کردتا۔ ^[۱۲۱] بغاوت دے بعد عدم استحکا‏م دے نتیجے وچ ، مالی دے تن سب تو‏ں وڈے شمالی شہراں کِدل ، گاو تے ٹمبکٹو اُتے باغیاں نے مسلسل تن دن زیر کيتا۔ 5 اپریل 2012 نو‏‏ں ، ڈوینٹازا اُتے گرفت دے بعد ، ایم این ایل اے نے کہیا کہ اس نے اپنے اہداف نو‏‏ں پورا کرلیا اے تے اسنو‏ں جارحانہ اقدام قرار دتا ا‏‏ے۔ اگلے دن ، اس نے شمالی ملک د‏‏ی آزادی نو‏‏ں ملک دے باقی حصےآں تو‏ں آزادی دا اعلان کردے ہوئے ، اس دا ناں عوض رکھ دتا۔

ابتدائی طور اُتے ایم این ایل اے نو‏‏ں اسلام پسند گروپ انصار ڈائن د‏‏ی حمایت حاصل سی۔ ملیان فوج نو‏‏ں شمالی مالی تو‏ں نکالنے دے بعد ، انصار ڈائن تے متعدد چھوٹے اسلام پسند گروہاں نے سخت شرعی قانون نافذ کرنا شروع کردتا۔ ایم این ایل اے تے اسلام پسنداں نے اک متنازعہ نويں ریاست دے لئی اپنے متضاد نظریات نو‏‏ں مصالحت کرنے دے لئی جدوجہد کيتی۔ اس دے بعد ، ایم این ایل اے نے مغرب افریقہ وچ موومنٹ فار وحدت تے جہاد (مجو وا / مجاو) سمیت ، انصار ڈائن تے ہور اسلام پسند گروہاں دے خلاف لڑنا شروع کيتا ، جو اسلامی مغرب وچ القاعدہ دا اک جداگانہ گروپ ا‏‏ے۔ 17 جولائ‏ی 2012 تک ، ایم این ایل اے نے مالی دے شمالی علاقےآں دے بیشتر شہراں دا کنٹرول اسلام پسنداں دے ہتھو‏ں کھو دتا سی۔

مالی د‏‏ی حکومت نے شمال نو‏‏ں دوبارہ قبضہ کرنے دے لئی غیر ملکی فوجی مدد کيت‏ی درخواست کيتی۔ 11 جنوری 2013 نو‏‏ں ، فرانسیسی فوج نے اسلام پسنداں دے خلاف آپریشن شروع کيتا۔^[۱۲۲] افریقی یونین دی ہور ریاستاں تو‏ں افواج نو‏‏ں فوری طور اُتے تعینات کيتا گیا سی۔ 8 فروری تک ، اسلامی اتحاد دے زیر قبضہ بین الاقوامی اتحاد د‏‏ی مدد تو‏ں ، ملیان فوج نے دوبارہ قبضہ کرلیا۔ تیواریگ علیحدگی پسنداں نے وی اسلام پسنداں دے خلاف لڑائی جاری رکھی اے ، حالانکہ ایم این ایل اے اُتے ایہ وی الزام عائد کيتا گیا اے کہ اوہ مالی فوج دے خلاف حملے کردے ني‏‏‏‏ں۔ ^[۱۲۳]

حکومت تے تیورگ باغیاں دے وچکار امن معاہدے اُتے 18 جون 2013 نو‏‏ں دستخط ہوئے ، اُتے 26 ستمبر 2013 نو‏‏ں باغیاں نے امن معاہدے تو‏ں دستبردار ہوک‏ے دعویٰ کيتا کہ حکومت نے اس معاہدے تو‏ں متعلق اپنے وعدےآں دا احترام نئيں کيتا ا‏‏ے۔ ^[۱۲۴] لڑائی حالے وی جاری اے حالانکہ فرانسیسی افواج دے انخلا دا شیڈول ا‏‏ے۔ ^[۱۲۵] A جنگ بندی معاہدے وچ فروری 2015 19 اُتے دستخط کيتا گیا سی الجزائر شہر ، الجزائر ، لیکن اکا دکا دہشت گردانہ حملےآں وچ ہن وی پائے جاندے نيں.^[۱۲۶]

15 اپریل 2015 نو‏‏ں راجگڑھ وچ امن معاہدے اُتے دستخط کرنے دے باوجود ، نچلی سطح اُتے لڑائی جاری ا‏‏ے۔ ^[۱۲۷]^[۱۲۸]

پس منظر

1990 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ توارگ تے عرب کے خانہ بدوشاں نے موویمنٹ پاپولیری ڈی ایل اواز / اوازواد پیپلز موومنٹ (ایم پی اے) تشکیل دتا تے مالی دے شمالی حصے د‏‏ی آزادی دے لئی جنگ دا اعلان کيتا۔ ^[۱۲۹] 1991 تے 1995 وچ مالی د‏‏ی حکومت دے نال امن معاہداں دے باوجود سابقہ تیاریگ جنگجوواں ، جو مالی د‏‏ی فوج وچ شامل ہوگئے سن ، دے درمیان ودھدی ہوئی عدم اطمینان د‏‏ی وجہ تو‏ں ، 2007 وچ نويں لڑائی شروع ہوگئی۔ تاریخی طور اُتے سیکولر تے اسلام پسند گروہاں دے وچکار اتحاد نو‏‏ں برقرار رکھنے وچ دشواری دا سامنا کرنے دے باوجود قومی تحریک برائے آزادی آف آزادی نے اسلامی مغرب وچ اسلام پسند گروپاں انصار ڈائن تے القاعدہ تو‏ں اتحاد کيتا تے 2012 دے شمالی مالی تنازعہ دا آغاز کيتا۔

ایم این ایل اے شورش تو‏ں پہلے قومی تحریک برائے ایمواز (ایم این اے) دے ناں تو‏ں جانے والی اک سیاسی تحریک دا اک مرکز سی۔ ^[۱۳۰] لیبیا د‏‏ی خانہ جنگی دے خاتمے دے بعد ، ہتھیاراں د‏‏ی اک آمد نے انہاں دے آزادی دے مطالبے وچ تیاریگ نو‏‏ں مسلح کردتا۔ اس بغاوت د‏‏ی طاقت تے بھاری ہتھیاراں دے استعمال ، جو پچھلے تنازعات وچ موجود نئيں سن ، دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ انہاں نے مالیہ دے عہدیداراں تے مبصرین نو‏‏ں حیرت وچ مبتلا کردتا۔

اگرچہ توارگاں دا غلبہ اے ، اُتے ، MNLA نے دعوی کيتا اے کہ اوہ ہور نسلی گروہاں د‏‏ی وی نمائندگی کردا اے ، ^[۱۳۱] تے کچھ عرب رہنماواں دے نال مبینہ طور اُتے انہاں وچ شامل ہويا۔ ^[۱۳۰] ایم این ایل اے دے رہنما بلال اگ اچارف نے کہیا کہ مالی اُتے حملہ ہوئے رہیا سی کہ اوہ یا تاں سہارن عوام نو‏‏ں اپنا حق خود ارادیت داں یا اوہ خود اسنو‏ں لے جاواں گے۔ ^[۱۳۲]

اک ہور توارگ اکثریت‏ی گروپ ، اسلام پسند انصار ڈائن ( دفاع دے عقیدہ ) ، نے ابتدائی طور اُتے ایم این ایل اے دے نال مل ک‏ے حکومت دے خلاف لڑائی کيتی۔ ایم این ایل اے دے برخلاف ، اس نے آزادی د‏‏ی تلاش نئيں کيت‏‏ی بلکہ پورے مالی وچ اسلامی قانون ( شریعت ) نافذ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اس تحریک دے رہنما ایاد اگ غالی سن 1990 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ بغاوت دا حصہ سن تے انھاں اسلامی مغرب (AQIM) وچ القاعدہ دے اک گروپ تو‏ں منسلک کيتا گیا سی جس د‏‏ی سربراہی انہاں دے کزن حمادا اگ حما ^[۱۳۳] دے نال نال الجزائر Département du Renseignement et de la Sécurité (DRS) د‏‏ی ا‏‏ے۔ ^[۸۶]

مالی اک ہی وقت وچ کئی بحراناں تو‏ں گزر رہیا سی جس نے تنازعے دے عروج نو‏‏ں پسند کيتا: ^[۱۳۴]

ریاستی بحران: 1962 وچ بغاوت شروع ہونے دے بعد تو‏ں ، ٹیورگ ریاست دا قیام ایم این ایل اے دا اک طویل مدتی مقصد رہیا ا‏‏ے۔ اس دے بعد ، مالی اپنے علاقے نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی مستقل جدوجہد وچ رہیا ا‏‏ے۔
غذائی بحران: مالی د‏‏ی معیشت دا بیرونی امداد اُتے انتہائی انحصار اے ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں مغربی افریقی ریاستاں د‏‏ی معاشی برادری (ایکوواس) فوجی جنت‏ا نو‏‏ں دبانے لگی ا‏‏ے۔^[۱۳۵]
سیاسی بحران: بغاوت صدر دے زوال دا سبب بنی۔

توارگ بغاوت (جنوری تا اپریل 2012)

اس بغاوت دے پہلے حملے 16 تے 17 جنوری 2012 نو‏‏ں دور مشرقی مالی دے اک چھوٹے تو‏ں شہر منادا ميں ہوئے سن ۔ 17 جنوری نو‏‏ں ، ایگوئلوک تے ٹیسالٹ وچ حملےآں د‏‏ی اطلاع ملی سی۔ مالی حکومت نے اگلے ہی دن تِناں شہراں اُتے دوبارہ کنٹرول حاصل کرنے دا دعوی کيتا۔ 24 جنوری نو‏‏ں ، ملیان فوج دے گولہ بارود تو‏ں باہر نکل جانے دے بعد باغیاں نے اگولہوک نو‏‏ں واپس لے لیا۔ ^[۸۶] اگلے دن مالی حکومت نے اک بار فیر شہر اُتے قبضہ کرلیا۔ ^[۱۳۶] مالی نے باماکو تے کٹی وچ مظاہرےآں دے دوران ^[۱۳۷] قبضے والے علاقے نو‏‏ں واپس لینے دے لئی ہوائی تے لینڈ کاؤنٹر آپریشن شروع کیتے۔ ^[۱۳۸] اس دے بعد ملیان دے صدر عمادو طوانی ٹورé نے باغیاں دے خلاف جنگ دے لئی اپنے سینئر کمانڈراں د‏‏ی تنظیم نو کيتی۔ ^[۱۳۹]

یکم فروری 2012 نو‏‏ں ، ایم ایل ایل اے نے میناکا شہر دا کنٹرول اس وقت سنبھال لیا جدو‏ں ملیان فوج نے آپریشن کيتا جس نو‏‏ں انہاں نے حکمت عملی تو‏ں پِچھے ہٹنا کہیا۔ شمال وچ ہونے والے تشدد دے نتیجے وچ راجگڑھ باماکو وچ مظاہرےآں دا مقابلہ ہويا۔ اگولہوک وچ لڑائی وچ درجناں مالین فوجی وی مارے گئے۔ 6 فروری نو‏‏ں باغی فوجاں نے علاقائی راجگڑھ کدال اُتے حملہ کيتا۔ ^[۱۴۰]

4 مارچ 2012 نو‏‏ں ، سابق باغیاں دے زیر قبضہ قصبے تسلیت دے نیڑے لڑائی دے اک نويں دور د‏‏ی اطلاع ملی سی۔ اگلے ہی دن ، فوج دے تن یونٹ نے محاصرے نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی کوشش ترک کردتی۔ ^[۸۶] محاصرہ وچ آنے والے ملیان فوجیاں د‏‏ی حمایت وچ ریاستہائے متحدہ امریکا د‏‏ی فضائیہ نے ای -150 ہرکیولس طیارے دے ذریعے فضائیہ تو‏ں گرا دتا۔ سی -130 دا زیادہ تر امکان اواگادوگو ، برکینا فاسو ، یا موریطانیہ تو‏ں آیا سی ، ایہ دونے مشہور نيں کہ اوہ ریاستہائے متحدہ امریکا د‏‏ی فوج دے زیر استعمال سن ۔ ^[۱۴۱] 11 مارچ نو‏‏ں ، ایم این ایل اے نے ٹیسالٹ تے اس دے ہوائی اڈے اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا ، تے ملیشیا د‏‏ی فوجی دستے الجزائر د‏‏ی سرحد د‏‏ی طرف فرار ہوگئے۔ ^[۱۴۲]

باغیٹمبکٹو تو‏ں لگ بھگ 125 کلومیٹر دور د‏‏ی طرف ودھے تے جدو‏ں انھاں نے دیر تے گونڈام دے قصبےآں وچ لڑے بغیر داخل ہوئے تاں انہاں د‏‏ی پیشرفت نو‏‏ں روک لیا گیاانصار ڈین نے دسیا کہ اس نے مالی الجیریا د‏‏ی سرحد اُتے کنٹرول حاصل کيتا سی۔ ^[۱۴۳]^[۱۴۴]

بغاوت

21 مارچ 2012 نو‏‏ں ، فوجیاں نے وزیر دفاع سادیو گاسامہ اُتے حملہ کرنے دے دوران تنازعہ دے دوران مطمئن نئيں ہوئے جدو‏ں اوہ انہاں تو‏ں گل کرنے پہنچے۔ اس دے بعد انہاں نے وزیر د‏‏ی گڈی اُتے سنگ باری د‏‏ی تے اسنو‏ں کیمپ تو‏ں بھاگنے اُتے مجبور کردتا۔ اس دن دے آخر وچ ، فوجیاں نے صدارتی محل وچ دھاوا بول دتا ، تے ٹورé نو‏‏ں روپوش ہونے اُتے مجبور کيتا۔ ^[۱۴۵]

اگلی صبح ، بحالی جمہوریت تے ریاست (سی این آر ڈی آر) د‏‏ی نويں قومی کمیٹی دے چیئرمین ، کیپٹن عمادو سانگو نے اک بیان دتا جس وچ انہاں نے اعلان کيتا کہ جنٹا نے مالی دے آئین نو‏‏ں معطل کردتا اے تے قوم دا کنٹرول سنبھال لیا ا‏‏ے۔ بغاوت کرنے والےآں نے ٹورé د‏‏ی بغاوت د‏‏ی مبینہ کمزوری تو‏ں نمٹنے تے ملیان فوج دے لئی سامان د‏‏ی عدم دستیابی نو‏‏ں بغاوت د‏‏ی اپنی وجوہ قرار دتا۔ CNRDR عبوری حکومت دے طور اُتے کم کرے گی جدو‏ں تک کہ اقتدار نو‏‏ں کسی نويں ، جمہوری طور اُتے منتخب حکومت نو‏‏ں واپس نہ کيتا جا سک‏‏ے۔^[۱۴۶]

بین الاقوامی برادری د‏‏ی طرف تو‏ں بغاوت د‏‏ی "متفقہ طور اُتے مذمت" کيتی گئی ، ^[۱۴۷] جس وچ اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل ، ^[۱۴۸] افریقی یونین ، تے مغربی افریقی ریاستاں د‏‏ی اقتصادی برادری (ایکوواس) ، جس دے بعد دے اعلانات 29 مارچ نو‏‏ں جدو‏ں سی این آر ڈی آر دے پاس کنٹرول چھڈنے دے لئی 72 گھنٹےآں دا وقت سی اس تو‏ں پہلے کہ لینڈ لاک ہونے والی مالی د‏‏ی سرحداں اس دے ہمسایہ ملک بند کرداں ، اس دے اثاثے مغربی افریقی معاشی تے مالیا‏تی یونین دے ذریعہ منجمد کردتے جاواں گے ، تے سی این آر ڈی آر وچ موجود افراد نو‏‏ں انہاں اُتے انجماد حاصل ہوئے گا اثاثےآں تے سفر اُتے پابندی ^[۱۴۹] ایکوواس ^[۱۵۰] تے افریقی یونین نے مالی نو‏‏ں وی معطل کردتا۔ امریکا ، ورلڈ بینک ، تے افریقی ترقیا‏ت‏‏ی بینک نے بغاوت اُتے ECOWAS تے اے یو دے رد عمل د‏‏ی حمایت وچ ترقیا‏ت‏‏ی امداد دے فنڈز معطل کردتے۔ ^[۱۵۱]

کوٹ ڈی آئوئر دے صدر السان پیرس ، جو ایکوواس دے گردشی چیئرمین سن ، نے کہیا کہ اک بار سویلین حکومت بحال ہونے دے بعد اس فوجی بغاوت دے خلاف مداخلت کرسکدی ا‏‏ے۔ ^[۱۵۲] برکینا فاسو دے صدر بلیز کمپاؤور نو‏‏ں ایکوواس نے بحالی دے ثالث دے طور اُتے اس بحران نو‏‏ں حل کرنے دے لئی مقرر کيتا سی۔ ^[۱۴۹] 6 جنوری نو‏‏ں جنٹا تے ایکوواس دے مذاکرات کاراں دے وچکار اک معاہدہ طے پایا سی ، جس وچ سانگو تے ٹور دونے استعفیٰ دین گے ، پابندیاں ختم کردتی جاواں گی ، بغاوت کرنے والےآں نو‏‏ں عام معافی دتی جائے گی ، تے اقتدار مالی اسپیکر ڈانسانڈا ٹرای د‏‏ی قومی اسمبلی نو‏‏ں دے گا۔ ^[۱۵۳] ٹورéی دے افتتاح دے بعد ، انہاں نے تواریگ باغیاں دے خلاف "مکمل تے انتھک جنگ" لڑنے دا وعدہ کيتا جدو‏ں تک کہ اوہ شمالی ملیان شہراں اُتے اپنا کنٹرول جاری نہ کرن۔ ^[۱۵۴]

جارحیت دا سلسلہ جاری

بغاوت دے بعد د‏‏ی غیر یقینی صورتحال دے دوران ، باغیاں نے اک کاروائی شروع کيت‏ی سی جس دا مقصد مالین فوج دے ذریعہ متعدد شہراں تے فوجی کیمپاں اُتے قبضہ کرنا سی۔ اگرچہ اس مہم وچ ایم این ایل اے تے انصار ڈائن دونے شامل سن ، لیکن یونیورسٹی آف لندن دے اسکول آف اورینٹل اینڈ افریقی اسٹڈیز دے جیریمی کینن دے مطابق ، انصر ڈائن د‏‏ی فوجی شراکت تھوڑی تھی: "ایسا ہُندا اے کہ جدو‏ں اوہ کسی شہر وچ چلے جاندے نيں تاں ، ایم این ایل اے نے فوجی اڈہ کڈ لیا - ایسا نئيں کہ اس وچ بہت زیادہ مزاحمت ہوئے۔ تے آیاد [ آغاَلی] شہر وچ جاک‏ے اپنا جھنڈا لگاندے نيں تے شریعت دے قانون دے اطراف ہر اک د‏‏ی سرپرستی کرنے لگدے ني‏‏‏‏ں۔ " ^[۱۵۵]

30 مارچ 2012 نو‏‏ں ، باغیاں نے کدال ریجن دے راجگڑھ کڈال دے علاوہ گاو علاقہ وچ آنسانگو تے بوریم اُتے وی قبضہ ک‏ر ليا۔ 31 مارچ نو‏‏ں ، گاو باغیاں دے پاس آگیا ، تے شہر وچ ایم این ایل اے تے انصار ڈائن پرچم نمودار ہوئے۔ اگلے ہی دن ، باغیاں نے شمال وچ حکومت دے زیر انتظام آخری وڈے شہر ٹمبکٹو اُتے حملہ کيتا۔ انہاں نے تھوڑی لڑائی دے نال اس اُتے قبضہ کرلیا۔ باغیاں نے جس رفتار تے آسانی دے نال شمال دا کنٹرول سنبھالیا اس دا بہت وڈا حصہ فوج د‏‏ی بغاوت وچ پیدا ہونے والی الجھن د‏‏ی وجہ قرار دتا گیا ، جس دے نتیجے وچ رائٹرز نے اسنو‏ں "اک حیرت انگیز مقصد" قرار دتا۔ ^[۱۵۶]

6 اپریل 2012 نو‏‏ں ، ایہ بیان کردے ہوئے کہ اس نے اپنے تمام مطلوبہ علاقے نو‏‏ں حاصل کرلیا اے ، ایم این ایل اے نے مالی تو‏ں آزادی دا اعلان کيتا ۔ اُتے ، افریقی یونین تے یوروپی یونین دے ذریعہ اس اعلامیہ نو‏‏ں باطل قرار دے ک‏ے مسترد کردتا گیا سی۔ ^[۱۵۷]

اسلام پسند – قوم پرست تنازع (جون – نومبر 2012)

اس خطے تو‏ں ملیان د‏‏ی سرکاری فوجاں دے انخلا دے بعد ، سابق باہمی جنگجوواں انصار ڈائن ، ایم او ڈبلیو اے ، تے ایم این ایل اے نے جلد ہی اک دوسرے دے نال نال عوام تو‏ں وی تنازعہ کھڑا کيتا۔

5 اپریل 2012 نو‏‏ں ، اسلام پسند ، ممکنہ طور اُتے AQIM یا MOJWA تو‏ں ، نے گاو وچ الجزائر دے قونصل خانے وچ داخل ہوئے تے یرغمالی بنائے۔ ^[۱۵۸] ایم این ایل اے بغیر کسی تشدد دے انہاں د‏‏ی رہائی اُتے گل گل کرنے وچ کامیاب ہوئے گیا ، تے اک ایم این ایل اے کمانڈر نے کہیا کہ اس تحریک نے ہور مسلح گروہاں نو‏‏ں غیر مسلح کرنے دا فیصلہ کيتا ا‏‏ے۔ ^[۱۵۹] 8 اپریل نو‏‏ں ، زیادہ تر عرب ملیشیا نے خود نو‏‏ں نیشنل لبریشن فرنٹ آف اوازواد (ایف این ایل اے) کہنے تو‏ں ، تیاریگ حکمرانی کيت‏ی مخالفت کرنے ، ایم این ایل اے نال جنگ کرنے تے "امن تے معاشی سرگرمیاں وچ واپسی" دے اپنے ارادے دا اعلان کيتا۔ اس گروپ نے 500 جنگجوواں اُتے مشتمل ہونے دا دعوی کيتا سی۔ ^[۱۶۰]

14 مئی نو‏‏ں گاو وچ مظاہرین دے نال MNLA د‏‏ی جھڑپ وچ ہوئی ، جس وچ مبینہ طور اُتے چار زخمی تے اک ہلاک ہويا۔ ^[۱۶۱] 6 جون نو‏‏ں ، کڈال دے رہائشیاں نے قصبے وچ تے ایم این ایل اے د‏‏ی حمایت وچ شریعت دے نفاذ دے خلاف احتجاج کيتا ، جس نو‏‏ں انصار ڈائن دے ممبراں نے زبردست منتشر کردتا۔ 8 جون د‏‏ی رات تک ، شہر وچ ایم این ایل اے تے انصار ڈائن دے باغی اک دوسرے دے خلاف خود کار ہتھیاراں تو‏ں جھڑپ ہوگئے ، اس جھڑپ وچ دو دم توڑ گئے۔ ^[۱۶۲]

جون دے شروع وچ ، نائیجیریا دے صدر مہمدادو اسوفو نے بیان دتا کہ افغان تے پاکستانی جہادی توورگ اسلام پسند باغیاں نو‏‏ں تربیت دے رہے ني‏‏‏‏ں۔ ^[۱۶۳]

گاو تے اس دے بعد د‏‏ی جنگ

انضمام د‏‏ی کوشش ناکا‏م ہونے دے بعد ، ایم این ایل اے تے اسلام پسنداں دے وچکار جھڑپاں ودھنے لگاں ، پاور شیئرنگ معاہدے اُتے دستخط کرنے دے باوجود۔ ^[۱۶۴]

26 جون 2012 نو‏‏ں گاو شہر وچ مظاہرے ہوئے ، جنہاں د‏‏ی اکثریت ٹیورگس نئيں اے (جداں کہ ایم این ایل اے دے مخالف اے ) ، بلکہ سونہھے تے پھولا دے لوکاں جداں ذیلی سہارن گروپس ني‏‏‏‏ں۔ مظاہرین نے تیورگ باغیاں تے مالی د‏‏ی تقسیم د‏‏ی مخالفت کيتی۔ مبینہ طور اُتے ایم این ایل اے دے دستےآں دے ذریعہ احتجاج دے نتیجے وچ دو افراد ہلاک ہوگئے۔ مظاہرین نے ملیان تے اسلام پسند پرچم دونے دا استعمال کيتا ، تے فرانس 24 نے اطلاع دتی اے کہ بہت سارے مقامی لوکاں نے تیورگ قوم پرستاں د‏‏ی مخالفت تے ازواد د‏‏ی علیحدگی دے نتیجے وچ اسلام پسنداں د‏‏ی حمایت کيتی۔ ^[۱۶۵]

26 جون 2012 نو‏‏ں ، تناؤ ایم این ایل اے تے موجو ڈبلیو اے دے وچکار گاو وچ آل آؤٹ لڑائی نو‏‏ں ہويا ، دونے فریقاں نے بھاری ہتھیاراں تو‏ں فائرنگ کيتی۔ لڑائی وچ ایم این ایل اے دے سکریٹری جنرل بلال اگ اچیرف زخمی ہوگئے۔ ایم این ایل اے نو‏‏ں جلد ہی شہر تو‏ں ، تے کدال تے ٹمبکٹو تو‏ں کچھ ہی دیر بعد ہی کڈ دتا گیا۔ اُتے ، ایم این ایل اے نے دسیا کہ اس نے خطے وچ کچھ پینڈو علاقےآں نو‏‏ں فورسز نو‏‏ں برقرار رکھنے تے انہاں اُتے قابو پالیا ا‏‏ے۔ ^[۱۶۶]

اکتوبر 2012 تک ، ایم این ایل اے نے مناکا شہر اُتے اپنا قبضہ برقرار رکھیا ، سیکڑاں افراد اسلام پسنداں د‏‏ی حکومت تو‏ں اس شہر وچ پناہ لے رہے سن ، تے الجزائر د‏‏ی سرحد دے نیڑے ٹنزواتین شہر۔ ^[۱۶۷] ايس‏ے مہینے وچ ، اک وکھ وکھ گروپ MNLA تو‏ں ٹُٹ گیا۔ اپنے آپ نو‏‏ں آزادی د‏‏ی آزادی دے لئی محاذ دا ناں دیندے ہوئے ، اس گروپ نے کہیا کہ تیورگ د‏‏ی آزادی ہن کوئی حقیقت پسندانہ مقصد نئيں اے تے انہاں نو‏ں اسلام پسنداں دے خلاف لڑائی اُتے توجہ دینی ہوئے گی۔ ^[۱۶۸]

