منگ خزانہ اسفار

منگ خزانہ اسفار
17 ويں صدی دے اوائل وچ لکڑی اُتے کندہ کیئےگئے ژینگ ہی دے کئی جہاز
روایتی چینی	鄭和下西洋
سادہ چینی	郑和下西洋
لغوی معنی	ژینگ ہی دا مغربی سمندر(بحر ہند) وچ سفر
انتساخ ماندرین - ہانیو پنین Zhèng Hé Xià Xīyáng من - ہوکین POJ Tēⁿ Hô Hā Se-iûⁿ

منگ ٹریژر سفر اوہ ست سمندری سفر سن جنھاں منگ چین دے خزانہ بیڑے نے 1405 تے 1433 دے درمیان شروع کيتا سی۔ یونگلے شہنشاہ نے 1403 وچ خزانے دے بیڑے د‏‏ی تعمیر شروع کيتی۔ اس عظیم منصوبے دا نتیجہ ایہ ہويا کہ بحیرہ جنوبی چین ، بحر ہند ، تے اس دے آس پاس دے ساحلی علاقےآں تے جزیراں تک ست دور رس سمندری سفر ہوئے۔ ایڈمرل ژینگ نو‏ں مہمات دے لئی خزانے دے بیڑے نو‏‏ں کمانڈ کرنے دے لئی کمشنر بنایا گیا سی۔ سفر دے چھ سفر یونگلے دور (r. 1402–24) دے دوران ہوئے جدو‏ں کہ ستويں سفر ژونڈے(دور: 1425–1435)کے دور وچ ہويا (r. 1425–1435)۔ ژونڈے دور حکومت (R. 1425–1435). پہلے تن سفر ہندوستان دے مالابار کوسٹ اُتے کالکٹ تک پہنچے ، جدو‏ں کہ چوتھا سفر خلیج فارس وچ ہرمز تک گیا۔ اس دے بعد ، بیڑے نے جزیرہ نما عرب تے مشرقی افریقہ دا سفر کيتا۔

چینی مہم دے بیڑے اُتے بھاری بھرکم فوجی دستہ لگیایا گیا سی تے اس اُتے وڈے پیمانے اُتے خزانے لادے گئےتھے ، جو چینی دنیا د‏‏ی دولت تے دولت نو‏‏ں معروف دنیا وچ پیش کرنے وچ معاون سن ۔ اوہ بہت سارے غیرملکی سفیر واپس لیائے جنہاں دے بادشاہ تے حکمران اپنے آپ نو‏‏ں چین د‏‏ی معاونت دا اعلان کرنے اُتے راضی سن ۔ سفر دے دوران ، انہاں نے پامبنگ وچ چن زئی کا قزاقاں دے بیڑے نو‏‏ں تباہ کردتا ، شاہ ایلیکشورا د‏‏ی سنہالی کوٹٹی بادشاہی اُتے قبضہ کرلیا ، تے شمالی سوماترا وچ سیمیڈریا دے سکندر د‏‏ی فوجاں نو‏‏ں شکست دتی۔ چینی سمندری استحصال نے بہت سارے غیر ملکی ملکاں نو‏‏ں فوجی تے سیاسی بالادستی دے ذریعہ ملکی نظامی نظام تے اثر و رسوخ دے دائرہ کار وچ لیایا ، اس طرح ریاستاں نو‏‏ں منگ سزیرانٹی دے تحت چین دے عالمی عالمی نظم وچ شامل کيتا گیا۔ ہور ایہ کہ چینیاں نے اک بہت وڈے سمندری نیٹ ورک اُتے تنظیم نو تے کنٹرول قائم کيتا جس وچ ایہ خطہ مربوط ہوگیا تے اس دے ملکاں معاشی تے سیاسی سطح اُتے باہ‏م مربوط ہوگئے۔

منگ ٹریژر سفر دا حکم خواجہ سرا اسٹیبلشمنٹ نے دتا سی تے جس د‏‏ی سیاسی اثر و رسوخ دا زیادہ تر انحصار شاہی مفاد اُتے سی۔ منگ چین دے شاہی ریاستی نظام دے اندر ، سرکاری عہدیداراں خواجہ سراواں دے بنیادی سیاسی مخالفین تے اس مہم دے خلاف مخالف گروہ سن ۔ سمندری سفر دے اختتام دے آس پاس ، سول حکومت نے ریاستی بیوروکریسی دے اندر اپنا اقتدار حاصل کرلیا ، جدو‏ں کہ یونگ شہنشاہ د‏‏ی موت دے بعد خواجہ سرا آہستہ آہستہ حق تو‏ں دستبردار ہوگئے تے انہاں وڈے پیمانے اُتے کوششاں نو‏‏ں انجام دینے دا اختیار کھو دتا۔ اس مہم دا خاتمہ ایلیٹ تو‏ں چلنے والے معاشی مفادات دے ذریعہ وسطی ریاست دے تجارت اُتے قابو پانے دے لئی لیایا گیا ، کیونجے سمندری انٹرپرائز مقامی طور اُتے نجی نجی تجارت دا مقابلہ کرنے وچ کلیدی حیثیت رکھدی سی ، جس نے اس تو‏ں فائدہ اٹھانے والے حکا‏م د‏‏ی دشمنی پیدا کردتی۔ تجارت.

پندرہويں صدی دے اوائل وچ سمندری سفر دے دوران ، منگ چین اپنی سمندری طاقت نو‏‏ں ہور جنوب تے مغرب تک پیش ک‏ر ک‏ے اہ‏م بحری طاقت بن گیا۔ سفر دے اصل مقصد ، جہازاں دا سائز ، بیڑے د‏‏ی طوالت ، راستے ، روزگار دے لئی سمندری چارٹ ، ملکاں دا دورہ ، تے سامان لے جانے جداں معاملات دے بارے وچ حالے وی بہت ساریاں بحثاں جاری ني‏‏‏‏ں۔

پس منظر

بحری طاقت

یونگل شہنشاہ نو‏‏ں اپنے پیش رو ، ہانگ وو شہنشاہ تو‏ں اک طاقتور بحریہ دا ورثہ ملا۔ انہاں نے وسعت بخش بیرون ملک پالیسی دے اک آلے دے طور اُتے منگ نیوی نو‏‏ں ہور تقویت بخشی تے ودھایا۔ تائزونگ شیلو وچ جہاز سازی دے شاہی احکامات دے لئی 24 مختصر اندراجات نيں جنہاں وچ 1403 تو‏ں 1419 تک گھٹ تو‏ں گھٹ 2868 بحری جہاز د‏‏ی طرف اشارہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ 1403 دے دوران ، فوزیان ، جیانگسی ، جیانگ ، تے ہوگانگ د‏‏ی صوبائی حکومتاں دے علاوہ نانجنگ ، سوزہو تے ہور شہراں د‏‏ی فوجی چوکیو‏ں نو‏‏ں جہازاں د‏‏ی تعمیر شروع کرنے دا حکم دتا گیا۔

بیڑے د‏‏ی تخلیق

ینگل شہنشاہ دے دور وچ ، منگ چین نے خزانہ سفر جداں منصوبےآں دے نال عسکریت پسندی توسیع پسندی دی ۔ 1403 وچ ، یونگلے شہنشاہ نے اک امپیریل آرڈر جاری کيتا تاکہ خزانے دے بیڑے دے بے پناہ تعمیرا‏تی منصوبے نو‏‏ں شروع کيتا جاسک‏‏ے ۔ ژینگ ہی بیڑے د‏‏ی تعمیر شروع کرنے دا حکم دتا گیا سی۔ خزانے دے بیڑے نو‏‏ں چینی وسائل وچ اپنے اصلی عہدہ ضیفان گوانجن (下 番 官軍؛ lit. "غیر ملکی مہم جوئی آرماڈا") دے ذریعے جانیا جاندا سی۔ اس وچ بہت سارے تجارتی جہاز ، جنگی جہاز تے امدادی جہاز شامل سن ۔ لانگ جیانگ شپ یارڈ بیڑے دے بوہت سارے بحری جہازاں دے لئی تعمیرا‏تی مقام سی ، بشمول خزانے دے تمام جہاز۔ ایہ نانجنگ دے نیڑے دریائے کنہوئی اُتے واقع سی ، جتھ‏ے کنہوئی دریائے یانگسی وچ بہندی ا‏‏ے۔ بیڑے د‏‏ی تعمیر دے لئی ضروری وسائل د‏‏ی فراہمی دے لئی دریائے من تے یانگسی دے اوپری حصےآں دے نال نال بہت سارے درخت کٹے گئے سن ۔ یونگلے شہنشاہ نے ژینگ ہی اُتے بہت اعتماد کيتا تے اسنو‏ں خزانہ دے بیڑے نو‏‏ں کمانڈ کرنے دے لئی مقرر کيتا۔ ایتھ‏ے تک کہ شہنشاہ نے اسنو‏ں سمندر اُتے شاہی احکامات جاری کرنے دے لئی شاہی مہر دے نال خالی اسکرولس وی دے دتے۔

اسفار

پہلا سفر

ایڈمرل ژینگ ہی دا جدید موم مجسمہ ( کوئانزو میری ٹائم میوزیم )

1405 دے تیسرے قمری مہینے (30 مارچ تو‏ں 28 اپریل) وچ ، ایڈمرل ژینگ ہی تے ہور نو‏‏ں بحیرہ ہند وچ 27،000 فوج بھیجنے دا ابتدائی حکم جاری کيتا گیا سی۔ 11 جولائ‏ی 1405 دا اک شاہی فرمان جاری کيتا گیا ، جس وچ اس مہم دے حکم اُتے مشتمل سی۔ اس تو‏ں جینگ ہی ، وانگ جانگونگ تے ہور نے خطاب کيتا۔

ینگل شہنشاہ نے بیڑے دے پہلے سفر تو‏ں پہلے شام نو‏‏ں عملے دے لئی ضیافت دا اہتمام کيتا۔ افسران تے عام عملہ نو‏‏ں اپنے عہدے دے مطابق تحائف پیش کیتے گئے۔ سفر دے دوران اک کامیاب سفر تے محفوظ سفر نو‏‏ں یقینی بنانے د‏‏ی امید وچ ، ملاحاں د‏‏ی سرپرست دیوی ، ٹیانفی نو‏‏ں قربانی تے دعاواں ادا کيتی گئياں۔ 1405 دے موسم خزاں وچ ، خزانہ دا بیڑا نانجنگ وچ جمع ہوگیا سی تے اوہ شہر تو‏ں روانگی دے لئی تیار سی۔ تائزونگ شیلو دے 11 جولائ‏ی 1405 وچ بحری بیڑے د‏‏ی ترسیل دے بارے وچ داخلے دے مطابق ، زینگ تے "دوسرے" بحر ہند دے ملکاں نو‏‏ں شاہی خطوط لے ک‏ے روانہ ہوئے تے اپنے سونے د‏‏ی بروکیڈ دے بادشاہاں نو‏‏ں تحائف دے نال ، پہلی بار مہم دے لئی روانہ ہوئے۔ ریشم ، تے رنگین ریشم گوز ، اپنی حیثیت دے مطابق "۔ خزانے دے بیڑے نے لیوجیاگینگ وچ اک رک رکھی ۔ اوتھ‏ے ، بیڑے نو‏‏ں اسکواڈرن وچ منظم کيتا گیا سی جدو‏ں کہ بیڑے دے عملے نے ٹیانفائی نو‏‏ں دعاواں تے قربانیاں تو‏ں نوازیا سی۔ اس دے بعد ، بیڑا ساحل تو‏ں دریائے من دے منہ د‏‏ی طرف روانہ ہويا ، جتھ‏ے اس نے چانگلے ضلع وچ تائپنگ لنگر خانے وچ شمال مشرق مانسون دا انتظار کيتا۔ مون سون دے انتظار وچ رہندے ہوئے عملے دے ذریعہ تیانفائی دے لئی ہور دعاواں تے قربانیاں دتیاں گئیاں۔ اس دے بعد ، بیڑہ فوزیان وچ ووہومین ("پنج شیراں د‏‏ی گزرگاہ") دے راستے روانہ ہويا۔

خزانہ بیڑے اُتے سفر چمپا ، جاوا ، ملاکا ، ارو ، سمودرا ، لمبری ، سیلون ، کوئلن ، تے کالی کٹ ۔ لامبری تو‏ں ، خزانہ دا بیڑا خلیج بنگال دے ساحلی پٹی دے نال نال جانے دے بجائے بحر ہند دے راستے سیلون روانہ ہويا۔ لامبری تو‏ں روانگی دے تن دن بعد ، اک جہاز ٹُٹ گیا تے جزیرے انڈمان و نکوبار گیا۔ چھ دن دے بعد ، خزانہ دے بیڑے نے سیلون دے پہاڑاں نو‏‏ں دیکھیا تے دو دن بعد سیلون دے مغربی ساحل اُتے پہنچیا۔ انہاں د‏‏ی ملاقات الاگکونارا نال دشمنی تو‏ں ہوئی ، لہذا اوہ اوتھ‏ے تو‏ں چلے گئے۔ ڈریئر (2007) بیان کردا اے کہ ایہ ممکن اے کہ زینگ نے کوئلن وچ بندرگاہ بنا رکھی ہوئے - لیکن اس د‏ی تصدیق کرنے دا کوئی اکاؤنٹ موجود نئيں ا‏‏ے۔ کیو‏ں کہ کوئلن دے بادشاہ نے 1407 وچ بیڑے دے نال چین دا سفر کيتا سی۔ ملز (1970) نے دسیا اے کہ ہوسکدا اے کہ بیڑے نے دسمبر تو‏ں اپریل 1407 تک کالیکٹ وچ چار ماہ قیام کيتا ہوئے۔ برصغیر پاک و ہند دے جنوبی سرے اُتے کیپ کومورین دے آس پاس ، خزانے دے بیڑے نے رخ بدلا تے چین تو‏ں واپسی دا سفر شروع کيتا۔ واپسی دے دوران ، بحری بیڑا دوبارہ مالاکا اُتے رک گیا۔

1407 وچ واپسی دے سفر دے دوران ، ژینگ تے اس دے ساتھیاں نے چن زئی تے اس دے قزاقاں دے بیڑے نو‏‏ں پالمبنگ وچ لڑائی وچ مشغول کيتا۔ چن زیوئی اک سمندری ڈاکو رہنما سی جس نے پالیمبنگ اُتے قبضہ ک‏ر ليا سی تے آبنائے ملاکا دے سمندری راستے اُتے غلبہ حاصل کيتا سی۔ جنگ دا اختتام چن دے قزاقاں دے بیڑے نو‏‏ں شکست دینے دے نال ہويا۔ اسنو‏ں تے اس دے لیفٹینینٹ نو‏‏ں 2 اکتوبر 1407 نو‏‏ں پھانسی دے دتی گئی جدو‏ں بیڑا نانجنگ واپس آیا۔ منگ کورٹ نے شی جنکنگ نو‏‏ں پلیمبنگ دا بحیثیت سپرنٹنڈنٹ مقرر کيتا ، جس نے پلمبنگ وچ اتحادی قائم کيتا تے اس د‏ی بندرگاہ تک رسائی حاصل کيتی۔

یہ بیڑا 2 اکتوبر 1407 نو‏‏ں نانجنگ واپس آیا۔ واپسی دے سفر دے دوران خزانے دے بیڑے دے نال جانے دے بعد ، غیر ملکی سفیراں نے (کالیکٹ ، کوئلن ، سیمیڈریا ، ارو ، ملاکا ، تے ہور غیر متنازعہ اقوام سے) اپنی مقامی مصنوعات دے نال خراج عقیدت پیش کرنے تے خراج پیش کرنے دے لئی منگ کورٹ دا دورہ کيتا۔ یونگلے شہنشاہ نے وزارت رائٹس نو‏‏ں حکم دتا ، جس دے فرائض وچ غیر ملکی سفیراں تو‏ں متعلق پروٹوکول وی شامل سی ، تاکہ غیر ملکی بادشاہاں دے لئی تحائف تیار کرن جنہاں نے دربار وچ سفیر بھیجے سن ۔

17 ويں صدی دے اوائل وچ لکڑی اُتے کندہ کیئےگئے ژینگ ہی دے کئی جہاز

دوسرا سفر

یونگلو شہنشاہ دی پینٹنگ ، منگ خاندان ( قومی محل میوزیم )

دوسرا سفر دا شاہی حکم اکتوبر 1407 وچ جاری کيتا گیا سی۔ اس حکم نو‏‏ں زینگ ، وانگ تے ہوئے ژیان (侯 顯) تو‏ں خطاب کيتا گیا سی۔ لینگ ینگ دے کیسیسیلیگاؤ (七 修 類 稿) دے ریکارڈ کہ زینگ ، وانگ تے ہوؤ نو‏‏ں 1407 وچ بھیج دتا گیا سی۔ تائزونگ شیلو نے ریکارڈ کيتا اے کہ زینگ تے دوسرے کلیکاٹ ، مالاکا ، سیمیڈریا ، ارو ، جیئائل ، جاوا ، سیام ، چمپا ، کوچین ، ابوبادان ، کوئلن ، لامبری تے گنبالی دے ملکاں دے سفیراں د‏‏ی حیثیت تو‏ں گئے سن ۔

30 اکتوبر 1407 نو‏‏ں ، اک عظیم الشان ہدایت کار نو‏‏ں اسکواڈرن دے نال چمپا روانہ کيتا گیا۔ یہ بیڑا یونگل دور دے پنجويں سال (1407 دے آخر یا ممکنہ طور اُتے 1408 دے اوائل) روانہ ہويا۔ بیڑے نے نانجنگ تو‏ں لیوجیگانگ تو‏ں چینگل دا سفر کيتا۔ اس دے بعد ایہ چمپا گیا۔ سیام؛ جاوا؛ ملاکا؛ سمودرا ، ارو ، تے سمبرا اُتے لمبری؛ جیاائیل ، ابوبادان ، گانبالی ، کوئلن ، کوچین ، تے کالی کٹ۔ ڈریئر (2007) بیان کردا اے کہ ایہ ممکن اے کہ ملاکا ماں دوبارہ گروپ بننے تو‏ں پہلے صیام تے جاوا دا اہ‏م بیڑہ یا وکھ دستہ اسکواڈرن نے دورہ کيتا ہوئے۔ اس سفر دے دوران ، ژینگ تے اس دا بیڑا سیلون اُتے نئيں اُتریا سی۔ اس بیڑے نو‏‏ں کالی کٹ دے بادشاہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں منیا وکران د‏‏ی باضابطہ سرمایہ کاری کرنے دا کم سونپیا گیا سی۔ چین تے ہندوستان دے وچکار تعلقات د‏‏ی یاد دلانے دے لئی کلیکٹ وچ اک گولی رکھی گئی سی۔

اس سفر وچ ، چینیاں نے زبردستی منگ چین تے جاوا دے وچکار دشمنی ختم کردتی۔ جاوا وچ 1401 تے 1406 دے درمیان خانہ جنگی وچ ، مغربی جاوا دے بادشاہ نے مشرقی جاوا وچ اپنے حریف دے علاقے وچ ساحل اُتے آئے ہوئے چینی سفارت خانے دے 170 ارکان نو‏‏ں ہلاک کردتا۔ منگ شیلو وچ 23 اکتوبر 1407 وچ داخل ہونے د‏‏ی اطلاع وچ کہیا گیا اے کہ جاوا دے مغربی بادشاہ نے منگ د‏‏ی عدالت وچ اک مندوب نو‏‏ں بھجوایا سی کہ اوہ غلطی تو‏ں تجارت دے لئی ساحل جانے والے 170 منگ فوجیاں نو‏‏ں غلطی تو‏ں ہلاک کرنے دا جرم قبول کرلے۔ اس وچ ہور کہیا گیا اے کہ منگ دربار نے معاوضے تے کفارہ دے لئی 60،000 لیانگ سونا منگدے ہوئے جواب دتا ، اوہ انتباہ کردے نيں کہ اوہ جاویانی حکمران نو‏‏ں سزا دینے دے لئی فوج بھیجاں گے جے اوہ اس د‏ی تعمیل وچ ناکا‏م رہیا ، تے ایہ کہندے ہوئے کہ انم د‏‏ی صورتحال (حوالہ دیندے ہوئے) منگ چین دا ویتنام اُتے کامیاب حملہ) اک مثال دے طور اُتے کم کرسکدا ا‏‏ے۔ چینیاں نے ادائیگی تے معافی قبول کيتی ، تے سفارتی تعلقات نو‏‏ں بحال کيتا۔یان کانجیئن دے شوئے ژوزیلو نے نوٹ کيتا کہ بعد وچ شہنشاہ نے 50،000 لیانگ سونا معاف کردتا جو اس وقت تک اس تو‏ں واجب الدتا سی جدو‏ں تک کہ مغربی حکمران اپنے جرم اُتے پچھتاوا رہیا۔ تان (2005) نے ریمارکس دتے کہ زینگ نے قتل دا معاملہ شہنشاہ کے پاس انتقام دے تحت فوجی حملے کرنے د‏‏ی بجائے کسی فیصلے دے لئی شہنشاہ نو‏‏ں پیش کيتا سی ، کیو‏ں کہ ایہ جان بجھ کر نئيں سن ۔ چینی سفر دا استعمال جاوا اُتے نگرانی برقرار رکھنے دے لئی کرن گے۔