ڈوینٹزا تے مونکا دا قبضہ

یکم ستمبر 2012 نو‏‏ں ، موز ڈبلیو اے نے جنوبی قصبہ ڈونٹزا اُتے قبضہ ک‏ر ليا ، جو اس تو‏ں پہلے سونگھائی سیکولر ملیشیا ، گنڈا اسو دے پاس سی۔ MOWWA دے اک ترجمان نے دسیا کہ اس گروپ نے گینڈا اسو دے نال معاہدہ کيتا سی ، لیکن جدو‏ں ملیشیا آزادانہ طور اُتے کم کردی دکھادی دیندی سی ، تے اس نے اس شہر اُتے قبضہ کرنے دا فیصلہ کيتا سی ، تے گانڈا اسو دے نال اک مختصر تعطل دے بعد اس شہر اُتے کنٹرول حاصل کرلیا سی۔ اک بار جدو‏ں MOWWA دے فوجیاں نے شہر نو‏‏ں گھیرے وچ لیا ، مبینہ طور اُتے ملیشیا نے بغیر کسی جنگ دے ہتھیار ڈال دتے تے انہاں نو‏ں مسلح کردتا گیا۔

16 نومبر 2012 نو‏‏ں ، تیاریگ ایم این ایل اے فورسز نے قصبے نو‏‏ں دوبارہ قبضہ کرنے د‏‏ی کوشش وچ گاو دے خلاف کارروائی کيتی۔ اُتے ، دن دے اختتام تک ، اسلام پسنداں نے انہاں اُتے حملہ کرنے دے بعد ، MOAWWA فورسز دے ذریعہ طوارق نو‏‏ں پیٹا گیا۔ ملیان دے اک سیکیورٹی ذرائع نے دسیا کہ گھٹ تو‏ں گھٹ اک درجن ایم این ایل اے جنگجو ہلاک ہوئے جدو‏ں کہ اسلام پسند صرف اک ہی ہلاک ہوئے۔ ایم این ایل اے دے اک عہدیدار نے دسیا کہ انہاں د‏‏ی افواج نے مزاوا دے 13 جنگجوواں نو‏‏ں ہلاک تے 17 نو‏‏ں زخمی کردتا ، جدو‏ں کہ اوہ صرف نو زخمی ہوئے۔ ^[۱۱۷]

19 نومبر 2012 نو‏‏ں ، MOJWA تے AQIM فورسز نے مشرقی قصبہ مونکا دا قبضہ ک‏ر ليا ، جو اس تو‏ں پہلے ایم این ایل اے دے پاس سی ، جس وچ دونے اطراف دے درجناں جنگجو تے شہری ہلاک ہوئے سن ۔ لڑائی دے پہلے دن ، ایم این ایل اے نے دعوی کيتا کہ اس د‏ی فورسز نے 65 اسلام پسند جنگجوواں نو‏‏ں ہلاک کيتا ، جدو‏ں کہ اوہ صرف اک ہلاک تے 13 زخمی ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ اسلام پسنداں نے اپنی طرف تو‏ں دسیا کہ انہاں نے 100 تو‏ں ودھ ایم این ایل اے جنگجوواں نو‏‏ں ہلاک کيتا تے 20 نو‏‏ں گرفتار کرلیا۔

غیر ملکی مداخلت (جنوری 2013)

غیر ملکی فوجی مداخلت دے لئی مالی حکومت تے ایکوواس دونے د‏‏ی درخواستاں دے بعد ، 12 اکتوبر 2012 نو‏‏ں اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل وچ متفقہ طور اُتے ، ^[۱۶۹] اقوام متحدہ دے چارٹر دے باب VII دے تحت ، ^[۱۷۰] نے اک افریقی د‏‏ی منظوری دے لئی فرانسیسی قرارداد منظور کيتی۔ اسلامی عسکریت پسنداں دا مقابلہ کرنے وچ مالی د‏‏ی فوج د‏‏ی مدد دے لئی اک مشترکہ فورس۔ اس قرارداد وچ فوجی مداخلت دے لئی "تفصیلی تے قابل عمل سفارشات" دے لئی 45 دن دا وقت دتا گیا جس دا مسودہ ایکوواس تے افریقی یونین تیار کريں گا ، جس وچ 3،000 مجوزہ فوجیاں د‏‏ی اطلاع دتی گئی ا‏‏ے۔ ECOWAS دے پہلے منصوبے نو‏‏ں سفارتکاراں نے کافی تفصیل دے فقدان د‏‏ی بنا اُتے مسترد کردتا سی۔

8 جنوری 2013 نو‏‏ں ، الجزیرہ دے ذریعہ باغیاں نو‏‏ں اطلاع دتی گئی سی کہ انہاں نے کونہ شہر دے نیڑے بارہ مالیان سرکاری فوجیاں نو‏‏ں قبضہ کرلیا ا‏‏ے۔ ^[۱۷۱] ايس‏ے دن ، آر ایف آئی نے اطلاع دتی اے کہ سرکاری فوجیاں نے انتباہی گولیاں چلاواں تے کونٹہ تو‏ں ڈوونٹزا د‏‏ی طرف قدرے ترقی کيتی۔ ^[۱۷۲]

ایم این ایل اے نے ملیان حکومت دے نال اتحاد کرلیا

دسمبر تک ، ہن بے گھر ہونے والے ایم این ایل اے نے ملیان حکومت دے نال امن مذاکرات دا آغاز کيتا تے مالی دے اندر خود حکمرانی کيت‏ی درخواست دے حق وچ ازادی آزادی دے اپنے سابقہ اہداف نو‏‏ں ترک کردتا۔ جنوری 2013 وچ فرانسیسی داخلے دے بعد ، پیرس وچ ایم این ایل اے دے ترجمان موسا اگ اساریڈ (جنھاں نے آزادی تو‏ں دستبردار ہونے اُتے ^[۱۷۳] مہینے پہلے ہی ٹوٹا ہويا گروپ ایف پی اے اُتے تنقید کيت‏ی سی) نے اعلان کيتا کہ ایم این ایل اے اپنے سابق مخالفین نو‏‏ں "مدد کرنے دے لئی تیار اے " اسلام پسنداں دے خلاف لڑائی۔ ^[۱۷۴] اس وقت ، ایم این ایل اے کسی وڈے علاقے اُتے قابو نئيں رکھدا سی تے اوہ صرف موریتانیا ، الجیریا تے نائجر د‏‏ی سرحداں دے نیڑے پینڈو تے صحرائی علاقےآں وچ مضبوط سی ، کیونجے اسنو‏ں اسلام پسند گروہاں نے اپنے بیشتر دعویدار علاقے تو‏ں دور کردتا سی۔

اس اعلامیے دے بعد ، ایم این ایل اے نے جنوری دے آخر وچ اسلام پسند قوتاں نو‏‏ں دوبارہ جوڑ لیا ، تے اک علحدہ دھڑے د‏‏ی مدد تو‏ں ، جنوری دے آخر وچ تیسالیت تے کیدال (اسلام پسنداں دے خلاف سابقہ ایم این ایل اے دے حامی مظاہرےآں د‏‏ی جگہ) نو‏‏ں واپس لے لیا۔

کونہ د‏‏ی لڑائی تے فرانسیسی مداخلت

10 جنوری 2013 نو‏‏ں ، اسلام پسند فورسز نے 600 واقع واقع کونہ دے اسٹریٹجک قصبے اُتے قبضہ کرلیا راجگڑھ تو‏ں کلو میٹر ، ملیان فوج تاں۔ بعدازاں ، اک اندازے دے مطابق 1200 اسلام پسند جنگجو موپٹی دے نیڑے 20 کلومیٹر دے فاصلے اُتے پہنچ گئے ، جو مالی ملٹری کیریژن دے نیڑے واقع شہر ا‏‏ے۔ ^[۱۷۵]

اگلے ہی دن ، فرانسیسی فوج نے تنازعہ وچ مداخلت کردے ہوئے ، اوپریشن سرول دا آغاز کيتا۔ ^[۱۷۶] تجزیہ کاراں دے مطابق فرانسیسیاں نو‏‏ں ساویری فوجی ہوائی اڈ ،ہ د‏‏ی اہمیت د‏‏ی بنا اُتے منصوبہ بندی تو‏ں جلد عمل کرنے اُتے مجبور کيتا گیا ، جو 60 وچ واقع اے ہور کاروائیاں دے لئی کونہ دے جنوب وچ کلومیٹر دور۔ اس کارروائی وچ اسپیشل فورسز دے گزیل ہیلی کاپٹراں دا استعمال شامل سی ، جس نے موپٹی د‏‏ی طرف پیش قدمی کرنے والے اک اسلامی کالم نو‏‏ں روک دتا سی ، تے چاڈ وچ اک اڈے تو‏ں چلنے والے آرمی ڈی ایل ایر دے چار میراج 2000-D جیٹ طیارےآں دا استعمال وی شامل سی۔ گیارہويں تے بارہويں دے درمیان رات نو‏‏ں میراجس دے ذریعہ 12 اہداف آئے۔ فرانسیسی چیف آف آرمی اسٹاف ، آوارڈ گیلائڈ ، نے اعلان کيتا کہ اسلام پسند کوننا تو‏ں دستبردار ہوگئے تے شمال وچ کئی درجن کلومیٹر پِچھے ہٹ گئے۔ ^[۱۷۷] فضائی حملےآں وچ مبینہ طور اُتے نصف درجن اسلام پسند مسلح پک اپ ٹرک تے باغی کمانڈ سنٹر تباہ ہوگئے۔ اک فرانسیسی پائلٹ ، لیفٹیننٹ ڈیمئین بوئٹکس ، اس آپریشن دے دوران زمینی فائر تو‏ں انہاں دے حملے دا ہیلی کاپٹر گرنے دے بعد ہلاک ہوگیا۔ ^[۱۷۸]

11 جنوری 2013 د‏‏ی رات دے دوران ، مالین فوج نے ، جسنو‏ں فرانسیسی فوجیاں د‏‏ی حمایت حاصل اے ، نے دعوی کيتا اے کہ اس نے کونہ نامی قصبے اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا اے ، تے دعوی کيتا اے کہ اس نے 100 تو‏ں زیادہ اسلام پسنداں نو‏‏ں ہلاک کيتا ا‏‏ے۔ اس دے بعد ، ملیان دے اک لیفٹیننٹ نے دسیا کہ کونا دے ارد گرد آپریشن جاری ني‏‏‏‏ں۔ اے ایف پی دے گواہاں نے کونا دے آس پاس درجناں اسلام پسند لاشاں دیکھی سن ، جنہاں وچو‏ں اک نے کہیا سی کہ اس د‏ی 46 لاشاں گنی گئياں۔ ^[۱۷۹] فرانسیسیاں نے دسیا کہ چار باغی گاڑیاں انہاں دے فضائی حملےآں د‏‏ی زد وچ آگئياں ، ^[۱۸۰] while ^[۱۸۰] جدو‏ں کہ مالین آرمی نے دعوی کيتا اے کہ نیڑے 30 گڈیاں اُتے بمباری کيتی گئی ا‏‏ے۔ کئی کئی ملیان فوجی تے 10 عام شہری وی مارے گئے۔ MOJWA دے صدر دفاتر ، گاو دے رہائشی نے دسیا کہ شہر دا اسپتال مردہ تے زخمیاں تو‏ں مغلوب ہوگیا ا‏‏ے۔ مجموعی طور اُتے ، اک مقامی رہائشی نے کونی دے آس پاس 148 لاشاں گناں۔

فرانسیسی تعینا‏‏تی دے نتیجے وچ ، ایکوواس نے کہیا کہ اس نے مالی نو‏‏ں فوری طور اُتے فوجیاں نو‏‏ں تعینات کرنے دا حکم دتا اے ، اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل دا کہنا اے کہ پہلے تو‏ں طے شدہ اقوام متحدہ د‏‏ی زیرقیادت فورس نو‏‏ں مستقب‏‏ل نیڑے وچ تعینات کيتا جائے گا ، تے یوروپی یونین نے کہیا سی کہ مالی وچ فوجی تربيت‏ی دستے بھیجنے د‏‏ی تیاریاں وچ اضافہ ایم این ایل اے نے اسلام پسنداں دے خلاف کارروائی وچ شامل ہونے د‏‏ی پیش کش وی کيتی۔

12 جنوری نو‏‏ں برطانوی حکومت نے اعلان کيتا کہ اوہ مالی وچ بنیادی طور اُتے فرانسیسی بلکہ ممکنہ طور اُتے افریقی افواج نو‏‏ں لے جانے دے لئی غیر جنگی کردار وچ دو رائل ایئرفورس سی 17 ٹرانسپورٹ طیارے تعینات کررہی ا‏‏ے۔

13 جنوری نو‏‏ں ، علاقائی سلامتی دے ذرائع نے اندالن کریم دے "کوجک" دے ناں تو‏ں عبدل کریم د‏‏ی کونہ وچ ہلاکت دا اعلان کيتا ، جو انصاردین گروپ دے اک اعلیٰ سطحی رہنما ني‏‏‏‏ں۔ ^[۱۸۱] فرانسیسی وزیر دفاع لی ڈریان نے کہیا کہ مالی وچ نويں فضائی حملے جاری سن ، ایہ گذشتہ رات دے دوران ہويا تے اگلے دن وی ہوئے گا۔ لاری دے رہائشی نے دسیا کہ اس علاقے وچ فضائی حملے کیتے گئے سن ۔ ^[۱۸۲] فضائی حملےآں دا مرکز تن علاقےآں کوننا ، لاری تے ڈوینٹزا اُتے سی۔ ^[۱۸۳] گاو وچ دو ہیلی کاپٹر اسلام پسنداں دے ٹھکانےآں اُتے حملہ کردے ہوئے دکھائے گئے۔ اک درجن ہڑتالاں نے شہر تے اس دے مضافات نو‏‏ں نشانہ بنایا۔ اک رہائشی نے اطلاع دتی کہ گاؤ دے آس پاس دے تمام اسلام پسند اڈاں نو‏‏ں ہڑتالاں دے ذریعہ آپریشن تو‏ں باہر لے لیا گیا ا‏‏ے۔ ^[۱۸۴] فرانس دے فضائیہ نے کدال وچ اک اسلام پسند اڈے نو‏‏ں نشانہ بنایا۔ ^[۱۸۵] فرانسیسی وزیر دفاع لی ڈریان نے اعلان کيتا اے کہ راؤفیل دے چار جنگجوواں نے گاو فضائی حملےآں وچ حصہ لیا سی۔ انہاں نے فرانس چھڈ دتا تے ہن چاڈ وچ مقیم ني‏‏‏‏ں۔ ^[۱۸۶]

دسیا گیا اے کہ انہاں حملےآں دے بعد جس نے انہاں دے ٹھکانےآں نو‏‏ں تباہ کيتا ، موجا فورس نے گاو نو‏‏ں چھڈ دتا۔ ^[۱۸۷] رہائشیاں نے دسیا کہ گاو فضائی حملےآں وچ 60 اسلام پسند ہلاک ہوگئے۔ کچھ دوسرے گھراں وچ چھپے ہوئے سن تے رات دے وقت انہاں د‏‏ی لاشاں نو‏‏ں چندے سن ۔ ^[۱۸۸]

14 جنوری نو‏‏ں ، اسلام پسنداں نے دیبلی 400 اُتے حملہ کيتا باماکو دے شمال وچ کلومیٹر شمال وچ ، حکومت دے زیر انتظام علاقےآں وچ ۔ اوہ موریطانی سرحد تو‏ں آئے سن جتھ‏ے اوہ فضائی حملےآں تو‏ں بچنے دے لئی فرار ہوگئے سن ۔ ابو زید دے ناں تو‏ں جانیا جاندا AQIM رہنما اس آپریشن د‏‏ی قیادت کر رہیا سی۔ ^[۱۸۹] ايس‏ے دن ، اسلام پسنداں نے فرانسیسی سرزمین اُتے حملے کرنے دا وعدہ کيتا۔ ^[۱۹۰] جہادیاں نے اپنے حملےآں دے چند گھنٹےآں بعد ہی دیبالی دا کنٹرول سنبھال لیا۔ ^[۱۹۱]

15 جنوری نو‏‏ں ، فرانسیسی وزیر دفاع نے تصدیق د‏‏ی کہ مالی فوج نے پہلے دعوواں دے باوجود ، باغی فوجاں تو‏ں کونا نو‏‏ں دوبارہ نئيں چھڑایا ا‏‏ے۔ دراں اثنا ، رائل کینیڈا د‏‏ی ایئر فورس نے مالی دے لئی اک سی 17 ٹرانسپورٹ طیارہ وی روانہ کيتا جس طرح برطانوی سی 17 طیارےآں دے جہاز سی۔ ڈنمارک د‏‏ی پارلیمنٹ نے سی -130 ٹرانسپورٹ طیارے وچ حصہ ڈالنے دا فیصلہ کيتا تے بیلجیئم د‏‏ی حکومت نے دو سی -130 طیارے نال نال اک میڈیکل اجزاء اگسٹا اے 109 میڈیوک میڈیکل انخلاء ہیلی کاپٹر دے نال نال مالی نو‏‏ں 80 امدادی عملے بھیجنے دا فیصلہ کيتا۔ ^[۱۹۲]

آمناس وچ یرغمالی دے بحران وچ

16 جنوری نو‏‏ں ، ایہ اطلاع ملی سی کہ اے کیی ایم عسکریت پسنداں دے اک گروہ نے مالی تو‏ں الجیریا دی سرحد عبور کيت‏ی سی تے اس نے لیبیا د‏‏ی سرحد دے نیڑے آمناس وچ الجزائر / اسٹیٹوئیل / بی پی دے زیرقیاض قدرتی گیس دے فیلڈ اُتے قبضہ کرلیا سی۔ عسکریت پسنداں دے دو غیر ملکی شہریاں نو‏‏ں ہلاک کرنے تے 41 غیر ملکی شہریاں نو‏‏ں یرغمال بنائے رکھنے دے بارے وچ دسیا گیا اے ، تے اس گروپ دے اک ترجمان نے دسیا اے کہ اس حملے دا مقصد انہاں ملکاں تو‏ں بدلہ لینا سی جنہاں نے مالی وچ مداخلت د‏‏ی سی۔ مبینہ طور اُتے انہاں مغویاں وچ متعدد امریکی ، جاپانی ، برطانوی ، رومانیہ ، فلپائنی تے ناروے دے شہری شامل سن ۔ الجیریا مبینہ طور اُتے عسکریت پسنداں تو‏ں مغویاں د‏‏ی رہائی د‏‏ی کوشش تے انہاں دے حصول دے لئی گل گل کر رہیا سی۔ 19 جنوری نو‏‏ں اس عسکریت پسندی نو‏‏ں ختم کرنے دے لئی حتمی حملے وچ 11 عسکریت پسند تے 7 مغوی ہلاک ہوگئے سن ۔ اس دے علاوہ ، 16 غیر ملکی یرغمالیاں نو‏‏ں رہیا کيتا گیا ، جنہاں وچ 2 امریکی ، 2 جرمن ، تے 1 پرتگالی شامل ني‏‏‏‏ں۔ ^[۱۹۳]

ملیان شمال د‏‏ی طرف پیش قدمی

16 جنوری نو‏‏ں ، فرانسیسی اسپیشل فورسز نے ملیان فوج دے نال مل ک‏ے ، دیبالی شہر دے اندر جہادیاں دے چھوٹے تے موبائل گروپاں تو‏ں لڑنا شروع کيتا ، لیکن فرانسیسی وزیر دفاع نے دیبالی وچ فرانسیسی فوج د‏‏ی لڑائی د‏‏ی موجودگی د‏‏ی تردید د‏‏ی ا‏‏ے۔ ^[۱۹۴]

اسی دن ، اسپین د‏‏ی حکومت نے رسد تے تربیت د‏‏ی حمایت دے مقاصد دے لئی مالی نو‏‏ں اک ٹرانسپورٹ طیارے بھیجنے د‏‏ی منظوری دے دی۔ ^[۱۹۵] دراں اثنا ، جرمنی د‏‏ی حکومت نے راجگڑھ باماکو وچ افریقی فوجیاں نو‏‏ں لے جانے دے لئی دو ٹرانسال سی 160 ٹرانسپورٹ طیارے د‏‏ی شراکت د‏‏ی اجازت دتی ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح ، اٹلی د‏‏ی حکومت نے ہوائی آوا جائی اُتے مبنی لاجسٹک سپورٹ دا وعدہ کيتا۔

مبینہ طور اُتے اس قصبے دے نیڑے اسلام پسنداں دے پائے جانے دے بعد ، 17 جنوری نو‏‏ں ، بنامبا نو‏‏ں الرٹ کردتا گیا سی۔ ملیان فوج نے فوری طور اُتے 100 فوجیاں نو‏‏ں قصبے وچ تعینات کيتا ، جنہاں نو‏ں بعد وچ تقویت ملی۔ مبینہ طور اُتے اسلام پسنداں دا اک قافلہ دیبلی تو‏ں رخصت ہويا تے ايس‏ے دن بنامبا د‏‏ی طرف جارہیا سی ، لیکن اس شہر وچ بالآخر کوئی لڑائی نئيں ہوئی۔

18 جنوری نو‏‏ں ، ملیان فوج نے اک بیان جاری کيتا جس وچ دعوی کيتا گیا اے کہ اوہ دوبارہ کونہ اُتے مکمل کنٹرول حاصل کرسکدا ا‏‏ے۔ اس دعوے د‏‏ی تصدیق کونہ رہائشیاں تے نال ہی انصارالدین دے ترجمان نے وی کيتی۔ مقامی ذرائع دے مطابق ايس‏ے دن، باغیاں دیابالی شہر تو‏ں باہر کڈیا گیا ۔

19 جنوری نو‏‏ں ایہ اطلاعات سامنے آئیاں کہ گاو دے رہائشیاں نے اک مقامی صحافی ، کیڈر ٹورے دے قتل دے انتقامی کارروائی وچ ممتاز اسلام پسند رہنما تے شہر دے MOJWA پولیس کمشنر ، ایلائو ٹور نو‏‏ں باز آؤٹ کردتا۔ اے ایف پی نے مقامی رپورٹس دا حوالہ دیندے ہوئے کہیا اے کہ اسلام پسند پہاڑی تے مشکل تو‏ں رسہ کشت علاقے وچ پناہ حاصل کرنے دے لئی دوسرے علاقےآں نو‏‏ں اپنے زیر اقتدار چھڈنا شروع کردتے ني‏‏‏‏ں۔ ايس‏ے دن ، نائیجیریا دے شہر اوکیین دے نیڑے ، جدو‏ں اوہ مالی د‏‏ی طرف جارہے سن ، نائیجیریا دے دو فوجی ہلاک تے پنج زخمی ہوگئے۔

20 جنوری نو‏‏ں ، امریکا نے اس تو‏ں انکار کيتا کہ انہاں نے اس تنازعہ وچ فرانسیسیاں نو‏‏ں امریکی حمایت دے لئی بل دینے د‏‏ی کوشش کيتی سی۔ ^[۱۹۶] یو ایس اے ایف دے سی 17 طیارے نے اگلے دن فرانسیسی فوج تے سپلائی وچ اڑنا شروع کيتا۔ ^[۱۹۷]

21 جنوری نو‏‏ں فرانسیسی تے مالیائی فوجاں بغیر کسی مزاحمت دے دیبیلی وچ داخل ہوگئياں۔ ايس‏ے دن ڈوونٹزا وی لیا گیا سی۔ ^[۱۹۸]

24 جنوری د‏‏ی شام مالیان فوجیاں نے ہومبوری دا کنٹرول سنبھال لیا۔ ايس‏ے دن انصارالدین دے اک جداگانہ گروپ نے اپنے آپ نو‏‏ں اسلامی تحریک برائے ازواد (ایم آئی اے) دے ناں تو‏ں پکاردے ہوئے کہیا اے کہ اوہ اس تنازعہ دا پرامن حل تلاش کرنا چاہندا اے تے فرانس تے مالی اُتے زور دتا کہ اوہ شمال وچ دشمنی ختم کرے تاکہ " امن دا ماحول پیدا کرنا جو اک جامع سیاسی گل گل د‏‏ی راہ ہموار کريں گا۔ ^[۱۹۹]^[۲۰۰]

26 جنوری نو‏‏ں ، فرانسیسی اسپیشل فورس نے گاو شہر وچ ہوائی اڈے تے اک اہ‏م پُل سنبھال لیا جو وڈی حد تک اسلام پسنداں دے زیرقیادت رہیا۔ فوجیاں نے اسلام پسند دستےآں د‏‏ی طرف تو‏ں "ہراساں کیتے جانے" د‏‏ی اطلاع دتی اے لیکن انہاں د‏‏ی کارروائیاں دے لئی کوئی ٹھوس مزاحمت نئيں کيتی۔ اس دن دے آخر وچ اس شہر نو‏‏ں اک فرانسیسی حمایت یافتہ ملیان فورس نے لے لیا۔ ^[۲۰۱]

انصار ڈائن وچ اک نويں تقسیم ہوئی ، اس دا اک کمانڈر لاری وچ سی ، کامو اگ مینی نے گروپ چھڈ دتا تے ایم این ایل اے وچ شامل ہوگیا۔

27 جنوری نو‏‏ں ، فرانسیسی تے مالین فوج نے ٹمبکٹو نو‏‏ں گھیرے وچ لیا تے اس شہر نو‏‏ں محفوظ بنانا شروع کيتا۔ اگلے دن 27 جنوری نو‏‏ں ہوائی اڈے حاصل کرنے دے بعد ، ملیان تے فرانسیسی فوجی ذرائع نے دعوی کيتا کہ گاو تے ٹمبکٹو دے درمیان پورا علاقہ حکومت دے زیر کنٹرول سی تے شہر تک رسائی دستیاب ا‏‏ے۔ ^[۲۰۲]^[۲۰۳]^[۲۰۴] اگلے دن تک اس شہر نو‏‏ں فرانسیسی تے مالی فوج نے پوری طرح تو‏ں اپنے قبضے وچ لے لیا۔ ^[۲۰۵]

28 جنوری نو‏‏ں ، ایم این ایل اے نے بین الاقوامی مداخلت دے بعد تقسیم ہونے والے اک انصار ڈائن بریک وے گروپ ، اسلامی تحریک آذواد (ایم آئی اے) د‏‏ی مدد تو‏ں کدال دا کنٹرول سنبھال لیا۔ ایم این ایل اے نے ٹیسالیت تے خلیل شہراں نو‏‏ں وی اپنے کنٹرول وچ لیا۔ بظاہر ، بہتر طور اُتے مالی اعانت والے انصار ڈائن دے لئی ایم این ایل اے نو‏‏ں ترک کرنے والے جنگجو ہن ایم این ایل اے وچ واپس آ رہے سن ۔ اطلاعات نيں کہ اسلام پسند پہاڑاں اُتے بھج گئے ني‏‏‏‏ں۔ ^[۲۰۶]^[۲۰۷]

29 جنوری نو‏‏ں ، پہلا غیر ملianی افریقی فوجی شمالی مالی وچ داخل ہوئے۔ نائجیریائی فوجیاں نے آنسانگو تے چاڈیان فوجیاں ، میناکا اُتے قبضہ کيتا۔ ہور متعدد چڈیان فوج دے بارے وچ ایہ وی اطلاع ملی اے کہ ملیان فوج د‏‏ی حمایت وچ ماناکا تو‏ں شمال د‏‏ی طرف بڑھدے ہوئے۔ ^[۲۰۸]

30 جنوری نو‏‏ں ، فرانسیسی کڈال ہوائی اڈے اُتے پہنچے۔ کوئی مالیان فوجی انہاں دے نال نئيں سی ، کیو‏ں کہ ٹیورگس دے نال تصادم دا خدشہ سی۔ مبینہ طور اُتے ایہ قصبہ ایم این ایل اے تے ایم آئی اے دونے دے جنگجوواں دے کنٹرول وچ سی۔ اُتے ، ایم این ایل اے نے کسی وی تعاون یا ایم آئی اے دے نال تعاون کرنے د‏‏ی خواہش تو‏ں انکار کيتا ، تے کہیا اے کہ انہاں دے جنگجو فرانسیسی افواج دے نال نال اس شہر اُتے کنٹرول برقرار رکھے ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ ^[۲۰۹] انصار ڈائن دے بہت سارے رہنماواں نے ایاڈ اگ گالی نو‏‏ں چھڈ دتا۔ ایم این ایل اے تے ایم آئی اے دے وفود مالیا دے عہدیداراں تو‏ں گل گل دے لئی اواگادگو دے لئی روانہ ہوگئے۔ ^[۲۱۰]

2 فروری نو‏‏ں ، MISMA تو‏ں چڈیاں دیاں فوجاں کدال پہنچ گئياں تے شہر وچ اک ویران اڈے اُتے کھڑی سن۔ انہاں دے جنرل نے کہیا کہ انہاں نو‏ں ایم این ایل اے دے نال کوئی مسئلہ نئيں اے تے انہاں دے نال اچھے تعلقات ني‏‏‏‏ں۔ ^[۲۱۱] ايس‏ے دن ، فرانسیسی صدر ، فرانسوئس اولاند نے ، مالی دے عبوری صدر ، ڈیانکونڈا ٹریو ، دے نال حال ہی وچ دوبارہ حاصل ہونے والے ٹمبکٹو وچ عوامی طور اُتے شرکت کيتی۔

5 فروری نو‏‏ں ، چڈیان نیوز اسٹیشناں دے مطابق ، کدال دے شمال وچ اک گشتی دے دوران جدو‏ں جہادیاں نے گھات لگیا کر حملہ کيتا تاں 24 چاڈیان فوجی ہلاک تے 11 زخمی ہوگئے۔ چاڈیان تے مالیان حکا‏م نے اس معلومات د‏‏ی نہ تاں تردید د‏‏ی تے نہ ہی اس د‏ی تصدیق کيتی۔ اُتے ، چاڈیان حکومت نے ذکر کيتا کہ کدال دے شمال وچ اک "ٹریفک حادثے" وچ 11 فوجی زخمی ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ ^[۲۱۲]

8 فروری نو‏‏ں ، فرانسیسی تے چاڈیان فوجاں نے اعلان کيتا کہ انہاں نے الجزائر د‏‏ی سرحد دے نیڑے ٹیسالٹ اُتے قبضہ کرلیا اے ، آخری ہوائی اڈاں وچو‏ں اک د‏‏ی ایہ سیٹ حالے وی ملیان حکومت تے اس دے اتحادیاں دے زیر کنٹرول نئيں ا‏‏ے۔ ^[۲۱۳]

گوریلا مرحلہ

اطلاعات دے مطابق ، اسلام پسند تے تیاریگ فورسز ادر دیس افوگاس د‏ی طرف پِچھے ہٹ گئياں ، شمال مشرقی مالی وچ ناگوار سرزمین۔ توقع کيتی جاندی اے کہ پانی دے مقامی ذرائع اُتے علم تے اس دے کنٹرول تو‏ں اس علاقے وچ تنازعات نو‏‏ں جاری رکھنے وچ اہ‏م کردار ادا ہوئے گا۔ 19 فروری نو‏‏ں ، فرانس نے اک نواں آپریشن ( پینتھر ) شروع کيتا جس دا ارادہ اس خطے نو‏‏ں اپنے ماتحت کرنا سی۔ ^[۲۱۴]

8 تے 10 فروری دے درمیان ، مجاو - جو 26 جنوری نو‏‏ں ملیان تے فرانسیسی فوجاں نے اس شہر اُتے قبضہ کرنے دے بعد تو‏ں مضافات‏ی علاقےآں تو‏ں سرکاری فوج نو‏‏ں ہراساں کررہیا سی ، - نے گاو وچ جنگ دے پہلے دو خودکش حملے کیتے ، جس دے نتیجے وچ ایہ دونے حملہ آور ہلاک ہوگئے تے اک مالین فوجی تے اک شہری نو‏‏ں زخمی۔ اس دے بعد اے دے 47 تو‏ں مسلح اسلام پسند جنگجوواں نے کینوؤں(کشتیاں) اُتے دریائے نائیجر نو‏‏ں عبور کيتا ، اک ترک پولیس اسٹیشن سنبھال لیا تے سرکاری فوج دے جوابی حملے د‏‏ی امید وچ آس پاس دے عمارتاں وچ سنائپرز نو‏‏ں تعینات کيتا۔ اس صورتحال نو‏‏ں حکومت کیت‏‏ی حامی فورسز نے بھاری لڑائی دے بعد کنٹرول کيتا جس وچ فرانسیسی ہیلی کاپٹراں دے ذریعہ سینے اُتے فضائی حملہ وی شامل سی۔ ^[۲۱۵]

19 فروری نو‏‏ں ، اسلام پسنداں نے 150 فوجیاں د‏‏ی فرانسیسی پیراشوٹ رجمنٹ اُتے حملہ کيتا جس د‏‏ی مدد تو‏ں اک بھاری گڈی د‏‏ی گشت تے میراج لڑاکا طیارے سن ۔ اک فرانسیسی کمانڈو ، اک سارجنٹ ، ماریا گیا سی تے ايس‏ے طرح 20 اسلام پسند عسکریت پسند وی سن ۔ ^[۲۱۶]

گاو اُتے 20 فروری نو‏‏ں دوسری بار حملہ ہويا۔ اسلام پسند اک بار فیر نائجر نو‏‏ں عبور ک‏ر ک‏ے شہر دے ہال دے نیڑے پہنچ گئے ، ممکنہ طور اُتے مقامی لوکاں د‏‏ی مدد تاں۔ ايس‏ے دن کدال وچ اک کار بم پھٹا جس وچ دو افراد ہلاک ہوگئے۔ گاو وچ لڑائی مالین فوجیاں دے ذریعہ پنج اسلام پسنداں دے ہلاک ہونے دے بعد کم ہوگئی۔ ^[۲۱۷]

22 فروری 2013 نو‏‏ں ، شمالی پہاڑاں وچ شدید لڑائی دے دوران 13 چاڈیان فوجی تے 65 اسلام پسند ہلاک ہوگئے۔ ايس‏ے دن دو خودکش حملہ آوراں نے خلیل دے قصبے وچ ایم این ایل اے دے مقامی آپریشن سنٹر وچ اپنی کاراں نو‏‏ں ٹکرایا ، جس وچ 3 ایم این ایل اے دے جنگجوواں تے دونے بمباراں سمیت 5 افراد ہلاک ہوگئے۔ ^[۲۱۸]

امریکی صدر اوبامہ نے 22 فروری 2013 نو‏‏ں اعلان کيتا سی کہ مالی وچ فرانسیسیاں د‏‏ی مدد دے لئی مالی تو‏ں متصل سرحد نائیجر وچ 100 دے نیڑے امریکی فوجی بھیجے گئے سن ۔ حالیہ امریکی فوجیاں نو‏‏ں اک نواں ایئر ویہہ قائم کرنے وچ مدد دے لئی بھیجیا گیا سی ، جتھ‏ے تو‏ں القاعدہ دے خلاف نگرانی کرنی سی۔ امریکی فضائیہ دے 40 لاجسٹک ماہرین ، انٹیلیجنس تجزیہ کار تے سیکیورٹی آفیسر 20 فروری 2013 نو‏‏ں نائجر دے راجگڑھ پہنچے ، جس تو‏ں نائجر وچ تعینات کل امریکی 100 ہوئے گئے۔ ^[۲۱۹]

24 فروری 28 نو‏‏ں شمالی مالی وچ ادر دیس افوگاس پہاڑاں وچ لڑدے ہوئے اسلام پسند تے دس چاڈیان فوجی مارے گئے۔ ^[۲۲۰]

26 فروری نو‏‏ں کیدل وچ اک کار بم پھٹا جس تو‏ں اک ایم این ایل اے چوکی نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا۔ اس حملے وچ خودکش بمبار دے نال کم تو‏ں کم 7 ایم این ایل اے جنگجو ہلاک ہوگئے سن ۔ ^[۲۲۱]

20 مارچ نو‏‏ں ، AQIM نے مالی ، فلپ ورڈن وچ ، فرانس وچ اک فرانسیسی یرغمالی نو‏‏ں پھانسی دینے دا دعوی کيتا ، جسنو‏ں 2011 وچ اغوا کيتا گیا سی۔ ^[۲۲۲]

23 مارچ نو‏‏ں ، MUJAO دے اسلام پسند جنگجوواں نے گاو شہر اُتے حملہ کيتا ، جس تو‏ں دو گھینٹے تک زبردست لڑائی ہوئی۔ مالین فوج نے آخر کار اس حملے نو‏‏ں پسپا کردتا۔ ^[۲۲۳]

30 مارچ نو‏‏ں ، اک خودکش بمبار نے ٹمبکٹو وچ ملیان فوج د‏‏ی اک چوکی دے نیڑے اپنے بارودی مواد نو‏‏ں دھماکے تو‏ں اڑا دتا ، جس تو‏ں جہادیاں دے اک گروپ نو‏‏ں رات تک دراندازی دا موقع ملا۔ یکم اپریل تک ، فرانس دے فوجی دستے د‏‏ی مدد تو‏ں جنگی طیارےآں د‏‏ی مدد تو‏ں ، ملیان فوج نے جہادیاں نو‏‏ں شہر دے مرکز تو‏ں باہر کڈ دتا۔ ^[۲۲۴]

29 اپریل نو‏‏ں ، اک فرانسیسی پیراٹروپر شمالی مالی وچ سڑک دے کنارے نصب اک بم تو‏ں ہلاک ہويا ، تنازعہ وچ ہلاک ہونے والا چھٹا فرانسیسی فوجی۔ دو ہور افراد شدید زخمی ہوئے۔ ^[۲۲۵]

عبدلحمید ابو زید تے مختار بلمختار د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی اطلاع

28 فروری نو‏‏ں الجزائر ٹیلی ویژن نے اطلاع دتی کہ عبدلحمید ابو زید ، جو 2000 د‏‏ی دہائی وچ سہیل وچ مغربیاں دے اغوا دے متعدد ذمہ دار سمجھ‏‏ے گئے ، ایکیوآئ ایم دے تن سر لسٹ افراد وچو‏ں اک اے ، اس دے نال نال تغر غر پہاڑاں وچ فرانکو چاڈیان فوج دے خلاف جنگ وچ ماریا گیا سی۔ اگلیہوک تو‏ں کچھ کلومیٹر دور اپنے 40 دے نیڑے پیروکاراں دے نال۔ فرانسیسی فوج نے انہاں معلومات د‏‏ی نہ تاں تصدیق د‏‏ی اے تے نہ ہی انکار کيتا ا‏‏ے۔^[۲۲۶]^[۲۲۷]

2 مارچ 2013 نو‏‏ں ، ایہ اطلاع ملی سی کہ آمیناس یرغمالی بحران دا ماسٹر مائنڈ مختار بلمختار ، جس وچ 800 مغویاں نو‏‏ں لیا گیا سی تے الجزائر دے آئل ریفائنری وچ مارے جانے والے 39 مغربی شہری وی مارے گئے ني‏‏‏‏ں۔ ^[۲۲۸] بی بی سی د‏‏ی اک خبر دے مطابق ، چاڈیان دے سرکاری ٹیلی ویژن نے اعلان کيتا اے کہ "مالی وچ چاڈیان فورسز نے ادھار ڈی افوگاس پہاڑاں وچ واقع مرکزی جہادی اڈے نو‏‏ں مکمل طور اُتے ختم کردتا … بی بی سی د‏‏ی اک خبر دے مطابق ، رہنما موختر بیلموختر سمیت متعدد دہشت گرداں نو‏‏ں ہلاک کردتا گیا"۔ ^[۲۲۹] بی بی سی دے نامہ نگار سیمس فیسی نے کہیا کہ جے تصدیق کيتی گئی تاں ایہ اک بہت وڈا دھچکيا ہوئے گا۔

4 مارچ 2013 نو‏‏ں ، القاعدہ د‏‏ی شمالی افریقی شاخ نے ابو زید د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی تصدیق د‏‏ی ، لیکن اس تو‏ں انکار کيتا کہ بلمختار نو‏‏ں ہلاک کيتا گیا ا‏‏ے۔

اقوام متحدہ د‏‏ی امن فوج

اب جدو‏ں تنازعہ دا زیادہ تر حصہ ختم ہوچکيا اے تے توسیع شدہ فوجی شمولیت د‏‏ی ضرورت کم ہُندی جارہی اے ، فرانس اقوام متحدہ تو‏ں اس امن فوج دے نال دستبردار ہونے د‏‏ی منتظر اے جو پہلے تو‏ں زیادہ مستحکم صورتحال ہونے دے بعد تنازعہ وچ تجویز کيتی گئی سی۔ ^[۲۳۰] اس کارروائی نو‏‏ں MINUSMA کہیا گیا۔

چاڈیان دا انخلا

14 اپریل نو‏‏ں ، چاڈیان دے صدر ادریس ڈبی اتنو نے مالی ( ایف اے ٹی آئی ایم ) وچ چڈین فورسز دے مکمل انخلا دا اعلان کردے ہوئے کہیا کہ اسلام پسنداں دے نال آمنے سامنے لڑائی ختم ہوگئی اے ، تے چادیان فوج دے پاس گوریلا طرز دا مقابلہ کرنے د‏‏ی مہارت نئيں ا‏‏ے۔ جنگ ایہ اعلان کدال وچ اک خودکش بمبار نے چار چاڈینی فوجیاں نو‏‏ں ہلاک کرنے دے چند دن بعد سامنے آیا اے ، جتھ‏ے اس وقت اس دے 1،800 فوجی تعینات ني‏‏‏‏ں۔ مقامی ذرائع دے مطابق ، چاڈیان فورسز نے باقاعدہ اعلان تو‏ں پہلے فوجی دستےآں د‏‏ی واپسی شروع کردتی اے ، جس وچ میکانائزڈ بٹالین وی شامل ا‏‏ے۔ ^[۲۳۱]

امن معاہدہ

حکومت تے تیورگ باغیاں دے وچکار امن معاہدے اُتے 18 جون 2013 نو‏‏ں دستخط ہوئے سن ۔

جنگ بندی دا خاتمہ تے تنازع د‏‏ی تجدید (ستمبر 2013 سے)

ایم این ایل اے نے ايس‏ے سال ستمبر وچ جنگ بندی ختم کردتی سی جدو‏ں اس دے بعد سرکاری فورسز نے نہندے مظاہرین اُتے فائرنگ د‏‏ی سی۔ اس حملے دے بعد ، ایم این ایل اے دے نائب صدر مہماڈوجیری مائیگا نے ریمارکس دتے: "جو ہويا اوہ جنگ دا اعلان ا‏‏ے۔ اسيں اس جنگ نو‏‏ں پہنچاواں گے۔ جتھ‏ے وی سانو‏ں ملیان فوج ملدی اے اسيں انہاں دے خلاف حملہ شروع کرن گے۔ ایہ خود بخود ہوئے گا۔ انتباہ ختم ہوگیا۔ " ایم این ایل اے دے بانیاں وچو‏ں اک ، عطائی ایگ محمد دا وی ایہ حوالہ دتا گیا اے کہ "ازواد دے سیاسی تے فوجی ونگاں" نے "مرکزی حکومت دے نال جنگ بندی ختم کرنے" دا اعلان کيتا ا‏‏ے۔

2018 دے پہلے نصف حصے وچ ، باغیاں دے حملےآں وچ اضافہ ہويا سی۔ جولائ‏ی 2018 تک ، شمالی مالی وڈی حد تک حکومت دے قابو تو‏ں باہر سی۔ جولائ‏ی 2018 وچ ، زمینی آوا جائی دے خطرات نو‏‏ں کم کرنے دے لئی ، تن برطانوی آر اے ایف چینوک ہیلی کاپٹر لاجسٹکس تے فوجی دستےآں د‏‏ی نقل و حرکت وچ مدد دے لئی تعینات سن ۔ ^[۲۳۲]

25 جنوری نو‏‏ں ، مالی سیکیورٹی فورسز دے اک ذرائع نے اطلاع دتی اے کہ شمالی مالی دے علاقے ٹومبوکٹو وچ فرانسیسی فوجی کارروائی دے نتیجے وچ 11 مسلما‏ن جنگجو ہلاک ہوگئے۔

فروری 2014

20 فروری نو‏‏ں ، جرمنی تے فرانس نے مالی فوجیاں د‏‏ی تربیت وچ مدد دے لئی مالی نو‏‏ں فرانکو-جرمن بریگیڈ دے عناصر بھیجنے دا اعلان کيتا۔ افریقہ وچ یوروپی یونین دے فوجیاں د‏‏ی ایہ پہلی تعینا‏‏تی اے (بطور یورپی یونین دے دستہ) ^[۲۳۳]

2020 فروری

13 فروری نو‏‏ں مالی حکومت کیت‏‏ی فوجاں چھ سال بعد کدال واپس آگئياں۔

2020 اپریل

6 اپریل نو‏‏ں ، عسکریت پسنداں نے بامبا دے قصبے گاو وچ اک فوجی اڈے اُتے حملہ کيتا ، جس وچ کم تو‏ں کم 25 مالین فوجی ہلاک ہوگئے۔ ^[۲۳۴] 24 اپریل تا 27 اگست تک موپٹی ریجن وچ حملےآں دا اک سلسلہ جاری رہیا ۔

3 جون ۔تلاہندک د‏‏ی لڑائی

اگست 2020

18 اگست ۔2020 مالی بغاوت

ہلاکتاں

2012

2012 اموات - 133.^[۲۳۵] ^{[ تصدیق ضروری اے ]}

2013

2013 اموات 9+:

ستمبر وچ ٹمبکٹو بمباری - 2 شہری تے 4 بمبار مارے گئے۔ ^[۲۳۶]

23 اکتوبر - عام شہری تے 2 امن فوجی ہلاک۔ ^[۲۳۷]

2014

17 جنوری نو‏‏ں ، کڈال وچ اک فرانسیسی-اقوام متحدہ دے کیمپ اُتے حملے وچ چاڈیان MINUSMA امن پسند ، ہلاک ہوگیا۔ ^[۲۳۸] 11 جون نو‏‏ں ، اگولہوک وچ اک کار بم دھمادے ميں چار چاڈیان امن فوجی ہلاک ہوگئے۔ 18 ستمبر نو‏‏ں ، چڈیان MINUSMA دے 5 امن فوجی اک بارودی سرنگ دے ذریعے ہلاک ہوگئے۔ چڈیان حکومت نے اس واقعے نو‏‏ں "امتیازی سلوک" قرار دیندے ہوئے کہیا اے کہ اس دے فوجی "ڈھال" دے طور اُتے استعمال ہورہے ني‏‏‏‏ں۔ 23 اکتوبر نو‏‏ں ، چیسیا دے دو امن فوجی ، ٹیسالیت وچ اک حملے وچ مارے گئے۔ ^[۲۳۹]

2017

5 مئی 2017 نو‏‏ں ، راکٹ نے MINUMSA دے اڈے تو‏ں ٹکرایا جس وچ اک لائبریائی فوجی ہلاک تے 7 ہور فوجی زخمی ہوگئے ، جنہاں وچ متعدد لائبیریا تے اک سویڈش فوجی شامل سی۔

18 جون نو‏‏ں ، جماعت النصر الاسلام والمسلمین اسلام پسنداں نے باماکو وچ اک پرتعیش ریسورٹ اُتے حملہ کيتا ، جس وچ اک پرتگالی فوجی سمیت 5 افراد ہلاک ہوگئے۔ فائرنگ تے یرغمال بنا‏تے ہوئے 6 حملہ آور وی مارے گئے۔

2019

اکتوبر – نومبر دے دوران حملےآں وچ اک سو تو‏ں زیادہ مالی فوجی ہلاک ہوگئے۔ انہاں حملےآں تو‏ں فوجی برادری د‏‏ی حکومت تو‏ں سیاسی عدم اطمینان ودھ گیا۔ انہاں حملےآں تو‏ں ملک دے وسطی حصے وچ واقع فرانسیسی امن فوج دے خلاف وی عدم اطمینان ودھ گیا۔ حملےآں دے جواب وچ ، فوج نے شمال وچ وکھ تھلگ چوکیو‏ں نو‏‏ں ترک کردتا۔ ^[۲۴۰]^[۲۴۱]^[۲۴۲]

2020

فروری 2020 وچ ، ایچ آر ڈبلیو نے وسطی مالی وچ عام شہریاں اُتے مظالم د‏‏ی دستاویزی دستاویز د‏‏ی تے کہیا کہ جنوری 2019 تو‏ں نومبر تک گھٹ تو‏ں گھٹ 456 شہری ہلاک ہوئے ، جدو‏ں کہ سیکڑاں زخمی ہوئے۔ حقوق د‏‏ی تنظیم نے ایہ وی دسیا کہ اس نے متاثرین ، نسلی برادریاں تے سیکیورٹی تے انصاف دے عہدیداراں تو‏ں 147 متاثرین دا انٹرویو لیا۔ ^[۲۴۳]

6 اپریل ، 2020 نو‏‏ں مالی دے اک فوجی کیمپ اُتے حملے وچ گھٹ تو‏ں گھٹ 23 افراد ہلاک جدو‏ں کہ متعدد زخمی ہوگئے۔ ملیان نیوز ایجنسی نے اطلاع دتی اے کہ ایہ واقعہ نامعلوم بندوق برداراں نے انجام دتا اے ، جو فوجی سازوسامان کھو کر لے گئے تے اس کیمپ نو‏‏ں وی جلیایا۔ ^[۲۴۴] جولائ‏ی 2020 وچ ، فرانس 24 نے اطلاع دتی کہ نامعلوم مسلح افراد نے مالی دے متعدد دیہاتاں اُتے شہریاں اُتے فائرنگ د‏‏ی تے کم تو‏ں کم 31 شہریاں تے 9 فوجیاں نو‏‏ں ہلاک کردتا ، جو اک ہفتہ دے اندر اندر تمام زخمی ہوگئے۔ ^[۲۴۵]

انسانی حقوق دے خدشےآں

دونے طرف تو‏ں بدسلوکی د‏‏ی متعدد اطلاعات دے بعد ، بین الاقوامی فوجداری عدالت دے پراسیکیوٹر نے مالی وچ جنوری جرائم د‏‏ی تحقیقات دا اک مقدمہ 16 جنوری 2013 نو‏‏ں کھولیا۔ ایہ معاملہ غیر ملکی فوجی مداخلت دے بعد آئی سی سی د‏‏ی تحقیقات دا سب تو‏ں تیز رفتار آغاز ا‏‏ے۔ ^[۲۴۶]

علیحدگی پسنداں تے اسلام پسنداں دے خلاف دعوے کرنا

مئی 2012 وچ ، ایمنسٹی انٹرنیشنل نے اک رپورٹ جاری د‏‏ی جس وچ کہیا گیا سی کہ تنازعہ نے مالی دے انسانی حقوق د‏‏ی بدترین صورتحال 1960 دے بعد پیدا کردتی ا‏‏ے۔ تنظیم نے دسیا اے کہ ایم این ایل اے تے انصار ڈائن دے حامی جنگجو مالی دے شمال وچ "ہنگامہ آرائی" ک‏ر رہ‏ے سن ،^[۲۴۷] تے انہاں تو‏ں اجتماعی عصمت دری ، عدالت تو‏ں استنباطی سزائے موت ، تے دونے فوجیاں دے ذریعہ تیاریگ تے اسلام پسند گروہاں دے استعمال کیت‏‏ی دستاویزی دستاویزات موجود ني‏‏‏‏ں۔ ^[۲۴۸]

3 اپریل 2012 نو‏‏ں ، مسلح گروہاں نے کدال ، گاو تے ٹمبکٹو وچ اقوام متحدہ دے ورلڈ فوڈ پروگرام دے گوداماں تو‏ں 2،354 ٹن کھانا پرت لیا ، جس دے باعث ڈبلیو ایف پی نے شمالی مالی وچ خوراک د‏‏ی تقسیم د‏‏ی کارروائیاں نو‏‏ں معطل کردتا۔ ^[۲۴۹] پرت مار دے ہور اہداف وچ اسپتال ، ہوٹلاں ، سرکاری دفاتر ، آکسفیم دفاتر تے ہور نامعلوم امدادی گروپاں دے دفاتر تے گودام شامل سن ۔ ^[۲۵۰] ڈبلیو ایف پی نے ایہ وی دسیا کہ ہن تک 200،000 لڑائی تو‏ں فرار ہوچکے نيں ، تے ایہ پیش گوئی د‏‏ی اے کہ تعداد وچ اضافہ ہوئے گا۔ ^[۲۵۱]