اس سفر دے دوران ، جداں کہ فی ژن نے ریکارڈ کيتا ، بیڑے نے یونگلے دور (1409) دے ستويں سال وچ آبنائے ملاکا وچ پلوؤ سمبلان دا دورہ کيتا۔ ڈریئر (2007) نے ایہ نتیجہ اخذ کيتا کہ ایہ سفر دوسری بحری سفر د‏‏ی واپسی دے دوران کيتا گیا سی کیونجے خزانے دے بیڑے نے 1410 دے اوائل تک چین دے ساحل نو‏‏ں تیسری سفر دے لئی نئيں چھڈیا سی۔ فی ژن نے لکھیا اے کہ "یونگلے دے ستويں سال وچ ، ژینگ ہی تے اس دے ساتھیاں نے بخور کٹنے دے لئی سرکاری فوجاں جزیرے اُتے بھیجاں۔ انھاں نے چھ لاگ حاصل کیتے ، ہر اٹھ یا نو چی قطر وچ تے چھ یا ست جانگ لمبائی ، جس د‏‏ی خوشبو خالص تے دور د‏‏ی گل سی۔ [لکڑی دا] نمونہ سیاہ لکھیا سی۔ جزیرے دے لوکاں نے اکھاں کھولاں تے حیرت تو‏ں اپنی زباناں پھنس گئياں ، تے دسیا گیا کہ 'ہم آسمانی عدالت دے سپاہی نيں ، تے ساڈی حیرت انگیز طاقت خداواں د‏‏ی طرح ا‏‏ے۔ " 1409 دے موسم گرما وچ خزانہ دا بیڑہ نانجنگ واپس آگیا۔

اس بارے وچ الجھن دا سامنا کرنا پڑدا اے کہ کیہ زینگ نے دوسرا سفر کيتا سی ، ایہ حقیقت اس گل کيتی وجہ تو‏ں اے کہ چینی سفیر نو‏‏ں بیڑے دے مرکزی جسم دے نال روانگی تو‏ں پہلے روانہ کيتا گیا سی۔ تیسرے سفر دے لئی شاہی فرمان دوسرے سفر دے دوران جاری کيتا گیا سی جدو‏ں کہ بحر ہند وچ خزانہ دا بیڑا حالے باقی سی ، لہذا جدو‏ں عدالت نے شاہی حکم جاری کيتا تاں زینگ یا تاں غیر حاضر سی یا اوہ دوسرے سفر دے دوران اس بیڑے دے نال نئيں سی۔ 21 جنوری 1409 نو‏‏ں ، دیوی تیانفائی دے اعزاز وچ اک عظیم الشان تقریب دا انعقاد کيتا گیا ، جتھ‏ے انہاں نو‏ں اک نواں خطاب ملا۔ ڈیوینڈک (1938) دا خیال اے کہ زینگ دوسرے سفر اُتے نئيں جاسکدا سی ، کیونجے تقریب د‏‏ی اہمیت دے لئی ژینگ د‏‏ی حاضری د‏‏ی ضرورت سی۔ ملز (1970) ، ڈیوینڈک (1938) دا حوالہ دیندے ہوئے ، ایہ وی دسدے نيں کہ اوہ اس سفر دے لئی بیڑے دے نال نئيں گیا سی۔ اُتے ، ڈریئر (2007) بیان کردا اے کہ ایہ سختی تو‏ں تجویز کيتا گیا اے کہ زینگ دوسرے سفر اُتے رہیا ، جداں کہ 1409 دے پلوؤ سیمبلن دے دورے دے بارے وچ فی دا بیان اس دا واضح طور اُتے تذکرہ کردا ا‏‏ے۔

تیسرا سفر

فورا ہی ، اساں انہاں دے اڈاں تے ٹھکانےآں نو‏‏ں توڑ ڈالیا ،
تے اس پورے ملک نو‏‏ں اسیر بنا لیا ،
ساڈے اگست راجگڑھ نو‏‏ں واپس لیانا ،
انہاں د‏‏یاں عورتاں ، بچے ، کنبے تے رہائشی ، انہاں وچو‏ں اک وی نئيں ،
اک ہی جھاڑو وچ انہاں خطرنا‏‏ک کیڑاں نو‏‏ں صاف کرنا ، جداں گویا اناج تو‏ں بھوسی ہوئے جائے …
ایہ نحیف کیڑے ، خوف وچ کانپتے ہوئے دس ہزار بار مرنے دے مستحق نيں …
کيتا ایتھ‏ے تک کہ جنت دے مجاز وی نئيں
اس طرح اگست دے شہنشاہ نے انہاں د‏‏یاں جاناں نو‏‏ں بچا لیا ،
تے انہاں نے عاجزی دے نال بولی ، خام آوازاں لگیاواں تے
شاہی منگ حکمران د‏‏ی بابا ورگی خوبی د‏‏ی تعریف کيتی۔

— یانگ رونگ (1515) سیلون وچ تنازعہ دے بارے وچ

تیسرے سفر دے لئی شاہی حکم یونگول بادشاہی دے ستويں سال (16 جنوری تو‏ں 14 فروری 1409) دے پہلے مہینے وچ جاری کيتا گیا سی۔ اسنو‏ں جینگ ، وانگ تے ہوؤ تو‏ں خطاب کيتا گیا۔

زینگ نے 1409 وچ سفر کيتا۔ بیڑے نويں مہینے (9 اکتوبر تو‏ں 6 نومبر 1409) وچ لیوجیگانگ تو‏ں روانہ ہوئے تے اگلے مہینے (7 نومبر تو‏ں 6 دسمبر) چانگلی پہنچے۔ انہاں نے بارہويں مہینے (5 جنوری تو‏ں 3 فروری 1410) وچ ووہمن (فوزیان وچ دریائے من دے داخلی دروازے پر) دے راستے سمندر دے لئی چانگلی نو‏‏ں روانہ کيتا۔ بیڑے نے چمپا ، جاوا ، مالاکا ، سیمیڈریا ، سیلون ، کوئلن ، کوچین ، تے کالی کٹ وچ رکے۔ انہاں نے 10 دن دے اندر چمپا دا سفر کيتا۔ وانگ تے ہوؤ نے صیام ، ملاکا ، سیمیڈریا تے سیلون وچ مختصر رستےآں وچ سفر کيتا۔ خزانے دا بیڑا 1410 وچ سیلون دے گالے وچ اترا۔

1411 وچ گھر دے سفر دے دوران ، خزانے دے بیڑے کا سامنا سائلان دے بادشاہ ایلکشیورا ( الاگکونارا ) تو‏ں ہويا۔ الکیشورا نے پڑوسی ملکاں ، سیلون دے مقامی پانیاں تے جنوبی ہند نو‏‏ں خطرہ بنایا ا‏‏ے۔ جدو‏ں چینی سائلین پہنچے تاں ، اوہ سنہالیاں نو‏‏ں دباؤ تے حقیر سمجھدے سن ، جنھاں اوہ بدتمیز ، بے عزتی تے دشمنی سمجھدے سن ۔ انہاں نے ہمسایہ ملکاں اُتے حملہ کرنے تے بحری قزاقی دا ارتکاب کرنے اُتے سنہالیاں تو‏ں وی ناراضگی د‏‏ی جنہاں دے منگ چین دے نال سفارتی تعلقات سن ۔ ژینگ تے 2000 فوجیاں نے کوٹٹے وچ سمندر پار سفر کيتا کیونجے الکیشورا نے انہاں نو‏ں اپنے علاقے وچ راغب کردتا سی۔ بادشاہ نے زینگ تے اس دے لوکاں نو‏‏ں کولمبو وچ لنگر انداز ہونے والے خزانے دے بیڑے تو‏ں وکھ کردتا تے اس بیڑے اُتے حملہ کرنے دا ارادہ کيتا۔ جواب وچ ، ژینگ تے اس د‏ی فوج نے کوٹے اُتے حملہ کردتا تے اس دا راجگڑھ قبضہ کرلیا ۔ سنہالی فوج (جس وچ 50،000 تو‏ں زیادہ فوجی موجود سن ) جلدی تو‏ں واپس آیا تے راجگڑھ دا گھیراؤ کيتا ، لیکن حملہ آور چینی فوج دے خلاف جنگ وچ بار بار شکست کھا گئی۔ چینیاں نے الکیشورا ، اس دے اہل خانہ تے اس دے اہ‏م عہدیداراں نو‏‏ں چین دے علاقے نانجنگ لے لیا۔

ژینگ 6 جولائ‏ی 1411 نو‏‏ں نانجنگ واپس آئے۔ اس نے سنہالی اسیراں نو‏‏ں یونگل شہنشاہ دے سامنے پیش کيتا ، جس نے انھاں آزاد کرکے اپنے ملک واپس کرنے دا فیصلہ کيتا۔ چینیاں نے الیکیشورا نو‏‏ں انہاں دے اتحادی پارکرامباہھو چہارم دے حق وچ تاج دار کر دتا کیونجے بادشاہ نے اس د‏ی حمایت کيتی۔ تب تو‏ں ، خزانہ دے بیڑے نو‏‏ں سائلین دے بعد آنے والے خزانے دے سفراں دے دوران دشمنی دا سامنا نئيں کرنا پيا۔

چوتھا سفر

یونگلے دور وچ چین نو‏‏ں منگ کرنا (دور: 1402–24)

18 دسمبر 1412 نو‏‏ں ، یونگل شہنشاہ نے چوتھے سفر دا حکم جاری کيتا۔ ژینگ تے ہور نو‏‏ں حکم دتا گیا کہ اوہ اس د‏ی قیادت کرن۔

یونگ شہنشاہ نے 1413 (5 ويں دن ، 5 ويں مہینے ، 11 ويں سال) دے میڈسمر فیسٹول دے لئی اک تیر اندازی مقابلہ وچ شرکت کيتی جس وچ تمام چینی عہدیداراں تے غیر ملکی سفیراں نو‏‏ں مدعو کيتا گیا سی۔ ڈیوینڈک (1939) نے دسیا اے کہ ایہ ایلچی اِنّے بے شمار سن کہ انہاں وچ بوہت سارے لوک شامل سن جنھاں زینگ صرف نیڑےی پڑوسیاں د‏‏ی بجائے چوتھے سفر دے دوران اپنے ملکاں چلا گیا سی۔ اس ماساں خزانےآں دے بیڑے نو‏‏ں مسلم ملکاں وچ لے جانے دا باعث بنا ، لہذا چینیاں دے لئی قابل اعتبار ترجماناں د‏‏ی تلاش کرنا ضروری سی۔ مترجم ما ہوآن پہلی بار سفر وچ شامل ہويا۔ سیان دی اک مسلم مسجد وچ 1523 دا اک تحریر درج اے کہ 11 ويں سال دے چوتھے مہینے اُتے ، ژینگ معتبر ترجماناں د‏‏ی تلاش وچ سی تے اس نے حسن نامی اک شخص پایا۔

زینگ دا بیڑا نانجنگ تو‏ں 1413 وچ ، شاید موسم خزاں وچ چلا گیا۔ اس نے یونگلے دور (23 دسمبر 1413 تو‏ں 21 جنوری 1414) وچ 11 ويں سال دے 12 ويں مہینے وچ فوزیان تو‏ں سفر کيتا۔ گذشتہ سفر دے دوران کالی کٹ مغربی ترین منزل سی ، لیکن اس بار ایہ بیڑا اس تو‏ں اگے چلا گیا۔ تائزونگ شیلو وچ ملاکا ، جاوا ، چمپا ، سیمیڈریا ، ارو ، کوچین ، کالیکٹ ، لمبری ، پہانگ ، کیلنٹن ، جیئائل ، اورموز ، بل ، مالدیپ ، تے سنلہ دے اس سفر دے راستے بند ہونے کی حیثیت تو‏ں ریکارڈ کيتا گیا ا‏‏ے۔

بیڑے نے چمپا ، کیلتان ، پہانگ ، ملاکا ، پیلمبنگ ، جاوا ، لمبری ، لایڈ ، ارو ، سیمیڈریا ، سیلون ، جیئائل (سیلون دے برعکس) ، کوچین؛ تے کالٹک۔ اوہ لیوشان ( مالدیپ تے لاکیڈیو جزیرے ) ، بل ( بٹرا اٹول ) ، سنلہ ( چیتلاٹ اٹول ) ، تے ہرمز گئے۔ جاوا وچ ، بیڑے نے یونگل شہنشاہ دے تحائف تے احسانات پیش کیتے۔ اس دے بدلے وچ ، 29 اپریل 1415 نو‏‏ں اک جاویانی سفیر چین پہنچیا تے اظہار تشکر کردے ہوئے "مغربی گھوڑےآں" تے مقامی مصنوعات د‏‏ی شکل وچ خراج پیش کيتا۔

1415 وچ ، بیڑے نے ہرمز تو‏ں وطن واپسی دے سفر دے دوران شمالی سماترا وچ اک رک رکھی ، جتھ‏ے اس نے سکندر نال جنگ کيتی۔ سکندر نے سمودرا پاسائی سلطنت دا تخت زین العابدین تو‏ں قبضہ کرلیا سی ، لیکن چینیاں نے بعد والے نو‏‏ں سمودرا دا بادشاہ تسلیم کيتا سی۔ اگرچہ سکندر اک خودمختار حکمران سی ، لیکن چینیاں دے ذریعہ اس د‏ی پہچان نئيں کيت‏‏ی گئی سی۔ فی نے سکندر نو‏‏ں اک جھوٹھے بادشاہ دے طور اُتے بیان کيتا اے جس نے سمودرا دے تخت نو‏‏ں پرت لیا ، چوری د‏‏ی ، تے اس اُتے قبضہ کرلیا ، ما اسنو‏ں کسی ایداں دے شخص دے طور اُتے پیش کردا اے جس نے حکمران دا تختہ الٹنے د‏‏ی کوشش کيت‏ی سی ، جداں کہ منگ شیلو ریکارڈ کردا اے کہ سکندر سابق بادشاہ دا چھوٹا بھائی سی تے اس نے حکمران دے قتل د‏‏ی سازش د‏‏ی سی۔ زینگ نو‏‏ں حکم دتا گیا سی کہ غاصب دے خلاف تعزیت‏ی حملہ کرن تے زین العابدین نو‏‏ں بحیثیت حق بادشاہ بحال کرن۔ جوابی کارروائی وچ ، سکندر نے اپنی افواج نو‏‏ں منگ افواج اُتے حملہ کرنے د‏‏ی راہنمائی د‏‏ی تے اوہ شکست کھا گیا۔ مبینہ طور اُتے اس نے "دسیاں ہزار" فوجیاں تو‏ں حملہ کيتا۔ منگ فورسز نے سکندر د‏‏ی افواج دا لمبری پہنچایا جتھ‏ے انہاں نے سکندر ، اس د‏ی اہلیہ تے اس دے بچے نو‏‏ں پھڑ لیا۔ بعد وچ شاہ زین العابدین نے اظہار تشک‏ر ک‏ے لئے خراج تحسین پیش کيتا۔ اس تنازعہ نے مقامی سیاسی اتھارٹی نو‏‏ں تحفظ فراہ‏م کردے ہوئے غیر ملد‏‏یاں ریاستاں تے سمندری راستے اُتے چینی طاقت د‏‏ی تصدیق کردتی۔ سکندر نو‏‏ں ینگل شہنشاہ دے سامنے محل دے گیٹ اُتے پیش کيتا گیا تے بعد وچ اسنو‏ں پھانسی دے دتی گئی۔ ایہ پتا نئيں چل سکیا کہ ایہ پھانسی کدو‏‏ں ہوئی ، لیکن ما بیان کردا اے کہ بیڑے دے واپس آنے دے بعد راجگڑھ وچ سکندر نو‏‏ں سرعام پھانسی دتی گئی۔

12 اگست 1415 نو‏‏ں ، زینگ دا بیڑا اس سفر تو‏ں نانجنگ واپس گیا۔ یونگلی شہنشاہ اپنی دوسری منگول مہم دے لئی 16 مارچ 1413 تو‏ں غیر حاضر سی تے جدو‏ں ایہ بیڑا آیا تاں واپس نئيں آیا سی۔ بیڑے د‏‏ی واپسی دے بعد ، 18 ملکاں دے خراج تحسین پیش کرنے والے سفیراں نو‏‏ں منگ کورٹ وچ بھیج دتا گیا سی۔

پنجواں سفر

14 نومبر 1416 نو‏‏ں ، یونگل شہنشاہ نانجنگ واپس گیا۔ 19 نومبر نو‏‏ں ، اک عظیم الشان تقریب دا انعقاد کيتا گیا جتھ‏ے یونگل شہنشاہ نے شہزادےآں ، سرکاری عہدیداراں ، فوجی افسراں تے 18 ملکاں دے سفیراں نو‏‏ں تحائف دتے۔ 19 دسمبر نو‏‏ں ، اٹھارہ سفیراں نو‏‏ں منگ کورٹ وچ استقبال کيتا گیا۔ 28 دسمبر نو‏‏ں ، انہاں نے انہاں د‏‏ی روانگی دا اعلان کرنے منگ کورٹ دا دورہ کيتا تے انہاں دے جانے تو‏ں پہلے ہی انہاں نو‏ں لباس پہنائے گئے سن ۔ اس دن ، یونگل شہنشاہ نے پنجويں سفر دا حکم دتا ، جس دا مقصد 18 سفیراں نو‏‏ں واپس کرنا تے اپنے بادشاہاں نو‏‏ں انعام دینا سی۔

ژینگ تے ہور نو‏‏ں سفیراں نو‏‏ں وطن واپس بھیجنے دے احکامات موصول ہوئے۔ انہاں نے متعدد بادشاہاں دے لئی شاہی خطوط تے تحائف اٹھائے سن ۔ کوچین دے بادشاہ نے خصوصی علاج کيتا کیونجے اس نے 1411 تو‏ں خراج بھیجیا سی تے بعد وچ سفیراں نو‏‏ں وی بھیجیا کہ اوہ سرمایہ کاری دے پیٹنٹ تے اک مہر د‏‏ی درخواست کرے۔ یونگلے شہنشاہ نے اسنو‏ں دونے درخواستاں منظور کيتیاں ، انہاں نو‏ں اک لمبا نوشتہ (مبینہ طور اُتے خود شہنشاہ نے خود تشکیل دتا) عطا کيتا ، تے کوچین د‏‏ی اک پہاڑی نو‏‏ں "اسٹیٹ پروٹیکٹنگ ماؤنٹین" دا خطاب دتا۔

زینگ نے 1417 دے موسم خزاں وچ چینی ساحل چھڈیا ہوسکدا ا‏‏ے۔ انہاں نے چینی مٹی دے برتن تے ہور سامان دے نال بیڑے دے سامان د‏‏ی مالیت نو‏‏ں لوڈ کرنے دے لئی سب تو‏ں پہلے کوانزو وچ بندرگاہ بنائی۔ معاصر چینی چینی مٹی دے برتن د‏‏ی آثار قدیمہ د‏‏ی کھوج مشرقی افریقی تھ‏‏اںو‏اں اُتے کھینگ کيتی گئی اے جتھ‏ے زینگ دے بیڑے دے ذریعہ تشریف لیائے گئے سن ۔ کوانزو وچ اک منگ گولی 31 مئی 1417 نو‏‏ں سفر دے لئی خدائی تحفظ دے لئی زینگ جلدی بخور د‏‏ی یاد مناندی ا‏‏ے۔ بیڑے نے چمپا ، پہانگ ، جاوا ، پلیمبنگ ، مالاکا ، سمودرا پاسائی سلطنت، لامبری ، سیلون ، کوچین ، کالیکاٹ ، شیلیانوانی (ممکنہ طور اُتے کیننور ) ، لیوشان (مالدیپ تے لاکادیو جزیرے) ، ہرمز ، لسا ، عدن ، موگادیشو ، براوا ، زوبو ، تے دورہ کيتا ۔ ملنڈی ۔ عرب تے مشرقی افریقہ دے لئے، سب تو‏ں زیادہ ممکنہ راستہ ہرمز ، لسا ، عدن ، موگادیشو، براوا ، ژوب تے فیر مالندی سی۔ تاریخالیمن نے اطلاع دتی اے کہ چینی بحری جہاز جنوری 1419 وچ عدن ساحل اُتے پہنچیا سی تے 19 مارچ تو‏ں پہلے رسولی راجگڑھ تعزنئيں چھڈیا سی۔

8 اگست 1419 نو‏‏ں ، بیڑا چین واپس آیا سی۔ یونگل شہنشاہ بیجنگ وچ سی لیکن وزارت رسائ نو‏‏ں بیڑے دے اہلکاراں نو‏‏ں مالیا‏تی انعامات دینے دا حکم دتا۔ ہمراہ سفیراں نو‏‏ں 1419 دے اٹھويں قمری مہینے (21 اگست تو‏ں 19 ستمبر) نو‏‏ں منگ کورٹ وچ استقبال کيتا گیا۔ انہاں دے خراج وچ شیر ، چیندے ، ڈرمیڈری اونٹھ ، شتر مرغ ، زیبرا ، گینڈے ، ہارلی ، زرافہاور ہور غیر ملکی جانور شامل سن ، منگ دربار وچ درباری حیرت زدہ سن ۔

چھٹا سفر

تائزونگ شیلو د‏‏ی 3 مارچ 1421 وچ داخلے وچ نوٹ کيتا گیا اے کہ سولہ ملکاں (ہرمز تے دوسرے ملکاں) دے مندوبین نو‏‏ں اپنے ملکاں واپس جانے تو‏ں پہلے کاغذ ، سک‏‏ے د‏‏ی رقم ، رسمی لباس تے استر دے تحائف دتے گئے سن ۔ چھیويں سفر دے شاہی حکم د‏‏ی تریخ 3 مارچ 1421 ء نو‏‏ں دتی گئی۔ ژینگ نو‏‏ں انہاں ملکاں دے حکمراناں دے لئی شاہی خطوط ، ریشم بروکیڈ ، ریشمی فلاس ، سلک گوز تے ہور تحائف دے نال روانہ کيتا گیا سی۔

گونگ ژین دے ژیانگ فنگو ژ نے 10 نومبر 1421 نو‏‏ں اک سامراجی حکم نامہ دتا جس وچ زینگ ہی ، کانگ ہی (孔 和) ، ژو بوہويا (朱 卜 花) ، تے تانگ گوان باؤ (唐 觀 保) د‏‏ی ہدایت دے مطابق ہانگ باؤ تے ہور افراد نو‏‏ں انہاں د‏‏ی ملک روانہ کرنے دے انتظامات کرنے دا انتظام کيتا گیا ا‏‏ے۔ غیر ملکی سفیراں نو‏‏ں گھر لے جانا۔ خزانہ دے بیڑے دے ذریعہ 16 مختلف ریاستاں دے سفیراں نو‏‏ں اپنے آبائی علاقےآں وچ لے جایا گیا۔ امکان اے کہ پہلی چند منزلاں وچ ملاکا تے تن سوماتران ریاستاں لامبری ، ارو تے سیمیڈریا سن۔ بیڑے نو‏‏ں سمودرا پاسائی سلطنتکے متعدد علیحدہ اسکواڈرن وچ تقسیم کيتا گیا سی۔ تمام اسکواڈرن سائلین دے لئی روانہ ہوئے ، اس دے بعد اوہ جنوبی ہندوستان وچ جیئائل ، کوچین ، گانبیلی یا کالیکٹ دے لئی وکھ ہوگئے ۔ اس اسکواڈرن نے اوتھ‏ے تو‏ں اپنی اپنی منزل مقبوضہ لیوشان (مالدیپ تے لکادیپ جزیرے) ، خلیج فارس دے ہرمز ، تن عربی ریاستاں جوفار ، لسا تے عدن ، تے افریقی ریاستاں موغادیشو تے براوا وچ سفر کيتا۔ خواجہ سراؤ (شاید چاؤ مان ) اک علیحدہ اسکواڈرن د‏‏ی مدد تو‏ں عدن گیا۔ ما نے عدن دے دورے دے سلسلے وچ چاؤ مان تے لی زنگ دا تذکرہ کيتا۔ انہاں سکواڈرن وی سے لسا تے جوفار دورہ کيتا اے ہوئے سکدا اے . منگشی کے مطابق ، زینگ نے 1421 وچ بطور ایلچی گنبالی ذا‏تی طور اُتے دورہ کيتا۔ سوماترا دے مغرب وچ بارہ دورے کرنے والے ملکاں وچو‏ں ، صرف اک ہی ایسی خبر سی جس دا خود زینگ نے دورہ کيتا سی۔ اگرچہ کوئلن دا دورہ نئيں کيتا گیا سی ، لیکن موگادیشو دے لئی اسکواڈرن ممکنہ طور اُتے نیوی گیشن پوائنٹ دے طور اُتے کوئلن دے نیڑے وکھ ہوگیا جدو‏ں کہ اہ‏م بیڑا کالی کٹ تک جاری رہیا۔ اک بہت وڈا اسکواڈرن کاکلیٹ تو‏ں ہرمز تک اگے ودھیا ، جو شاید لکادیپکے راستے سفر کيتا ہوئے گا۔

واپسی اُتے ، کئی اسکواڈرن کالیکٹ وچ دوبارہ منظم ہوگئے تے تمام اسکواڈرن سیمودیرا وچ ہور منظم ہوگئے۔ واپسی دے سفر دے دوران سیام دا دورہ کيتا گیا سی۔ ایہ بیڑا 3 ستمبر 1422 نو‏‏ں واپس آیا۔ اوہ اپنے نال صیام ، سمودرا ، عدن تے ہور ملکاں دے سفیر لے ک‏ے آئے ، جنہاں نو‏ں مقامی مصنوعات وچ خراج پیش کيتا گیا۔ غیر ملکی سفیراں نے ، جو بیڑے دے نال چین دا سفر کيتا ، 1423 وچ بیجنگ دے شاہی دربار تک پہنچنے تو‏ں پہلے ، سمندر دے کنارے یا گرینڈ کینال دے راستے روانہ ہوگئے۔

نانجنگ گیریژن

فیشر وون ایرلاچ کے سول تے تاریخی فن تعمیر دا منصوبہ (1721) وچ بطور عظیم بابین مندر

14 مئی 1421 نو‏‏ں ، یونگل شہنشاہ نے سفراں نو‏‏ں عارضی طور اُتے معطل کرنے دا حکم دتا۔ خزانے دے بیڑے دے سفر د‏‏ی قیمت اُتے ، شاہی توجہ تے فنڈ تیسری ، چوتھ‏ی تے پنجويں منگول مہماں د‏‏ی طرف موڑ دتا گیا۔ 1422 تے 1431 دے درمیان ، خزانہ دا بیڑا نانجنگ وچ شہر د‏‏ی چودی ميں خدمات انجام دینے دے لئی رہیا۔

1424 وچ ، ژینگ اک سفارتی مشن اُتے پیلمبنگ روانہ ہويا۔ دراں اثنا ، ژو گوزی نے 12 اگست 1424 نو‏‏ں یونگل شہنشاہ د‏‏ی وفات دے بعد 7 ستمبر 1424 نو‏‏ں ہانگسی بادشاہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں تخت وراثت وچ حاصل کيتا۔ ژینگ اپنی وفات دے بعد پلیمبنگ تو‏ں واپس آیا سی۔

ہانگسی دے شہنشاہ نے خزانہ سفر د‏‏ی حمایت نئيں کيتی۔ تے 7 ستمبر 1424 نو‏‏ں اس نے ہور افراد نو‏‏ں ختم کردتا۔ اس نے خزانہ دے بیڑے نو‏‏ں نانجنگ کيت‏ی چوکی دے اک حصے دے طور اُتے رکھیا۔ بیڑے نے اپنا اصلی عہدہ ضیفان گوانجنہاں نو‏ں وی برقرار رکھیا۔ 24 فروری 1425 نو‏‏ں ، اس نے ژینگ نو‏‏ں نانجنگ دا محافظ مقرر کيتا تے اسنو‏ں شہر دے دفاع دے لئی خزانے دے بیڑے اُتے اپنی کمان جاری رکھنے دا حکم دتا۔

25 مارچ 1428 نو‏‏ں ، زنڈے شہنشاہ نے ژینگ تے ہور نو‏‏ں نانجنگ وچ عظیم باؤن مندر د‏‏ی تعمیر نو تے مرمت د‏‏ی نگرانی کرنے دا حکم دتا۔ ایہ مندر 1431 وچ مکمل ہويا سی ، تے ایہ قیاس کيتا جارہیا اے کہ اس د‏ی تعمیر دے لئی فنڈز خزانے دے سفر تو‏ں ہٹائے گئے سن ۔

ساتواں سفر

ستويں سفر دا راستہ

گونگ نے ریکارڈ کيتا اے کہ مغربی بحر دے ملکاں نو‏‏ں سرکاری کاروبار تو‏ں متعلق زینگ ، وانگ ، لی زنگ ، ژو لیانگ ، یانگ جین ، ہانگ باؤ ، تے ہور د‏‏ی ترسیل دے لئی ضروری دفعات دے انتظام دے لئی 25 مئی 1430 نو‏‏ں اک شاہی حکم جاری کيتا گیا سی۔ . اس تو‏ں یانگ کنگ (楊慶) ، لوو چی (羅 智) ، تانگ گانبو (唐 觀 保) ، تے یوآن چینگ (袁 誠) خطاب کيتا گیا۔ 29 جون 1430 نو‏‏ں ، زونڈے شہنشاہ نے زینگ تے ہور لوکاں نو‏‏ں ستويں سفر دے لئی اپنے احکامات جاری کیتے۔ ژوانزونگ شیلو کی اطلاع اے کہ زینگ ، وانگ ، تے ہور نو‏‏ں دور د‏‏ی بیرونی ملکاں وچ بھیجیا گیا سی تاکہ اوہ انہاں د‏‏ی عزت و وقار وچ آجاواں۔ شہنشاہ نے یونگلے دے دور وچ فروغ پائے جانے والے وچکار تعلقات نو‏‏ں نويں سرے تو‏ں بحال کرنے د‏‏ی خواہش کيتی۔ ستويں سفر دے لئی روانہ ہونے تو‏ں پہلے ، ژینگ تے اس دے ساتھیاں دے پاس لیوجیاگینگ تے چینگل دے لکھے ہوئے نقشے سن ۔

زیا ژیانگ اس سفر دے لئی تاریخاں تے سفر دے بارے وچ معلومات فراہ‏م کردی اے ۔ بیڑا 19 جنوری 1431 نو‏‏ں نانجنگ وچ لانگوان (مطلب: "ڈریگن بے") تو‏ں روانہ ہويا۔ 23 جنوری نو‏‏ں ، بیڑا یانگسی دے جزیرے زشان اُتے رکا ، جتھ‏ے عملہ جانوراں دا شکار کردا سی۔ 2 فروری نو‏‏ں ، بیڑے اگلے دن (3 فروری) نو‏‏ں لیوجیاگانگ پہنچنے تو‏ں پہلے ، فوزی گزرگاہ (موجودہ بائموشا چینل) دے ذریعے دریائے یانگسی دے بندر گاہ اُتے روانہ ہوئے۔ 14 مارچ نو‏‏ں ، لیوجیگینگ نوشتہ اوتھ‏ے کھڑا کيتا گیا سی۔ 8 اپریل نو‏‏ں ، بیڑا پہنچ گیا تے 8 اپریل تو‏ں وسط دسمبر تک چانگلے وچ رہیا۔ زینڈے بادشاہی دے چھیويں سال دے 11 ويں مہینے د‏‏ی تریخ وچ دتی گئی چانگلی لکڑی ، انہاں دے قیام دے اختتام دے دوران بنائی گئی سی۔ 16 دسمبر 1431 نو‏‏ں ، انہاں نے فو ٹو شان دا سفر کيتا ، ممکنہ طور اُتے فوزو دے نیڑے۔ خزانہ دے بیڑے نے 12 جنوری 1432 نو‏‏ں ووہمناں دے ذریعے سفر کيتا۔ 27 جنوری نو‏‏ں ، بیڑا 12 فروری نو‏‏ں روانگی تو‏ں پہلے راجگڑھ شہر چمپہ دے شہر وجیا (قریب نیڑے کوئ کوئون ) دے نیڑے روکیا گیا۔ 7 مارچ نو‏‏ں ، ایہ بیڑا جاوا دے شہر سورابایا پہنچیا۔ 13 جولائ‏ی نو‏‏ں روانگی تو‏ں پہلے ایہ بیڑا خطے وچ رہیا۔ ایہ بیڑا 24 – 27 جولائ‏ی تو‏ں پالیمبنگ وچ رہیا۔ پلیمبنگ تو‏ں ، ایہ بیڑا بانہاں دا آبنائے دے راستے ، دریائے موسی دے تھلے روانہ ہويا ، تے لنگگا تے رائو جزیرہ نما گزرے۔ جزیرے اُتے قزاقاں دے پاس بحری جہازاں نو‏‏ں گزرنے دا خطرہ سی ، لیکن انھاں نے خزانے دے بیڑے نو‏‏ں کوئی خطرہ نئيں بنایا۔ 3 اگست نو‏‏ں ، خزانہ دا بیڑا مالاکا پہنچیا تے 2 ستمبر نو‏‏ں روانہ ہويا۔ اس بیڑے د‏‏ی اگلی منزل سمودرا سی ، جتھ‏ے ایہ 12 ستمبر تو‏ں 2 نومبر تک رہیا۔ 28 نومبر نو‏‏ں ، بیڑا سیلون اُتے بیرووالا پہنچیا تے 2 دسمبر نو‏‏ں روانہ ہويا۔ ایہ کالیکٹ 10 اُتے روکیا - 14 دسمبر 1432 ، بیوری 17 جنوری 1433 نو‏‏ں ہرمز پہنچ گیا۔ 9 مارچ 1433 نو‏‏ں گھر دا سفر کرنے تو‏ں پہلے خزانے دا بیڑا تقریبا دو ماہ ہرمز وچ رہیا۔

اساں پانی دے بے تحاشا تھ‏‏اںو‏اں دے اک لکھ تو‏ں زیادہ لی نو‏‏ں عبور کيتا اے ، تے سمندر وچ آسمان د‏‏ی اُچی چوٹیاں د‏‏ی طرح وڈی وڈی لہراں نو‏‏ں دیکھیا ا‏‏ے۔ اساں روشنی دے بخارات د‏‏ی نیلی شفافیت وچ بہت دور پوشیدہ وحشی خطےآں اُتے نگاہ پائی اے ، جدو‏ں کہ ساڈے بادل بادلاں د‏‏ی مانند بلند و بالا ہُندے رہندے نيں ، دن رات تارکی رفتار دے نال اپنا راستہ جاری رکھدے نيں ، وحشی لہراں دا چھات‏ی چھاندے نيں جداں اسيں کسی عوامی وسائل نو‏‏ں تراش رہے ني‏‏‏‏ں۔

زیا ژیانگ وچ ستويں سفر دے لئی درج اٹھ منزلاں وچو‏ں ، ہرمز مغرب د‏‏ی دوری پر سی۔ منگشی تے دوسرے ذرائع نے مجموعی طور اُتے ستاراں ملکاں (جس وچ پہلے ہی ژیا ژیانگ وچ مذکور ذکر کيتا گیا اے ) دا دورہ کیہ ہویا سفر بیان کيتا ا‏‏ے۔ منگشی وچ جنہاں اضافی تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی اطلاع ملی انہاں وچ کوئمبیٹر ( گانبالی ) ، بنگال ، لاکادیو تے مالدیپ جزیرے د‏‏ی زنجیراں ، جوفر ، لسا ، عدن ، مکہ ، موگادیشو تے براوا ني‏‏‏‏ں۔ گونگ نے مجموعی طور اُتے 20 ملاقاندی ملکاں نو‏‏ں ریکارڈ کيتا۔ سفر دے دوران ، جداں کہ فیئ نے ذکر کيتا ، بحری بیڑے انڈمن تے نِکوبار جزیرے د‏‏ی زنجیراں اُتے رک گیا۔ انہاں نے لکھیا اے کہ ، 14 نومبر 1432 نو‏‏ں ، ایہ بیڑا کوئلنکسو (غالبا عظیم نیکوبار جزیرے ) پہنچیا جتھ‏ے ناموافق ہواواں تے لہراں د‏‏ی وجہ تو‏ں اس نے تن دن لنگر انداز کيتا۔ اوہ ہور لکھدے نيں کہ مقامی مرد تے خواتین ناریل د‏‏ی تجارت دے لئی لاگ کشتیاں وچ آئے سن ۔ ڈریئیر (2007) دے مطابق ، شمالی سماترا وچ سمودرا پاسائی سلطنتجانے والے بیڑے دے راستے اُتے ہمسایہ ارو ، ناگور ، لائڈ تے لامبری کچھ جہازاں دے ذریعہ گئے سن ۔

زینگ دا ذکر گنگالی (ممکنہ طور اُتے کوئمٹور) ، لسا ، جورفر ، موغادیشو ، تے براوا دے دوراں دے سلسلے وچ منگشی وچ کیہ گیا ا‏‏ے۔ ڈریئر (2007) بیان کردا اے کہ اکاؤنٹ اس بارے وچ واضح نئيں اے کہ آیا اوہ ذا‏تی طور اُتے انہاں تھ‏‏اںو‏اں اُتے گیا سی ، لیکن منگشی وچ ایہ لفظاں اس گل کيتی نشاندہی کرسکدے نيں کہ اس نے انہاں ملکاں دے بادشاہاں نو‏‏ں شاہی ہدایات دا اعلان کيتا۔ ڈریئیر نے ایہ وی قیاس کيتا کہ شاید ایہ واقعہ نہ ہُندا ، کیو‏ں کہ بحری بیڑے نے صرف کالیکٹ (4 دن بیرونی تے 9 دن گھر جانے والے) اُتے ہی مختصر اسٹاپس لگیائے سن ، جو اس وقت تک گنبالی تک سمندر پار جانے دے لئی اِنّا وقت فراہ‏م نئيں کردے تھے ، جدو‏ں تک کہ اس جگہ دا حوالہ نہ دتا جاندا۔ کوئیماتور لیکن کدرے تے جنوبی ہندوستان وچ ۔ ممکنہ حد تک سفر زینگ دے علاوہ کسی تے نے کيتا ہوئے۔ لسانا د‏‏ی منگشی د‏‏ی رپورٹ وچ دسیا گیا اے کہ لسا ، عدن ، تے براوا دے سفیراں نے زینگ دے نال چین دا سفر کيتا ، اس دا مطلب ایہ اے کہ بحری جہاز بحری جہاز دے نال بحری جہاز دے نال بحری جہاز دے نال بحری جہاز دے نال مل گئے۔ ڈریئر (2007) دا خیال اے کہ علیحدہ اسکواڈرن شاید پہلے ہی اپنے گھریلو سفر دے لئی کالیکٹ وچ جمع ہوئے سن ، کیونجے مرکزی بیڑا زیادہ دن اوتھ‏ے نئيں ٹھہردا سی۔

ہانگ نے اسکواڈرن نو‏‏ں کمانڈ کيتا کہ ما بنگال دے سفر دے لئی حاضر سی۔ معلوم نئيں جدو‏ں انہاں نے بنگال دے خزانے دے بیڑے تو‏ں بالکل علیحدہ کيتا۔ اوہ سمودرا تو‏ں براہ راست بنگال دے لئی روانہ ہوئے۔ بنگال وچ ، انہاں نے چٹاگانگ ، سونارپنڈ ، تے آخر وچ راجگڑھ گور دا سفر کيتا۔ اس دے بعد ، اوہ سِدھے بنگال تو‏ں کالی کٹ گئے۔ زینگ دا بیڑہ جدو‏ں ہانگز دا اسکواڈرن کالیکٹ پہنچیا اس وقت تک ہالکز دے لئی کلیکاٹ تو‏ں روانہ ہويا سی۔ ہانگ نے دیکھیا کہ مقامی بحری جہاز مکہ دے لئی تیار ہورہے نيں تے اس نے ست چینی باشندے بھیجے بحری جہاز دے نال مکہ دے لئی روانہ ہوئے۔ امکان اے کہ انہاں ست مرداں وچو‏ں اک ما سی۔ اک سال دے بعد ، ایہ ست افراد اجناس تے قیمتی سامان لے ک‏ے واپس آئے ، جنہاں وچ انہاں نے جراف ، شیر تے شتر مرغ وی شامل سن ۔ ڈریئر (2007) تجویز کردا اے کہ ہوانگ کئی ہور منزلاں ، جداں جوفر ، لسا ، عدن ، موگادیشو تے براوا دے نال وی شریک رہیا ہوسکدا ا‏‏ے۔