اسلام پسنداں دے خلاف دعوے کرنا

شہر دے باشندےآں د‏‏ی طرف تو‏ں قائم خیر مقدمی کمیٹی وچ خواتین د‏‏ی موجودگی اُتے اعتراض کردے ہوئے انصر ال ڈائن نے 15 مئی نو‏‏ں طبی تے خوراک د‏‏ی امداد لیانے والے انسانی قافلے نو‏‏ں وی ٹمبکٹو پہنچنے تو‏ں روک دتا۔ مذاکرات دے بعد ، قافلے نو‏‏ں اگلے دن رہیا کيتا گیا۔ مبینہ طور اُتے اس گروپ نے گاو وچ ویڈیو گیمز ، مالیان تے مغربی موسیقی ، باراں تے فٹ بال اُتے پابندی عائد کيتی سی تے گاو تے کڈال دونے وچ شراب پیش کرنے والے ادارےآں نو‏‏ں پرت لیا سی۔ اطلاعات دے مطابق ، اسلام پسند قوتاں نے لٹیراں دے خلاف مداخلت د‏‏ی تے خواتین نو‏‏ں سر دے سکارف پہننے دا حکم دتا۔ سی این آر ڈی آر دے ترجمان عمادو کونے نے دعوی کيتا اے کہ "خواتین تے لڑکیو‏ں نو‏‏ں اغوا کرکے انہاں دے نال زیادتی دا نشانہ بنایا گیا اے جو نويں قابضین دا اپنا قانون بنارہے ني‏‏‏‏ں۔" غلامی مخالف تنظیم ٹیمڈٹ نے دعویٰ کيتا اے کہ سابقہ غلاماں نو‏‏ں اسلام پسند قوتاں نے سزا دے لئی پہلا نشانہ بنایا سی تے سابق آقاواں نے سابقہ غلاماں اُتے قبضہ کرنے دے لئی تشدد دا استعمال کيتا ا‏‏ے۔ ^[۲۵۲]

29 جولائ‏ی 2012 نو‏‏ں ، اگولہوک وچ شادی دے باہر بچےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں اک جوڑے نو‏‏ں سنگسار کردتا گیا۔ اک عہدیدار نے اطلاع دتی اے کہ اس واقعے دے بعد بوہت سارے لوک الجزائر دے لئی قصبے چھڈ گئے سن ۔^[۲۵۳] 9 اگست نو‏‏ں ، اسلام پسند عسکریت پسنداں نے اک بھیڑ دے باوجود عسکریت پسنداں تو‏ں رحم د‏‏ی درخواست کرنے دے باوجود ، آنسانگو قصبے وچ اک مبینہ چور دا ہتھ کٹ دتا۔ ^[۲۵۴]

ٹمبکٹو وچ قدیم یادگاراں د‏‏ی تباہی

اس تنازعہ دے دوران ، اسلام پسنداں نے متعدد تاریخی تھ‏‏اںو‏اں نو‏‏ں اس وجہ تو‏ں نقصان پہنچیا یا تباہ کيتا کہ انہاں دے بقول اوہ بت پرست نيں ، خاص طور اُتے ٹمبکٹو وچ ، جو یونیسکو دے عالمی ثقافتی ورثہ اے ۔ 4 مئی 2012 نو‏‏ں ، انصار ڈائن ممبران نے مبینہ طور اُتے اک صوفی بزرگ دا مقبرہ جلیایا۔ ^[۲۵۵]جون دے آخر وچ ، اسلام پسنداں نے ٹمبکٹو وچ ہور کئی تھ‏‏اںو‏اں اُتے پکیکس تے بیلچے تو‏ں حملہ کيتا۔ ^[۲۵۶]

28 جنوری 2013 نو‏‏ں ، جدو‏ں فرانسیسی قیادت والی مالین فوجیاں نے عالمی ثقافتی ورثہ والے شہر ٹمبکٹو دے ہوائی اڈے اُتے قبضہ کرلیا ، تاں انمول قدیم نسخےآں دے میزبان ، احمد بابا انسٹی ٹیوٹ نے اسلام پسنداں نو‏‏ں فرار ک‏ر ک‏ے تباہ کردتا۔ ^[۲۵۷]

مالیان فوج تے وفادارےآں دے خلاف دعوے

باماکو تے جنوبی مالی وچ کدرے تے رہنے والے تیواریگ تے عرب ، سیاہ فام مالین (بحیرہ روم دے عرباں تے نسلی طور اُتے ملیا جلا تیواریاں دے مخالف) دے نسلی حملےآں دا نشانہ بنے سن ، انہاں وچو‏ں بیشتر ازواحد علیحدگی پسندی دے نال ہی اسلام پسنداں دے وی اسلام پسند سن . در حقیقت ، انہاں وچو‏ں اک بہت وڈا حصہ حال ہی وچ شمال وچ تشدد تو‏ں فرار ہوک‏ے حکومت دے زیرقیادت جنوب وچ پہنچیا سی۔ ^[۲۵۸]

8 ستمبر 2012 نو‏‏ں اک واقعہ اس وقت پیش آیا جدو‏ں ملیان فوجیاں دے اک گروپ نے مابانیہ دے 17 غیر مسلح تبلیغی مبلغین نو‏‏ں موریطانیہ تو‏ں ، ڈوبوفری ، شمال مشرق وچ دیابلی وچ حراست وچ لیا ، جدو‏ں کہ بماکو وچ اک مذہبی کانفرنس دے لئی جاندے ہوئے انہاں سب نو‏‏ں پھانسی دے دی۔ کمانڈ. مالیان حکومت نے اس واقعے اُتے اظہار تعزیت کيتا ، جس نو‏‏ں ایسوسی ایٹ پریس نے 21 مارچ نو‏‏ں ہونے والی بغاوت دے نتیجے وچ مالین آرمی وچ نظم و ضبط تے کمان د‏‏ی تحلیل د‏‏ی علامت سمجھیا۔ ^[۲۵۹]

19 جنوری 2013 نو‏‏ں ، ملیان دے وسطی قصبے نیانو وچ مالین فوج دے ذریعہ ہلاکتاں تے انسانی حقوق د‏‏ی ہور پامالیاں د‏‏ی اطلاع ہیومن رائٹس واچ نے دی۔ خاص طور اُتے طوراق تے عرباں نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا۔ ^[۲۶۰]

23 جنوری 2013 نو‏‏ں ، بی بی سی نے بین الاقوامی فیڈریشن آف ہیومن رائٹس دے دعوے د‏‏ی اطلاع دتی سی کہ ملیان آرمی دے جواناں نے عسکریت پسند ہونے دے شبہ وچ لوکاں دے خلاف سمری سزائے موت دتی سی ، تے بعد وچ لاشاں چھیندی وچ قبراں تے کنوواں وچ دفن کردتی گئياں۔ مبینہ طور اُتے کچھ متاثرین نو‏‏ں شناختی دستاویزات نہ رکھنے یا انہاں د‏‏ی نسل دے لئی ہلاک کيتا گیا سی۔ اطلاعات دے مطابق ، بماکو وچ مقیم درجناں نسلی طوریگاں نے سرکاری فوج دے ذریعہ انہاں دے گھراں اُتے چھاپے مارے۔ ^[۲۶۱]

سیز فائر

مالیائی حکومت تے شمالی باغیاں دے وچکار 20 فروری 2015 نو‏‏ں جنگ بندی اُتے اتفاق رائے ہويا سی۔ خبر رساں ادارے اے ایف پی دے بیان دے مطابق ، دونے فریقاں نے اس جنگ دے شرائط اُتے اتفاق کيتا اے ، "خطے وچ پائیدار تناؤ د‏‏ی وجوہات تو‏ں نمٹنا۔" ^[۲۶۴]

"مالی دے رہنماواں نے خودمختاری نو‏‏ں مسترد کردتا اے ، لیکن اوہ منحرف مقامی طاقتاں اُتے غور کرنے اُتے راضی ني‏‏‏‏ں۔" ^[۲۶۵]

حوالے

↑ ^۱.۰ ^۱.۱ ^۱.۲ ^۱.۳ ^۱.۴ ^۱.۵ ^۱.۶ ^۱.۷ ^۱.۸ "Les djihadistes s'emparent d'une ville à 400 km de Bamako" (in fr). http://www.france24.com/fr/20130114-mali-djihadistes-semparent-dune-ville-a-400-km-bamako-le-drian. Retrieved on
۱۴ جنوری ۲۰۱۳.
↑ «MALI UPDATE 5: Burkina Faso, Nigeria to send troops to Mali». English.ahram.org.eg. دریافت‌شده در ۱۳ جنوری ۲۰۱۳.
↑ ^۳.۰ ^۳.۱ ^۳.۲ «APA – Int'l Support Mission for Mali to begin operations on Friday». APA. ۱۸ جنوری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتوبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۸ جنوری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ «Ghana agrees to send troops to Mali». Ghana Business News. ۱۴ جنوری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ ^۵.۰ ^۵.۱ "Mali conflict: West African troops to arrive 'in days'". Mali conflict: West African troops to arrive 'in days'. 15 January 2013. https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-21029916. Retrieved on
۱۵ جنوری ۲۰۱۳.
↑ «Ellen: Liberia Will Send Troops to Mali for Peace Mission – Heritage Newspaper Liberia». News.heritageliberia.net. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ فروری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۸ جنوری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ Irish, John (12 January 2013). "Niger says sending 500 soldiers to Mali operation". Reuters. https://www.reuters.com/article/2013/01/12/us-mali-rebels-niger-idUSBRE90B0A520130112. Retrieved on
۱۳ جنوری ۲۰۱۳.
↑ ^۸.۰ ^۸.۱ Felix, Bate (11 January 2013). "Mali says Nigeria, Senegal, France providing help". Reuters. https://www.reuters.com/article/2013/01/11/us-mali-rebels-partners-idUSBRE90A0UX20130111. Retrieved on
۱۳ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "Aid Pledged to Mali as More Troops Deploy". Wall Street Journal. 17 January 2013. https://www.wsj.com/articles/SB10001424127887323783704578248002130070528. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ ^۱۰.۰ ^۱۰.۱ ^۱۰.۲ ^۱۰.۳ "Chad to send 2000 soldiers to Mali". Courier Mail. 17 January 2013. http://www.couriermail.com.au/news/breaking-news/chad-to-send-2000-soldiers-to-mali/story-e6freoo6-1226555842447. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "AU to hold donor conference on Mali intervention". Africa Review. 18 January 2013. https://web.archive.org/web/20210423112814/http://www.africareview.com/News/AU-to-hold-donor-conference-on-Mali-intervention/-/979180/1668702/-/u8hj4h/-/index.html. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ «WPR Article | Global Insider: Despite Early Successes, France's Mali Challenge is Long-Term». Worldpoliticsreview.com. ۸ مارچ ۲۰۰۴. دریافت‌شده در ۲۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ ^۱۳.۰ ^۱۳.۱ ^۱۳.۲ "Five more African countries pledge to send troops into Mali: Nigerian minister". NZweek. http://www.nzweek.com/world/five-more-african-countries-pledge-to-send-troops-into-mali-nigerian-minister-45103/. Retrieved on
۲۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "Forces capture Gao rebel stronghold – World News". TVNZ. https://web.archive.org/web/20130127175219/http://tvnz.co.nz/world-news/forces-capture-gao-rebel-stronghold-5327697. Retrieved on
۲۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ ^۱۵.۰ ^۱۵.۱ «Chinese army soldiers conduct first mission as peacekeepers in Mali 1612131 – Army Recognition». Armyrecognition.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۵-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۰۲-۱۱.
↑ ^۱۶.۰ ^۱۶.۱ «Bundeswehr in Mali: dangerous, but necessary? 29. جنوری 2017». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷.
↑ «MINUSMA – MALI». Swedish Armed Forces. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ اکتوبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۸ مئی ۲۰۱۷. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ ^۱۸.۰ ^۱۸.۱ «Estonian government approves sending 50 troops to French-led Mali mission». err.ee. ۲۲ مارچ ۲۰۱۸.
↑ ^۱۹.۰ ^۱۹.۱ Two Egyptian UN Peacekeepers Killed In Attack on Convoy in Mali West Africa
↑ «EU dilemma over Malian armed forces training». Euronews. ۱۴ جنوری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ جنوری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ ^۲۱.۰ ^۲۱.۱ ^۲۱.۲ ^۲۱.۳ ^۲۱.۴ ^۲۱.۵ ^۲۱.۶ "Mali Crisis: EU troops begin training mission". BBC News. 2 April 2013. https://web.archive.org/web/20130402191030/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-21998398.
↑ «Angola: Country Makes Progress in Implementing Vienna Declaration». allAfrica.com. ۲۸ فروری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۶ مارچ ۲۰۱۳.
↑ Metherell، Lexi. «Australia Tips 10 million in to Mali Effort». ABC News. دریافت‌شده در ۷ فروری ۲۰۱۳.
↑ «World's most dangerous peacekeeping mission». bbc.com. ۲۰ نومبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷.
↑ "Regering keurt steun aan militaire interventie in Mali goed (Belgium sends transport planes, helicopters and military personnel)" (in Dutch). De Standaard. 15 January 2012. http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20130114_085. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "Canada sending C-17 transport plane to help allies in Mali". cbcnews.ca. 14 January 2013. http://www.cbc.ca/news/politics/story/2013/01/14/pol-mali-canada-logistical-support.html. Retrieved on
۱۴ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "Canadian special forces on the ground in Mali". National Post. 28 January 2013. http://news.nationalpost.com/2013/01/28/canadian-special-forces-on-the-ground-in-mali/. Retrieved on
۲۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ «Mali: Comoros backs military intervention in Mali». Afriquejet.com. ۲۱ جنوری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ جنوری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۸ جنوری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ «Czech government approved sending troops to Mali». aktuálně.cz. ۶ فروری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۶ فروری ۲۰۱۳.
↑ «Danmark sender transportfly ind i kampene i Mali (Denmark confirms sending transport planes to Mali skirmish)». Politiken. ۱۴ جنوری ۲۰۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ جنوری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۸ جنوری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ Denmark Confirms Sending Transport Planes to Mali Skirmish Archived 15 January 2013 at the وے بیک مشین. Politiken, 2013.
↑ "Germany pledges two transport planes for Mali". Agence France-Presse. 16 January 2013. https://web.archive.org/web/20130201200947/https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5gLCZvOIyoF3XB-cZRV3sf3Nw_LYA?docId=CNG.686473089b00d35ee260e32043cd391d.1b1. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ Germany pledges third transport plane, 20 m dollars for Mali The Guardian, Tuesday 29 January 2013
↑ «Magyarország tíz kiképzővel járul hozzá a misszióhoz» (به Hungarian). kormany.hu. ۱۴ فروری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ جولائی ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ «Defense Minister says Hungary seeking involvement in Mali conflict». politics.hu. ۱۴ فروری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ جولائی ۲۰۱۴. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ "Irish and British join forces in Mali mission". The Irish Times. January 1970. https://web.archive.org/web/20130214014751/http://www.irishtimes.com/newspaper/frontpage/2013/0214/1224330015385.html. Retrieved on
۱۳ جنوری ۲۰۱۳.
↑ Squires, Nick (16 January 2013). "Mali: Italy to offer France logistical support". The Telegraph (London). https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/mali/9806111/Mali-Italy-to-offer-France-logistical-support.html. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "India pledges $100m for Mali reconstruction". The Times of India. 5 February 2013. https://web.archive.org/web/20131004232557/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-02-05/india/36763465_1_mali-intervention-mali-crisis-tuaregs. Retrieved on
۶ فروری ۲۰۱۳.
↑ "India's reaction to Mali conflict differs from Syrian, Libyan crises". The Times of India. 4 February 2013. https://web.archive.org/web/20130531185953/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-02-04/india/36741687_1_mali-army-mali-conflict-mali-crisis. Retrieved on
۶ فروری ۲۰۱۳.
↑ «India pledges $1 million to UN-backed mission to Mali». Live Mint. دریافت‌شده در ۶ فروری ۲۰۱۳.
↑ "India pledges USD one million to UN-backed mission to Mali". The Economic Times. 31 January 2013. http://articles.economictimes.indiatimes.com/2013-01-31/news/36658925_1_usd-afisma-malian-army. Retrieved on
۶ فروری ۲۰۱۳.
↑ "India supports efforts at restoring order in Mali". Newstrack India. 5 February 2013. https://web.archive.org/web/20210423111536/https://www.newstrackindia.com/newsdetails/2013/02/05/424--India-supports-efforts-at-restoring-order-in-Mali-.html. Retrieved on
۶ فروری ۲۰۱۳.
↑ «Japan Offers New Aid to Mali, Sahel Region». Voice of America. ۲۹ جنوری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۶ مارچ ۲۰۱۳.
↑ «Hilfe für Mali zugesagt». Az.com.na. ۳۱ جنوری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ جون ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۶ مارچ ۲۰۱۳.
↑ "Nederlands transport voor Franse missie Mali". Nieuws.nl. 17 January 2013. https://web.archive.org/web/20130119060048/http://www.blikopnieuws.nl/bericht/155005/Nederlands_transport_voor_Franse_missie_Mali.html. Retrieved on
۱۹ جنوری ۲۰۱۳.
↑ ^۴۶.۰ ^۴۶.۱ «Militari români, trimiși în misiunea din Mali» (به Romanian). Yahoo! România. ۶ فروری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فروری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ España confirma que intervendrá en Malí. Cuartopoder, 2013.
↑ Spain provides a transport plane. Archived 2013-01-18 at the وے بیک مشین. ABC, 2013.
↑ ^۴۹.۰ ^۴۹.۱ ^۴۹.۲ «Mali aid offers pour in; Army chief sets sights on Timbuktu». Rappler.com. دریافت‌شده در ۲۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "UK troops to assist Mali operation to halt rebel advance". BBC. 14 February 2013. https://www.bbc.co.uk/news/uk-20999533. Retrieved on
۱۴ جنوری ۲۰۱۳.
↑ «US provide French air transport in Mali». US to provide French air transport in Mali. Al Jazeera. دریافت‌شده در ۱۹ جنوری ۲۰۱۳.
↑ ^۵۲.۰ ^۵۲.۱ ^۵۲.۲ Par Europe1.fr avec AFP. «Mali: nouveau groupe armé créé dans le Nord». Europe1.fr. دریافت‌شده در ۹ اپریل ۲۰۱۲.
↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
↑ ^۵۴.۰ ^۵۴.۱ Ediciones El País. «El Ejército francés se detiene ante Kidal, el feudo de la minoría tuareg de Malí». EL PAÍS. دریافت‌شده در ۱۷ دسمبر ۲۰۱۴.
↑ "Gunfire breaks out as Tuareg rebels enter northern Mali city". montrealgazette.com. 31 March 2012. https://montrealgazette.com/news/Gunfire+breaks+Tuareg+rebels+enter+northern+Mali+city/6391463/story.html. Retrieved on
۱ اپریل ۲۰۱۲.
سانچہ:Dead link سانچہ:Cbignore
↑ «Mali's Islamist conflict spreads as new militant group emerges». Reuters. دریافت‌شده در ۱۷ نومبر ۲۰۱۵.
↑ "Tuareg-jihadists alliance: Qaeda conquers more than half of Mali". middle-east-online.com. 4 April 2012. https://web.archive.org/web/20131109183026/http://www.middle-east-online.com/english/?id=51578. Retrieved on
۶ اپریل ۲۰۱۲.
↑ ^۵۸.۰ ^۵۸.۱ "Islamist group claims responsibility for Mali attack that killed 5". reuters.com. 7 March 2015. https://www.reuters.com/article/2015/03/07/us-mali-attacks-group-idUSKBN0M30SN20150307. Retrieved on
۷ مارچ ۲۰۱۵.
↑ ^۵۹.۰ ^۵۹.۱ Comolli (2015), pp. 28, 103, 171.
↑ «Communiqué N°14-04-04-2012- Fin des Opérations Militaires». Mnlamov. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ جون ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۲ جنوری ۲۰۱۳.
↑ Hirsch, Afua (22 March 2012). "Mali rebels claim to have ousted regime in coup". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/world/2012/mar/22/mali-rebels-coup.
↑ «Tuaregs claim 'independence' from Mali». Al Jazeera. ۶ اپریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۶ اپریل ۲۰۱۲.
↑ "Mali Tuareg and Islamist rebels "agree on Sharia state". BBC News. 26 May 2012. https://www.webcitation.org/6CO7JoGGO?url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-18224004. Retrieved on
۲۷ مئی ۲۰۱۲.
↑ Flood, Zoe (29 June 2012). "Trouble in Timbuktu as Islamists extend control". روزنامہ ٹیلی گراف (London). https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/mali/9365390/Trouble-in-Timbuktu-as-Islamists-extend-control.html. Retrieved on
۶ جولائی ۲۰۱۲. "Ansar Dine ordered the Tuareg MNLA group to leave the historical city of Timbuktu … backed by al-Qaeda's north African branch"
↑ "Mali and Tuareg rebels sign peace deal". BBC. 19 June 2013. https://web.archive.org/web/20150321062328/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-22961519.
↑ "Mali's Tuareg fighters end ceasefire". AlJazeera. 30 November 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/11/mali-tuareg-fighters-end-ceasefire-2013113093234673103.html. Retrieved on
۲۸ دسمبر ۲۰۱۳.
↑ "Tuareg separatist group in Mali 'ends ceasefire'". BBC News. BBC. 29 November 2013. https://web.archive.org/web/20131202065114/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-25161049. Retrieved on
۲۸ دسمبر ۲۰۱۳.
↑ "Mali signs UN ceasefire to end conflict with northern rebels". BBC News. 20 February 2015. https://www.bbc.com/news/world-africa-31544438.
↑ MISNA (۲۰ جنوری ۲۰۱۲). «Mali: Fighting In North; The New Touareg War». Eurasia Review. دریافت‌شده در ۷ مارچ ۲۰۱۲.
↑ "France confirms death of Islamist commander Abou Zeid". bbc.com. 23 March 2013. https://www.bbc.com/news/world-africa-21912281. Retrieved on
۲۳ مارچ ۲۰۱۳.
↑ "L'Elysée et l'armée française ne confirment pas la mort d'Abou Zeid". lemonde.fr. 28 February 2013. http://www.lemonde.fr/afrique/article/2013/02/28/un-chef-d-aqmi-a-ete-tue-par-l-armee-francaise-au-mali_1840892_3212.html. Retrieved on
۱ مارچ ۲۰۱۳.
↑ «Al-Qaeda chief in north Africa Abdelmalek Droukdel killed – France». BBC News Online. ۵ جون ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۶ جون ۲۰۲۰.
↑ "French air strikes kill wanted Islamist militant 'Red Beard' in Mali". reuters.com. 14 March 2014. https://www.reuters.com/article/2014/03/14/us-mali-islamists-idUSBREA2D13Z20140314. Retrieved on
۱۴ مارچ ۲۰۱۴.
↑ Laurence, Norman (31 October 2012). "Europe's Response to Mali Threat". Wall Street Journal Blogs. https://blogs.wsj.com/brussels/2012/10/31/europes-response-to-mali-threat/. Retrieved on
۲۰ جنوری ۲۰۱۳.
↑ Sylla, Coumba (17 January 2013). "Mali's bruised army plays second fiddle in offensive". Agence France-Presse. http://za.news.yahoo.com/malis-bruised-army-plays-second-fiddle-offensive-165006560.html. Retrieved on
۲۰ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "Two French journalists abducted, killed in Mali". دی نیشن (پاکستان). 3 November 2013. http://www.nation.com.pk/international/03-Nov-2013/two-french-journalists-abducted-killed-in-mali. Retrieved on
۱۵ دسمبر ۲۰۱۳.
↑ "Mali army retakes key towns from rebels". Al Jazeera. 18 January 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/01/2013118122039129487.html. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ «Mali conflict: Donor conference raises $455m | Inside Africa». Graphic.com.gh. ۲۹ جنوری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فروری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۶ مارچ ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ «Dutch special forces in Mali tackle changing threat: minister». Reuters. دریافت‌شده در ۱۷ دسمبر ۲۰۱۴.
↑ Forces، Swedish Armed. «Mali – MINUSMA». Försvarsmakten. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ اکتوبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے https://globalnews.ca/news/5096319/canadian-peacekeepers-mali-french-counter-terrorism-troops لئی۔
↑ Liberian legislature approves troop commitment to Mali Voice of America, 25 January 2013
↑ Ediciones El País. «España enviará 30 soldados a Malí para proteger a los instructores europeos». EL PAÍS. دریافت‌شده در ۱۷ دسمبر ۲۰۱۴.
↑ «Czech government approves sending troops to Mali». Aktuálně.cz – Víte co se právě děje. دریافت‌شده در ۱۷ دسمبر ۲۰۱۴.
↑ it:European Union Training Mission
↑ ^۸۶.۰ ^۸۶.۱ ^۸۶.۲ ^۸۶.۳ ^۸۶.۴ Jeremy Keenan (20 March 2012). "Mali's Tuareg rebellion: What next?". Al Jazeera. http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2012/03/20123208133276463.html. Retrieved on
23 March 2012.
↑ ^۸۷.۰ ^۸۷.۱ Sofia Bouderbala (۲ اپریل ۲۰۱۲). «Al-Qaeda unlikely to profit from Mali rebellion: experts». The Daily Star. دریافت‌شده در ۳ اپریل ۲۰۱۲.
↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے france لئی۔
↑ "Analysis: French early strike shakes up Mali intervention plan". Reuters. 13 January 2013. https://www.reuters.com/article/2013/01/13/us-mali-intervention-risks-idUSBRE90C0F520130113.
↑ "Traore readies to take over in Mali". news24.com. 12 April 2012. http://www.news24.com/Africa/News/Traore-readies-to-take-over-in-Mali-20120411. Retrieved on
۱۲ اپریل ۲۰۱۲.
↑ 2 killed (17–19 January),[۱] 160 killed (24–25 January),[۲] 19 killed (16 February), [۳] total of 181 reported killed
↑ «Des prisonniers crient leur détresse» (به French). El Watan. ۸ اپریل ۲۰۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ اپریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۹ اپریل ۲۰۱۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ 63 killed (Jan.-March 2013),[۴] 50 killed (May 2014),[۵] 3 killed (9 Feb. 2016),[۶] 3 killed (12 Feb. 2016),[۷] 5 killed (27 May 2016),[۸] 17 killed (19 July 2016),[۹] 5 killed (12 Jan. 2017),[۱۰] 5 killed (17 June 2017),[۱۱] 8 killed (9 July 2017),[۱۲] 2 killed (14 Aug. 2017),[۱۳] 1 killed (Nov. 2017),[۱۴] 14 killed (27 Jan. 2018),[۱۵] 6 killed (27 Feb. 2018),[۱۶] 41 killed (30 Sep. 2019),[۱۷] 77 killed (Nov. 2019),[۱۸][۱۹] 20 killed (26 Jan. 2020),[۲۰] 9 killed (15 Feb. 2020),[۲۱] 30 killed (19 March 2020),[۲۲] 25 killed (6 April 2020),[۲۳] 24 killed (15 June 2020),[۲۴] 9 killed (2 July 2020),[۲۵] total of 417 reported killed
↑ 38 killed (Jan.-April 2013),[۲۶] 36 killed (May 2013-Oct. 2016),[۲۷] 9 killed (2017),[۲۸] 2 killed (2018),[۲۹] 12 killed (2019),[۳۰] 3 killed (10 May 2020),[۳۱] total of 100 reported killed
↑ See fr (French military casualties in Mali and the Sahel) for more details and citations.
↑ 2 killed (2015),[۳۲] 7 killed (2016),[۳۳] 4 killed (8 June 2017),[۳۴] 3 killed (2019),[۳۵] total of 16 reported killed
↑ 1 killed (2015),[۳۶] 9 killed (3 Oct. 2014),[۳۷] 4 killed (2017),[۳۸] 1 killed (2018),[۳۹] total of 15 reported killed
↑ 1 killed (2013),[۴۰] 3 killed (2014),[۴۱] 6 killed (2015),[۴۲] 1 killed (2017),[۴۳] 3 killed (2018),[۴۴] total of 14 reported killed
↑ 1 killed (25 May 2015),[۴۵] 2 died (15 May 2016),[۴۶] 3 killed (2017),[۴۷] 4 killed (2018),[۴۸] 1 died (6 Aug. 2019),[۴۹] total of 10 reported killed
↑ 1 killed (2013),[۵۰] 6 killed (2016),[۵۱] 1 killed (2017),[۵۲] 1 killed (2019),[۵۳] total of 9 reported killed
↑ 2 killed (21 Jan. 2013),[۵۴] 2 killed (6 May 2013),[۵۵] 1 killed (2019),[۵۶] total of 5 reported killed
↑ Netherlands to end Mali peacekeeping contribution in May
↑ «Egyptian peacekeeper killed in Mali attack». دریافت‌شده در ۲۱ اپریل ۲۰۱۹.
↑ «Car bomb kills UN peacekeepers in Mali». aljazeera.com. دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷.
↑ «Senegalese peacekeeper killed in rocket attack on northern Mali base». ۷ اکتوبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷ – به واسطهٔ Reuters.
↑ Two Germans killed in U.N. helicopter crash in north Mali
↑ ^۱۰۷.۰ ^۱۰۷.۱ "United Nations Staff Union President Urges States to Enhance Peacekeeper Security, as Targeted Attacks Kill 424 'Blue Helmets', Civilian Personnel in Last Decade". United Nations. https://www.un.org/press/en/2020/org1707.doc.htm.
↑ ^۱۰۸.۰ ^۱۰۸.۱ «UN announces first 2 deaths of UN peacekeepers from COVID-19». دریافت‌شده در ۳۰ مئی ۲۰۲۰.
↑ Diplomat، Shannon Tiezzi, The. «Chinese Peacekeeper Killed in Mali Attack». دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷.
↑ «Portugal says 1 of its soldiers killed in Mali terror attack». ۱۹ جون ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۹ جون ۲۰۱۷.
↑ «UN peacekeeper killed in Mali identified as Liberian». دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷.
↑ "Fierce clashes between Malian army and Tuareg rebels kill 47". The Daily Telegraph (London). 19 January 2012. https://www.webcitation.org/6BPQ1JyfE?url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/mali/9026722/Fierce-clashes-between-Malian-army-and-Tuareg-rebels-kill-47.html.
↑ "Mali says 20 rebels killed, thousands flee". Reuters. 5 February 2012. https://web.archive.org/web/20131101151252/http://www.reuters.com/article/2012/02/05/mali-rebels-attack-idAFL5E8D407420120205. Retrieved on
۷ مارچ ۲۰۱۲.
↑ "Heavy fighting in north Mali, casualties reported". Reuters. 7 February 2012. https://www.reuters.com/article/2012/02/17/ozatp-mali-rebellion-idAFJOE81G00Q20120217. Retrieved on
۱۱ جنوری ۲۰۱۳.
↑ ^۱۱۵.۰ ^۱۱۵.۱ "Mali: au moins 35 morts dans les affrontements islamistes/Touareg à Gao" (in French). Agence France-Presse. 30 June 2012. https://web.archive.org/web/20130122182826/https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jd17HpOQd9fm43sEXIKYc2Okw-IQ?docId=CNG.d0196da202fadb24721b10ebdc7572ae.b61. Retrieved on
۳۰ جون ۲۰۱۲.
↑ ^۱۱۶.۰ ^۱۱۶.۱ ^۱۱۶.۲ «Islamists seize north Mali town, at least 21 dead in clashes». ۲۷ جون ۲۰۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نومبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۲ جنوری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ ^۱۱۷.۰ ^۱۱۷.۱ ^۱۱۷.۲ "New fighting breaks out in northern Mali". France 24. 16 November 2012. http://www.france24.com/en/20121116-malian-tuaregs-Gao-MNLA-. Retrieved on
12 January 2013.
↑ ^۱۱۸.۰ ^۱۱۸.۱ ^۱۱۸.۲ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے someunarmed لئی۔
↑ Tran, Mark (17 January 2013). "Mali refugees flee across borders as fighting blocks humanitarian aid". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/global-development/2013/jan/17/mali-refugees-borders-fighting-humanitarian-aid. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "Mali soldiers say president toppled in coup – Africa". Al Jazeera. 22 March 2012. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/03/201232251320110970.html. Retrieved on
22 March 2012.
↑ Associated Press, "Coup Leader Reinstates Mali's Constitution", Express, 2 April 2012. p. 8.
↑ "France begins Mali military intervention". الجزیرہ. 11 January 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/01/2013111135659836345.html. Retrieved on
۱۱ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "Five Malians killed in ambush blamed on Tuareg: army". Agence France-Presse. 22 March 2013. http://www.globalpost.com/dispatch/news/afp/130322/five-malians-killed-ambush-blamed-tuareg-army. Retrieved on
۲۳ مارچ ۲۰۱۳.
↑ Thomson Reuters Foundation. "Mali Tuareg separatists suspend participation in peace process". Trust.org. https://web.archive.org/web/20150107231752/http://www.trust.org/item/20130927071806-0qx16/?source=dpagehead. Retrieved on
2014-02-11.
↑ "France prepares to withdraw Mali troops – Africa". Al Jazeera English. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/12/france-prepares-withdraw-mali-troops-2013122533517743742.html. Retrieved on
2014-02-11.
↑ "Deploring ongoing violence, UN rights expert urges Malian parties to work together towards lasting peace". United Nations News Center. https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=50289#.VQE-cPnF9Fw. Retrieved on
2015-03-12.
↑ "How Mali Is Pursuing Justice for a War That Never Really Ended". https://www.worldpoliticsreview.com/insights/27306/how-mali-is-pursuing-justice-for-a-war-that-never-really-ended. Retrieved on
2019-10-08.
↑ "World Report 2019: Rights Trends in Mali" (in en). 2019-01-04. https://www.hrw.org/world-report/2019/country-chapters/mali. Retrieved on
2019-10-08.
↑ Backgrounder: Situation in Mali, Ralph Sundberg, 5 June 2012, Uppsala Conflict Data Program, http://uppsalaconflictdataprogram.wordpress.com/2012/06/05/backgrounder-situation-in-mali/
↑ ^۱۳۰.۰ ^۱۳۰.۱ Andy Morgan (6 February 2012). "The Causes of the Uprising in Northern Mali". Think Africa Press. https://web.archive.org/web/20120209055102/http://thinkafricapress.com/mali/causes-uprising-northern-mali-tuareg. Retrieved on
7 March 2012.
↑ "Dans le nord du Mali, les Touaregs du MNLA lancent un nouveau défi armé à l'Etat" (in French). http://www.lemonde.fr/afrique/article/2012/01/25/dans-le-nord-du-mali-les-touareg-du-mnla-lancent-un-nouveau-defi-arme-a-l-etat_1634378_3212.html. Retrieved on
7 March 2012.
↑ Ibrahim, Jibrin (26 March 2012). "West Africa: Mali and the Azawad Question". allAfrica.com. http://allafrica.com/stories/201203260286.html. Retrieved on
2 April 2012.
↑ "AFP: Islamist fighters call for Sharia law in Mali". 13 March 2012. https://www.webcitation.org/6COdUsZk0?url=http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5it6uaNq2Rlg0TWFZ9eDufiqjpGgA?docId=CNG.1917c4fef3978cd3368f40fb9f61aca9.5a1. Retrieved on
22 March 2012.
↑ Marc Fonbaustier, Mali: A case study of a complex African crisis, Marcfonbaustier.tumblr.com, June 2012
↑ "West African ECOWAS Leaders Impose Mali Sanctions". BBC. 3 April 2012. https://web.archive.org/web/20130202221612/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-17591322. Retrieved on
۱۴ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "Mali Besieged by Fighters Fleeing Libya". Stratfor. https://www.webcitation.org/6COdVG10M?url=http://www.stratfor.com/weekly/mali-besieged-fighters-fleeing-libya. Retrieved on
22 March 2012.
↑ Rice, Xan (19 February 2012). "Mali steps up battle against Tuareg revolt". http://www.ft.com/intl/cms/s/0/056fc1e8-5ae4-11e1-a2b3-00144feabdc0.html#axzz1n4Z8DUN6. Retrieved on
24 March 2012.
↑ "Contre la gestion de la crise du nord: Les élèves ont marché hier à Kati" (in French). Mali Web. 20 March 2012. https://web.archive.org/web/20120322215840/http://www.maliweb.net/news/insecurite/2012/03/20/article,55823.html. Retrieved on
24 March 2012.
↑ "Mali: Rebellion claims a president". IRIN. 22 March 2012. http://www.irinnews.org/Report/95127/MALI-Rebellion-claims-a-president. Retrieved on
۲ اپریل ۲۰۱۲.
↑ "Tuareg rebels attack Mali town of Kidal". Al Jazeera. 6 February 2012. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/02/20122416445129368.html. Retrieved on
25 March 2012.
↑ Whitlock, Craig (2012-06-13). "U.S. expands secret intelligence operations in Africa". https://www.washingtonpost.com/world/national-security/us-expands-secret-intelligence-operations-in-africa/2012/06/13/gJQAHyvAbV_story.html. Retrieved on
2014-11-06.
↑ "Tuareg rebels take Mali garrison town, say sources". Reuters. Trust. 11 March 2012. https://www.webcitation.org/6COegnEDL?url=http://www.trust.org/alertnet/news/tuareg-rebels-take-mali-garrison-town-say-sources/. Retrieved on
۲۲ مارچ ۲۰۱۲.
↑ "Mauritania denies collusion as Mali rebels advance". Reuters. 14 March 2012. https://web.archive.org/web/20150114212715/https://af.reuters.com/article/maliNews/idAFL5E8EE7LD20120314?pageNumber=2&virtualBrandChannel=0. Retrieved on
۲۲ مارچ ۲۰۱۲.
↑ AFP – Tue, 20 March 2012. «Armed Islamist group claims control in northeast Mali». Yahoo! News. دریافت‌شده در ۲۲ مارچ ۲۰۱۲.سانچہ:Dead link
↑ "Mali army claims upper hand over rebels amid coup disarray". Agence France-Presse. 25 March 2012. https://web.archive.org/web/20120407112444/http://www.thisdaylive.com/articles/mali-army-claims-upper-hand-over-rebels-amid-coup-disarray/112262/. Retrieved on
۲۵ مارچ ۲۰۱۲.
↑ "Renegade Mali soldiers say seize power, depose Toure". Reuters. 22 March 2012. https://web.archive.org/web/20120725190152/http://af.reuters.com/article/topNews/idAFJOE82L00620120322. Retrieved on
۲۲ مارچ ۲۰۱۲.
↑ "Au Mali, le front des putschistes se fragilise" (in French). 24 March 2012. http://www.lemonde.fr/afrique/article/2012/03/24/au-mali-le-front-des-putschistes-se-fragilise_1675215_3212.html. Retrieved on
24 March 2012.
↑ "International condemnation for Mali coup". Al Jazeera. 23 March 2012. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/03/2012322234952301942.html. Retrieved on
24 March 2012.
↑ ^۱۴۹.۰ ^۱۴۹.۱ "Malian coup leader to restore constitution". Al Jazeera. 1 April 2012. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/04/20124181943166936.html. Retrieved on
31 March 2012.
↑ "Is Mali heading for a split?". Al Jazeera. 2 April 2012. http://www.aljazeera.com/programmes/insidestory/2012/04/201242103543735302.html. Retrieved on
2 April 2012.
↑ "International condemnation for Mali coup – Africa". Al Jazeera. 4 October 2011. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/03/2012322234952301942.html. Retrieved on
23 March 2012.
↑ "Tuareg rebels enter key Malian town – Africa". Al Jazeera. 4 October 2011. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/03/2012331101518829540.html. Retrieved on
1 April 2012.
↑ "Mali awaits next step after president, coup leader resign". 10 April 2012. http://www.dailystar.com.lb/News/International/2012/Apr-10/169703-mali-awaits-next-step-after-president-coup-leader-resign.ashx#axzz1rbYsVRxR. Retrieved on
9 April 2012.
↑ "Mali's new leader threatens 'total war' against Tuareg rebels". The Daily Telegraph (London). 13 April 2012. https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/mali/9201664/Malis-new-leader-threatens-total-war-against-Tuareg-rebels.html. Retrieved on
۱۴ اپریل ۲۰۱۲.
↑ Robyn Dixon; Jane Labous (4 April 2012). "Gains of Mali's Tuareg rebels appear permanent, analysts say". Los Angeles Times. http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-fg-mali-tuaregs-20120404,0,5399355.story?track=rss. Retrieved on
۳ اپریل ۲۰۱۲.
↑ Cheick Dioura; Adama Diarra (31 March 2012). "Mali Rebels Assault Gao, Northern Garrison". Huffington Post. Reuters. http://www.huffingtonpost.com/2012/03/31/mali-rebels-assault_n_1393415.html. Retrieved on
۵ اپریل ۲۰۱۲.
↑ "Mali Tuareg rebels declare independence in the north". BBC News. 6 April 2012. https://www.webcitation.org/6AGfVdHeO?url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-17635437. Retrieved on
۲۸ اگست ۲۰۱۲.
↑ "Les rebelles touareg en guerre contre Al Qaida au Maghreb islamique ?". 5 April 2012. https://web.archive.org/web/20120408192345/http://afrique.blog.lemonde.fr/2012/04/05/les-rebelles-touareg-en-guerre-contre-al-qaida-au-maghreb-islamique/. Retrieved on
9 April 2012.
↑ "Pour libérer les otages algériens : des négociations avec Belmokhtar sont en cours" (in French). El Watan. 8 April 2012. https://web.archive.org/web/20120409152419/http://www.elwatan.com/actualite/pour-liberer-les-otages-algeriens-des-negociations-avec-belmokhtar-sont-en-cours-08-04-2012-165949_109.php. Retrieved on
9 April 2012.
↑ Felix, Bate; Diarra, Adama (10 April 2012). "New north Mali Arab force seeks to "defend" Timbuktu". Reuters. https://web.archive.org/web/20131019185110/http://www.reuters.com/article/2012/04/10/ozatp-mali-north-idAFJOE83901120120410. Retrieved on
۲ اکتوبر ۲۰۲۰.
↑ "Mali Separatists Send Group to Talk to Protestors". Voice of America. 15 May 2012. http://www.voanews.com/content/mali_separatists_send_group_to_talk_to_protesters/666619.html. Retrieved on
16 May 2012.
↑ "Mali rebel groups 'clash in Kidal'". BBC News. 8 June 2012. https://web.archive.org/web/20121223052848/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-18377168.
↑ "Afghan, Pakistani jihadists 'operating in northern Mali'". France 24. 7 June 2012. http://www.france24.com/en/20120607-foreign-jihadists-operating-trainers-northern-mali-issofou-france24-interview.
↑ "Mali Tuareg and Islamist rebels agree on Sharia state". BBC News. 26 May 2012. https://www.webcitation.org/6CO7JoGGO?url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-18224004. Retrieved on
۲۷ مئی ۲۰۱۲.
↑ Peggy Brugiere (29 June 2012). "Backed by popular support, Mali's Islamists drive Tuareg from Gao". France 24. https://web.archive.org/web/20150611010918/http://observers.france24.com/content/20120629-mali-backed-popular-support-islamists-drive-tuareg-separatists-north-city-gao. Retrieved on
۲ اکتوبر ۲۰۲۰.
↑ Adam Nossiter (15 July 2012). "As Refugees Flee Islamists in Mali, Solutions Are Elusive". The New York Times. https://www.webcitation.org/6AGhBsP5a?url=http://www.nytimes.com/2012/07/16/world/africa/local-militia-bolsters-islamist-militants-in-mali.html?_r=2. Retrieved on
۲۸ اگست ۲۰۱۲.
↑ Salima Tlemçani (11 October 2012). "The limits of military intervention" (in French). https://www.webcitation.org/6BRQUzSiI?url=http://www.elwatan.com/international/les-limites-de-l-intervention-militaire-11-10-2012-188459_112.php. Retrieved on
15 October 2012.
↑ Brahima Ouedraogo (24 September 2012). "Mali's secular Tuareg rebels splinter, new group says independence unrealistic". The Star Tribune. Associated Press. https://www.webcitation.org/6BRQo1tFn?url=http://www.startribune.com/world/171061311.html?refer=y. Retrieved on
۱۵ اکتوبر ۲۰۱۲.
↑ "UN Security Council aims for intervention in Mali". Tapai Times, via AFP. 14 October 2012. http://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2012/10/14/2003545138. Retrieved on
13 October 2012.
↑ "Security Council paves way for possible intervention force in northern Mali". United Nations. 12 October 2012. https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=43281&Cr=+mali+&Cr1=#.UHnwscWHJ8E. Retrieved on
13 October 2012.
↑ Al Jazeera, Rebels capture Mali government troops, Al Jazeera, 8 January 2013
↑ Mali : tirs de sommation sur la ligne de démarcation, Radio France Internationale. 8 January 2013
↑ "WebCite query result". https://www.webcitation.org/6BRQo1tFn?url=http://www.startribune.com/world/171061311.html?refer=y. Retrieved on
17 December 2014.
↑ "Al Arabiya: Tuareg rebels ready to help French forces in Mali". https://web.archive.org/web/20130117062221/http://english.alarabiya.net/articles/2013/01/14/260337.html. Retrieved on
17 January 2013.
↑ "France begins Mali military intervention". الجزیرہ. 11 January 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/01/2013111135659836345.html. Retrieved on
۱۱ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "Mali – la France a mené une série de raids contre les islamistes". 12 January 2013. http://www.lemonde.fr/afrique/article/2013/01/12/la-france-demande-une-acceleration-de-la-mise-en-place-de-la-force-internationale-au-mali_1816033_3212.html. Retrieved on
13 January 2013.
↑ "Mali : après la mort rapide d'un officier, l'opération militaire s'annonce compliquée". http://www.lemonde.fr/afrique/article/2013/01/12/mali-apres-la-mort-rapide-d-un-officier-l-operation-militaire-s-annonce-tres-dure_1816237_3212.html. Retrieved on
13 January 2013.
↑ "French airstrikes destroy Mali rebel command center". Panarmenian.net. http://www.panarmenian.net/eng/news/140881/. Retrieved on
13 January 2013.
↑ "Mali: Hollande réunit son conseil de Défense à l'Elysée". https://web.archive.org/web/20130113125009/http://www.liberation.fr/monde/2013/01/12/mali-un-soldat-francais-tue-dans-des-raids-helicopteres_873532. Retrieved on
13 January 2013.
↑ ^۱۸۰.۰ ^۱۸۰.۱ "Gazelle Downed in French Air Raid, Soldier Killed". https://web.archive.org/web/20130112230753/http://www.aviationweek.com/Blogs.aspx?plckBlogId=Blog:27ec4a53-dcc8-42d0-bd3a-01329aef79a7&plckPostId=Blog%3A27ec4a53-dcc8-42d0-bd3a-01329aef79a7Post%3Afc288939-6cb4-45dc-8edb-c96a58c0dce0. Retrieved on
13 January 2013.
↑ "ALERTE – Mali: un haut responsable d'Ansar Dine tué dans les combats à Konna". Romandie.com. https://web.archive.org/web/20130118072512/http://www.romandie.com/news/n/_ALERTE___Mali_un_haut_responsable_d_Ansar_Dine_tue_dans_les_combats_a_Konna_98130120131030.asp. Retrieved on
13 January 2013.
↑ BABA AHMED and RUKMINI CALLIMACHI – The Associated Press. "Northwest Herald | Hundreds of French troops drive back Mali rebels". Nwherald.com. http://www.nwherald.com/mobile/article.xml/articles/2013/01/12/157ca9e72e444982b77f481c0da00fc0/index.xml. Retrieved on
13 January 2013.
↑ "Alakhbar | Mali: L'aviation française bombarde les positions du MUJAO à Douentza". Fr.alakhbar.info. http://fr.alakhbar.info/5767-0-Mali-Laviation-francaise-bombarde-les-positions-du-MUJAO-a-Douentza.html. Retrieved on
13 January 2013.
↑ "Mali frappes francaises sur Gao". Romandie.com. https://web.archive.org/web/20130118072518/http://www.romandie.com/news/n/_ALERTE___Mali_frappes_francaises_sur_Gao_74130120131639.asp.
↑ "Mali frappes aeriennes francaises pres de Kidal autre bastion jihadiste". Romandie.com. https://web.archive.org/web/20130118072525/http://www.romandie.com/news/n/_ALERTE___Mali_frappes_aeriennes_francaises_pres_de_Kidal_autre_bastion_jihadiste_69130120131813.asp.
↑ "Quatre Rafale de la BA 113 ont conduit des frappes aériennes près de Gao, au Mali" (in fr). France 3 Champagne-Ardenne. http://champagne-ardenne.france3.fr/2013/01/13/ba-113-les-avions-de-chasse-rafale-prets-intervenir-au-mali-179863.html.
↑ "France pounds Islamist strongholds in northern Mali". Channel NewsAsia. https://web.archive.org/web/20130116124815/http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_world/view/1247720/1/.html.
↑ "Mali: plus de 60 jihadistes tués". 14 January 2013. http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2013/01/14/97001-20130114FILWWW00412-mali-plus-de-60-jihadistes-tues.php.
↑ "Mali: attaque des islamistes sur la route de Bamako". 14 January 2013. http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2013/01/14/97001-20130114FILWWW00457-mali-attaque-des-islamistes-sur-la-route-de-bamako.php.
↑ "Mali-based Islamists pledge attacks on French soil". France 24. 14 January 2013. http://www.france24.com/en/20130114-mali-france-intervention-terrorist-attacks.
↑ "Mali : revivez la quatrième journée de l'opération "Serval"" (in French). BFM TV. 14 January 2013. http://www.bfmtv.com/international/direct-mali-423820.html. Retrieved on
18 January 2013.
↑ europe online publishing house gmbh – europeonline-magazine.eu (20 November 2012). "Belgien stellt zwei Flugzeuge und einen Hubschrauber für Mali" (in de). Europeonline-magazine.eu. https://web.archive.org/web/20130131161757/http://www.europeonline-magazine.eu/belgien-stellt-zwei-flugzeuge-und-einen-hubschrauber-fuer-mali_258627.html. Retrieved on
15 January 2013.
↑ Goh, Melisa (19 January 2013). "Hostages, Militants Reported Dead After Assault Ends Standoff: The Two-Way". NPR. https://www.npr.org/blogs/thetwo-way/2013/01/19/169781140/hostages-militants-reported-dead-in-algerian-assault. Retrieved on
19 January 2013.
↑ "Mali: Le Drian dément des combats au corps à corps... Vote du Parlement si l'opération française va au-delà de quatre mois, selon Hollande". 20 Minutes.fr. 17 January 2013. https://web.archive.org/web/20130119020452/http://www.20minutes.fr/article/1080907/direct-mali-premiers-combats-corps-a-corps-francais. Retrieved on
18 January 2013.
↑ "España ofrece un avión de transporte para la intervención en Malí". Spain. 17 January 2013. https://web.archive.org/web/20130118174648/http://www.abc.es/espana/20130114/rc-espana-ofrece-avion-transporte-201301141451.html. Retrieved on
18 January 2013.
↑ David Gauthier-Villars in Paris; Adam Entous in Washington (21 January 2013). "After French Criticism, Washington Drops Payment Demand". https://www.wsj.com/articles/SB10001424127887323301104578253824061131556. Retrieved on
17 December 2014.
↑ John Pike. "US planes deliver French troops to Mali". http://www.globalsecurity.org/military/library/news/2013/01/mil-130125-afns01.htm. Retrieved on
17 December 2014.
↑ "French and Malian troops push northward". Al Jazeera. 22 January 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/01/20131221473430858.html. Retrieved on
۲۲ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "Mali Troops Advance into Rebel-Held Territory". Voice of America. 25 January 2013. http://www.voanews.com/content/mali-troops-advance-into-rebel-held-territory/1590636.html. Retrieved on
۲۵ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "New Mali rebel faction calls for negotiations". Al Jazeera. 25 January 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/01/2013124223130722857.html. Retrieved on
۲۵ جنوری ۲۰۱۳.
↑ Formanek, Ingrid (26 January 2013). "Malian troops recapture rebel stronghold". CNN. http://edition.cnn.com/2013/01/26/world/africa/mali-unrest/?hpt=hp_t2. Retrieved on
۲۶ جنوری ۲۰۱۳.
↑ French-led troops in Mali control access to Timbuktu سانچہ:مردہ ربط The Times of India. Retrieved 28 January 2013
↑ French-led troops control access to Timbuktu: military Daily News. Retrieved 28 January 2013
↑ Breaking News: French-led troops control access to Timbuktu: military Straits Times. Retrieved 28 February 2013
↑ "French and Malian forces have retaken Timbuktu". Al Jazeera. 28 January 2013. https://www.youtube.com/watch?v=BsySihCbLF8.
↑ "les touaregs laïques disent avoir repris Kidal". Le Figaro. 28 January 2013. http://www.lefigaro.fr/international/2013/01/28/01003-20130128ARTFIG00523-mali-les-touaregs-laiques-disent-avoir-repris-kidal.php. Retrieved on
۲۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "Reports: Islamists Lose Two Cities in Northern Mali". Voice of America. 28 January 2013. http://www.voanews.com/content/french-forces-seize-control-outside-timbuktu/1592063.html.
↑ "Opération Serval: Point de situation du 29 janvier 2013". http://www.defense.gouv.fr/operations/actualites/operation-serval-point-de-situation-du-29-janvier-2013. Retrieved on
17 December 2014.
↑ Ag Attaher, Mossa (30 January 2013). "Communiqué N-48/ Entrée des troupes françaises à Kidal" (in French). MNLA. https://web.archive.org/web/20220115053331/http://www.mnlamov.net/index.php?view=article&catid=34:actualites&id=249:communique-n-48-entree-des-troupes-francaises-a-kidal&tmpl=component&print=1&layout=default&page=. Retrieved on
1 February 2013.
↑ "MALI. L'enjeu de Kidal – Le Nouvel Observateur". Tempsreel.nouvelobs.com. 30 January 2013. https://web.archive.org/web/20130202001528/http://tempsreel.nouvelobs.com/guerre-au-mali/20130130.OBS7120/mali-l-enjeu-de-kidal.html. Retrieved on
6 March 2013.
↑ "Mali: l'armée tchadienne prend position à Kidal – Mali / Tchad – RFI". Radio France Internationale. 2 February 2013. http://www.rfi.fr/afrique/20130202-mali-armee-tchadienne-prend-position-kidal-mnla. Retrieved on
6 March 2013.
↑ http://www.blogs.rue89.com/yeti-voyagear/2013/02/14/guerre-du-mali-que-sest-il-passe-sur-gao-229642 سانچہ:Dead link
↑ BBC – Mali Conflict: First suicide bomber in Gao Archived 8 February 2013 at the وے بیک مشین
↑ "Hollande: We are in "the final phase" of the operation in Mali – La Jeune Politique". https://web.archive.org/web/20141217214215/http://lajeunepolitique.com/2013/02/21/hollande-we-are-in-the-final-phase-of-the-operation-in-mali/. Retrieved on
17 December 2014.
↑ "Mali rebels launch guerrilla attack on Gao". Al Jazeera. 11 February 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/02/2013210112741105848.html.
↑ "French soldier killed in northern Mali". http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/02/2013219173241766154.html. Retrieved on
17 December 2014.
↑ "Renewed clashes break out in Mali". http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/02/201322120659992641.html. Retrieved on
17 December 2014.
↑ Cheick Diouara. "Five killed in Islamist car bomb attacks in north Mali". Reuters. https://news.yahoo.com/five-killed-islamist-car-bomb-attacks-north-mali-192116177.html;_ylt=A2KJ2UYQWyhRbFIA51rQtDMD. Retrieved on
۲۳ فروری ۲۰۱۳.
↑ ERIC SCHMITT and SCOTT SAYARE. 22 February 2013. U.S. Opens Drone Base in Niger, Building Africa Presence. New York City: The New York Times. Retrieved, 22 February 2013. < https://www.nytimes.com/2013/02/23/world/africa/in-niger-us-troops-set-up-drone-base.html?smid=pl-share>
↑ "Ten Chadian soldiers killed fighting Islamists in Mali". Yahoo!. https://web.archive.org/web/20130227041511/http://news.yahoo.com/ten-chadian-soldiers-killed-northern-mali-155956511.html.
↑ Mali car bomb 'targets Tuareg checkpoint' in Kidal Archived 27 February 2013 at the وے بیک مشین
↑ AFP (2011-11-24). "Al-Qaeda says French hostage killed in Mali – Africa". nation.co.ke. https://web.archive.org/web/20181222120634/https://www.nation.co.ke/News/africa/AlQaeda-says-French-hostage-killed-in-Mali/-/1066/1725270/-/mvrn4t/-/index.html. Retrieved on
2014-02-11.
↑ "Fighting continues as rebels hit north Mali". http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/03/20133243346420198.html. Retrieved on
17 December 2014.
↑ http://www.bbc.news.ukسانچہ:Dead link
↑ French soldier killed by northern Mali roadside bomb – BBC News, 29 April 2013
↑ "AQMI: l'Emir l'Algérien Abou Zeïd aurait été neutralisé par les forces françaises". Algerie-Focus. 28 February 2013. https://web.archive.org/web/20130504235202/http://www.algerie-focus.com/blog/2013/02/28/aqmi-lemir-lalgerien-abou-zeid-aurait-ete-neutralise-par-les-forces-francaises/. Retrieved on
۲ اکتوبر ۲۰۲۰.
↑ "Francia mata al terrorista que más occidentales secuestró en el Sahel". El País. 28 February 2013. http://internacional.elpais.com/internacional/2013/02/28/actualidad/1362085358_974646.html.
↑ Chad Said to Have Killed Mastermind of Algerian Attack By ADAM NOSSITER Published: 2 March 2013 New York Times Africa on line https://www.nytimes.com/2013/03/03/world/africa/chad-claims-to-have-killed-algeria-hostage-crisis-mastermind.html?_r=0
↑ 2 March 2013 Islamist militant Mokhtar Belmokhtar 'killed in Mali' BBC News Africa https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-21645769
↑ Madapolitics (2013-03-22). "Transition to Stability in Mali | Madapolitics". Madapolitics.wordpress.com. http://madapolitics.wordpress.com/2013/03/22/transition-to-stability-in-mali. Retrieved on
2014-02-11.
↑ http://www.news.yahoo.com/chad-says-troops-unsuited-guerilla-war-quitting-mali-212723599.html. دریافت‌شده در ۱۴ اپریل ۲۰۱۳. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)سانچہ:Dead link
↑ Nicholls, Dominic (20 July 2018). "Britain risks 'open ended' conflict in Mali in bid to protect European security". Daily Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/news/2018/07/20/britain-risks-open-ended-conflict-mali-bid-protect-european/. Retrieved on
۶ اگست ۲۰۱۸.
↑ "Franco-German brigade to boost Mali security". 20 February 2014. http://www.aljazeera.com/news/africa/2014/02/franco-german-brigade-boost-mali-security-2014219174951869198.html.
↑ "Dozens of Malian soldiers killed in attack on military base". https://www.aljazeera.com/news/2020/04/20-malian-soldiers-killed-attack-military-base-200406103504731.html. Retrieved on
2020-04-07.
↑ "Los combates en la frontera entre Sudán y Sudán del Sur causan 633 muertos". 17 October 2012. https://web.archive.org/web/20160203193013/http://ecodiario.eleconomista.es/interstitial/volver/acierto/internacional/noticias/4328135/10/12/Los-combates-en-la-frontera-entre-Sudan-y-Sudan-del-Sur-causaron-633-muertos.html.
↑ "Al Qaida claims Mali suicide car bomb that killed two Chadian peacekeepers". Gulf News. 2013-10-24. http://gulfnews.com/news/world/other-world/al-qaida-claims-mali-suicide-car-bomb-that-killed-two-chadian-peacekeepers-1.1246694. Retrieved on
2014-01-02.
↑ "UN and French forces in 'large-scale' operation in Mali". BBC News. 2013-10-24. https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-24658349. Retrieved on
۲ جنوری ۲۰۱۴.
↑ "UN peacekeeper killed in Mali base attack". http://www.aljazeera.com/news/africa/2015/01/un-peacekeeper-killed-mali-base-attack-20151179551690849.html. Retrieved on
26 July 2017.
↑ "Two Chadian Soldiers, Civilian Killed in Mali Bombing". naharnet.com. 23 October 2013. http://www.naharnet.com/stories/en/103087.
↑ Baba Ahmed (16 November 2019). "Mali's military abandons isolated outposts amid attacks". Washington Post / Associated Press. https://www.washingtonpost.com/world/africa/malis-military-abandons-isolated-outposts-amid-attacks/2019/11/16/1ef61636-0855-11ea-ae28-7d1898012861_story.html. Retrieved on
۱۶ نومبر ۲۰۱۹.
↑ Burke, Jason (2 November 2019). "Jihadists kill scores of soldiers in Mali attack". The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2019/nov/02/dozens-killed-in-mali-jihadist-attack. Retrieved on
۱۶ نومبر ۲۰۱۹.
↑ "Islamic State group claims responsibility for Mali attack". ABC News (The Associated Press). 21 November 2019. https://abcnews.go.com/International/wireStory/islamic-state-group-claims-responsibility-mali-attack-67191081?cid=clicksource_4380645_null_headlines_hed. Retrieved on
۲۱ نومبر ۲۰۱۹.
↑ "How Much More Blood Must Be Spilled?"". 10 February 2020. https://web.archive.org/web/20200401130127/https://www.hrw.org/report/2020/02/10/how-much-more-blood-must-be-spilled/atrocities-against-civilians-central-mali-2019. Retrieved on
27 March 2020.
↑ "Attack on army camp leaves 23 dead in northern Mali". https://www.aa.com.tr/en/africa/attack-on-army-camp-leaves-23-dead-in-northern-mali/1794411. Retrieved on
6 April 2020.
↑ "At least thirty villagers massacred in central Mali terror attacks". https://www.france24.com/en/20200703-at-least-thirty-villagers-massacred-in-central-mali-terror-attacks. Retrieved on
3 July 2020.
↑ Cole, Alison (17 January 2013). "Mali and the ICC: what lessons can be learned from previous investigations?". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/law/2013/jan/17/mali-icc-lessons-learned-investigations. Retrieved on
۱۹ جنوری ۲۰۱۳.
↑ Afua Hirsch (15 May 2012). "Mali rebels face backlash after months of instability and violence". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/world/2012/may/16/mali-rebels-instability-violence?newsfeed=true. Retrieved on
۱۶ مئی ۲۰۱۲.
↑ "Mali's worst human rights situation in 50 years". Amnesty International. 16 May 2012. https://web.archive.org/web/20120516004238/http://www.amnesty.org/en/news/mali-s-worst-human-rights-situation-50-years-2012-05-15. Retrieved on
16 May 2012.
↑ "UN Council Hammers out Condemnation of Mali Conflict". Agence France-Presse. 3 April 2012. https://web.archive.org/web/20130201201303/https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jZ9grPfu0TWqNu4VZE6rRlTWKRCA?docId=CNG.18f2de9d4c145d61a54efeb26eb8e9ae.131. Retrieved on
۳ اپریل ۲۰۱۲.
↑ George Fominyen (3 April 2012). "WFP suspends some operations in Mali after food aid looted". Reuters. alert.net. https://web.archive.org/web/20120418204956/http://www.trust.org/alertnet/news/wfp-suspends-some-operations-in-mali-after-food-aid-looted/. Retrieved on
۳ اپریل ۲۰۱۲.
↑ "Mali: 200,000 flee fighting, UN World Food Programme suspends aid in north". Agence France-Presse. 3 April 2012. https://web.archive.org/web/20120406024842/http://www.timescolonist.com/news/Mali+flee+fighting+World+Food+Programme+suspends+north/6402495/story.html. Retrieved on
۳ اپریل ۲۰۱۲.
↑ Tran, Mark (23 October 2012). "Mali conflict puts freedom of 'slave descendants' in peril". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/global-development/2012/oct/23/mali-conflict-freedom-slave-descendants-peril. Retrieved on
۲۴ نومبر ۲۰۱۲.
↑ Adam Nossiter (30 January 2012). "Islamists in North Mali Stone Couple to Death". The New York Times. https://www.nytimes.com/2012/07/31/world/africa/couple-stoned-to-death-by-islamists-in-mali.html. Retrieved on
۳۰ جولائی ۲۰۱۲.
↑ "Mali 'thief's' hand amputated by Islamists in Ansongo". BBC News. 9 August 2012. https://web.archive.org/web/20120809182025/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-19195985. Retrieved on
۹ اگست ۲۰۱۲.
↑ "Rebels burn Timbuktu tomb listed as U.N. World Heritage site". CNN. 6 May 2012. http://edition.cnn.com/2012/05/05/world/africa/mali-heritage-sites/index.html?hpt=hp_t3. Retrieved on
۴ مئی ۲۰۱۲.
↑ "Timbuktu shrines damaged by Mali Ansar Dine Islamists". BBC News. 30 July 2012. https://www.webcitation.org/6AGi8m3nE?url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-18657463. Retrieved on
۲۸ اگست ۲۰۱۲.
↑ "Fleeing Islamists burn priceless Timbuktu library". Debka. https://web.archive.org/web/20130129061700/http://debka.com/newsupdate/3563/. Retrieved on
۲۸ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "Mali coup: Tuaregs tell of ethnic attacks". BBC News. 17 May 2012. https://web.archive.org/web/20120830015611/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-18057916.
↑ "Massacre of preachers in Mali sign of broken army". https://web.archive.org/web/20141217222733/http://bigstory.ap.org/article/massacre-preachers-mali-sign-broken-army. Retrieved on
17 December 2014.
↑ "Human Rights Watch: Mali's Army Killing Civilians In Town Of Niono". Huffington Post. 19 January 2013. http://www.huffingtonpost.com/2013/01/19/human-rights-watch-mali-army-killing-civilians_n_2511680.html.
↑ "Mali conflict: Troops accused of 'summary executions'". BBC News. 24 January 2013. https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-21166537. Retrieved on
۲۴ جنوری ۲۰۱۳.
↑ Voices United for Mali-'Mali-ko' (Peace / La Paix)-Français sous-titres _{یوٹیوب اتے}
↑ Kosner, Anthony Wing (19 January 2013). "For Music Fans, The Tragic War in Mali Has A Human Voice, Lots of Them". Forbes. https://web.archive.org/web/20130122082352/http://www.forbes.com/sites/anthonykosner/2013/01/19/for-music-fans-the-tragic-war-in-mali-has-a-human-voice-lots-of-them/. Retrieved on
۱۹ جنوری ۲۰۱۳.
↑ "America and French Mediations to Suffer From Malian Crisis". News Ghana. 2015-11-22. http://newsghana.com.gh/america-and-french-mediations-to-suffer-from-malian-crisis/. Retrieved on
۲۲ نومبر ۲۰۱۵.
↑ "Mali signs UN ceasefire to end conflict with northern rebels". BBC News. 2015-02-20. https://www.bbc.com/news/world-africa-31544438. Retrieved on
۲۰ فروری ۲۰۱۵.