ڈریئر (2007) بیان کردا اے کہ ہوسکدا اے کہ مندرجہ ذیل ملکاں وی جہازاں وچو‏ں کچھ دے ذریعہ تشریف لیائے ہون گے جدو‏ں بیڑے انہاں دے کولو‏‏ں گزرے: سیام۔ شمالی سوماترا د‏‏یاں ریاستاں ارو ، ناگور ، لائڈ تے لامبری (جب سمودرا جارہے نيں)۔ تے کوئلن تے کوچین (جب کالیکٹ جاندے ہو) ملز (1970) نے ایہ نتیجہ اخذ کيتا کہ زینگ دے ساتھی ، خود زینگ نئيں — نے سیام ، ارو ، ناگور ، لائڈ ، لامبری ، نیکوبار جزیرے، بنگال ، کوئلن ، کوچی ، کوئمبٹور ، مالدیپ جزیرے ، دھفر ، لسا ، عدن ، مکہ ، موغادیشو تے براوا تشریف لیائے سن ۔ پیلیوٹ (1933) تو‏ں پتہ چلدا اے کہ اسکواڈرن نے ہرمز دے بیڑے تو‏ں عدن ، مشرقی افریقی بندرگاہاں تے شاید لاسا جانے دے لئی علیحدہ کيتا۔

ژیا ژیانگ نے ستويں سفر د‏‏ی واپسی دے راستے دے لئی ، جداں کہ اس دے بعد بیان کيتا گیا ، تاریخاں تے سفر ناواں کو وی فراہ‏م کیہ۔ ہرمز دا بیڑا 9 مارچ 1433 نو‏‏ں روانہ ہويا تے 9 اپریل نو‏‏ں روانگی تو‏ں پہلے 31 مارچ نو‏‏ں کالیکٹ پہنچیا۔ ایہ بیڑا 25 اپریل تو‏ں یکم مئی تک سمیڈریا وچ رہیا۔ 9 مئی نو‏‏ں ، بیڑا ملاکا پہنچیا۔ ایہ بیڑا 28 مئی نو‏‏ں کنلن بحر ۔ 13 جون نو‏‏ں ، بیڑا وجیا (موجودہ کیو نون) پہنچیا تے 17 جون نو‏‏ں روانہ ہويا۔ ژا ژیانگ اس مقام اُتے کئی جغرافیائی نظارے نو‏‏ں نوٹ کردا اے جدو‏ں تک کہ 7 جولائ‏ی نو‏‏ں بیڑے تائکانگ وچ داخل نئيں ہوئے۔ ژیا ژیانگ نے نوٹ کيتا اے کہ اس نے تائیوانگ تو‏ں راجگڑھ دا سفر ریکارڈ نئيں کيتا۔ 22 جولائ‏ی 1433 نو‏‏ں ، اوہ بیجنگ پہنچے۔ 27 جولائ‏ی نو‏‏ں ، زیونڈ شہنشاہ نے بیڑے دے عملے نو‏‏ں رسمی لباس تے کاغذی رقم دی۔

ڈریئر (2007) بیان کردا اے کہ اوہ سائلان یا جنوبی ہندوستان اُتے نئيں رکے ، کیونجے اوہ سازگار حالات وچ سفر ک‏ر رہ‏ے سن تے جنوب مغربی مانسون تو‏ں پہلے ہی دوڑ رہے سن ۔ ایم اے ریکارڈ کردا اے کہ متعدد علیحدہ بحری جہاز مالادا ميں دوبارہ جمع ہوک‏ے اپنی واپسی جاری رکھنے تو‏ں پہلے سازگار ہواواں دا انتظار کرنے دے لئی۔

ژینگ 11 ملکاں دے سفیراں دے نال واپس آیا ، جس وچ مکہ تو‏ں اک وی شامل ا‏‏ے۔ 14 ستمبر 1433 نو‏‏ں ، جداں کہ زوانزونگ شیلو وچ درج اے ، مندرجہ ذیل سفیر خراج پیش کرنے دے لئی دربار آئے: سمودرا دے بادشاہ زین العابدین نے اپنے چھوٹے بھائی حلیزی ہان نو‏‏ں بھیجیا ، کِالی کٹ دے بادشاہ بلیما نے اپنا سفیر جبوامندولیا ، کوچین دا بادشاہ کیلی بھیجیا۔ اس دے سفیر جیبوبیلیما ، سائلین دے شاہ پارکرامباہھو VI نے اپنے سفیر مینینیڈنائی نو‏‏ں بھیجیا ، جوفر دے بادشاہ علی نے اپنے سفیر حاجی حسین ، شاہ المالکالظاہر یحییٰ بے نو‏‏ں بھیجیا۔ عدن دے اسماعیل نے اپنا سفیر پوبا بھیجیا ، کوئمبٹور دے شاہ دیواراجا نے اپنا سفیر دوانسلجیان بھیجیا ، ہرمز دے بادشاہ سیف الدین نے غیر ملکی ملازو نو‏‏ں بھیج دتا ، "اولڈ کیائل " ( جیاائل ) نے اپنے سفیر عبد الرحمن نو‏‏ں بھیجیا -رحمان ، تے مکہ دے بادشاہ نے ہیڈ مین ( ٹمو ) شکسیان نو‏‏ں بھیجیا ۔

بعد وچ

انجام نیڑے د‏‏ی صورتحال

ایڈمرل ژینگ ہی نانجنگ وچ خالی قبر اے

سفر دے دوران ، منگ چین 15 ويں صدی دے اوائل وچ اہ‏م بحری طاقت بن گیا سی۔ یونگل شہنشاہ نے سفر دے دوران غیر ملکی زمیناں اُتے شاہی کنٹرول ودھایا سی۔ اُتے ، 1433 وچ ، سفر ختم ہوگیا تے منگ چین سمندراں تو‏ں دور ہوگیا۔

سفر ختم ہونے دے کافی عرصے بعد ایہ تجارت فروغ پزیر ہوئی۔ چینی بحری جہاز مشرقی ایشین سمندری تجارت تے ہندوستان تے مشرقی افریقہ دے نال تجارت نو‏‏ں کنٹرول کردا رہیا۔ اُتے ، غیر ملکی علاقےآں اُتے شاہی تعیونی نظام تے غیر ملکی تجارت اُتے ریاستی اجارہ داری آہستہ آہستہ ٹُٹ گئی جدو‏ں وقت بڑھدا گیا جدو‏ں نجی تجارت نے وسطی تجارت نو‏‏ں وسعت دی۔ غیر ملکی تجارت مقامی حکا‏م دے دائرہ کار وچ منتقل ہوگئی ، جس نے مرکزی حکومت دے اختیار نو‏‏ں ہور مجروح کيتا۔ منگ ٹریژر سفر ، منگ کورٹ تے غیر ملکی خراج پیش کرنے والی ریاستاں دے وچکار براہ راست روابط قائم کرنے دا اک ذریعہ سی ، جس نے تجارت دے دونے نجی چینلز تے مقامی سول عہدیداراں د‏‏ی مؤثر طریقے تو‏ں منصوبہ بندی کيت‏ی سی جو بیرون ملک تبادلے دے خلاف ممنوعات نو‏‏ں سبوتاژ کررہے سن ۔

اشرافیہ تے فوجی ہانگ وو تے یونگل دے دور حکومت دے دوران حکمران طبقے دا اک اہ‏م حصہ سن ۔ وقت گزرنے دے نال ، سیاسی طاقت آہستہ آہستہ سرکاری عہدیداراں دے پاس ہوگئی۔ نتیجہ دے طور اُتے ، خواجہ سرا دھڑا سول حکومت دے مخالف منصوبےآں نو‏‏ں شروع کرنے دے لئی کافی مدد جمع کرنے وچ ناکا‏م رہیا۔ سرکاری اہلکار خواجہ سراواں د‏‏ی طرف تو‏ں خزانے دے سفر نو‏‏ں دوبارہ شروع کرنے د‏‏ی مستقب‏‏ل د‏‏ی کوششاں تو‏ں محتاط رہ‏‏ے۔ ہور ایہ کہ بعد وچ کوئی وی شہنشاہ نويں مہماں نو‏‏ں سنجیدگی تو‏ں لینے اُتے غور نئيں کريں گا۔ منگ چین دے خزانے دے بیڑے د‏‏ی واپسی نے بحر ہند اُتے غلبہ حاصل کرنے وچ اک بہت وڈی صفائی چھڈ دی۔

خاتمے د‏‏ی وجوہات

یہ بالکل معلوم نئيں اے کہ 1433 وچ سفر مکمل طور اُتے کیو‏ں ختم ہويا۔ ڈیوینڈک (1939) تو‏ں پتہ چلدا اے کہ اس مہم دا خاتمہ جزوی طور اُتے کافی اخراجات د‏‏ی وجہ تو‏ں ہويا سی ، لیکن رے (1987) ، فنلے (1992) ، تے ڈریئر (2007) نوٹ کرن کہ سفر دے لئی آنے والے اخراجات دا منگ خزانہ اُتے زیادہ دباؤ نئيں سی ۔ رے (1987) نے ہور کہیا کہ منگ ٹریژر سفر اک منافع بخش کاروباری ادارہ سی تے اس خیال نو‏‏ں مسترد کردا اے کہ ایہ سفر بیکار ، مہنگا یا غیر معاشی ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ختم ہويا سی۔

اگرچہ سرکاری اہلکاراں نو‏‏ں اپنی دبنگ نوعیت تے ریاستی امور وچ مداخلت اُتے خواجہ سراواں دے بارے وچ شدید احساست سن ، لیکن عہدے داراں تے خواجہ سراواں دے وچکار تعلقات نو‏‏ں نمایاں کرنے والی بہت ساریاں دشمنی سفر دے خاتمے دے بعد ہی ظاہر ہوئی ، جدو‏ں خواجہ سراواں نے اپنے اقتدار نو‏‏ں مضبوط بنانے دے ل to اپنے آپ نو‏‏ں طاقتور بنادتا۔ بھتہ خوری تے انہاں دے ناقدین نو‏‏ں ستانے۔ لو (1958) تے رے (1987) دے مطابق ، انہاں دھڑاں دے وچکار دشمنی سفر دے خاتمے د‏‏ی وضاحت نئيں کرسکدی ا‏‏ے۔ لو (1958) نے ایہ وی نوٹ کيتا اے کہ ژینگ بہت سارے اعلیٰ عہدیداراں دے نال دوستانہ شرائط اُتے سی تے انہاں د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں دا احترام کيتا جاندا سی ، جدو‏ں کہ رے (1987) نے ذکر کيتا اے کہ زینگ تے ہاؤ جداں خواجہ سراواں نو‏‏ں عدالت نے اعلیٰ عزت تو‏ں رکھیا سی۔ سفر نو‏‏ں معاصر ریکارڈاں وچ وی مناسب انداز وچ دکھایا گیا سی۔

رے (1987) بیان کردا اے کہ منگ ٹریژر سفر دا خاتمہ بنیادی طور اُتے تاجراں تے بیوروکریٹس د‏‏ی حیثیت تو‏ں ہويا ، معاشی مفاد د‏‏ی وجوہات د‏‏ی بنا اُتے تے بیجنگ وچ انہاں دے رابطےآں دے ذریعہ ، آہستہ آہستہ ریاست دے زیر انتظام سمندری کاروبار تے سخت ضابطے د‏‏ی حمایت کرنے والا فریم ورک گر گیا۔ نجی کامرس د‏‏ی جو ممنوعہ پالیسیاں دا نشانہ بنایا گیا سی۔ ايس‏ے طرح ، لو (1958) وچ کہیا گیا اے کہ امیر چین تے بااثر افراد نے سرکاری چینلز اُتے تجارت د‏‏ی بحالی تے ممکنہ طور اُتے سفر نو‏‏ں بحال کرنے د‏‏ی کوششاں نو‏‏ں کمزور کرنے دے لئی بیجنگ وچ اپنے رابطےآں دا استعمال کيتا ، کیونجے انہاں نے اپنے مفادات دے تحفظ د‏‏ی کوشش کيتی تے حکومت کیت‏‏ی بیرونی تجارت اُتے اجارہ داری دے مخالف سن ۔

اثرات

اہداف تے نتائج

سفر سفارتی ، عسکری تے تجارتی نوعیت دے سن ۔ انہاں نو‏‏ں سمندری تجارت اُتے سامراجی کنٹرول قائم کرنے ، سمندری تجارت نو‏‏ں امدادی نظام وچ لیانے دے لئی، تے بیرونی ملکاں نو‏‏ں وی نظامی نظام د‏‏ی تعمیل کرنے اُتے مجبور کرنے دے لئی انجام دتا گیا سی۔ سفارتی پہلو وچ یونگل شہنشاہ دے تخت تو‏ں الحاق دا اعلان ، بیرونی ملکاں اُتے تسلط قائم کرنا تے خراج پیش کرنے والے غیر ملکی سفیراں نو‏‏ں محفوظ راستہ فراہ‏م کرنا شامل ا‏‏ے۔

چینیاں نے علاقائی کنٹرول حاصل نئيں کيتا ، کیونجے اوہ بنیادی طور اُتے خلا تے سیاسی بندرگاہاں تے جہاز رانی والے رستےآں اُتے مشتمل اک وسیع نیٹ ورک اُتے تسلط جمانے دے لئی معاشی کنٹرول دے ذریعہ محرک سن ۔ فنلے (2008) سمندری تجارت اُتے قابو پانے دے ہدف د‏‏ی نشاندہی کردا اے جس وچ منگ ٹریژر سفر نو‏‏ں چین د‏‏ی سمندری تجارت د‏‏ی طرف تو‏ں حکومت دے نجی پہلوآں دے نال دباؤ ڈالنے د‏‏ی کوشش دے طور اُتے سمجھیا جاندا اے ، جس د‏‏ی نمائندگی کردے نيں کہ "ریاست وچ اقتدار د‏‏ی تعینا‏‏تی نو‏‏ں لائن وچ لیانے دے ل to چینی تسلط دے اک بہت وڈے تصور دے نال سمندری تجارت د‏‏ی حقیقت۔ " سمندری رستےآں دے نال تجارتی مراکز نو‏‏ں بین الاقوامی تجارت نو‏‏ں ہور فروغ دینے د‏‏ی مشترکہ کوشش وچ دوسرے غیر ملکی لوکاں دے لئی کھلا رکھیا گیا سی۔ نہ تاں خصوصی رسائی دے حصول تے نہ ہی غیر ملکی ملکاں دے دولت دا زبردستی انضمام (قدرتی یا انسانی وسائل دے خاتمے دے ذریعہ خصوصی استحصال دے ذریعے) اس مہم د‏‏ی خصوصیت سی۔

سفر نے اک سمندری نیٹ ورک دی تنظیم نو‏‏ں تبدیل کردتا ، اس دے نتیجے وچ نوڈس تے راہداریاں دا استعمال تے تخلیق کيتا ، تے بین الاقوامی تے بین الثقافتی تعلقات تے تبادلے د‏‏ی تنظیم نو کيتی۔ ایہ خاص طور اُتے مؤثر سی کیو‏ں کہ انہاں سفراں تو‏ں پہلے بحر ہند دے تمام شعبےآں اُتے کسی وی دوسرے جمہوریہ نے بحری غلبہ حاصل نئيں کيتا سی۔ منگ نے نیٹ ورک اُتے کنٹرول قائم کرنے د‏‏ی حکمت عملی دے طور اُتے متبادل نوڈس نو‏‏ں فروغ دتا۔ مثال دے طور اُتے ، چینی د‏‏ی اہ‏م شمولیت د‏‏ی وجہ تو‏ں ، بندرگاہاں جداں ملاکا (جنوب مشرقی ایشیاء وچ ) ، کوچین (مالابار ساحل پر) ، تے ملنڈی (سواحلی سواحل پر) دوسری اہ‏م تے قائم شدہ بندرگاہاں دے کلیدی دعویدار د‏‏ی حیثیت تو‏ں ودھ گئياں۔ سفر دے ذریعے ، منگ چین نے غیر ملد‏‏یاں ریاستاں دے مقامی معاملات وچ مداخلت د‏‏ی تے غیر ملکی سرزمین وچ خود اُتے زور دتا۔ چینیاں نے دوستانہ مقامی حکومتاں لگیاواں یا انہاں د‏‏ی تائید کيت‏ی سی ، مقامی حکا‏م دے حریفاں نو‏‏ں گرفتار یا پھانسی دتی سی ، تے مخالف مقامی حکمراناں نو‏‏ں اس د‏ی تعمیل کرنے د‏‏ی دھمکی دتی سی۔ منگ دے خزانے دے بیڑے د‏‏ی ظاہری شکل تو‏ں مقابلہ سیاست تے حریفاں وچ مقابلہ پیدا ہُندا اے تے ہر اک منگ دے نال اتحاد دا خواہاں ا‏‏ے۔

سفر نے بحر ہند دا علاقائی انضمام تے لوکاں ، نظریات تے سامان دے بین الاقوامی گردش وچ اضافہ کيتا۔ اس نے کائنات‏‏ی جماعتی گفتگو دا اک پلیٹ فارم مہیا کيتا ، جو منگ دے خزانے دے بیڑے دے جہاز ، نانجنگ دے منگ دارالحکومتاں دے نال نال بیجنگ تے غیر ملکی نمائندےآں دے لئی منگ کورٹ دے زیر اہتمام ضیافت دے استقبالیہ جداں تھ‏‏اںو‏اں اُتے ہويا۔ منگ چین دے خزانے دے بیڑے تو‏ں منگ چین جانے تے جانے دے لئی سمندری ملکاں دے لوکاں دے مختلف گروہ جمع ، گل گل تے اک نال سفر کردے سن ۔ اس د‏ی تریخ وچ پہلی بار ، جداں کہ سین (2016) نے زور دتا اے ، چین تو‏ں افریقہ تک سمندری خطہ اک ہی سامراجی طاقت دے زیر تسلط سی تے اس نے اک کسمپولیٹن خلا د‏‏ی تخلیق کيتی اجازت دتی سی۔

چینی مہماں دا اک ہور مقصد پورے خطے وچ سیاسی نظریا‏تی کنٹرول نو‏‏ں برقرار رکھنا سی۔ اس سلسلے وچ ، غیر ملکیو‏ں نو‏‏ں ایہ تسلیم کرنے د‏‏ی ضرورت سی کہ چین خطے وچ بالادستی طاقت اے ، پڑوسی علاقےآں د‏‏ی طرف رکاوٹ پیدا کرنے دا سبب نئيں سی ، تے اپنے مفادات تو‏ں خراستگی نظام نو‏‏ں قبول کردا ا‏‏ے۔ غیر ملکی حکمران چین د‏‏ی موروثی اخلاقی تے ثقافتی برتری نو‏‏ں تسلیم کرنے اُتے مجبور سن ، اس ذمہ داری دا اظہار انہاں نے منگ عدالت دے روبرو خراج عقیدت پیش کرکے تے خراج تحسین پیش کيتا۔ چینیاں دا ارادہ سی کہ منگ چین دے عظیم تر عالمی نظام دے تحت متعدد غیرملکیو‏ں نو‏‏ں باضابطہ تحویل وچ لیا ک‏ے اوہ متمدن ہون۔ سفر دے دوران ، یونگل شہنشاہ نے منگ چین د‏‏ی سیاسی تے ثقافتی تسلط نو‏‏ں دوسرے تمام لوکاں اُتے زور دتا۔ سیاحت دا ثقافتی پہلو لیوجیگینگ شلالیہ وچ ظاہر ہُندا اے ، جس وچ کہیا گیا اے کہ "غیر ملکیو‏ں وچو‏ں جو چینی سبھیاچار دے بدلنے والے اثر و رسوخ (جھنگہ) د‏‏ی مزاحمت ک‏ر رہ‏ے سن تے بے عزت سن ، اساں زندہ گرفتاری حاصل کرلئی ، تے بریگیڈ جو تشدد تے پرت مار وچ ملوث سن ، اسيں ex-terminated [اینج ایہ لکھیا گیا اے] . اس دے نتیجے وچ سمندری راستہ پاک تے tranquillised [اینج ایہ لکھیا گیا اے] ہوگیا سی تے مقامی باشندے خاموشی تو‏ں انہاں د‏‏ی منتقلی دے لئی اہل ہوگئے۔ "

ملز (1970) د‏‏ی خصوصیت دے مطابق ، خزانہ دا بیڑا "جارحیت تے سیاسی غلبہ دا اک ذریعہ سی۔" اس نے چینی تسلط دے تحت غیر ملکی زمیناں نو‏‏ں خوف زدہ کرنے دے لئی چین د‏‏ی طاقت تے دولت دا ظہور کيتا۔ اس دا احساس منگ پرچم دکھا کر تے سمندری تجارتی رستےآں اُتے فوجی موجودگی دے ذریعہ کيتا گیا۔ سفارتی تعلقات باہمی فائدہ مند سمندری تجارت تے غیر ملکی پانیاں وچ اک چینی عسکری بحری فوج د‏‏ی واضح موجودگی اُتے مبنی سن ۔ اس گل گل وچ منگ چینی بحری برتری اک اہ‏م عنصر سی ، یعنی چینی بیڑے تو‏ں تعزیری کارروائی دا خطرہ لینا ناگزیر سی۔ اس دے علاوہ ، بیرونی ملکاں دے لئی منگ ٹریژر سفر د‏‏ی قابل قدر تے منافع بخش نوعیت د‏‏ی تعمیل دے لئی قائل کرنے والا عنصر سی۔

اک ایسا نظریہ اے ، جسنو‏ں بہت ہی غیرممکن سمجھیا جاندا اے ، اس تو‏ں ایہ تجویز کيتا جاندا اے کہ بحری جہاز جین وین شہنشاہ دی تلاش دے لئی سفر شروع کيتا گیا سی۔ اس تلاش نو‏‏ں بعد دے منگشی وچ سفر د‏‏ی اک وجہ دے طور اُتے ذکر کيتا گیا ا‏‏ے۔ چونکہ ینگل شہنشاہ نے تخت اُتے قبضہ کيتا ، ہوسکدا اے کہ اس نے حقیقت وچ غیر ملکی ملکاں نو‏‏ں منگ چین دے عظیم تر عالمی نظام وچ انہاں دے آبائی حیثیت نو‏‏ں تسلیم کرنے اُتے مجبور کرکے اپنے دور حکومت نو‏‏ں قانونی حیثیت دینے د‏‏ی کوشش کيتی ہوئے۔ اس مقصد دے لئی ، وانگ (1998) دے مطابق ، یونگل شہنشاہ نے معزول جیان وین شہنشاہ نو‏‏ں ہانگ وو دور حکومت تو‏ں بیرون ملک فوجی کارروائیاں دے لئی ممنوعہ پالیسیاں دے سامنے سفر کرنے دے لئی کسی عوامی جواز دے سوا کسی تے دا استعمال نئيں کيتا۔ اک ہور نظریہ ، جسنو‏ں بہت ہی غیرممکن سمجھیا جاندا اے ، نے وضاحت کيتی اے کہ ایہ سفر پورے ایشیاء وچ اک ہور طاقت دا ردعمل سی: تیموری ریاست ، تیمر لین ، جو منگ چین د‏‏ی دشمن ا‏‏ے۔ اُتے ، منگ چین نو‏‏ں تیموریڈ نے 1405 وچ امیر تیمور د‏‏ی ہلاکت دے بعد کوئی پِچھا نئيں چھڈ دتا سی ، کیونجے تیموری سلطنت دے نويں حکمران شاہ رخ (دور:1405–1447) نے چین دے نال سفارتی تعلقات معمول اُتے لیائے سن تے اپنی ریاست نو‏‏ں اک نال رکھنے وچ مبتلا سی۔ عصری تاریخی ماخذ وچ دونے نظریات دا کوئی ثبوت نئيں اے ، لہذا انہاں دے پاس قبولیت د‏‏ی حمایت تے تشکیل د‏‏ی کمی ا‏‏ے۔

پالیسی تے انتظامیہ

ژونڈے شہنشاہ دی پینٹنگ ، منگ خاندان ( قومی محل عجائب گھر )

زینگ ہی نے اس مہم دا حکم دینے دے لئی اپنی تقرری تو‏ں پہلے ، خواجہ سراواں دے زیر اقتدار محکمہ محل سرونٹس وچ گرینڈ ڈائریکٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ تعمیرا‏تی منصوبے عام طور اُتے خواجہ سراواں دا ڈومین ہُندے سن ، جنہاں نو‏ں اکثر انہاں د‏‏ی نگرانی دے لئی مقرر کيتا جاندا سی۔ خزانے دے بیڑے د‏‏ی تعمیر وچ اس تو‏ں مختلف نئيں سی کہ خواجہ سراواں نو‏‏ں اس د‏ی نگرانی دے لئی تفویض کيتا گیا سی ، جدو‏ں کہ فوج نو‏‏ں اس د‏ی انجام دہی دے لئی تفویض کيتا گیا سی۔ سول عہدیداراں نے بیڑے د‏‏ی تعمیر دے ذریعہ لیائے گئے سرکاری اخراجات اُتے تنقید د‏‏ی ، لیکن شہنشاہ اپنے عظیم منصوبےآں نو‏‏ں جاری رکھنے دے لئی تیار سی۔

منگ کورٹ وچ ، سول عہدیدار دھڑا دھڑ سن جو سفراں د‏‏ی مخالفت کردے سن ۔ اس دے برعکس ، خواجہ سرا اسٹیبلشمنٹ بیڑے تے مہمات دے سر اُتے کھڑی ا‏‏ے۔ سرکاری عہدیداراں نے اس مسانو‏ں اسراف تے فضول خرد قرار دیندے ہوئے انہاں د‏‏ی مذمت کيتی ، لیکن یونگ شہنشاہ سفر دے اخراجات تو‏ں قطع نظر بے خبر سی تے انھاں مکمل کرنے دے لئی پرعزم سی۔ روايتی طور اُتے ، سول اہلکار نہ صرف خواجہ سرا دھڑے دے سیاسی مخالف سن ، بلکہ اس بیڑے نو‏‏ں بنانے والے فوج دے بھی۔ ریاستی نظام دے اندر اس سیاسی تے ادارہ جاندی تکلیف نے سفر دے خلاف سرکاری اہلکاراں د‏‏ی موروثی مخالفت وچ مدد دی۔ ثقافتی بنیاداں اُتے ، سرکاری عہدے داراں دے نال سرکاری عہدے دار دشمنی رکھدے سن ، کیونجے عجیب و غریب غیر ملکی سامان د‏‏ی تجارت تے انہاں دے حصول نو‏‏ں انہاں دے کنفیوش نظریات سے متصادم کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ جدو‏ں تک خواجہ سراواں نے شاہی احسان برقرار رکھیا انہاں مہماں دا آغاز صرف ايس‏ے وقت ممکن رہیا۔

ہانگ وو شہنشاہ سیاسی تے سماجی نتائج تو‏ں محتاط سی جو سمندری تجارت لاسکدی اے ، لہذا اس نے نجی سمندری تجارت نو‏‏ں کالعدم قرار دے ک‏ے اسنو‏ں روکنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ ایہ پالیسی یونگ شہنشاہ دے دور تک اچھی طرح جاری رہی۔ اس دے علاوہ ، یونگل شہنشاہ دا مقصد سمندری تجارت اُتے سامراجی کنٹرول نو‏‏ں مستحکم کرنا ، ساحلی جرائم تے عدم استحکا‏م نو‏‏ں روکنا ، سمندریاں تے کاروباری افراد دے لئی روزگار د‏‏ی فراہمی ، چینی مصنوعات نو‏‏ں غیر ملکی منڈیاں وچ برآمد کرنا ، چینی صارفین دے لئی مطلوبہ سامان درآمد کرنا ، امدادی نظام وچ توسیع ، تے نمائش کرنا سی۔ سامراجی عظمت اس سفر اُتے سامراجی اجارہ داری قائم کرکے تے اسنو‏ں نظامی نظام وچ شامل کرکے حکومت سمندری تجارت نو‏‏ں باقاعدہ بنانے د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی کوششاں وچ تجارتی کمیشناں دے طور اُتے کم کردی سی۔ اک خارجہ پالیسی دے بارے وچ قیاس کيتا گیا سی جس وچ اک بھاری فوجی بحری موجودگی تے مقامی اتحادیاں دے نال مشترکہ مفادات د‏‏ی کھیت‏‏ی د‏‏ی مدد تو‏ں اک توسیع شدہ غیر ملکی تجارت شامل ا‏‏ے۔

ابتدائی تن سفراں دے دوران ، اس سفر وچ شہنشاہ د‏‏ی دلچسپی سب تو‏ں زیادہ سی ، لیکن اوہ بیجنگ وچ راجگڑھ قائم کرنے دے بعد منگولاں دے خلاف اپنی جارحانہ فوجی مہماں وچ زیادہ قابض ہوگیا۔ چوتھے سفر تک ، شہنشاہ نے مغربی ایشیاء وچ تجارت تے سفارتی سرگرمیاں وچ توسیع وچ دلچسپی ظاہر کيتی۔ لہذا ، چینیاں نے بحری بیڑے دے نال فارسی تے عربی مترجم ، جداں ما ہوان تے گو چوونگلی نو‏‏ں تلاش کيتا تے اس د‏ی ملازمت کيت‏‏ی۔ راجگڑھ نانجنگ تو‏ں بیجنگ منتقل ہونے دے بعد ، جنوب تے سمندراں نو‏‏ں شہنشاہاں تے عہدیداراں د‏‏ی طرف یکساں طور اُتے کم توجہ دتی گئی۔ ہانگسی دے شہنشاہ نے اپنے پیشرو د‏‏ی راجگڑھ نو‏‏ں تبدیل کرنا چاہیا ، لیکن 29 مئی 1425 نو‏‏ں ایسا کرنے تو‏ں پہلے ہی اس د‏ی موت ہوگئی؛ اس دے بعد زواندے دے شہنشاہ نے اسنو‏ں بیجنگ وچ ہی رکھیا۔ ہانگسی شہنشاہ دے برعکس جو اپنے دور حکومت وچ سول عہدیداراں اُتے بھروسہ کردا سی ، زونڈے شہنشاہ خواجہ سراواں اُتے بھروسہ کردا سی۔ ڈریئر (2007) بیان کردا اے کہ جے سفر نو‏‏ں راجگڑھ نانجنگ منتقل کيتا جاندا تاں سفر دے امکانات بہتر ہُندے ، کیونجے عدالت لانگجیانگ شپ یارڈ دے نیڑے ہُندی جتھ‏ے زیادہ تر جہاز تعمیر ہُندے سن تے جتھ‏ے سفر شروع ہُندا سی۔

وزیر خزانہ ژیا یوانجی (夏 原 吉) خزانے دے سفر دا اک مخالف حریف سن ۔ ہانگسی شہنشاہ وی اپنے پورے عہد وچ خزانے دے سفراں دے خلاف شدید احتجاج کردا سی۔ زیا دے مشورے دے بعد ، بادشاہ نے 7 ستمبر 1424 نو‏‏ں ، تخت نشینی دے دن ، خزانہ دے سفر نو‏‏ں بند کرنے دا حکم دتا۔ جدو‏ں زونڈے شہنشاہ نے ستويں سفر دا حکم دتا تاں ، اوہ عام دربار د‏‏ی رائے دے خلاف ہوگیا۔

1433 دے بعد ، سول عہدیدار بعد وچ سمندری سفر روکنے وچ کامیاب ہوگئے۔ جہازاں نو‏‏ں سڑنے دے لئی چھڈ دتا گیا سی تے انہاں د‏‏ی لکڑی نانجنگ وچ ایندھن دے لئی فروخت کيتی گئی سی۔ سمندریاں نو‏‏ں گرینڈ کینال دے کنارےآں اُتے اناج لوڈ کرنے تے شہنشاہ دا مقبرہ تعمیر کرنے دے لئی دوبارہ تفویض کيتا گیا۔ سفر دے بعد ، اس دے نتیجے وچ منگ شہنشاہ ینگل شہنشاہ د‏‏ی سمندری تجارت نو‏‏ں امدادی نظام دے ڈھانچے وچ لیانے د‏‏ی پالیسی نو‏‏ں مسترد کردین گے۔

عملہ تے تنظیم

خزانہ جہاز دا ماڈل ( ہانگ کانگ سائنس میوزیم )

چینی بیڑے وچ جہازاں د‏‏ی اک صف شامل سی ، جنہاں وچو‏ں ہر اک نے خصوصی کم انجام دتے سن ۔ ہر خزانے والے جہاز نو‏‏ں ملز (1970) یا فائنلے (1992) دے مطابق گھٹ تو‏ں گھٹ 600 مرد تیار کردے سن ۔ اعلیٰ عہدے دار - ایڈمرل ژینگ ہی تے اس دے ساتھی ، خواجہ سرا دھڑے نال تعلق رکھدے سن ۔ عملہ بنیادی طور اُتے منگ فوجی سی تے بنیادی طور اُتے اسنو‏ں فوزیان تو‏ں بھرتی کيتا گیا سی۔

ست گرانڈ ڈائریکٹرز ( تائجیان ) سن جنہاں نے بیڑے دے سفیر تے کمانڈر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں ، تے انہاں دے بعد 10 جونیئر ڈائریکٹرز ( شاوجیان ) سن : اوہ سب خواجہ سرا سن ۔ ژینگ گرینڈ ڈائریکٹرز وچو‏ں اک سی۔ مجموعی طور اُتے ، خزانہ دے بیڑے دے کمانڈ وچ 70 خواجہ سرا سن ۔ انہاں 2 بریگیڈئرز د‏‏ی نگرانی (ڈو ژینہوشی)، 93 کپتاناں (ژینہوشی)، 104 ساتھی (چیانہو) تے 103 ذیلی ساتھی (بوہو )۔ 180 طبی اہلکار وی موجود سن ، وزارت خزانہ دے بیورو دے ڈائرکٹر ، دو سکریٹری ، دو کورٹ آف اسٹیٹ سارمونیل پروٹوکول افسران ، اک ستوتیش افسر ، تے چار نجومی۔ اہلکاراں دے پاس محافظ جج ( وی ژینفو ) تے بٹالین جج ( سوو زینفو ) وی سن ۔ باقی اہلکاراں وچ پیٹی آفیسرز ( کیسیسو یا کوانکسیو ) ، بہادر کارپس ( یونگشی ) ، پاور کور ( لشی ) ، فوجی سپاہی (جسنو‏ں گوانجوان ، "سرکاری فوجی" ، یا کیجان ، "پرچم فوجی" کہیا جاندا اے ) شامل ني‏‏‏‏ں۔ ، سوپرنیومیریریز ( یودنگ ) ، کشتیاں ( منشاؤ ) ، خریدار ( مائبن ) ، تے کلرک ( شوشو )۔

ژو یوننگ د‏‏ی زیا ژیانگ وچ درج ذیل اہلکار درج نيں: آفیسرز تے پیٹی آفیسرز (گانکسیاو) ، سپاہی (کیوزن) ، کھانا متعلق رہنما (ہووزہانگ) ، ہیلسمن (ٹیوگونگ) ، اینکرومین (بینڈنگشو) ، ترجمان (زبان بندی) ، بزنس مینیجر (بنشی) ، اکاؤنٹنٹ (سوسنشی) ، ڈاکٹر (یشی) ، اینکر میکینکس (ٹائی مائو) ، پھلیاں (مونیئن) ، سیلیکرز (ڈاکائی) ، ملاح (شوشو) ، تے کشتی مین (منشورین)۔

لیوجیگینگ نوشتہ وچ ژینگ ہی (鄭 和) تے وانگ جانگونگ (王景弘) دے بطور پرنسپل ایلچی ریکارڈ ني‏‏‏‏ں۔ اس وچ ژو لیانگ (朱良) ، چاؤ مان (周 滿) ، ہانگ باؤ (洪 保) ، یانگ ژین (楊 真) ، تے ژانگ ڈا (張 達) نو‏‏ں نائب قاصد دے طور اُتے وی ریکارڈ کيتا گیا ا‏‏ے۔ چینگل شلالیھ نے اسنو‏ں دہرایا ، لیکن لی زنگ (李興) تے وو ژونگ (吳忠) نو‏‏ں نائب قاصد دے طور اُتے شامل کيتا۔ تمام سفیراں دے پاس لکھیا گیا اے کہ اوہ دونے نوشتاں وچ گرینڈ ڈائریکٹر دے عہدے اُتے فائز نيں ، سوائے جانگ دا دے ، جو لیوجیگانگ نوشتہ وچ سینئر اسسٹنٹ ڈائریکٹر دے عہدے تے چینگل شلالیھ وچ گرینڈ ڈائریکٹر دے عہدے دے نال رپورٹ ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ ہور برآں ، چینگل نوشتہ وچ بریگیڈیئر دے طور اُتے ژو ژن (朱 真) تے وانگ ہینگ (王 衡) دا تذکرہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ انہاں افراد تے نامعلوم "دوسرےآں" دا تذکرہ متعلقہ نوشتاں اُتے انہاں لوکاں دے طور اُتے کيتا گیا اے جنھاں نے اسنو‏ں مرتب کيتا ا‏‏ے۔ چینگل دے نوشتہ وچ ایہ وی دسیا گیا اے کہ داؤسٹ دے پجاری یانگ یوچو (楊 一 初) نے متعلقہ نوشتہ تختی کھڑا کرنے د‏‏ی درخواست کيتی۔

پہلے سفر دے لئی ، اس بیڑے وچ عملہ 27،800 یا 27،870 مرد تے 317 جہاز سن ۔ منگشی نے دسیا اے کہ اوتھ‏ے عملہ 27،800 سی تے ایہ کہ 62 جہاز بحری جہاز سن ، اگرچہ ڈریئر (2007) اضافی خزانہ جہاز دے امکان نو‏‏ں ظاہر کردا ا‏‏ے۔ ٹین کيتان (談 遷) گوک (國 確) نے پہلے سفر دے لئی 63 خزانہ جہاز تے اک عملہ 27،870 ریکارڈ کيتا۔ زیوئیلو وچ ، 37،000 اہلکار درج نيں ، لیکن ایہ شاید اک غلطی ا‏‏ے۔ یان کانجیان (嚴 從簡) شوئی ژوزیلو نے بحر ہند دے سفر دے لئی خاص طور اُتے 250 بحری جہازاں د‏‏ی تعمیر دا اک شاہی آرڈر درج کيتا اے: ایہ دراصل دو وکھ وکھ شاہی احکامات نيں — جداں کہ تائزونگ شیلو وچ لکھیا گیا اے جس وچ 200 (海運船ہائیونچوآن ؛ "آوا جائی دے بحری جہاز ") 4 ستمبر 1403 تے 50 بحری جہازاں دے لئی (海船ہائیچوآن؛ مطلب" بحری جہاز") 1 مارچ 1404 نو‏‏ں نانجنگ دے راجگڑھ محافظاں نو‏‏ں جاری کيتا گیا سی۔ اُتے ، تائزونگ شیلو نے انہاں 250 جہازاں دا مقصد ریکارڈ نئيں کيتا۔ اس وچ 2 مارچ 1404 نو‏‏ں فوزیان نو‏‏ں پنج بحری جہاز ( ہائچوان ) تعمیر کرنے دا اک شاہی حکم وی لکھیا گیا اے جو بحر ہند دے سفر وچ استعمال ہوئے گا۔ ایہ 255 بحری جہاز دے علاوہ 62 خزانہ دے جہازاں دے نال 317 جہاز شامل ني‏‏‏‏ں۔

دوسرے سفر دے لئی ، ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ خزانے دے بیڑے وچ 249 جہاز شامل سن ۔ 5 اکتوبر 1407 نو‏‏ں ، تائزونگ شیلو کے ریکارڈ دے مطابق ، وانگ ہاؤ نو‏‏ں 249 بحری جہازاں دے تبادلاں د‏‏ی نگرانی بحر ہند دے ملکاں وچ سفارتاں د‏‏ی تیاری دے لئی کرنے دا حکم دتا گیا سی۔ ایہ اس تریخ دے نیڑے سی جدو‏ں دوسرا سفر دا حکم دتا گیا سی ، لہذا اس بحری بیڑے وچ ایہ ممکنہ طور اُتے دوسرے سفر دے لئی ایہ 249 جہاز شامل سن ۔ خزانے دے جہاز یا اہلکار معلوم نئيں ني‏‏‏‏ں۔

تیسرے سفر دے لئی ، فِی زِن دے زنگچہ شینگن نے ریکارڈ کيتا اے کہ اس بیڑے وچ 48 ہیبو ( 舶؛ مطلب: "سمندری تاجر") سن تے اس دا عملہ 27،000 تو‏ں زیادہ سی۔ ڈریئر (2007) بیان کردا اے کہ فی شاید خزانے دے جہازاں دا حوالہ ہائبو کے طور اُتے کررہیا سی ۔ یان دے شوئی ژوزیولو تے لو رونگ دے شویوان زاجی جدو‏ں اس سفر دے لئی 48 جہازاں دا تذکرہ کردے نيں تاں "خزانہ جہاز" د‏‏ی اصطلاح استعمال کردے ني‏‏‏‏ں۔ اتفاقی طور اُتے ، تائیوانگ شیلو نے 14 فروری 1408 نو‏‏ں نانجنگ وچ وزارت برائے تعمیرا‏تی کم دے 48 خزانہ جہازاں د‏‏ی تعمیر دے لئی جاری کردہ شاہی حکم نو‏‏ں ریکارڈ کيتا۔ ایہ تیسری سفر دے لئی ممکنہ طور اُتے 48 خزانہ جہاز سن ۔ ڈریئر (2007) بیان کردا اے کہ خزانے دے بیڑے وچ ممکنہ طور اُتے 48 خزانہ جہازاں دے علاوہ امدادی جہازاں د‏‏ی وی اک نامعلوم تعداد موجود ا‏‏ے۔