کتابیات

Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.

ہور پڑھو

الیکسس ارویف ، "مالی وچ بحران ،" کانگریس دے لئی کانگریس د‏‏ی ریسرچ سروس رپورٹ ، 14 جنوری 2013
مالی آئی سی ٹی جے وچ عبوری انصاف دے لئی امکانات تے چیلنجز

باہرلے جوڑ

صحارا دے یتیم ، صحارا صحرا دے تیورگ لوکاں دے بارے وچ اک تن حصے د‏‏ی دستاویزی سیریز۔
آپریشن 'سرپل': مالی ، 2013–2014 وچ فرانسیسی مداخلت دا اک اسٹریٹجک تجزیہ (سیرگی بوئک تے بارٹ شورمین ، جرنل آف اسٹریٹجک اسٹڈیز 2015)
مالی وچ غیر متوقع 2012 دا بحران: خطرے اور دھمکیو‏ں دے انحراف دے نتائج (سیرگی بوئک تے گلیم ڈی والک ، تنازعات تے دہشت گردی دے مطالعے 2019)

سانچہ:Portal bar

سانچہ:Mali topics سانچہ:Post-Cold War African conflicts

[fr24-1] ۱.۰ ^۱.۱ ^۱.۲ ^۱.۳ ^۱.۴ ^۱.۵ ^۱.۶ ^۱.۷ ^۱.۸ "Les djihadistes s'emparent d'une ville à 400 km de Bamako" (in fr). http://www.france24.com/fr/20130114-mali-djihadistes-semparent-dune-ville-a-400-km-bamako-le-drian. Retrieved on
۱۴ جنوری ۲۰۱۳.

[2] «MALI UPDATE 5: Burkina Faso, Nigeria to send troops to Mali». English.ahram.org.eg. دریافت‌شده در ۱۳ جنوری ۲۰۱۳.

[en.apa.az-3] ۳.۰ ^۳.۱ ^۳.۲ «APA – Int'l Support Mission for Mali to begin operations on Friday». APA. ۱۸ جنوری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتوبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۸ جنوری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[Ghana_Business_News-4] «Ghana agrees to send troops to Mali». Ghana Business News. ۱۴ جنوری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۸ جنوری ۲۰۱۳.

[BBC-_In_Days-5] ۵.۰ ^۵.۱ "Mali conflict: West African troops to arrive 'in days'". Mali conflict: West African troops to arrive 'in days'. 15 January 2013. https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-21029916. Retrieved on
۱۵ جنوری ۲۰۱۳.

[6] «Ellen: Liberia Will Send Troops to Mali for Peace Mission – Heritage Newspaper Liberia». News.heritageliberia.net. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ فروری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۸ جنوری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[7] Irish, John (12 January 2013). "Niger says sending 500 soldiers to Mali operation". Reuters. https://www.reuters.com/article/2013/01/12/us-mali-rebels-niger-idUSBRE90B0A520130112. Retrieved on
۱۳ جنوری ۲۰۱۳.

[reuters.com-8] ۸.۰ ^۸.۱ Felix, Bate (11 January 2013). "Mali says Nigeria, Senegal, France providing help". Reuters. https://www.reuters.com/article/2013/01/11/us-mali-rebels-partners-idUSBRE90A0UX20130111. Retrieved on
۱۳ جنوری ۲۰۱۳.

[WSJ-_Aid_Pledged-9] "Aid Pledged to Mali as More Troops Deploy". Wall Street Journal. 17 January 2013. https://www.wsj.com/articles/SB10001424127887323783704578248002130070528. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.

[Courier_Mail-Chad-10] ۱۰.۰ ^۱۰.۱ ^۱۰.۲ ^۱۰.۳ "Chad to send 2000 soldiers to Mali". Courier Mail. 17 January 2013. http://www.couriermail.com.au/news/breaking-news/chad-to-send-2000-soldiers-to-mali/story-e6freoo6-1226555842447. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.

[Africa_Review-11] "AU to hold donor conference on Mali intervention". Africa Review. 18 January 2013. https://web.archive.org/web/20210423112814/http://www.africareview.com/News/AU-to-hold-donor-conference-on-Mali-intervention/-/979180/1668702/-/u8hj4h/-/index.html. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.

[12] «WPR Article | Global Insider: Despite Early Successes, France's Mali Challenge is Long-Term». Worldpoliticsreview.com. ۸ مارچ ۲۰۰۴. دریافت‌شده در ۲۸ جنوری ۲۰۱۳.

[nzweek1-13] ۱۳.۰ ^۱۳.۱ ^۱۳.۲ "Five more African countries pledge to send troops into Mali: Nigerian minister". NZweek. http://www.nzweek.com/world/five-more-african-countries-pledge-to-send-troops-into-mali-nigerian-minister-45103/. Retrieved on
۲۸ جنوری ۲۰۱۳.

[14] "Forces capture Gao rebel stronghold – World News". TVNZ. https://web.archive.org/web/20130127175219/http://tvnz.co.nz/world-news/forces-capture-gao-rebel-stronghold-5327697. Retrieved on
۲۸ جنوری ۲۰۱۳.

[armyrecognition.com-15] ۱۵.۰ ^۱۵.۱ «Chinese army soldiers conduct first mission as peacekeepers in Mali 1612131 – Army Recognition». Armyrecognition.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۵-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۰۲-۱۱.

[dw.com-16] ۱۶.۰ ^۱۶.۱ «Bundeswehr in Mali: dangerous, but necessary? 29. جنوری 2017». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷.

[17] «MINUSMA – MALI». Swedish Armed Forces. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ اکتوبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۸ مئی ۲۰۱۷. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[err.ee-18] ۱۸.۰ ^۱۸.۱ «Estonian government approves sending 50 troops to French-led Mali mission». err.ee. ۲۲ مارچ ۲۰۱۸.

[egypt-19] ۱۹.۰ ^۱۹.۱ Two Egyptian UN Peacekeepers Killed In Attack on Convoy in Mali West Africa

[20] «EU dilemma over Malian armed forces training». Euronews. ۱۴ جنوری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ جنوری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[BBC_News-21] ۲۱.۰ ^۲۱.۱ ^۲۱.۲ ^۲۱.۳ ^۲۱.۴ ^۲۱.۵ ^۲۱.۶ "Mali Crisis: EU troops begin training mission". BBC News. 2 April 2013. https://web.archive.org/web/20130402191030/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-21998398.

[22] «Angola: Country Makes Progress in Implementing Vienna Declaration». allAfrica.com. ۲۸ فروری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۶ مارچ ۲۰۱۳.

[23] Metherell، Lexi. «Australia Tips 10 million in to Mali Effort». ABC News. دریافت‌شده در ۷ فروری ۲۰۱۳.

[24] «World's most dangerous peacekeeping mission». bbc.com. ۲۰ نومبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷.

[25] "Regering keurt steun aan militaire interventie in Mali goed (Belgium sends transport planes, helicopters and military personnel)" (in Dutch). De Standaard. 15 January 2012. http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20130114_085. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.

[CBC_News-26] "Canada sending C-17 transport plane to help allies in Mali". cbcnews.ca. 14 January 2013. http://www.cbc.ca/news/politics/story/2013/01/14/pol-mali-canada-logistical-support.html. Retrieved on
۱۴ جنوری ۲۰۱۳.

[CBC_Newsw-27] "Canadian special forces on the ground in Mali". National Post. 28 January 2013. http://news.nationalpost.com/2013/01/28/canadian-special-forces-on-the-ground-in-mali/. Retrieved on
۲۸ جنوری ۲۰۱۳.

[28] «Mali: Comoros backs military intervention in Mali». Afriquejet.com. ۲۱ جنوری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ جنوری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۸ جنوری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[29] «Czech government approved sending troops to Mali». aktuálně.cz. ۶ فروری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۶ فروری ۲۰۱۳.

[30] «Danmark sender transportfly ind i kampene i Mali (Denmark confirms sending transport planes to Mali skirmish)». Politiken. ۱۴ جنوری ۲۰۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ جنوری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۸ جنوری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[31] Denmark Confirms Sending Transport Planes to Mali Skirmish Archived 15 January 2013 at the وے بیک مشین. Politiken, 2013.

[AFP-Germany-32] "Germany pledges two transport planes for Mali". Agence France-Presse. 16 January 2013. https://web.archive.org/web/20130201200947/https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5gLCZvOIyoF3XB-cZRV3sf3Nw_LYA?docId=CNG.686473089b00d35ee260e32043cd391d.1b1. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.

[33] Germany pledges third transport plane, 20 m dollars for Mali The Guardian, Tuesday 29 January 2013

[34] «Magyarország tíz kiképzővel járul hozzá a misszióhoz» (به Hungarian). kormany.hu. ۱۴ فروری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ جولائی ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[35] «Defense Minister says Hungary seeking involvement in Mali conflict». politics.hu. ۱۴ فروری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ جولائی ۲۰۱۴. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[36] "Irish and British join forces in Mali mission". The Irish Times. January 1970. https://web.archive.org/web/20130214014751/http://www.irishtimes.com/newspaper/frontpage/2013/0214/1224330015385.html. Retrieved on
۱۳ جنوری ۲۰۱۳.

[Telegraph-Italy-37] Squires, Nick (16 January 2013). "Mali: Italy to offer France logistical support". The Telegraph (London). https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/mali/9806111/Mali-Italy-to-offer-France-logistical-support.html. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.

[toi1-38] "India pledges $100m for Mali reconstruction". The Times of India. 5 February 2013. https://web.archive.org/web/20131004232557/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-02-05/india/36763465_1_mali-intervention-mali-crisis-tuaregs. Retrieved on
۶ فروری ۲۰۱۳.

[toi2-39] "India's reaction to Mali conflict differs from Syrian, Libyan crises". The Times of India. 4 February 2013. https://web.archive.org/web/20130531185953/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-02-04/india/36741687_1_mali-army-mali-conflict-mali-crisis. Retrieved on
۶ فروری ۲۰۱۳.

[31_January_2013-40] «India pledges $1 million to UN-backed mission to Mali». Live Mint. دریافت‌شده در ۶ فروری ۲۰۱۳.

[tet-41] "India pledges USD one million to UN-backed mission to Mali". The Economic Times. 31 January 2013. http://articles.economictimes.indiatimes.com/2013-01-31/news/36658925_1_usd-afisma-malian-army. Retrieved on
۶ فروری ۲۰۱۳.

[nti5f-42] "India supports efforts at restoring order in Mali". Newstrack India. 5 February 2013. https://web.archive.org/web/20210423111536/https://www.newstrackindia.com/newsdetails/2013/02/05/424--India-supports-efforts-at-restoring-order-in-Mali-.html. Retrieved on
۶ فروری ۲۰۱۳.

[43] «Japan Offers New Aid to Mali, Sahel Region». Voice of America. ۲۹ جنوری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۶ مارچ ۲۰۱۳.

[44] «Hilfe für Mali zugesagt». Az.com.na. ۳۱ جنوری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ جون ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۶ مارچ ۲۰۱۳.

[45] "Nederlands transport voor Franse missie Mali". Nieuws.nl. 17 January 2013. https://web.archive.org/web/20130119060048/http://www.blikopnieuws.nl/bericht/155005/Nederlands_transport_voor_Franse_missie_Mali.html. Retrieved on
۱۹ جنوری ۲۰۱۳.

[Yahoo!_România-46] ۴۶.۰ ^۴۶.۱ «Militari români, trimiși în misiunea din Mali» (به Romanian). Yahoo! România. ۶ فروری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فروری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[47] España confirma que intervendrá en Malí. Cuartopoder, 2013.

[48] Spain provides a transport plane. Archived 2013-01-18 at the وے بیک مشین. ABC, 2013.