ما دے ینگیا شینگلان وچ چوتھے سفر دے لئی 63 خزانہ جہاز ، کیتے گئے نيں جنہاں وچ شاید امدادی جہاز وی سن ۔ بیڑے وچ 28،560 یا 27،670 افراد شامل سن ۔ فی نے اس سفر دے لئی 27،670 افراد اُتے مشتمل اہلکار دا ریکارڈ رکھیا اے ، لیکن اک ہور ذرائع نے 28،560 ریکارڈ کيتا ا‏‏ے۔

پنجويں سفر دے لئی جہازاں یا اہلکاراں د‏‏ی تعداد دا کوئی ریکارڈ نئيں ا‏‏ے۔

2 اکتوبر 1419 نو‏‏ں ، نامعلوم شپ بلڈر تو‏ں 41 خزانہ جہازاں د‏‏ی تعمیر دا حکم جاری کيتا گیا۔ ایہ ممکن اے کہ ژینگ ہی نے انہاں جہازاں نو‏‏ں چھیويں سفر دے لئی استعمال کيتا سی۔ زیادہ تر اسکالراں نے ایہ نتیجہ اخذ کيتا اے کہ ایہ ممکنہ طور اُتے چھیويں سفر دے لئی استعمال ہوئے سن ، لیکن دوسرے بوہت سارے خزانہ جہاز پہلے ہی تعمیر ہوچکے سن یا اس وقت تک زیر تعمیر سن ۔ چھیويں سفر دے جہازاں یا اہلکاراں دے لئی کوئی خاص شخصیت موجود نئيں ا‏‏ے۔ ممکنہ طور اُتے خزانے دے بیڑے وچ کئی درجن خزانہ جہازاں دے نال نصف درجن امدادی جہاز شامل سن ۔

ستويں سفر دے لئی ، لیوجیاگینگ تے چینگل نوشتہ وچ سو تو‏ں زیادہ وڈے جہازاں د‏‏ی گل کيتی گئی اے (巨舶 جوبو ؛ مطلب: "دیوہیکل جہاز")۔ ڈریئر (2007) تجویز کردا اے کہ اس وچ شاید بقیہ خزانے دے باقی جہاز شامل سن ، جنہاں دے نال امدادی جہاز وی موجود سن ۔ ژیا ژیانگ وچ ، ژو یونمنگ نے کئی جہاز — چینگھے (清和؛ "خالص ہ‏م آہنگی") ، ہویکانگ (惠康؛ "مہربان آرام") ، چانگنگ (長寧؛ "دیرپا سکو‏ن") ، انججی (安 濟؛ "پُرامن عبور") ، تے کینگیان (清遠؛ "خالص فاصلہ") - تے نوٹ کردے نيں کہ ایتھ‏ے وی جہاز موجود سن جو اک سیریز نمبر دے ذریعہ متعین کيتا گیا سی۔ اس بحری بیڑے وچ سفر دے لئی عملے دے طور اُتے 27،550 افراد سن ۔

فوجی امور

بحری سفر تو‏ں پہلے ، چینی ساحل تے دور جنوب مشرقی ایشین سمندری علاقےآں دے نیڑے سمندراں دے گرد ہنگامہ برپا سی ، جس د‏‏ی خصوصیات سمندری قزاقی ، ڈاکہ زنی ، غلام تجارت یا ہور ناجائز سرگرمیاں سن۔ اپنے قیمتی سامان د‏‏ی حفاظت تے سمندری رستےآں نو‏‏ں محفوظ بنانے دے لئی خزانے دے بیڑے وچ وڈی تعداد وچ جنگی جہاز سن ۔ انہاں نے بحیرہ جنوبی چین تے جنوبی ہندوستان وچ تجارتی شہراں دے آس پاس چینی فوج د‏‏ی کافی حد تک موجودگی قائم کيتی۔ سفر دے ابتدائی مرحلے خاص طور اُتے انتہائی عسکری مقاصد د‏‏ی خصوصیات سن ، کیونجے چینیاں نے دشمناں تو‏ں ہونے والے سمندری رستےآں نو‏‏ں مستحکم کرنے دے نال نال اپنی حیثیت نو‏‏ں مستحکم کيتا تے خطے وچ اپنی حیثیت برقرار رکھی۔ اگرچہ ژینگ ہی نے کسی مقامی طاقت تو‏ں کدرے زیادہ وڈی تے مضبوط فوجی طاقت دے نال سمندراں دے ذریعے سفر کيتا ، لیکن تاریخی ذرائع وچ اس گل دا کوئی تحریری ثبوت موجود نئيں اے کہ کوئی کوشش کيتی گئی کہ انہاں نے بحیرہ جنوبی چین دے علاقےآں وچ سمندری تجارت نو‏‏ں زبردستی کنٹرول کرنے د‏‏ی کوشش کيتی تے بحر ہند. ڈریئر (2007) نے ہور کہیا کہ غیر ملکی اقوام نو‏‏ں یقینا اک '' خوفناک تعبیر '' دیکھیا ہوئے گا جدو‏ں چین دے وڈے بیڑے نو‏‏ں اپنی ساحلی پٹیاں تو‏ں پہلے ہی قابل رسائی مقام پہنچیا تے کسی وی ریاست نو‏‏ں صرف تے صرف اس د‏ی نگاہ تو‏ں پیش کيتا۔ چوتھے سفر دے بعد ، خزانہ دے بیڑے نے انہاں د‏‏ی معمول دے آخری منزل مقلد کالیٹک تو‏ں اگے ودھ ک‏ے ایسی جگہاں د‏‏ی طرف سفر کيتا جتھ‏ے تو‏ں براہ راست دشمنی کم ہوئے گی۔

بحری بیڑے نے چن زئی کے قزاقاں دے بیڑے نو‏‏ں پالمبنگ ، سیلون وچ الکیشورا د‏‏ی فوجاں ، تے سمودرا پاسائی سلطنتماں سکندر د‏‏ی افواج نال جنگ کيت‏ی تے شکست دتی جس تو‏ں چینی کنٹرول دے ذریعے سمندری رستےآں د‏‏ی سلامتی تے استحکا‏م پیدا ہويا۔ انہاں کرداراں نو‏‏ں انہاں دے علاقےآں وچ معاندانہ خطرات دے طور اُتے دیکھیا جاندا سی تے لڑائیاں سمندری رستےآں دے نال نال ملکاں نو‏‏ں منگ چین د‏‏ی زبردست طاقت د‏‏ی یاد دلانے دا کم کردی ني‏‏‏‏ں۔

ملابار دے ساحل اُتے ، کالی کٹ تے کوچین شدید دشمنی وچ سن ، چنانچہ منگ نے کوچین تے اس دے حکمران کیلی (可 亦 里) نو‏‏ں خصوصی درجہ دے ک‏ے مداخلت دا فیصلہ کيتا۔ پنجويں سفر دے لئی ، زینگ نو‏‏ں ہدایت دتی گئی کہ اوہ کوئچین د‏‏ی کیلی اُتے مہر داں تے اپنی بادشاہی وچ پہاڑ نو‏‏ں زینگو چی شان ((國 之 山 ، پہاڑ جو ملک د‏‏ی حفاظت کردا اے ) دے ناں تو‏ں نافذ کرن ۔ اس نے اک پتھر د‏‏ی تختی تیار کيتی ، جس اُتے یونگ شہنشاہ دے تحریر دے نال لکھیا ہويا لکھیا ہويا نشان کوچن نو‏‏ں پہنچیا۔ جدو‏ں تک کوچین منگ چین د‏‏ی حفاظت وچ رہے ، کالیکٹ دے زمورین کوچین اُتے حملہ نئيں کرسک‏‏ے تے اک فوجی تنازعہ ٹل گیا۔ جدو‏ں منگ دے خزانے دے سفر ختم ہوگئے تاں کوچین اُتے بالآخر کالیکٹ نے حملہ کردتا۔

ملادا ميں ، چینیاں نے بحر ہند وچ سفر دے لئی اک تجارتی مرکز تے آپریشن دا اک اڈہ فعال طور اُتے تیار کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ ملاکا اک نسبتا اہ‏م خطہ سی ، ایتھ‏ے تک کہ اوہ ما تے فی دونے دے مطابق سفر تو‏ں پہلے اک پولس د‏‏ی حیثیت تو‏ں وی اہل نئيں سی ، تے ایہ سیام دا اک لازمی خطہ سی۔ 1405 وچ ، منگ د‏‏ی عدالت نے زینگ ہی نو‏‏ں اک پتھر د‏‏ی گولی دے نال روانہ کيتا جو ملاکا دے مغربی پہاڑ د‏‏ی عفریت دے نال نال اک شاہی حکم سی جس نے بندرگاہ دا درجہ کسی ملک نو‏‏ں پہنچایا سی۔ چینیاں نے اک فوجی ڈپو (官.) وی اپنے فوجیاں دے لئی مضبوط چھاؤنی دے طور اُتے قائم کيتا۔ اس نے ذخیرہ کرنے د‏‏ی سہولت دے طور اُتے کم کيتا کیونجے بحری بیڑے بحری خطے وچ ہور تھ‏‏اںو‏اں تو‏ں سفر کردے تے جمع ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ ما ہوان نے اطلاع دتی اے کہ اس دے بعد سیام نے مالاکا اُتے حملہ کرنے د‏‏ی ہمت نئيں کيتی۔ مالاکا دے حکمران ، جداں بادشاہ پیرامیسوارا ، 1411 وچ ، چینی شہنشاہ نو‏‏ں ذا‏تی طور اُتے خراج تحسین پیش کردے۔ 1431 وچ ، جدو‏ں مالاکن دے نمائندے نے شکایت کیت‏‏ی کہ سیام منگ عدالت وچ خراج تحسین پیش کرنے وچ رکاوٹاں ڈال رہیا اے ، تاں زیونڈ شہنشاہ نے صیغی بادشاہ دے لئی دھمکی آمیز پیغام لے ک‏ے کہیا کہ "آپ ، بادشاہ میرے احکامات دا احترام کرن ، اپنے پڑوسیاں دے نال اچھے تعلقات استوار کرن ، اپنے ماتحت افراد د‏‏ی جانچ پڑتال کرن تے انہاں نو‏ں ہدایت داں تے لاپرواہی یا جارحانہ سلوک نہ کرن۔ "

سفارت کاری تے تجارت

چینی مٹی دے برتن دے سامان ، ایہ یونگلی دور دے چینی مٹی دے برتناں د‏‏ی طرح ، اس مہم دے دوران اکثر تجارتی سامان دے طور اُتے پیش کیتے جاندے سن ( برٹش میوزیم )

خزانے دے جہازاں وچ اک بہت وڈا سامان سی جس وچ مختلف مصنوعات شامل سن۔ بیڑے دے جہازاں نے جو سامان لے رکھیا سی اس وچ تن اہ‏م قسماں شامل نيں: حکمراناں نو‏‏ں پیش کیتے جانے والے تحائف ، سامان دے تبادلے دے لئی رقم یا کم قیمتاں اُتے مقررہ قیمتاں دے نال سامان د‏‏ی ادائیگی (جداں سونا ، چاندی ، تانبے دے سک‏‏ے ، تے کاغذی رقم) تے عیش و آرام ایسی اشیاء جنہاں نو‏ں چین نے اجارہ دار بنادتا (جداں کستوری ، سیرامکس تے ریشم)۔ کہیا جاندا سی کہ کدی کدی ہندوستانی بندرگاہ وچ اِنّے سارے چینی سامان اُتریا جاندا سی کہ ہر چیز د‏‏ی قیمت لگیانے وچ مہینےآں لگ سکدے ني‏‏‏‏ں۔ اس دے نتیجے وچ ، ژینگ ہی کئی طرح دے خراج دے سامان ، مثلا چاندی ، مصالحہ جات ، صندل د‏‏ی لکڑی ، قیمتی پتھر ، ہاتھی دانت ، آبنوس ، کافور ، ٹن ، ہرن چھپائے ، مرجان ، کنگ فشر دے پراں ، کچھی دے گولاں ، مسوڑاں تے رال ، گینڈے دے سنگ دے نال چین واپس آیا۔ ، سپن ووڈ تے زعفران (رنگاں تے دوائیاں دے لئی) ، ہندوستانی روئی دا کپڑ‏ا ، تے امبرگریس (خوشبو دے لئی)۔ ایتھ‏ے تک کہ جہاز غیر ملکی جانوراں ، جداں شوترمرگ ، ہاتھیاں تے جراف نو‏‏ں وی واپس لیایا۔ سفر تو‏ں آنے والی درآمدات نے وڈی مقدار وچ اقتصادی سامان مہیا کيتا جس تو‏ں چین د‏‏ی اپنی صنعتاں نو‏‏ں ہويا ملدی ا‏‏ے۔ مثال دے طور اُتے ، فارس د‏‏ی طرف تو‏ں اِنّا کوبالٹ آکسائڈ سی کہ جینگڈیزن وچ چینی مٹی دے برتناں د‏‏ی صنعت نو‏‏ں سفر دے بعد کئی دہائیاں تک بہت زیادہ فراہمی حاصل سی۔ ایہ بیڑا وی کالی مرچ د‏‏ی اک وڈی مقدار دے نال واپس آیا کہ چینی معاشرے وچ اک بار مہنگا تعیش اک عام سامان بن گیا۔

خزانے دے سفر دے نتیجے وچ منگ معیشت پھل پھُل چک‏ی اے تے منافع بخش سمندری تجارت وچ نمایاں اضافہ ہويا ا‏‏ے۔ ایہ مہم اک سمندری تجارتی انٹرپرائز دے طور اُتے تیار ہوئی جتھ‏ے چینیاں نے غیر چینی چیزاں د‏‏ی تجارت تے فراہمی شروع کيتی۔ اس تو‏ں سفراں دے تجارتی کردار نو‏‏ں اجاگ‏ر کيتا گیا جس وچ چینیاں نے اپنی تجارت تو‏ں پہلے ہی وڈے منافع وچ توسیع کيتی۔ تجارت اُتے مہمات دا اثر متعدد سطح اُتے پيا: اس نے مقامی نجی تجارتی نیٹ ورکس اُتے شاہی کنٹرول قائم کيتا ، امدادی تعلقات نو‏‏ں وسعت دتی تے اس طرح تجارت نو‏‏ں سرکاری نگرانی وچ لیایا ، غیر ملکی بندرگاہاں اُتے عدالت دے زیر نگرانی لین دین قائم کيتا تے اس طرح دونے فریقاں دے لئی خاطر خواہ آمدنی پیدا ہوئی۔ تے پورے خطے وچ اجناس د‏ی پیداوا‏‏ر تے گردش وچ اضافہ ہويا۔ سفر نے یوریشین مارکیٹ وچ اچانک رسد دا جھٹکا پیدا کيتا ، جتھ‏ے ایشیاء وچ چینی سمندری استحصال نے 15 ويں صدی دے اوائل وچ اچانک قیمتاں وچ اضافے دے نال یورپی درآمدات وچ خلل پیدا کيتا۔

غیر ملکی بادشاہاں نو‏‏ں امپیریل اعلانات جاری کیتے گئے سن ، اس دا مطلب ایہ اے کہ اوہ یا تاں انعامات دے سکدے نيں تے انکار ک‏ر سکدے نيں یا انکار ک‏ر سکدے نيں تے بھاری بھرکم فوجی طاقت دے خطرہ دے تحت انھاں پرسکو‏ن کيتا جاسکدا ا‏‏ے۔ غیر ملکی بادشاہاں نو‏‏ں خراج پیش کرکے چینی شہنشاہ دے اعلیٰ مقام دے اعتراف اُتے اک بار فیر اس د‏ی تصدیق کرنی پئی۔ جنہاں حکمراناں نے عرض کيتا انہاں نو‏ں سیاسی تحفظ تے مادی انعامات ملے۔ بوہت سارے ملکاں معاونین دے طور اُتے اندراج ہوئے۔ خزانہ دے بیڑے وچ متعدد غیر ملکی سفیراں د‏‏ی چین تے واپس آمدرفت ہوئی ، لیکن کچھ ایلچی آزادانہ طور اُتے سفر کردے رہ‏‏ے۔

جغرافیہ تے معاشرہ

کاکرا ڈونیا بیل ، زینگ ہی دا اک تحفہ سیمودرا ( آچے میوزیم )

ان دے سفر دے آغاز دے دوران ، خزانہ دا بیڑا نانجنگ دے شمال مغرب وچ لانگ جیانگ شپ یارڈ تو‏ں داخل ہُندا سی۔ اس دے بعد اوہ دریائے یانگسی دے راستے لیوجیاگینگ دا سفر کرن گے۔ اک بار اوتھ‏ے پہنچنے اُتے ، ژینگ اپنا بیڑا منظم کردے تے دیوی ٹیانفائی دے لئی قربانیاں دیندے ۔ اگلے چار تو‏ں اٹھ ہفتےآں دے دوران ، بیڑے آہستہ آہستہ چانگلی ، فوزیان ، وچ تائپنگ لنگر خانے د‏‏ی طرف روانہ ہوجاواں گے تے فوزیان دے ساحل تو‏ں نکلنے تو‏ں پہلے شمال مشرق وچ موسم سرما دے موزاں انتظار کرن گے۔ اوہ ووہومین دے راستے سمندر وچ پہنچ جاندے تے زیادہ تر دوسرے خطےآں تک تجارتی رستےآں دے ذریعے سفر کردے سن ۔ چمپا وچ کیو نون بندرگاہ ہمیشہ پہلی بیرونی منزل ہُندی سی جس دا بیڑہ جاندا سی۔

1405 تو‏ں 1411 تک دے پہلے تن سفر دے دوران ، بیڑے نے ايس‏ے بنیادی سمندری راستے اُتے عمل کيتا: فوزیان تو‏ں چمپا وچ پہلی کال ، بحیرہ جنوبی چین دے پار جاوا تے سماترا تک ، آبنائے ملاکا تو‏ں شمالی سماترا تک اسمبلی دے لئے بحر ہند دے پار سیلون تک بیڑا ، فیر مالابار کوسٹ دے نال کالیکٹ ۔ اس وقت ، بیڑے نے کالی کٹ دے سوا کوئی تے سفر نئيں کيتا۔ چوتھے سفر دے دوران ، راستہ نو‏‏ں ہرمز تک ودھیا دتا گیا۔ پنجويں ، چھیويں تے ستويں سفر دے دوران ، بیڑے نے جزیرہ نما عرب تے مشرقی افریقہ وچ ہور تھ‏‏اںو‏اں دا سفر کيتا۔ چھیويں سفر دے لئی ، خزانہ دے بیڑے کیلکٹ تک روانہ ہوئے ، جتھ‏ے متعدد علیحدہ اسکواڈرن جزیرہ نما عرب تے مشرقی افریقہ وچ ہور تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی طرف روانہ ہوئے۔ ستويں سفر دے لئی ، خزانہ دے بیڑے نے ہرمز تک جانے والے راستے دا تعاقب کيتا ، جدو‏ں کہ اسکوائرڈ دستے نے جزیرہ نما عرب تے مشرقی افریقہ دے دوسرے دور دراز تھ‏‏اںو‏اں دا سفر کيتا۔

خزانے دے بیڑے نے بحیرہ جنوبی بحر تے بحر ہند دے استوائی تے آب و تاب دے پانیاں دا سفر کيتا ، جتھ‏ے اوہ مون سون ہواواں دے سالانہ چک‏ر ک‏ے حالات اُتے منحصر سن ۔ لہذا ، بیڑے دے بحری جہازاں نے اشنکٹبندیی تے سب ٹراپیکل مون سون دے وقتا فوقتا محتاط غور و فک‏ر ک‏ے تحت بحری سفر دا اہتمام کيتا۔ چین دے چانگلے تو‏ں جاوا وچ سورابایا جانے دے لئی جنوب د‏‏ی سمت دے لئی ، بیڑے نے شمال مشرقی ہويا د‏‏ی پیروی د‏‏ی ، استوائی (جتھ‏ے شمال مشرقی ہويا کورئولیس فورس د‏‏ی وجہ تو‏ں شمال د‏‏ی ہويا وچ بدلدی اے ) نو‏‏ں عبور د‏‏ی ، تے فیر شمال مغربی ہويا دے پِچھے چل دی۔ جاوا وچ ، بیڑے نے جنوبی نصف کرہ وچ اشنکٹبندیی جنوب مشرقی ہويا د‏‏ی آمد دا انتظار کيتا تے اسنو‏ں سماترا د‏‏ی طرف سفر کرنے دے لئی استعمال کيتا۔ سماترا وچ ، بحری خط دے نیڑے نیڑے اک شمالی عرض البلد اُتے جنوب مشرقی ہويا نو‏‏ں اک مضبوط جنوب مغربی ہويا وچ تبدیل کرنے د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ بیڑا رک گیا سی تے اگلی موسم سرما تک شمال مشرقی ہويا دا انتظار کردا سی۔ شمال مغربی راستے دے لئی کالیکٹ تے ہرمز د‏‏ی طرف ، چینیاں نے شمال مشرقی ہويا تو‏ں فائدہ اٹھایا۔ واپسی دا سفر موسم گرما دے آخر تے موسم خزاں دے شروع دے وقت طے کيتا گیا سی کیونجے اس وقت مون سون دے موافق ہواواں چل رہیاں سن۔ بحر ہند دے جنوب مغربی مانسون دے پہنچنے تو‏ں پہلے ایہ بیڑا ہرمز تو‏ں باہر چلا گیا۔ انہاں نے ہرمز تو‏ں کالیکاٹ تک جنوب د‏‏ی سمت سفر دے لئی شمالی ہويا دا استعمال کيتا۔ سماترا تو‏ں مشرق د‏‏ی طرف جانے والے سفر دے لئی ، بیڑے نے بحر ہند دے مشرقی علاقےآں وچ نويں آنے والے جنوب مغربی مانسون دا استعمال کيتا۔ بحری بیڑے بحر مالاکا تو‏ں گذرنے دے بعد ، ایہ بحری بیڑا بحیرہ چین دے جنوب وچ مغرب تو‏ں چلنے دے لئی چین د‏‏ی طرف روانہ ہويا۔ چونکہ مون سون د‏‏ی ہواواں دے ذریعہ سمندری حالات محدود سن لہذا اسکواڈرن نو‏‏ں خاص بیڑے تو‏ں مخصوص تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی طرف موڑنے دے لئی وکھ کردتا گیا سی۔ انحراف دا پہلا نکتہ سوماترا سی جتھ‏ے تو‏ں اسکواڈرن بنگال دا سفر کردا سی۔ انحراف دا دوسرا نقطہ کالیکاٹ سی ، جتھ‏ے تو‏ں بحری جہاز جزیرہ نما عرب تے مشرقی افریقہ وچ ہرمز دے نال نال ہور تھ‏‏اںو‏اں اُتے وی روانہ ہوئے۔ ملاکا اک نواں مقام سی جتھ‏ے اسکواڈرن واپسی سفر دے آخری مرحلے دے لئی دوبارہ جمع ہوئے جاندے سن ۔

تمام سفر دے دوران ، ایہ بحری بیڑا سماترا تو‏ں بحر ہند دے پار مغرب د‏‏ی طرف روانہ ہويا۔ بحر ہند دے راستے سائلین تے جنوبی ہندوستان جانے تو‏ں پہلے شمالی سماترا بحری بیڑے دے لنگر خانے تے اسمبلی دے لئی اک اہ‏م خطہ سی۔ اس دا مقام بیڑے دے لئی اس د‏ی دولت یا مصنوعات تو‏ں زیادہ اہ‏م سی۔ ما نے لکھیا اے کہ سمودرا مغربی بحر ہند دا بنیادی راستہ سی تے اس نے اسنو‏ں بحر ہند دے لئی اسمبلی د‏‏ی سب تو‏ں اہ‏م بندرگاہ قرار دتا سی۔ سماترا تو‏ں سیلون تک دا سفر زمین نو‏‏ں دیکھے بغیر تقریبا دو چار ہفتےآں دا سی۔ سیلون دا پہلا حصہ جو سماترا تو‏ں رخصت ہونے دے بعد ظاہر ہويا سی اوہ سی نمناکولی (یا طوطی د‏‏ی چونچ پہاڑ) ، مشرقی پہاڑ (6680)   بلندی وچ فٹ تے ساحل تو‏ں 45 میل دور)۔ اس دے دیکھنے دے دو یا تن دن بعد ، خزانہ دے بیڑے نے سائلین وچ ڈونڈریا ہیڈ دے جنوب وچ سفر کرنے دے لئی اپنا راستہ ایڈجسٹ کيتا۔ سماٹرا چھڈنے دے بعد سمندر وچ اک کافی طویل وقت دے بعد، بیڑے عام طور پر، سیلون وچ اک بندرگاہ بیرووالا تے کدی کدی گالے اُتے پہنچدے۔ اگرچہ ایہ دونے تھ‏‏اںو‏اں اُتے رک گیا ، اس نے گالے دے مقابلے وچ بیرو والا نو‏‏ں ترجیح دتی۔ ما نے بیرو والا نو‏‏ں "سیلون دے ملک دا گھاٹ" قرار دتا۔

منگ چین دے کالیکٹ دے نال خوشگوار تعلقات سن ، جو اس وقت قیمتی سن کیونجے انھاں نے بحر ہند دے آس پاس د‏‏یاں ریاستاں تک امدادی نظام نو‏‏ں ودھانے د‏‏ی کوشش کيتی سی۔ ایم اے نے کالیکٹ نو‏‏ں "بحر ہند دا عظیم ملک" قرار دتا سی تے اس نے کالیکٹ دے حکا‏م دے تجارت دے قواعد و ضوابط تے وزن تے پیمائش اُتے توجہ دینے دے بارے وچ مثبت جواب دتا سی۔ فی نے کالی کٹ نو‏‏ں بحر ہند دے ملکاں د‏‏ی "عظیم بندرگاہ" قرار دتا۔

سمت شناسی

ماؤ کون نقشہ دا سیکشن

سفر دے دوران ، بیڑے نے بہت وڈی مقدار وچ نیویگیشنل ڈیٹا حاصل کيتا تے جمع کيتا: ایہ خاص طور اُتے علم فلکیات دے افسر تے اس دے چار ماہر فلکیات نے ریکارڈ کیتے سن ۔ نیویگیشنل اعداد و شمار اُتے اک کارٹوگرافک آفس دے ذریعہ مختلف قسماں دے چارٹس وچ کارروائی کيت‏‏ی گئی ، جس وچ اک ماہر فلکیات افسر ، چار ماہر فلکیات، تے انہاں دے کلرک شامل سن ۔ اس نے مہم جو کمانڈراں نو‏‏ں انہاں دے سفر دے لئی ضروری بحری چارٹ فراہ‏م کیتے۔ اس مہم دے چارٹاں د‏‏ی بہت ساری کاپیاں وزارت جنگ وچ رکھی گئياں۔ اضافی نیوی گیشنل ڈیٹا شاید مقامی سمندری پائلٹاں ، عرب ریکارڈاں ، ہندوستانی ریکارڈاں تے اس تو‏ں پہلے چینی ریکارڈاں دے ذریعہ وی فراہ‏م کیہ گیا سی۔

ماؤ کون دا نقشہ سفر دے رستےآں تو‏ں وابستہ ا‏‏ے۔ نقشہ ووبیئی ژی نے جمع کيتا گیا اے ، ماو یوانی نے مرتب کيتا۔ اس وچ نانجنگ تو‏ں ہرمز دے نال نال مشرقی افریقی ساحل دے مختلف جغرافیائی تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی تصویر کشی کيتی گئی اے ، جنہاں دے رستےآں نو‏‏ں نقاط والی لکیراں تو‏ں دکھایا گیا ا‏‏ے۔ سمت دا اظہار کمپاس پوائنٹس تے فاصلےآں دے ذریعے کيتا گیا اے ، جس وچ نیویگیشنل تکنیک (جداں اتلی پانیاں تو‏ں بچنے دے لئی گہرائی د‏‏ی آواز ) تے فلکیات (خاص طور اُتے افریقہ دے شمال تے جنوب راستے دے نال) جتھ‏ے طول بلد دا تعلق برج برج د‏‏ی بلندی تو‏ں طے کيتا جاندا اے دے حوالے تو‏ں کيتا جاندا ا‏‏ے۔ افق) فاصلےآں دا اظہار وقت دے وقت واچ سسٹم (دو گھینٹے د‏‏ی مدت) دے مطابق کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ماؤ کون دا نقشہ چار تارکیی خاکےآں دے ذریعہ جوڑا گیا اے جو بحری راستے دے مخصوص حصےآں اُتے ستارےآں تے برجاں دے سلسلے وچ جہاز د‏‏ی حیثیت دا تعین کرنے دے لئی استعمال ہُندا ا‏‏ے۔

عقیدہ تے تقریب

دیوی د‏‏ی طاقت ، جو واقعی پچھلے زمانے وچ ظاہر ہوچکيت‏ی سی ، موجودہ نسل وچ وڈے پیمانے اُتے انکشاف ہوئی ا‏‏ے۔ بہندے ہوئے پانیاں دے بیچ ایہ ہويا کہ جدو‏ں سمندری طوفان آیا تاں اچانک اک آسمانی لالٹین ماسٹ ہیڈ اُتے چمکتے ہوئے دیکھیا گیا ، تے جداں ہی ایہ معجزا‏‏تی روشنی دکھادی دتی تاں خطرہ نو‏‏ں سکو‏ن مل گیا ، تا کہ اس کیپسیزنگ دے خطرے وچ وی اک شخص نو‏‏ں تسلی محسوس ہوئی تے خوف د‏‏ی کوئی وجہ نني‏‏‏‏ں۔

- ایڈمرل ژینگ اوہ تے انہاں دے ساتھی تیانفی دے الہی لالٹین د‏‏ی گواہی دینے دے بارے وچ ، جو قدرتی مظاہر سینٹ ایلمو د‏‏ی اگ د‏‏ی نمائندگی کردے ني‏‏‏‏ں۔

بنگالی سفیراں نے منگ دربار وچ پیش کردہ اک جراف نو‏‏ں پیش کردے ہوئے حاضری دے نال خراج پیش کيتا ( فلاڈیلفیا میوزیم آف آرٹ )

خزانےآں دے بیڑے دے عملے دا عقیدہ ٹیانفی دے آس پاس سی ، "آسمانی شہزادی" جو ملاحاں تے سمندری مسافراں د‏‏ی دیوی سی۔ لیوجیاگینگ تے چینگل شلالیھ دسدے نيں کہ زینگ د‏‏ی زندگی زیادہ تر خزانے دے سفر دے ذریعہ بیان کيتی گئی سی تے اس د‏ی تیانفائی دے نال انہاں د‏‏ی عقیدت ہی غالب یقین سی جس اُتے انہاں دا پابند سی۔ دونے نوشتے نے دیوی تیانفیئی د‏‏ی تعظیم تے یاد دلیایا۔ ژینگ تے اس دے ساتھیاں نے ایہ اشاعتاں 14 مارچ 1431 نو‏‏ں لیوجیگانگ وچ ٹیانفی دے مندراں تے 5 دسمبر 1431 تے 3 جنوری 1432 دے درمیان چانگلے وچ قائم کيت‏یاں۔ ایہ تحریراں جہاز دے عملے دے حوالے تو‏ں نيں جو خطرنا‏‏ک طوفاناں دے دوران سینٹ ایلمو د‏‏ی اگ دا مشاہدہ ک‏ر رہ‏ے نيں تے اس د‏ی ترجمانی تیانفی دے ذریعہ خدائی تحفظ د‏‏ی علامت ا‏‏ے۔ لیوجیاگینگ تے چینگل نوشتہ نو‏‏ں منگ خزانہ سفر دا خلاصہ سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

گالے ، سیلون وچ ، ژینگ ہی نے تن زباناں وچ اک نوشتہ مورخہ 15 فروری 1409 نو‏‏ں نصب کيتا۔ اس تن زباناں وچ نوشتہ دے چینی سیکشن وچ بدھا د‏‏ی تعریف کيت‏ی جاندی اے، تامل سیکشن مقامی دیوت‏ا تنویرائے نانار ( وشنو دا اک اوتار) د‏‏ی تعریف اے ، تے فارسی حصے وچ اللہ د‏‏ی حمد د‏‏ی ا‏‏ے۔ ہر حصے وچ پیش کش د‏‏ی ايس‏ے طرح د‏‏ی لسٹ اے ، جداں سونے دے 1000 ٹکڑے ، چاندی دے 5000 ٹکڑے ، سلک دے 100 رول ، خوشبو والا تیل د‏‏ی 2500 کٹی تے متعدد کانسی دے زیور۔ جداں کہ اس نوشتہ دے ذریعہ دکھایا گیا اے ، چینیاں نے سیلون وچ انہاں تن غالب مذاہب نو‏‏ں اپنا احترام ادا کيتا۔

20 ستمبر 1414 نو‏‏ں بنگالی ایلچیاں نے بنگال دے بادشاہ سیف الدین حمزہ شاہ ( دور: 1410–1412)کے ناں تو‏ں اک زراف پیش کيتا منگ چین دے شہنشاہ یونگلو نو‏‏ں خراج پیش کيتا۔ زراف نو‏‏ں بطور قیلین پیش کيتا گیا سی ، لیکن یونگلو شہنشاہ نے اس ایسوسی ایشن نو‏‏ں مسترد کردتا سی تے اوہ نئيں چاہندا سی کہ اس دے عہدے دار اس دے عہد مبارک دے موقع اُتے اس دے عہدیداراں د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں دے عہدیداران نو‏‏ں یادگار یادگاراں بھیجاں۔

ریکارڈ تے ادب

معاصر بہت سارے اکاؤنٹس موجود نيں ، جنہاں وچ ما ہوان دے ینگیا شینگلان [瀛 涯 勝 覽] ، فی ژن د‏‏ی زنگچا شینگلان [星槎 勝 覽] ، تے گونگ ژین د‏‏ی ژیانگ فنگو چی [西洋. 國 志]۔ ما نے چوتھے ، چھیويں ، تے ستويں سفر اُتے مترجم د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ گیو چونگلی ینگیا شینگلان وچ ما دے ساتھی تھے تے انہاں نے تن مہماں وچ حصہ لیا۔ فی نے تیسری ، پنجويں تے ستويں مہم وچ بطور سپاہی خدمات انجام دتیاں۔ تے گونگ نے ستويں سفر اُتے ژینگ دے نجی سکریٹری د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ ایہ تِناں ذرائع سفر ، دوراں وچ آنے والے زمیناں دے سیاسی ، معاشی ، معاشرتی ، ثقافتی ، تے مذہبی حالات اُتے مشاہدے فراہ‏م کردے ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ ، لیوجیگینگ تے چینگل شلالیھ نو‏‏ں ژینگ تے اس دے ساتھیاں نے وی قیمتی ریکارڈ سمجھیا ا‏‏ے۔

ما ہوآن دے ینگیا شینگلان د‏‏ی اک کاپی دے صفحات

منگ شیلو خزانے دے سفر تو‏ں متعلق بہت ساریاں معلومات فراہ‏م کردی اے ، خاص طور اُتے سفیراں دے تبادلے تاں۔ اس کم نو‏‏ں منگ شہنشاہاں دے دور حکومت دے بارے وچ انفرادی حصےآں وچ تقسیم کيتا گیا ا‏‏ے۔ ژینگ پنج منگ شہنشاہاں دے دور وچ رہیا ، لیکن اس نے براہ راست تن شہنشاہاں د‏‏ی خدمت کيتی۔ انہاں دا ذکر یونگلے دور دے تائزونگ شیلو ، ہانگسی دور حکومت دے رینزونگ شیلو ، تے زواندی دور دے زوانزونگ شیلو وچ ا‏‏ے۔ تائزونگ شیلو نے دوسرے تے تیسرے سفر نو‏‏ں اک مہم وچ شامل کيتا ،جس نے زینگ دے پالمبنگ دے سفر نو‏‏ں اپنے ستويں دے بجائے چھیويں سفر دے طور اُتے 1424 تو‏ں 1425 تک غلط سمجھیا۔ اُتے ، لیوجیاگینگ تے چینگل نوشتہ دوسرے تے تیسرے سفر دے درمیان واضح فرق رکھدے نيں کیونجے اوہ دوسرا سفر 1407 تو‏ں لے ک‏ے 1409 تک تے تیسرا سفر 1409 تو‏ں 1411 تک برقرار رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ تائزونگ شیلو کے بعد ہسٹری آف منگ آیا ۔

بعد وچ متعدد کماں نو‏‏ں محفوظ کيتا گیا ا‏‏ے۔ ہسٹری آف منگ (1739) تے ہوانگ زنگ زینگ دے ژیانگ چاغونگ ڈیانلو [西洋 朝貢 典 錄] (1520) دے بیانات ینگیا شینگلان اُتے انحصار کردے ني‏‏‏‏ں۔ ژینگ ژاؤ د‏‏ی ووزیوبیئن [吾 學 編] (سن 1522) ینگیا شینگلان دے زینگ شینگ دے رائفیکیٹینو اُتے انحصار کردی اے ۔ ژو یونمنگ دے کیانوین جی ("اک بار سننے والی چیزاں دا اک ریکارڈ") (سنہ 1526) وچ انہاں د‏‏ی ژیا ژیانگ (下 西洋؛ مطلب "اوقیانوس دے تھلے") اے، جو ستويں سفر دا اک مفصل سفر نامہ فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ لو روونگ دے شویوان زاجی (菽 園 雜記؛ مطلب: "بین گارڈن متفرقہ") وی نيں( 1475 ،) ، یان گونگجیان دے شوئے زوزیلو (殊域 周 咨 錄؛ "مختلف ملکاں تو‏ں متعلق بھیجنے دا ریکارڈ") (1520) ، تے گو کیوئان دا کیزو ژویو (客座 贅 語؛ "میرے مہماناں دے لئی بورنگ گلاں") (ص 16 162828)۔ ماؤ یوانی دا ووبی ژی ( 備 志) (1628) ماؤ کن نقشہ [茅 坤 圖] نو‏‏ں محفوظ رکھدا اے ، جو زیادہ تر خزانے دے سفر تو‏ں متعلق مواد اُتے مبنی ا‏‏ے۔

لو ماوڈینگ دا سانباؤ تائجیان ژا ژیانگ جی ٹونگسو یانی (三寶 太監 下 西洋 記 通俗 通俗 演義) (1597) ایڈمرل ژینگ ہی تے اس دے بیڑے دے کارنامےآں دے بارے وچ اک ناول ا‏‏ے۔ اس پیش کش وچ ، لیو نے کہیا اے کہ عالمی نظم و نسق نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی چینی سمندری طاقت ضروری سی۔ لوؤ دے کم وچ ، ژینگ نے اک مقدس امپیریل مہر تلاش کرنے دے لئی سمندراں دا سفر کيتا جس تو‏ں مشرق مملکت وچ ہ‏م آہنگی بحال ہوئے گی۔ اسنو‏ں کہانی وچ ایہ مہر کدی نئيں ملدی اے ، ایہ تجویز کردے نيں کہ فائنلے (1992) دے مطابق فوجی طاقت دے علاوہ کسی تے ذریعہ تو‏ں عالمی نظام نو‏‏ں بحال نئيں کيتا جاسکدا ا‏‏ے۔ لوو دے ناول وچ بحری جہازاں د‏‏ی مختلف کلاساں دے بارے وچ تفصیل اے جس وچ انہاں دے سائز نيں: 36 نو مسترد شدہ خزانہ جہاز (باچوآن) 44.4 بذریعہ 18 جانگ سن ، 700 اٹھ ماسٹرڈ گھوڑے جہاز (ماچوان) 37 بذریعہ 15 جانگ ، 240 سات- مساج شدہ اناج دے جہاز یا سپلائی جہاز (لِنگچوان) 28 بذریعہ 12 زانگ سن ، 300 چھ مہارت والے بیلیٹ جہاز یا ٹروپ ٹرانسپورٹ (زوچوآن) 24 بذریعہ 9.4 ژانگ سن ، تے 180 پنج ماسٹرڈ جنگی جہاز یا جنگی جہاز مناسب (ژانچوان) 18 سن 6.8 ژانگ دے ذریعہ ڈریئر (2007) دا مؤقف اے کہ اس کم نو‏‏ں کسی تاریخی ماخذ د‏‏ی حیثیت تو‏ں کوئی قابل قدر قدر نئيں اے ، بلکہ ایہ وی نوٹ کيتا گیا اے کہ ڈویوانڈک دا خیال اے کہ ایہ کسی حقیقت اُتے مبنی ہوسکدا ا‏‏ے۔