[rappler-49] ۴۹.۰ ^۴۹.۱ ^۴۹.۲ «Mali aid offers pour in; Army chief sets sights on Timbuktu». Rappler.com. دریافت‌شده در ۲۸ جنوری ۲۰۱۳.

[50] "UK troops to assist Mali operation to halt rebel advance". BBC. 14 February 2013. https://www.bbc.co.uk/news/uk-20999533. Retrieved on
۱۴ جنوری ۲۰۱۳.

[51] «US provide French air transport in Mali». US to provide French air transport in Mali. Al Jazeera. دریافت‌شده در ۱۹ جنوری ۲۰۱۳.

[FLNA-52] ۵۲.۰ ^۵۲.۱ ^۵۲.۲ Par Europe1.fr avec AFP. «Mali: nouveau groupe armé créé dans le Nord». Europe1.fr. دریافت‌شده در ۹ اپریل ۲۰۱۲.

[53] Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.

[El_País-54] ۵۴.۰ ^۵۴.۱ Ediciones El País. «El Ejército francés se detiene ante Kidal, el feudo de la minoría tuareg de Malí». EL PAÍS. دریافت‌شده در ۱۷ دسمبر ۲۰۱۴.

[55] "Gunfire breaks out as Tuareg rebels enter northern Mali city". montrealgazette.com. 31 March 2012. https://montrealgazette.com/news/Gunfire+breaks+Tuareg+rebels+enter+northern+Mali+city/6391463/story.html. Retrieved on
۱ اپریل ۲۰۱۲.
سانچہ:Dead link سانچہ:Cbignore

[reuters-56] «Mali's Islamist conflict spreads as new militant group emerges». Reuters. دریافت‌شده در ۱۷ نومبر ۲۰۱۵.

[mojwa-57] "Tuareg-jihadists alliance: Qaeda conquers more than half of Mali". middle-east-online.com. 4 April 2012. https://web.archive.org/web/20131109183026/http://www.middle-east-online.com/english/?id=51578. Retrieved on
۶ اپریل ۲۰۱۲.

[ReferenceC-58] ۵۸.۰ ^۵۸.۱ "Islamist group claims responsibility for Mali attack that killed 5". reuters.com. 7 March 2015. https://www.reuters.com/article/2015/03/07/us-mali-attacks-group-idUSKBN0M30SN20150307. Retrieved on
۷ مارچ ۲۰۱۵.

[FOOTNOTEComolli201528,_103,_171-59] ۵۹.۰ ^۵۹.۱ Comolli (2015), pp. 28, 103, 171.

[60] «Communiqué N°14-04-04-2012- Fin des Opérations Militaires». Mnlamov. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ جون ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۲ جنوری ۲۰۱۳.

[guardian1-61] Hirsch, Afua (22 March 2012). "Mali rebels claim to have ousted regime in coup". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/world/2012/mar/22/mali-rebels-coup.

[62] «Tuaregs claim 'independence' from Mali». Al Jazeera. ۶ اپریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۶ اپریل ۲۰۱۲.

[BBC265-63] "Mali Tuareg and Islamist rebels "agree on Sharia state". BBC News. 26 May 2012. https://www.webcitation.org/6CO7JoGGO?url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-18224004. Retrieved on
۲۷ مئی ۲۰۱۲.

[64] Flood, Zoe (29 June 2012). "Trouble in Timbuktu as Islamists extend control". روزنامہ ٹیلی گراف (London). https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/mali/9365390/Trouble-in-Timbuktu-as-Islamists-extend-control.html. Retrieved on
۶ جولائی ۲۰۱۲. "Ansar Dine ordered the Tuareg MNLA group to leave the historical city of Timbuktu … backed by al-Qaeda's north African branch"

[peace-65] "Mali and Tuareg rebels sign peace deal". BBC. 19 June 2013. https://web.archive.org/web/20150321062328/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-22961519.

[aljazeera.com-66] "Mali's Tuareg fighters end ceasefire". AlJazeera. 30 November 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/11/mali-tuareg-fighters-end-ceasefire-2013113093234673103.html. Retrieved on
۲۸ دسمبر ۲۰۱۳.

[http-67] "Tuareg separatist group in Mali 'ends ceasefire'". BBC News. BBC. 29 November 2013. https://web.archive.org/web/20131202065114/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-25161049. Retrieved on
۲۸ دسمبر ۲۰۱۳.

[68] "Mali signs UN ceasefire to end conflict with northern rebels". BBC News. 20 February 2015. https://www.bbc.com/news/world-africa-31544438.

[69] MISNA (۲۰ جنوری ۲۰۱۲). «Mali: Fighting In North; The New Touareg War». Eurasia Review. دریافت‌شده در ۷ مارچ ۲۰۱۲.

[bbc.com-70] "France confirms death of Islamist commander Abou Zeid". bbc.com. 23 March 2013. https://www.bbc.com/news/world-africa-21912281. Retrieved on
۲۳ مارچ ۲۰۱۳.

[lemonde.fr-71] "L'Elysée et l'armée française ne confirment pas la mort d'Abou Zeid". lemonde.fr. 28 February 2013. http://www.lemonde.fr/afrique/article/2013/02/28/un-chef-d-aqmi-a-ete-tue-par-l-armee-francaise-au-mali_1840892_3212.html. Retrieved on
۱ مارچ ۲۰۱۳.

[72] «Al-Qaeda chief in north Africa Abdelmalek Droukdel killed – France». BBC News Online. ۵ جون ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۶ جون ۲۰۲۰.

[73] "French air strikes kill wanted Islamist militant 'Red Beard' in Mali". reuters.com. 14 March 2014. https://www.reuters.com/article/2014/03/14/us-mali-islamists-idUSBREA2D13Z20140314. Retrieved on
۱۴ مارچ ۲۰۱۴.

[74] Laurence, Norman (31 October 2012). "Europe's Response to Mali Threat". Wall Street Journal Blogs. https://blogs.wsj.com/brussels/2012/10/31/europes-response-to-mali-threat/. Retrieved on
۲۰ جنوری ۲۰۱۳.

[75] Sylla, Coumba (17 January 2013). "Mali's bruised army plays second fiddle in offensive". Agence France-Presse. http://za.news.yahoo.com/malis-bruised-army-plays-second-fiddle-offensive-165006560.html. Retrieved on
۲۰ جنوری ۲۰۱۳.

[76] "Two French journalists abducted, killed in Mali". دی نیشن (پاکستان). 3 November 2013. http://www.nation.com.pk/international/03-Nov-2013/two-french-journalists-abducted-killed-in-mali. Retrieved on
۱۵ دسمبر ۲۰۱۳.

[nigeriaboost-77] "Mali army retakes key towns from rebels". Al Jazeera. 18 January 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/01/2013118122039129487.html. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.

[78] «Mali conflict: Donor conference raises $455m | Inside Africa». Graphic.com.gh. ۲۹ جنوری ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فروری ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۶ مارچ ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[ReferenceB-79] «Dutch special forces in Mali tackle changing threat: minister». Reuters. دریافت‌شده در ۱۷ دسمبر ۲۰۱۴.

[80] Forces، Swedish Armed. «Mali – MINUSMA». Försvarsmakten. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ اکتوبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[https://globalnews.ca/news/5096319/canadian-peacekeepers-mali-french-counter-terrorism-troops-81] سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے https://globalnews.ca/news/5096319/canadian-peacekeepers-mali-french-counter-terrorism-troops لئی۔

[82] Liberian legislature approves troop commitment to Mali Voice of America, 25 January 2013

[83] Ediciones El País. «España enviará 30 soldados a Malí para proteger a los instructores europeos». EL PAÍS. دریافت‌شده در ۱۷ دسمبر ۲۰۱۴.

[84] «Czech government approves sending troops to Mali». Aktuálně.cz – Víte co se právě děje. دریافت‌شده در ۱۷ دسمبر ۲۰۱۴.

[85] t:European Union Training Mission

[detials-86] ۸۶.۰ ^۸۶.۱ ^۸۶.۲ ^۸۶.۳ ^۸۶.۴ Jeremy Keenan (20 March 2012). "Mali's Tuareg rebellion: What next?". Al Jazeera. http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2012/03/20123208133276463.html. Retrieved on
23 March 2012.

[dailystar.com.lb-87] ۸۷.۰ ^۸۷.۱ Sofia Bouderbala (۲ اپریل ۲۰۱۲). «Al-Qaeda unlikely to profit from Mali rebellion: experts». The Daily Star. دریافت‌شده در ۳ اپریل ۲۰۱۲.

[france-88] سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے france لئی۔

[89] "Analysis: French early strike shakes up Mali intervention plan". Reuters. 13 January 2013. https://www.reuters.com/article/2013/01/13/us-mali-intervention-risks-idUSBRE90C0F520130113.

[90] "Traore readies to take over in Mali". news24.com. 12 April 2012. http://www.news24.com/Africa/News/Traore-readies-to-take-over-in-Mali-20120411. Retrieved on
۱۲ اپریل ۲۰۱۲.

[91] 2 killed (17–19 January),[۱] 160 killed (24–25 January),[۲] 19 killed (16 February), [۳] total of 181 reported killed

[Desprisonniers-92] «Des prisonniers crient leur détresse» (به French). El Watan. ۸ اپریل ۲۰۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ اپریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۹ اپریل ۲۰۱۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[93] 63 killed (Jan.-March 2013),[۴] 50 killed (May 2014),[۵] 3 killed (9 Feb. 2016),[۶] 3 killed (12 Feb. 2016),[۷] 5 killed (27 May 2016),[۸] 17 killed (19 July 2016),[۹] 5 killed (12 Jan. 2017),[۱۰] 5 killed (17 June 2017),[۱۱] 8 killed (9 July 2017),[۱۲] 2 killed (14 Aug. 2017),[۱۳] 1 killed (Nov. 2017),[۱۴] 14 killed (27 Jan. 2018),[۱۵] 6 killed (27 Feb. 2018),[۱۶] 41 killed (30 Sep. 2019),[۱۷] 77 killed (Nov. 2019),[۱۸][۱۹] 20 killed (26 Jan. 2020),[۲۰] 9 killed (15 Feb. 2020),[۲۱] 30 killed (19 March 2020),[۲۲] 25 killed (6 April 2020),[۲۳] 24 killed (15 June 2020),[۲۴] 9 killed (2 July 2020),[۲۵] total of 417 reported killed

[94] 38 killed (Jan.-April 2013),[۲۶] 36 killed (May 2013-Oct. 2016),[۲۷] 9 killed (2017),[۲۸] 2 killed (2018),[۲۹] 12 killed (2019),[۳۰] 3 killed (10 May 2020),[۳۱] total of 100 reported killed

[95] See fr (French military casualties in Mali and the Sahel) for more details and citations.

[96] 2 killed (2015),[۳۲] 7 killed (2016),[۳۳] 4 killed (8 June 2017),[۳۴] 3 killed (2019),[۳۵] total of 16 reported killed

[97] 1 killed (2015),[۳۶] 9 killed (3 Oct. 2014),[۳۷] 4 killed (2017),[۳۸] 1 killed (2018),[۳۹] total of 15 reported killed

[98] 1 killed (2013),[۴۰] 3 killed (2014),[۴۱] 6 killed (2015),[۴۲] 1 killed (2017),[۴۳] 3 killed (2018),[۴۴] total of 14 reported killed

[99] 1 killed (25 May 2015),[۴۵] 2 died (15 May 2016),[۴۶] 3 killed (2017),[۴۷] 4 killed (2018),[۴۸] 1 died (6 Aug. 2019),[۴۹] total of 10 reported killed

[100] 1 killed (2013),[۵۰] 6 killed (2016),[۵۱] 1 killed (2017),[۵۲] 1 killed (2019),[۵۳] total of 9 reported killed

[101] 2 killed (21 Jan. 2013),[۵۴] 2 killed (6 May 2013),[۵۵] 1 killed (2019),[۵۶] total of 5 reported killed

[102] Netherlands to end Mali peacekeeping contribution in May

[alaraby.co.uk-103] «Egyptian peacekeeper killed in Mali attack». دریافت‌شده در ۲۱ اپریل ۲۰۱۹.

[104] «Car bomb kills UN peacekeepers in Mali». aljazeera.com. دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷.

[105] «Senegalese peacekeeper killed in rocket attack on northern Mali base». ۷ اکتوبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷ – به واسطهٔ Reuters.

[106] Two Germans killed in U.N. helicopter crash in north Mali

[un2019-107] ۱۰۷.۰ ^۱۰۷.۱ "United Nations Staff Union President Urges States to Enhance Peacekeeper Security, as Targeted Attacks Kill 424 'Blue Helmets', Civilian Personnel in Last Decade". United Nations. https://www.un.org/press/en/2020/org1707.doc.htm.

[covid-19-108] ۱۰۸.۰ ^۱۰۸.۱ «UN announces first 2 deaths of UN peacekeepers from COVID-19». دریافت‌شده در ۳۰ مئی ۲۰۲۰.

[109] Diplomat، Shannon Tiezzi, The. «Chinese Peacekeeper Killed in Mali Attack». دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷.

[110] «Portugal says 1 of its soldiers killed in Mali terror attack». ۱۹ جون ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۹ جون ۲۰۱۷.

[news24.com-111] «UN peacekeeper killed in Mali identified as Liberian». دریافت‌شده در ۲۶ جولائی ۲۰۱۷.

[kill47-112] "Fierce clashes between Malian army and Tuareg rebels kill 47". The Daily Telegraph (London). 19 January 2012. https://www.webcitation.org/6BPQ1JyfE?url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/mali/9026722/Fierce-clashes-between-Malian-army-and-Tuareg-rebels-kill-47.html.

[Reut73-113] "Mali says 20 rebels killed, thousands flee". Reuters. 5 February 2012. https://web.archive.org/web/20131101151252/http://www.reuters.com/article/2012/02/05/mali-rebels-attack-idAFL5E8D407420120205. Retrieved on
۷ مارچ ۲۰۱۲.

[114] "Heavy fighting in north Mali, casualties reported". Reuters. 7 February 2012. https://www.reuters.com/article/2012/02/17/ozatp-mali-rebellion-idAFJOE81G00Q20120217. Retrieved on
۱۱ جنوری ۲۰۱۳.

[AFP306-115] ۱۱۵.۰ ^۱۱۵.۱ "Mali: au moins 35 morts dans les affrontements islamistes/Touareg à Gao" (in French). Agence France-Presse. 30 June 2012. https://web.archive.org/web/20130122182826/https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jd17HpOQd9fm43sEXIKYc2Okw-IQ?docId=CNG.d0196da202fadb24721b10ebdc7572ae.b61. Retrieved on
۳۰ جون ۲۰۱۲.

[21dead-116] ۱۱۶.۰ ^۱۱۶.۱ ^۱۱۶.۲ «Islamists seize north Mali town, at least 21 dead in clashes». ۲۷ جون ۲۰۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نومبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۲ جنوری ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[breaks-117] ۱۱۷.۰ ^۱۱۷.۱ ^۱۱۷.۲ "New fighting breaks out in northern Mali". France 24. 16 November 2012. http://www.france24.com/en/20121116-malian-tuaregs-Gao-MNLA-. Retrieved on
12 January 2013.

[someunarmed-118] ۱۱۸.۰ ^۱۱۸.۱ ^۱۱۸.۲ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے someunarmed لئی۔

[Tran-_17_January-119] Tran, Mark (17 January 2013). "Mali refugees flee across borders as fighting blocks humanitarian aid". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/global-development/2013/jan/17/mali-refugees-borders-fighting-humanitarian-aid. Retrieved on
۱۸ جنوری ۲۰۱۳.

[aljazeera1-120] "Mali soldiers say president toppled in coup – Africa". Al Jazeera. 22 March 2012. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/03/201232251320110970.html. Retrieved on
22 March 2012.

[121] Associated Press, "Coup Leader Reinstates Mali's Constitution", Express, 2 April 2012. p. 8.

[france2-122] "France begins Mali military intervention". الجزیرہ. 11 January 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/01/2013111135659836345.html. Retrieved on
۱۱ جنوری ۲۰۱۳.

[123] "Five Malians killed in ambush blamed on Tuareg: army". Agence France-Presse. 22 March 2013. http://www.globalpost.com/dispatch/news/afp/130322/five-malians-killed-ambush-blamed-tuareg-army. Retrieved on
۲۳ مارچ ۲۰۱۳.

[124] Thomson Reuters Foundation. "Mali Tuareg separatists suspend participation in peace process". Trust.org. https://web.archive.org/web/20150107231752/http://www.trust.org/item/20130927071806-0qx16/?source=dpagehead. Retrieved on
2014-02-11.

[ReferenceA-125] "France prepares to withdraw Mali troops – Africa". Al Jazeera English. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/12/france-prepares-withdraw-mali-troops-2013122533517743742.html. Retrieved on
2014-02-11.

[ceasefire-126] "Deploring ongoing violence, UN rights expert urges Malian parties to work together towards lasting peace". United Nations News Center. https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=50289#.VQE-cPnF9Fw. Retrieved on
2015-03-12.

[127] "How Mali Is Pursuing Justice for a War That Never Really Ended". https://www.worldpoliticsreview.com/insights/27306/how-mali-is-pursuing-justice-for-a-war-that-never-really-ended. Retrieved on
2019-10-08.

[128] "World Report 2019: Rights Trends in Mali" (in en). 2019-01-04. https://www.hrw.org/world-report/2019/country-chapters/mali. Retrieved on
2019-10-08.

[uppsalaconflictdataprogram.wordpress.com-129] Backgrounder: Situation in Mali, Ralph Sundberg, 5 June 2012, Uppsala Conflict Data Program, http://uppsalaconflictdataprogram.wordpress.com/2012/06/05/backgrounder-situation-in-mali/

[apress-130] ۱۳۰.۰ ^۱۳۰.۱ Andy Morgan (6 February 2012). "The Causes of the Uprising in Northern Mali". Think Africa Press. https://web.archive.org/web/20120209055102/http://thinkafricapress.com/mali/causes-uprising-northern-mali-tuareg. Retrieved on
7 March 2012.

[131] "Dans le nord du Mali, les Touaregs du MNLA lancent un nouveau défi armé à l'Etat" (in French). http://www.lemonde.fr/afrique/article/2012/01/25/dans-le-nord-du-mali-les-touareg-du-mnla-lancent-un-nouveau-defi-arme-a-l-etat_1634378_3212.html. Retrieved on
7 March 2012.

[history-132] Ibrahim, Jibrin (26 March 2012). "West Africa: Mali and the Azawad Question". allAfrica.com. http://allafrica.com/stories/201203260286.html. Retrieved on
2 April 2012.

[133] "AFP: Islamist fighters call for Sharia law in Mali". 13 March 2012. https://www.webcitation.org/6COdUsZk0?url=http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5it6uaNq2Rlg0TWFZ9eDufiqjpGgA?docId=CNG.1917c4fef3978cd3368f40fb9f61aca9.5a1. Retrieved on
22 March 2012.

[134] Marc Fonbaustier, Mali: A case study of a complex African crisis, Marcfonbaustier.tumblr.com, June 2012

[ecowassanctions2-135] "West African ECOWAS Leaders Impose Mali Sanctions". BBC. 3 April 2012. https://web.archive.org/web/20130202221612/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-17591322. Retrieved on
۱۴ جنوری ۲۰۱۳.

[stratfor-136] "Mali Besieged by Fighters Fleeing Libya". Stratfor. https://www.webcitation.org/6COdVG10M?url=http://www.stratfor.com/weekly/mali-besieged-fighters-fleeing-libya. Retrieved on
22 March 2012.

[137] Rice, Xan (19 February 2012). "Mali steps up battle against Tuareg revolt". http://www.ft.com/intl/cms/s/0/056fc1e8-5ae4-11e1-a2b3-00144feabdc0.html#axzz1n4Z8DUN6. Retrieved on
24 March 2012.

[138] "Contre la gestion de la crise du nord: Les élèves ont marché hier à Kati" (in French). Mali Web. 20 March 2012. https://web.archive.org/web/20120322215840/http://www.maliweb.net/news/insecurite/2012/03/20/article,55823.html. Retrieved on
24 March 2012.

[139] "Mali: Rebellion claims a president". IRIN. 22 March 2012. http://www.irinnews.org/Report/95127/MALI-Rebellion-claims-a-president. Retrieved on
۲ اپریل ۲۰۱۲.

[140] "Tuareg rebels attack Mali town of Kidal". Al Jazeera. 6 February 2012. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/02/20122416445129368.html. Retrieved on
25 March 2012.

[washingtonpost-141] Whitlock, Craig (2012-06-13). "U.S. expands secret intelligence operations in Africa". https://www.washingtonpost.com/world/national-security/us-expands-secret-intelligence-operations-in-africa/2012/06/13/gJQAHyvAbV_story.html. Retrieved on
2014-11-06.

[Trust.org2-142] "Tuareg rebels take Mali garrison town, say sources". Reuters. Trust. 11 March 2012. https://www.webcitation.org/6COegnEDL?url=http://www.trust.org/alertnet/news/tuareg-rebels-take-mali-garrison-town-say-sources/. Retrieved on
۲۲ مارچ ۲۰۱۲.

[mauri2-143] "Mauritania denies collusion as Mali rebels advance". Reuters. 14 March 2012. https://web.archive.org/web/20150114212715/https://af.reuters.com/article/maliNews/idAFL5E8EE7LD20120314?pageNumber=2&virtualBrandChannel=0. Retrieved on
۲۲ مارچ ۲۰۱۲.

[144] AFP – Tue, 20 March 2012. «Armed Islamist group claims control in northeast Mali». Yahoo! News. دریافت‌شده در ۲۲ مارچ ۲۰۱۲.سانچہ:Dead link

[theprovince12-145] "Mali army claims upper hand over rebels amid coup disarray". Agence France-Presse. 25 March 2012. https://web.archive.org/web/20120407112444/http://www.thisdaylive.com/articles/mali-army-claims-upper-hand-over-rebels-amid-coup-disarray/112262/. Retrieved on
۲۵ مارچ ۲۰۱۲.

[Reuters-power2-146] "Renegade Mali soldiers say seize power, depose Toure". Reuters. 22 March 2012. https://web.archive.org/web/20120725190152/http://af.reuters.com/article/topNews/idAFJOE82L00620120322. Retrieved on
۲۲ مارچ ۲۰۱۲.

[LM324-147] "Au Mali, le front des putschistes se fragilise" (in French). 24 March 2012. http://www.lemonde.fr/afrique/article/2012/03/24/au-mali-le-front-des-putschistes-se-fragilise_1675215_3212.html. Retrieved on
24 March 2012.

[AJ-148] "International condemnation for Mali coup". Al Jazeera. 23 March 2012. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/03/2012322234952301942.html. Retrieved on
24 March 2012.

[aljaztim-149] ۱۴۹.۰ ^۱۴۹.۱ "Malian coup leader to restore constitution". Al Jazeera. 1 April 2012. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/04/20124181943166936.html. Retrieved on
31 March 2012.

[psotwar-150] "Is Mali heading for a split?". Al Jazeera. 2 April 2012. http://www.aljazeera.com/programmes/insidestory/2012/04/201242103543735302.html. Retrieved on
2 April 2012.

[conden-151] "International condemnation for Mali coup – Africa". Al Jazeera. 4 October 2011. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/03/2012322234952301942.html. Retrieved on
23 March 2012.

[tim-152] "Tuareg rebels enter key Malian town – Africa". Al Jazeera. 4 October 2011. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/03/2012331101518829540.html. Retrieved on
1 April 2012.

[153] "Mali awaits next step after president, coup leader resign". 10 April 2012. http://www.dailystar.com.lb/News/International/2012/Apr-10/169703-mali-awaits-next-step-after-president-coup-leader-resign.ashx#axzz1rbYsVRxR. Retrieved on
9 April 2012.

[154] "Mali's new leader threatens 'total war' against Tuareg rebels". The Daily Telegraph (London). 13 April 2012. https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/mali/9201664/Malis-new-leader-threatens-total-war-against-Tuareg-rebels.html. Retrieved on
۱۴ اپریل ۲۰۱۲.

[155] Robyn Dixon; Jane Labous (4 April 2012). "Gains of Mali's Tuareg rebels appear permanent, analysts say". Los Angeles Times. http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-fg-mali-tuaregs-20120404,0,5399355.story?track=rss. Retrieved on
۳ اپریل ۲۰۱۲.

[156] Cheick Dioura; Adama Diarra (31 March 2012). "Mali Rebels Assault Gao, Northern Garrison". Huffington Post. Reuters. http://www.huffingtonpost.com/2012/03/31/mali-rebels-assault_n_1393415.html. Retrieved on
۵ اپریل ۲۰۱۲.

[157] "Mali Tuareg rebels declare independence in the north". BBC News. 6 April 2012. https://www.webcitation.org/6AGfVdHeO?url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-17635437. Retrieved on
۲۸ اگست ۲۰۱۲.

[158] "Les rebelles touareg en guerre contre Al Qaida au Maghreb islamique ?". 5 April 2012. https://web.archive.org/web/20120408192345/http://afrique.blog.lemonde.fr/2012/04/05/les-rebelles-touareg-en-guerre-contre-al-qaida-au-maghreb-islamique/. Retrieved on
9 April 2012.

[159] "Pour libérer les otages algériens : des négociations avec Belmokhtar sont en cours" (in French). El Watan. 8 April 2012. https://web.archive.org/web/20120409152419/http://www.elwatan.com/actualite/pour-liberer-les-otages-algeriens-des-negociations-avec-belmokhtar-sont-en-cours-08-04-2012-165949_109.php. Retrieved on
9 April 2012.

[160] Felix, Bate; Diarra, Adama (10 April 2012). "New north Mali Arab force seeks to "defend" Timbuktu". Reuters. https://web.archive.org/web/20131019185110/http://www.reuters.com/article/2012/04/10/ozatp-mali-north-idAFJOE83901120120410. Retrieved on
۲ اکتوبر ۲۰۲۰.

[161] "Mali Separatists Send Group to Talk to Protestors". Voice of America. 15 May 2012. http://www.voanews.com/content/mali_separatists_send_group_to_talk_to_protesters/666619.html. Retrieved on
16 May 2012.

[KidalProtest2-162] "Mali rebel groups 'clash in Kidal'". BBC News. 8 June 2012. https://web.archive.org/web/20121223052848/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-18377168.