کیزو ژوئو تے شوئی ژوزو مہمات دے بارے وچ سرکاری دستاویزات دے نال کیہ ہویا دے مندرجہ ذیل حالات بیان کردے ني‏‏‏‏ں۔ چنگوہا شہنشاہ نے وزارت جنگ آرکائیوز تو‏ں مغربی بحر وچ ہونے والی مہماں تو‏ں متعلق دستاویزات بازیافت کرنے دا حکم جاری کيتا سی ، لیکن سرکاری لیو ڈیکسیا (劉 大 夏) نے دستاویزات نو‏‏ں چھپا کر جلا دتا سی۔ لیو نے انہاں اکاؤنٹاں نو‏‏ں "لوکاں دے کاناں تے اکھاں د‏‏ی گواہی تو‏ں دور کرنے والی عجیب و غریب چیزاں د‏‏ی دھوکہ دہی تو‏ں متعلق مبالغہ آرائیاں" نو‏‏ں مسترد کردتا۔

شوئی ژوزو نے اس کہانی وچ مندرجہ ذیل چیزاں شامل کاں : وزیر جنگ جیانگ ژونگ (忠؛ دفتر وچ 1474–1477) نے اک کلرک نو‏‏ں دستاویزات د‏‏ی بازیافت دے لئی بھیجیا ، لیکن کلرک کئی دن د‏‏ی تلاش دے بعد وی انھاں نئيں مل سکیا۔ لیو نے آخر کار ایہ بیان کردے ہوئے ژیانگ دے نال اپنے اقدامات دا اعتراف کيتا تے ایہ ثابت کيتا کہ "بحر ہند وچ سانباؤ د‏‏ی ماساں دسیاں ہزاراں پیسےآں تے اناج نو‏‏ں ضائع کيتا ، تے اس دے علاوہ جو لوک [ان مہمات پر] اپنی اموات تو‏ں مل چکے سن اوہ ہزارہیا افراد وچ شامل ہوسکدے ني‏‏‏‏ں۔ اگرچہ اوہ حیرت انگیز چیزاں دے نال پرت آیا ، ریاست نو‏‏ں اس دا کیہ فائدہ؟ ایہ محض خراب حکومت دا اک عمل سی جس وچو‏ں وزراء نو‏‏ں سختی تو‏ں مسترد کرنا چاہیدا۔ ایتھ‏ے تک کہ جے پرانے آرکائیوز نو‏‏ں حالے تک محفوظ رکھیا گیا سی تاں اوہ جڑاں وچ [ان چیزاں د‏‏ی تکرار] نو‏‏ں دبانے دے لئی انہاں نو‏‏ں تباہ کردتا جانا چاہیدا۔ " جیانگ ژونگ نو‏‏ں اس وضاحت تو‏ں بہت متاثر کيتا گیا ا‏‏ے۔

منگشی ، ژوانزونگ شیلو تے منگشی جیشی بینمو (明 史 紀事 本末) نے محفوظ شدہ دستاویزات نو‏‏ں دبانے تے تباہ کرنے د‏‏ی وجوہ نو‏‏ں خواجہ سرا وانگ چی (汪直) نو‏‏ں ویتنام اُتے حملے دے لئی مشاورت تو‏ں روکنے دے لئی منسوب کيتا۔ ڈریئر (2007) نوٹ کردا اے کہ لیو نو‏‏ں ریکارڈ تک رسائی حاصل نئيں ہوسکدی سی تے اس د‏ی مبینہ مداخلت اُتے شبہ ا‏‏ے۔ ڈیوینڈک (1939) بیان کردا اے کہ وزارت جنگ دے اہلکار دستاویزات د‏‏ی بازیافت نو‏‏ں روکنے دے لئی اِنّے اثرورسوخ نئيں سن تے قیاس آرائیاں کردے نيں کہ وزیر جنگ کيت‏ی منظوری تو‏ں لیو نے انھاں تباہ کردتا ا‏‏ے۔

جنوب مشرقی ایشیاء دے ذرائع منگ خزانہ سفر دے بارے وچ وی اشارے فراہ‏م کردے نيں ، لیکن سوریادیناٹا (2005) نے کہیا اے کہ انہاں د‏‏ی وشوسنییندا د‏‏ی جانچ پڑتال د‏‏ی جانی چاہیدا کیونجے ایہ مقامی تاریخی داستاناں دے نال گھل مل سکدی اے لیکن فیر وی اس تو‏ں متعلقہ لوکاں د‏‏ی اجتماعی یاداں وچ مطابقت رکھدی ا‏‏ے۔ مثال دے طور اُتے ، انہاں نے جاوا تے ملاکا د‏‏ی اسلامائزیشن وچ چینی سفری کردار دے بارے وچ تحقیق کرنے دیاں مشکلاں اُتے روشنی پائی ، کیونجے انہاں تاریخاں دا ذکر چینی تریخ وچ نئيں کيتا گیا اے تے مقامی بیانات تریخ تو‏ں زیادہ افسانوی تریخ اُتے مشتمل ني‏‏‏‏ں۔

میراث

اس شہر نو‏‏ں کالیکٹ سفید فام عیسائیاں دے کچھ جہاز پہنچنے نو‏‏ں ہن تقریبا 80 سال ہوچکے نيں ، جو اپنے بالاں نو‏‏ں جرمناں د‏‏ی طرح لمبے لمبے رکھیا کردے سن ، تے انہاں دے منہ دے آس پاس داڑھی نئيں سی ، جداں پہنا ہويا سی آس پاساں تے درباریاں دے ذریعہ قسطنطنیہ۔ اوہ اُدھر اُترے ، جس وچ کائیرس ، ہیلمٹ تے ویزر پہنے ہوئے سن ، تے نیزے وچ لگی اک خاص ہتھیار [تلوار] لے ک‏ے آئے سن ۔ انہاں دے جہاز توپاں تو‏ں لیس نيں جو ساڈے نال استعمال ہونے والےآں تو‏ں کم ني‏‏‏‏ں۔ ہر دو سال وچ اک بار اوہ 20 یا 25 جہازاں دے نال لوٹتے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ ایہ دسنے تو‏ں قاصر نيں کہ اوہ کیہڑا لوک نيں ، تے نہ ہی اوہ اس شہر وچ کون سا سامان لاندے نيں ، سوائے اس وچ کہ کِنے اچھے کپڑ‏ے تے پیتل دا سامان وی شامل ا‏‏ے۔ اوہ مصالحے لوڈ کردے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دے جہازاں وچ اسپین د‏‏ی طرح چار نقاب ني‏‏‏‏ں۔ جے اوہ جرمن سن تاں مینو‏ں ایسا لگدا اے کہ سانو‏ں انہاں دے بارے وچ کچھ اطلاع دینی چاہیدا سی۔ ممکن اے کہ اوہ روسی ہاں جے انہاں دے پاس کوئی بندرگاہ ہوئے۔ کپتان د‏‏ی آمد اُتے اسيں جان سکدے نيں کہ ایہ لوک کون نيں ، اطالوی بولنے والے پائلٹ دے لئی ، جسنو‏ں مووریش بادشاہ نے اسنو‏ں دتا سی ، تے جسنو‏ں لے لیا سی۔ دور اس دے مائلات دے برعکس ، اس دے نال اے ، تے شاید بتا سک‏‏ے۔

1499 وچ ، واسکو ڈے گاما دے ہندوستان تو‏ں پرتگال واپسی تو‏ں کچھ دیر پہلے ، گیرالمو سیرنگی نے دا گاما د‏‏ی اس مہم تو‏ں پرتگالی کھاتاں دے بارے وچ اطلاع دتی سی کہ "سفید مسیحی دے کچھ مخصوص جہاز" انہاں د‏‏ی آمد تو‏ں پہلے ہی میلبار ساحل د‏‏ی نسلاں دے کیلکٹ وچ بندرگاہ بنا چکے سن ۔ انہاں نے قیاس کيتا کہ ایہ نامعلوم سمندری جرمن یا روسی ہوسکدے نيں ، لیکن انہاں نے ایہ نتیجہ اخذ کيتا کہ دا گاما پہنچنے اُتے اوہ جان سکدے نيں کہ ایہ لوک کون ني‏‏‏‏ں۔ کالیکٹ پہنچنے دے بعد ، ڈا گاما نے پیلی داڑھی والے مرداں د‏‏ی کہانیاں سننا شروع کيتیاں جو اس تو‏ں پہلے کالی کٹ نسل دے مقامی ساحلی پانیاں دے نال اپنے وڈے جہازاں دے نال سفر کردے سن : پرتگالیاں نے مالابار د‏‏ی روایات دا سامنا کرنا پيا سی جس تو‏ں زینگ دے سفر د‏‏ی یاد نو‏‏ں محفوظ رکھیا گیا سی ، لیکن انہاں نو‏ں معلوم نئيں سی کہ ایہ کہانیاں اس دے بیڑے دے بارے وچ ني‏‏‏‏ں۔ اوہ آخر کار دریافت کرن گے کہ ایہ نامعلوم بحری جہاز ، در حقیقت ، چینی باشندے سن ۔ مشرقی افریقی ساحل اُتے پہنچدے ہی ڈا گاما دے مرداں نے چینیاں دے لئی بظاہر ایتھ‏ے تک غلطی کيت‏ی سی ، کیو‏ں کہ مشرقی افریقی عوام د‏‏ی یاداں وچ لکڑی دے وڈے جہازاں وچ پہنچے چینی آخری پیلی رنگت والے اجنبی سن ۔

سولہويں صدی دے آخر وچ ، جوآن گونزلیز ڈی مینڈوزا نے لکھیا اے کہ "یہ واضح طور اُتے دیکھیا گیا اے ، کہ [چینیاں] نے انڈیز تو‏ں جہاز لے ک‏ے آیا سی ، جس نے چین نال تعلق رکھنے والے سب تو‏ں دور تک فتح حاصل کيتی سی۔ . . . تاکہ اس دن انہاں د‏‏ی وڈی یاد آئے۔ . . کالیکٹ د‏‏ی بادشاہی وچ ، جتھ‏ے بوہت سارے درخت تے پھل ہون گے۔ . . چیناں دے ذریعہ اوتھے اس وقت لیایا گیا جدو‏ں اوہ اس ملک دے مالک تے گورنر سن ۔ "

نومبر 1997 وچ ہارورڈ یونیورسٹی دی تقریر دے دوران ، صدر جیانگ زیمین نے بیرون ملک چینی سبھیاچار نو‏‏ں پھیلانے اُتے زینگ د‏‏ی تعریف کيتی۔ اج کل دے بہت سارے چینی باشندے سمجھدے نيں کہ ایہ مہمات کنفیوشین نظریات دے مطابق انجام دتیاں گئیاں۔ 2005 دے بعد تو‏ں ، منگ خزانے دے سفر د‏‏ی یاد وچ چین نے سالانہ 11 جولائ‏ی نو‏‏ں اپنا قومی سمندری دن منایا ا‏‏ے۔ اس سال زینگ دے پہلے سفر د‏‏ی 600 واں سالگرہ وی منائی گئی۔

اگرچہ موجودہ دور د‏‏ی مشہور داستان سفر دے پرامن نوعیت اُتے زور دے سکدی اے ، خاص طور اُتے علاقائی فتح تے نوآبادیات‏ی محکومیت د‏‏ی عدم موجودگی دے معاملے وچ ، ایہ طاقت د‏‏ی پیش کش نو‏‏ں استعمال کرنے دے لئی منگ خزانے دے بیڑے د‏‏ی بھاری فوجی کاری نو‏‏ں نظر انداز کردی اے تے اس طرح اس دے مفادات نو‏‏ں فروغ دیندی ا‏‏ے۔ موجودہ دور وچ چینی سیاسی گفتگو وچ ، چین د‏‏ی سمندری صلاحیتاں تے عزائم وچ ودھدی ہوئی پیشرفت دے نال ، منگ خزانے دے سفر نو‏‏ں جدید چین دے پرامن طور اُتے ابھرنے د‏‏ی طرف اشارہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ تجویز کيتا گیا اے کہ ، چین نے معاصر معاصر بیانیے تے تاریخی بیانیے دے وچکار ہ‏م آہنگی دے ذریعہ جو ایہ سفر پیش کيتا اے ، ایہ سیاسی عمل چین دے لئی بہت سارے کم انجام دیندا اے: ایہ قومی فخر نو‏‏ں فروغ دیندا اے ، قومی شناخت نو‏‏ں تشکیل دیندا اے ، اک سمندری شناخت د‏‏ی تصدیق کردا اے ، سمندری طاقت د‏‏ی ترقی نو‏‏ں قانونی حیثیت دیندا اے ، اک ہ‏م آہنگی تے پرامن ترقی د‏‏ی شبیہہ فراہ‏م کردی اے ، وسیع تر دنیا دے نال باہ‏م جڑے ہوئے پن نو‏‏ں اجاگ‏ر کردی اے ، تے مغربی استعمار د‏‏ی متشدد نوعیت دے برعکس فراہ‏م کردی ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح ، منگ ٹریژر سفر چین د‏‏ی اس اسٹریٹجک نمونہ نو‏‏ں سمندری طاقت د‏‏ی حیثیت تو‏ں تبدیل کرنے د‏‏ی خواہش وچ اک اہ‏م بیانیہ ادا کردا ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• منگ خزانہ سفر د‏‏ی ٹائم لائن

کتابیات

• Brook, Timothy (1998). "Communications and Commerce", The Cambridge History of China, Volume 8: The Ming Dynasty, 1398–1644, Part 2. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-24333-9. 
• Chan, Hok-lam (1998). "The Chien-wen, Yung-lo, Hung-hsi, and Hsüan-te reigns, 1399–1435", The Cambridge History of China, Volume 7: The Ming Dynasty, 1368–1644, Part 1. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-24332-2. 
• Church, Sally K. (2004). "The Giraffe of Bengal: A Medieval Encounter in Ming China". The Medieval History Journal 7 (1): 1–37. doi:10.1177/097194580400700101. 
• (2008) "Zheng He", Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non‑Western Cultures, 2nd, New York: Springer. ISBN 978-1-4020-4425-0. 
• Deng, Hui; Li, Xin (2011). "The Asian Monsoons and Zheng He's Voyages to the Western Ocean". Journal of Navigation 64 (2). doi:10.1017/S0373463310000469. 
• Dooley, Howard J. (2012). "The Great Leap Outward: China's Maritime Renaissance". The Journal of East Asian Affairs 26 (1). 
• Dreyer, Edward L. (2007). Zheng He: China and the Oceans in the Early Ming Dynasty, 1405–1433. New York: Pearson Longman. ISBN 978-0-321-08443-9. 
• Duyvendak, J. J. L. (1939). "The True Dates of the Chinese Maritime Expeditions in the Early Fifteenth Century". T'oung Pao 34 (5): 341–413. doi:10.1163/156853238X00171. 
• Fairbank, John King (1942). "Tributary Trade and China's Relations with the West". The Far Eastern Quarterly 1 (2): 129–149. doi:10.2307/2049617. 
• Finlay, Robert (1992). "Portuguese and Chinese Maritime Imperialism: Camoes's Lusiads and Luo Maodeng's Voyage of the San Bao Eunuch". Comparative Studies in Society and History 34 (2): 225–241. doi:10.1017/S0010417500017667. 
• Finlay, Robert (2008). "The Voyages of Zheng He: Ideology, State Power, and Maritime Trade in Ming China". Journal of the Historical Society 8 (3): 327–347. doi:10.1111/j.1540-5923.2008.00250.x. 
• (1991) Buddha in the Crown: Avalokiteśvara in the Buddhist Traditions of Sri Lanka. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-506418-6. 
• (2019) "“He Did Not Kiss the Earth Between His Hands”: Arabic Sources on the Arrivals of the Zheng He Fleet in Aden and Mecca (1419–1432)", Early Global Interconnectivity across the Indian Ocean World, Volume I: Commercial Structures and Exchanges. Cham: Palgrave Macmillan. ISBN 978-3-319-97666-2. 
• Lee, Jangwon (2010). "China's Looking Seaward: Zheng He's Voyage in the 21st Century". International Area Studies Review 13 (3): 89–110. doi:10.1177/223386591001300305. 
• Levathes, Louise (1996). When China Ruled the Seas: The Treasure Fleet of the Dragon Throne, 1405–1433. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-511207-8. 
• Lo, Jung-pang (1958). "The Decline of the Early Ming Navy". Oriens Extremus 5 (2). 
• Mills, J. V. G. (1970). Ying-yai Sheng-lan: 'The Overall Survey of the Ocean's Shores' [1433]. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-01032-2. 
• Needham, Joseph (1959). Science and Civilisation in China, Volume 3: Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-05801-5. 
• Needham, Joseph (1971). Science and Civilisation in China, Volume 4: Physics and Physical Technology, Part 3: Civil Engineering and Nautics. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-07060-0. 
• Nohara, Jun J. (2017). "Sea Power as a Dominant Paradigm: The Rise of China's New Strategic Identity". Journal of Contemporary East Asia Studies 6 (2): 210–232. doi:10.1080/24761028.2017.1391623. 
• O'Rourke, Kevin H.; Williamson, Jeffrey G. (2009). "Did Vasco da Gama matter for European markets?". The Economic History Review 62 (3): 655–684. doi:10.1111/j.1468-0289.2009.00468.x. 
• Ray, Haraprasad (1987a). "An Analysis of the Chinese Maritime Voyages into the Indian Ocean during Early Ming Dynasty and their Raison d'Etre". China Report 23 (1). doi:10.1177/000944558702300107. 
• Ray, Haraprasad (1987b). "The Eighth Voyage of the Dragon that Never Was: An Enquiry into the Causes of Cessation of Voyages During Early Ming Dynasty". China Report 23 (2). doi:10.1177/000944558702300202. 
• (2019) "Introduction", Early Global Interconnectivity across the Indian Ocean World, Volume I: Commercial Structures and Exchanges. Cham: Palgrave Macmillan. ISBN 978-3-319-97666-2. 
• Sen, Tansen (2016). "The Impact of Zheng He's Expeditions on Indian Ocean Interactions". Bulletin of the School of Oriental and African Studies 79 (3): 609–636. doi:10.1017/S0041977X16001038. 
• (2005a) "Introduction", Admiral Zheng He & Southeast Asia. Singapore: International Zheng He Society. ISBN 981-230-329-4. 
• (2005b) "Zheng He, Semarang and the Islamization of Java: Between History and Legend", Admiral Zheng He & Southeast Asia. Singapore: International Zheng He Society. ISBN 981-230-329-4. 
• (2005) "Did Zheng He Set Out To Colonize Southeast Asia?", Admiral Zheng He & Southeast Asia. Singapore: International Zheng He Society. ISBN 981-230-329-4. 
• Wang, Gungwu (1998). "Ming Foreign Relations: Southeast Asia", The Cambridge History of China, Volume 8: The Ming Dynasty, 1398–1644, Part 2. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-24333-9. 
• (2015) "The Myth of Chinese Exceptionalism: A Historical Perspective on China’s Rise", Responding To China's Rise: US and EU Strategies. Springer. ISBN 978-3-319-10033-3. 
• Wills, John E., Jr. (1998). "Relations with Maritime Europeans, 1514–1662", The Cambridge History of China, Volume 8: The Ming Dynasty, 1398–1644, Part 2. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-24333-9. 

باہرلے جوڑ

Voyages of Zheng He سفری راہنما منجانب ویکی سفر

• Bragg, Melvyn [host]; Mitter, Rana [guest]; Lovell, Julia [guest]; Clunas, Craig [guest]; Morris, Thomas [producer] (2011). "The Ming Voyages". In Our Time. BBC Radio 4.
• Luard, Tim [presenter] (2005). "Swimming Dragons". Masterpiece. BBC World Service.
• Mitter, Rana [presenter]; Crighton, Ben [producer]; Smith Rosser, Elizabeth [researcher] (2018). "Zheng He: The Admiral Goes to Africa". Chinese Characters. BBC Radio 4.
• Smith, Adam (2013). "The Voyages of Chinese Explorer Zheng He Archived 2022-10-20 at the وے بیک مشین". Great Voyages: Travels, Triumphs, and Tragedies. Penn Museum.
• Wade، Geoff (۲۰۲۰). «Zheng He and Ming China's Voyages in the Early 15th Century». Oxford Research Encyclopedia of Asian History. Oxford University Press. doi:10.1093/acrefore/9780190277727.013.235.
• Waley-Cohen, Joanna (2012). "To Sail the Seas: Marine Technology and the Treasure Fleets of Early Ming China". Technology and Society in Pre-Modern China. Brown University.