[163] "Afghan, Pakistani jihadists 'operating in northern Mali'". France 24. 7 June 2012. http://www.france24.com/en/20120607-foreign-jihadists-operating-trainers-northern-mali-issofou-france24-interview.

[autogenerated22-164] "Mali Tuareg and Islamist rebels agree on Sharia state". BBC News. 26 May 2012. https://www.webcitation.org/6CO7JoGGO?url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-18224004. Retrieved on
۲۷ مئی ۲۰۱۲.

[165] Peggy Brugiere (29 June 2012). "Backed by popular support, Mali's Islamists drive Tuareg from Gao". France 24. https://web.archive.org/web/20150611010918/http://observers.france24.com/content/20120629-mali-backed-popular-support-islamists-drive-tuareg-separatists-north-city-gao. Retrieved on
۲ اکتوبر ۲۰۲۰.

[166] Adam Nossiter (15 July 2012). "As Refugees Flee Islamists in Mali, Solutions Are Elusive". The New York Times. https://www.webcitation.org/6AGhBsP5a?url=http://www.nytimes.com/2012/07/16/world/africa/local-militia-bolsters-islamist-militants-in-mali.html?_r=2. Retrieved on
۲۸ اگست ۲۰۱۲.

[167] Salima Tlemçani (11 October 2012). "The limits of military intervention" (in French). https://www.webcitation.org/6BRQUzSiI?url=http://www.elwatan.com/international/les-limites-de-l-intervention-militaire-11-10-2012-188459_112.php. Retrieved on
15 October 2012.

[168] Brahima Ouedraogo (24 September 2012). "Mali's secular Tuareg rebels splinter, new group says independence unrealistic". The Star Tribune. Associated Press. https://www.webcitation.org/6BRQo1tFn?url=http://www.startribune.com/world/171061311.html?refer=y. Retrieved on
۱۵ اکتوبر ۲۰۱۲.

[TapaiUN-169] "UN Security Council aims for intervention in Mali". Tapai Times, via AFP. 14 October 2012. http://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2012/10/14/2003545138. Retrieved on
13 October 2012.

[UN-UN-170] "Security Council paves way for possible intervention force in northern Mali". United Nations. 12 October 2012. https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=43281&Cr=+mali+&Cr1=#.UHnwscWHJ8E. Retrieved on
13 October 2012.

[171] Al Jazeera, Rebels capture Mali government troops, Al Jazeera, 8 January 2013

[172] Mali : tirs de sommation sur la ligne de démarcation, Radio France Internationale. 8 January 2013

[173] "WebCite query result". https://www.webcitation.org/6BRQo1tFn?url=http://www.startribune.com/world/171061311.html?refer=y. Retrieved on
17 December 2014.

[174] "Al Arabiya: Tuareg rebels ready to help French forces in Mali". https://web.archive.org/web/20130117062221/http://english.alarabiya.net/articles/2013/01/14/260337.html. Retrieved on
17 January 2013.

[france3-175] "France begins Mali military intervention". الجزیرہ. 11 January 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/01/2013111135659836345.html. Retrieved on
۱۱ جنوری ۲۰۱۳.

[176] "Mali – la France a mené une série de raids contre les islamistes". 12 January 2013. http://www.lemonde.fr/afrique/article/2013/01/12/la-france-demande-une-acceleration-de-la-mise-en-place-de-la-force-internationale-au-mali_1816033_3212.html. Retrieved on
13 January 2013.

[177] "Mali : après la mort rapide d'un officier, l'opération militaire s'annonce compliquée". http://www.lemonde.fr/afrique/article/2013/01/12/mali-apres-la-mort-rapide-d-un-officier-l-operation-militaire-s-annonce-tres-dure_1816237_3212.html. Retrieved on
13 January 2013.

[178] "French airstrikes destroy Mali rebel command center". Panarmenian.net. http://www.panarmenian.net/eng/news/140881/. Retrieved on
13 January 2013.

[179] "Mali: Hollande réunit son conseil de Défense à l'Elysée". https://web.archive.org/web/20130113125009/http://www.liberation.fr/monde/2013/01/12/mali-un-soldat-francais-tue-dans-des-raids-helicopteres_873532. Retrieved on
13 January 2013.

[downed-180] ۱۸۰.۰ ^۱۸۰.۱ "Gazelle Downed in French Air Raid, Soldier Killed". https://web.archive.org/web/20130112230753/http://www.aviationweek.com/Blogs.aspx?plckBlogId=Blog:27ec4a53-dcc8-42d0-bd3a-01329aef79a7&plckPostId=Blog%3A27ec4a53-dcc8-42d0-bd3a-01329aef79a7Post%3Afc288939-6cb4-45dc-8edb-c96a58c0dce0. Retrieved on
13 January 2013.

[181] "ALERTE – Mali: un haut responsable d'Ansar Dine tué dans les combats à Konna". Romandie.com. https://web.archive.org/web/20130118072512/http://www.romandie.com/news/n/_ALERTE___Mali_un_haut_responsable_d_Ansar_Dine_tue_dans_les_combats_a_Konna_98130120131030.asp. Retrieved on
13 January 2013.

[182] BABA AHMED and RUKMINI CALLIMACHI – The Associated Press. "Northwest Herald | Hundreds of French troops drive back Mali rebels". Nwherald.com. http://www.nwherald.com/mobile/article.xml/articles/2013/01/12/157ca9e72e444982b77f481c0da00fc0/index.xml. Retrieved on
13 January 2013.

[183] "Alakhbar | Mali: L'aviation française bombarde les positions du MUJAO à Douentza". Fr.alakhbar.info. http://fr.alakhbar.info/5767-0-Mali-Laviation-francaise-bombarde-les-positions-du-MUJAO-a-Douentza.html. Retrieved on
13 January 2013.

[184] "Mali frappes francaises sur Gao". Romandie.com. https://web.archive.org/web/20130118072518/http://www.romandie.com/news/n/_ALERTE___Mali_frappes_francaises_sur_Gao_74130120131639.asp.

[185] "Mali frappes aeriennes francaises pres de Kidal autre bastion jihadiste". Romandie.com. https://web.archive.org/web/20130118072525/http://www.romandie.com/news/n/_ALERTE___Mali_frappes_aeriennes_francaises_pres_de_Kidal_autre_bastion_jihadiste_69130120131813.asp.

[186] "Quatre Rafale de la BA 113 ont conduit des frappes aériennes près de Gao, au Mali" (in fr). France 3 Champagne-Ardenne. http://champagne-ardenne.france3.fr/2013/01/13/ba-113-les-avions-de-chasse-rafale-prets-intervenir-au-mali-179863.html.

[187] "France pounds Islamist strongholds in northern Mali". Channel NewsAsia. https://web.archive.org/web/20130116124815/http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_world/view/1247720/1/.html.

[188] "Mali: plus de 60 jihadistes tués". 14 January 2013. http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2013/01/14/97001-20130114FILWWW00412-mali-plus-de-60-jihadistes-tues.php.

[189] "Mali: attaque des islamistes sur la route de Bamako". 14 January 2013. http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2013/01/14/97001-20130114FILWWW00457-mali-attaque-des-islamistes-sur-la-route-de-bamako.php.

[190] "Mali-based Islamists pledge attacks on French soil". France 24. 14 January 2013. http://www.france24.com/en/20130114-mali-france-intervention-terrorist-attacks.

[191] "Mali : revivez la quatrième journée de l'opération "Serval"" (in French). BFM TV. 14 January 2013. http://www.bfmtv.com/international/direct-mali-423820.html. Retrieved on
18 January 2013.

[192] urope online publishing house gmbh – europeonline-magazine.eu (20 November 2012). "Belgien stellt zwei Flugzeuge und einen Hubschrauber für Mali" (in de). Europeonline-magazine.eu. https://web.archive.org/web/20130131161757/http://www.europeonline-magazine.eu/belgien-stellt-zwei-flugzeuge-und-einen-hubschrauber-fuer-mali_258627.html. Retrieved on
15 January 2013.

[Goh-193] Goh, Melisa (19 January 2013). "Hostages, Militants Reported Dead After Assault Ends Standoff: The Two-Way". NPR. https://www.npr.org/blogs/thetwo-way/2013/01/19/169781140/hostages-militants-reported-dead-in-algerian-assault. Retrieved on
19 January 2013.

[194] "Mali: Le Drian dément des combats au corps à corps... Vote du Parlement si l'opération française va au-delà de quatre mois, selon Hollande". 20 Minutes.fr. 17 January 2013. https://web.archive.org/web/20130119020452/http://www.20minutes.fr/article/1080907/direct-mali-premiers-combats-corps-a-corps-francais. Retrieved on
18 January 2013.

[195] "España ofrece un avión de transporte para la intervención en Malí". Spain. 17 January 2013. https://web.archive.org/web/20130118174648/http://www.abc.es/espana/20130114/rc-espana-ofrece-avion-transporte-201301141451.html. Retrieved on
18 January 2013.

[196] David Gauthier-Villars in Paris; Adam Entous in Washington (21 January 2013). "After French Criticism, Washington Drops Payment Demand". https://www.wsj.com/articles/SB10001424127887323301104578253824061131556. Retrieved on
17 December 2014.

[197] John Pike. "US planes deliver French troops to Mali". http://www.globalsecurity.org/military/library/news/2013/01/mil-130125-afns01.htm. Retrieved on
17 December 2014.

[198] "French and Malian troops push northward". Al Jazeera. 22 January 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/01/20131221473430858.html. Retrieved on
۲۲ جنوری ۲۰۱۳.

[199] "Mali Troops Advance into Rebel-Held Territory". Voice of America. 25 January 2013. http://www.voanews.com/content/mali-troops-advance-into-rebel-held-territory/1590636.html. Retrieved on
۲۵ جنوری ۲۰۱۳.

[200] "New Mali rebel faction calls for negotiations". Al Jazeera. 25 January 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/01/2013124223130722857.html. Retrieved on
۲۵ جنوری ۲۰۱۳.

[gaoretaken2-201] Formanek, Ingrid (26 January 2013). "Malian troops recapture rebel stronghold". CNN. http://edition.cnn.com/2013/01/26/world/africa/mali-unrest/?hpt=hp_t2. Retrieved on
۲۶ جنوری ۲۰۱۳.

[202] French-led troops in Mali control access to Timbuktu سانچہ:مردہ ربط The Times of India. Retrieved 28 January 2013

[203] French-led troops control access to Timbuktu: military Daily News. Retrieved 28 January 2013

[204] Breaking News: French-led troops control access to Timbuktu: military Straits Times. Retrieved 28 February 2013

[205] "French and Malian forces have retaken Timbuktu". Al Jazeera. 28 January 2013. https://www.youtube.com/watch?v=BsySihCbLF8.

[KidalRetaken2-206] "les touaregs laïques disent avoir repris Kidal". Le Figaro. 28 January 2013. http://www.lefigaro.fr/international/2013/01/28/01003-20130128ARTFIG00523-mali-les-touaregs-laiques-disent-avoir-repris-kidal.php. Retrieved on
۲۸ جنوری ۲۰۱۳.

[KidalTessalit2-207] "Reports: Islamists Lose Two Cities in Northern Mali". Voice of America. 28 January 2013. http://www.voanews.com/content/french-forces-seize-control-outside-timbuktu/1592063.html.

[208] "Opération Serval: Point de situation du 29 janvier 2013". http://www.defense.gouv.fr/operations/actualites/operation-serval-point-de-situation-du-29-janvier-2013. Retrieved on
17 December 2014.

[209] Ag Attaher, Mossa (30 January 2013). "Communiqué N-48/ Entrée des troupes françaises à Kidal" (in French). MNLA. https://web.archive.org/web/20220115053331/http://www.mnlamov.net/index.php?view=article&catid=34:actualites&id=249:communique-n-48-entree-des-troupes-francaises-a-kidal&tmpl=component&print=1&layout=default&page=. Retrieved on
1 February 2013.

[210] "MALI. L'enjeu de Kidal – Le Nouvel Observateur". Tempsreel.nouvelobs.com. 30 January 2013. https://web.archive.org/web/20130202001528/http://tempsreel.nouvelobs.com/guerre-au-mali/20130130.OBS7120/mali-l-enjeu-de-kidal.html. Retrieved on
6 March 2013.

[211] "Mali: l'armée tchadienne prend position à Kidal – Mali / Tchad – RFI". Radio France Internationale. 2 February 2013. http://www.rfi.fr/afrique/20130202-mali-armee-tchadienne-prend-position-kidal-mnla. Retrieved on
6 March 2013.

[212] ttp://www.blogs.rue89.com/yeti-voyagear/2013/02/14/guerre-du-mali-que-sest-il-passe-sur-gao-229642 سانچہ:Dead link

[213] BBC – Mali Conflict: First suicide bomber in Gao Archived 8 February 2013 at the وے بیک مشین

[214] "Hollande: We are in "the final phase" of the operation in Mali – La Jeune Politique". https://web.archive.org/web/20141217214215/http://lajeunepolitique.com/2013/02/21/hollande-we-are-in-the-final-phase-of-the-operation-in-mali/. Retrieved on
17 December 2014.

[215] "Mali rebels launch guerrilla attack on Gao". Al Jazeera. 11 February 2013. http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/02/2013210112741105848.html.

[216] "French soldier killed in northern Mali". http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/02/2013219173241766154.html. Retrieved on
17 December 2014.

[217] "Renewed clashes break out in Mali". http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/02/201322120659992641.html. Retrieved on
17 December 2014.

[218] Cheick Diouara. "Five killed in Islamist car bomb attacks in north Mali". Reuters. https://news.yahoo.com/five-killed-islamist-car-bomb-attacks-north-mali-192116177.html;_ylt=A2KJ2UYQWyhRbFIA51rQtDMD. Retrieved on
۲۳ فروری ۲۰۱۳.

[219] ERIC SCHMITT and SCOTT SAYARE. 22 February 2013. U.S. Opens Drone Base in Niger, Building Africa Presence. New York City: The New York Times. Retrieved, 22 February 2013. < https://www.nytimes.com/2013/02/23/world/africa/in-niger-us-troops-set-up-drone-base.html?smid=pl-share>

[220] "Ten Chadian soldiers killed fighting Islamists in Mali". Yahoo!. https://web.archive.org/web/20130227041511/http://news.yahoo.com/ten-chadian-soldiers-killed-northern-mali-155956511.html.

[221] Mali car bomb 'targets Tuareg checkpoint' in Kidal Archived 27 February 2013 at the وے بیک مشین

[222] AFP (2011-11-24). "Al-Qaeda says French hostage killed in Mali – Africa". nation.co.ke. https://web.archive.org/web/20181222120634/https://www.nation.co.ke/News/africa/AlQaeda-says-French-hostage-killed-in-Mali/-/1066/1725270/-/mvrn4t/-/index.html. Retrieved on
2014-02-11.

[223] "Fighting continues as rebels hit north Mali". http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/03/20133243346420198.html. Retrieved on
17 December 2014.

[224] ttp://www.bbc.news.ukسانچہ:Dead link

[225] French soldier killed by northern Mali roadside bomb – BBC News, 29 April 2013

[226] "AQMI: l'Emir l'Algérien Abou Zeïd aurait été neutralisé par les forces françaises". Algerie-Focus. 28 February 2013. https://web.archive.org/web/20130504235202/http://www.algerie-focus.com/blog/2013/02/28/aqmi-lemir-lalgerien-abou-zeid-aurait-ete-neutralise-par-les-forces-francaises/. Retrieved on
۲ اکتوبر ۲۰۲۰.

[227] "Francia mata al terrorista que más occidentales secuestró en el Sahel". El País. 28 February 2013. http://internacional.elpais.com/internacional/2013/02/28/actualidad/1362085358_974646.html.

[NYT_Africa-228] Chad Said to Have Killed Mastermind of Algerian Attack By ADAM NOSSITER Published: 2 March 2013 New York Times Africa on line https://www.nytimes.com/2013/03/03/world/africa/chad-claims-to-have-killed-algeria-hostage-crisis-mastermind.html?_r=0

[BBC_Africa-229] 2 March 2013 Islamist militant Mokhtar Belmokhtar 'killed in Mali' BBC News Africa https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-21645769

[230] Madapolitics (2013-03-22). "Transition to Stability in Mali | Madapolitics". Madapolitics.wordpress.com. http://madapolitics.wordpress.com/2013/03/22/transition-to-stability-in-mali. Retrieved on
2014-02-11.

[231] ttp://www.news.yahoo.com/chad-says-troops-unsuited-guerilla-war-quitting-mali-212723599.html. دریافت‌شده در ۱۴ اپریل ۲۰۱۳. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)سانچہ:Dead link

[telegraph-201807202-232] Nicholls, Dominic (20 July 2018). "Britain risks 'open ended' conflict in Mali in bid to protect European security". Daily Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/news/2018/07/20/britain-risks-open-ended-conflict-mali-bid-protect-european/. Retrieved on
۶ اگست ۲۰۱۸.

[233] "Franco-German brigade to boost Mali security". 20 February 2014. http://www.aljazeera.com/news/africa/2014/02/franco-german-brigade-boost-mali-security-2014219174951869198.html.

[234] "Dozens of Malian soldiers killed in attack on military base". https://www.aljazeera.com/news/2020/04/20-malian-soldiers-killed-attack-military-base-200406103504731.html. Retrieved on
2020-04-07.

[235] "Los combates en la frontera entre Sudán y Sudán del Sur causan 633 muertos". 17 October 2012. https://web.archive.org/web/20160203193013/http://ecodiario.eleconomista.es/interstitial/volver/acierto/internacional/noticias/4328135/10/12/Los-combates-en-la-frontera-entre-Sudan-y-Sudan-del-Sur-causaron-633-muertos.html.

[236] "Al Qaida claims Mali suicide car bomb that killed two Chadian peacekeepers". Gulf News. 2013-10-24. http://gulfnews.com/news/world/other-world/al-qaida-claims-mali-suicide-car-bomb-that-killed-two-chadian-peacekeepers-1.1246694. Retrieved on
2014-01-02.

[237] "UN and French forces in 'large-scale' operation in Mali". BBC News. 2013-10-24. https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-24658349. Retrieved on
۲ جنوری ۲۰۱۴.

[238] "UN peacekeeper killed in Mali base attack". http://www.aljazeera.com/news/africa/2015/01/un-peacekeeper-killed-mali-base-attack-20151179551690849.html. Retrieved on
26 July 2017.

[239] "Two Chadian Soldiers, Civilian Killed in Mali Bombing". naharnet.com. 23 October 2013. http://www.naharnet.com/stories/en/103087.

[240] Baba Ahmed (16 November 2019). "Mali's military abandons isolated outposts amid attacks". Washington Post / Associated Press. https://www.washingtonpost.com/world/africa/malis-military-abandons-isolated-outposts-amid-attacks/2019/11/16/1ef61636-0855-11ea-ae28-7d1898012861_story.html. Retrieved on
۱۶ نومبر ۲۰۱۹.

[241] Burke, Jason (2 November 2019). "Jihadists kill scores of soldiers in Mali attack". The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2019/nov/02/dozens-killed-in-mali-jihadist-attack. Retrieved on
۱۶ نومبر ۲۰۱۹.

[242] "Islamic State group claims responsibility for Mali attack". ABC News (The Associated Press). 21 November 2019. https://abcnews.go.com/International/wireStory/islamic-state-group-claims-responsibility-mali-attack-67191081?cid=clicksource_4380645_null_headlines_hed. Retrieved on
۲۱ نومبر ۲۰۱۹.

[243] "How Much More Blood Must Be Spilled?"". 10 February 2020. https://web.archive.org/web/20200401130127/https://www.hrw.org/report/2020/02/10/how-much-more-blood-must-be-spilled/atrocities-against-civilians-central-mali-2019. Retrieved on
27 March 2020.

[244] "Attack on army camp leaves 23 dead in northern Mali". https://www.aa.com.tr/en/africa/attack-on-army-camp-leaves-23-dead-in-northern-mali/1794411. Retrieved on
6 April 2020.

[245] "At least thirty villagers massacred in central Mali terror attacks". https://www.france24.com/en/20200703-at-least-thirty-villagers-massacred-in-central-mali-terror-attacks. Retrieved on
3 July 2020.

[246] Cole, Alison (17 January 2013). "Mali and the ICC: what lessons can be learned from previous investigations?". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/law/2013/jan/17/mali-icc-lessons-learned-investigations. Retrieved on
۱۹ جنوری ۲۰۱۳.

[247] Afua Hirsch (15 May 2012). "Mali rebels face backlash after months of instability and violence". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/world/2012/may/16/mali-rebels-instability-violence?newsfeed=true. Retrieved on
۱۶ مئی ۲۰۱۲.

[248] "Mali's worst human rights situation in 50 years". Amnesty International. 16 May 2012. https://web.archive.org/web/20120516004238/http://www.amnesty.org/en/news/mali-s-worst-human-rights-situation-50-years-2012-05-15. Retrieved on
16 May 2012.

[AFP342-249] "UN Council Hammers out Condemnation of Mali Conflict". Agence France-Presse. 3 April 2012. https://web.archive.org/web/20130201201303/https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jZ9grPfu0TWqNu4VZE6rRlTWKRCA?docId=CNG.18f2de9d4c145d61a54efeb26eb8e9ae.131. Retrieved on
۳ اپریل ۲۰۱۲.

[WFP2-250] George Fominyen (3 April 2012). "WFP suspends some operations in Mali after food aid looted". Reuters. alert.net. https://web.archive.org/web/20120418204956/http://www.trust.org/alertnet/news/wfp-suspends-some-operations-in-mali-after-food-aid-looted/. Retrieved on
۳ اپریل ۲۰۱۲.

[251] "Mali: 200,000 flee fighting, UN World Food Programme suspends aid in north". Agence France-Presse. 3 April 2012. https://web.archive.org/web/20120406024842/http://www.timescolonist.com/news/Mali+flee+fighting+World+Food+Programme+suspends+north/6402495/story.html. Retrieved on
۳ اپریل ۲۰۱۲.

[252] Tran, Mark (23 October 2012). "Mali conflict puts freedom of 'slave descendants' in peril". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/global-development/2012/oct/23/mali-conflict-freedom-slave-descendants-peril. Retrieved on
۲۴ نومبر ۲۰۱۲.

[253] Adam Nossiter (30 January 2012). "Islamists in North Mali Stone Couple to Death". The New York Times. https://www.nytimes.com/2012/07/31/world/africa/couple-stoned-to-death-by-islamists-in-mali.html. Retrieved on
۳۰ جولائی ۲۰۱۲.

[254] "Mali 'thief's' hand amputated by Islamists in Ansongo". BBC News. 9 August 2012. https://web.archive.org/web/20120809182025/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-19195985. Retrieved on
۹ اگست ۲۰۱۲.

[255] "Rebels burn Timbuktu tomb listed as U.N. World Heritage site". CNN. 6 May 2012. http://edition.cnn.com/2012/05/05/world/africa/mali-heritage-sites/index.html?hpt=hp_t3. Retrieved on
۴ مئی ۲۰۱۲.

[256] "Timbuktu shrines damaged by Mali Ansar Dine Islamists". BBC News. 30 July 2012. https://www.webcitation.org/6AGi8m3nE?url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-18657463. Retrieved on
۲۸ اگست ۲۰۱۲.

[257] "Fleeing Islamists burn priceless Timbuktu library". Debka. https://web.archive.org/web/20130129061700/http://debka.com/newsupdate/3563/. Retrieved on
۲۸ جنوری ۲۰۱۳.

[BBCEthnicAttacks2-258] "Mali coup: Tuaregs tell of ethnic attacks". BBC News. 17 May 2012. https://web.archive.org/web/20120830015611/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-18057916.

[259] "Massacre of preachers in Mali sign of broken army". https://web.archive.org/web/20141217222733/http://bigstory.ap.org/article/massacre-preachers-mali-sign-broken-army. Retrieved on
17 December 2014.

[260] "Human Rights Watch: Mali's Army Killing Civilians In Town Of Niono". Huffington Post. 19 January 2013. http://www.huffingtonpost.com/2013/01/19/human-rights-watch-mali-army-killing-civilians_n_2511680.html.

[261] "Mali conflict: Troops accused of 'summary executions'". BBC News. 24 January 2013. https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-21166537. Retrieved on
۲۴ جنوری ۲۰۱۳.

[262] Voices United for Mali-'Mali-ko' (Peace / La Paix)-Français sous-titres _{یوٹیوب اتے}

[263] Kosner, Anthony Wing (19 January 2013). "For Music Fans, The Tragic War in Mali Has A Human Voice, Lots of Them". Forbes. https://web.archive.org/web/20130122082352/http://www.forbes.com/sites/anthonykosner/2013/01/19/for-music-fans-the-tragic-war-in-mali-has-a-human-voice-lots-of-them/. Retrieved on
۱۹ جنوری ۲۰۱۳.

[264] "America and French Mediations to Suffer From Malian Crisis". News Ghana. 2015-11-22. http://newsghana.com.gh/america-and-french-mediations-to-suffer-from-malian-crisis/. Retrieved on
۲۲ نومبر ۲۰۱۵.

[265] "Mali signs UN ceasefire to end conflict with northern rebels". BBC News. 2015-02-20. https://www.bbc.com/news/world-africa-31544438. Retrieved on
۲۰ فروری ۲۰۱۵.

[۶۰]

[۶۱]

[۶۲]

[۶۳]

[۶۴]

[۶۵]

[۶۶]

[۶۷]

[۶۸]

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]

[۳۲]

[۳۳]

[۳۴]

[۳۵]

[۳۶]

[۳۷]

[۳۸]

[۳۹]

[۴۰]

[۴۱]

[۴۲]

[۴۳]

[۴۴]

[۴۵]

[۴۶]

[۴۷]

[۴۸]

[۴۹]

[۵۰]

[۵۱]

[۵۲]

[۵۳]

[۵۴]

[۵۵]

[۵۶]

[۵۷]

[۵۸]

[۵۹]

[۶۹]

[۷۰]

[۷۱]

[۷۲]

[۷۳]

[۷۴]

[۷۵]

[۷۶]

[۷۷]

[۷۸]

[۷۹]

[۸۰]

[۸۱]

[۸۲]

[۸۳]

[۸۴]

[۸۵]

[۸۶]

[۸۷]

[۸۸]

[۸۹]

[۹۰]

[۹۱]

[۹۲]

[۹۳]

[۹۴]

[۹۵]

[۹۶]

[۹۷]

[۹۸]

[۹۹]

[۱۰۰]