سانچہ:چونواں مضمون/۱۷
تاشقند ازبکستان دا راجگڑھ تے سب توں وڈا شہر اے ۔ ایہہ صوبہ تاشقند دا صدرمقام وی اے ۔ 2006ء دے سرکاری اعداد و شمار دے مطابق شہر دی آبادی 31 لکھ جد کہ غیر سرکاری اعداد شمار دے مطابق 40 لکھ توں وی ودھ اے ۔ قرون وسطی چ ایہہ شہر چچ دے ناں نال جانیا جاندا سی جہڑا بعد چ چچ قند یا چش قند تے فیر تاشقند بن گئیا ۔ ترک زبان چ تاش دا مطلب پتھر اے قند شہر لئی استعمال ہندا اے جداں قوقند ، سمرقند وغیرہ ۔ ناں دی ایہہ تبدیلی 16ویں صدی عیسوی دے بعد عمل چ آئی ۔
تاشقند سویت دور ج سویت یونین دا وسطی ایشیا چ اہم شہر تے پورے وسطی ایشیا دا غیر اعلانیہ صدرمقام وی رہیا ۔ تاشقند شہر دے موجودہ ہجے " تاشکینت" وی روسی اثرات ظاہر کردے نیں ۔
سنہ 1219ء چ چنگیز خان نے حملہ کرکے شہر نوں تباہ کردتا ۔ تیموریاں تے شیبانیاں دے دور چ اس شہر نے خوب ترقی کیتی تاہم اس عرصے چ ایہہ ازبکاں ، قازقاں ، فارسیاں تے منگولاں دے حملیاں دا نشانہ بندا رہیا ۔
1809ء چ تاشقند خانان قوقند دے قبضے چ چلا گئیا ، اس وقت تاشقند دی آبادی اک لکھ سی تے ایہہ وسطی ایشیا دا خوشحال ترین شہر سی ۔ مئی 1865ء چ جنرل میخائیل چرنیائيف نے شہر تے حملہ کرکے اسنوں فتح کرلئیا ، عددی برتری تے مضبوط حصار حاصل ہون دے باوجود خانان قوقند دی فوجاں 2 دن وی روسی سلطنت دی فوج دے ساہمنے ٹھہر نا سکیاں تے شہر روسیاں دے قبضے چ چلاگئیا ۔ چرنیائيف جہڑا کہ شیر تاشقند دے ناں نال مشہور ہوئیا نے عوام دے دل جتن لئی خانان دے لگاۓ ہوۓ سارے ناجائز محصولات اک سال ختم کردتے تے عام لوکاں دے مسائل دے خاتمے دیاں کوششاں کیتیاں ۔ اسنوں زار روس ولوں تاشقند دا گورنر بنائیا گئیا تے اسنے زار الیگزینڈر II کول ایہہ سفارش وی کیتی کہ تاشقند نوں روسی سلطنت دے زیر تحفظ اک آزاد ریاست بنا دتا جاوے ۔ زار نے چرنیائیف تے اسدے سپاہیاں نوں اعزازات تے تمغیاں نال نوازیا پر جنرل نے ایہہ حملہ زار دی اجازت توں بغیر کیتا سی اس لئی اوہ زیادہ عرصہ اپنا عہدہ برقرار رکھن چ ناکام رہیا تے چھیتی ای اسدی جگہ قسطنطین پیترووچ وان کوف مین نوں مقرر کردتا گئیا تے تاشقند نوں اک آزاد ریاست تصور کرن دی بجاۓ اسنوں روسی ترکستان دا راجگھر بنا دتا گئیا ۔ جس دا پہلا گورنر جنرل کوف مین سی ۔ پرانے شہر دے نیڑے اک چھاؤنی تے روسی آبادی بنائی گئی تے ملک دے کئی علاقیاں توں روسی لوکاں تے تاجراں نوں ایتھے آباد کیتا گئیا ۔ وسط ایشیا تے اپنا اثر و رسوخ رکھن لئی روس تے برطانیہ دے مابین ہون والے تنازعے جسنوں وڈی کھیڈ اکھیا جاندا اے دے دوران ایہہ شہر جاسوسی دا گڑھ بن گئیا ۔ 1889ء چ ٹرانس کیسپیئن ریلوے دی پٹری ایتھے پہنچی تے جنہاں کارکناں نے پٹری تعمیر کیتی اوہ ایتھے ای آباد ہوگئے تے جنہاں نے بالشویک انقلاب (انقلاب روس) دی نیہہ وی ایتھے رکھی۔
روسی سلطنت دے خاتمے تے بالشویک انقلاب دے نال ہی ایتھے دی صوبائی حکومت نے تاشقند نوں اپنے زیر انتظام لے کے روسی استبداد توں آزادی دی کوشش کیتی جسنوں بغاوت نال تعبیر کردے ہوئے سختی نال کچل دتا گیا اسنوں ترکستان دی بسماچی تحریک دے ناں نال یاد کیتا جاندا اے ۔ اپریل 1918ء نوں تاشقند نوں ترکستان خودمختار سوویت اشتراکی جمہوریہ دا دارالحکومت بنا دتا گیا۔ اس چر چ مسلماناں نے بسماچی تحریک دی صورت چ علم جہاد بلند کیتے رکھیا لیکن روسی سلطنت نے اس ابھردے ہوئے خطرے دا وی خاتمہ کر دتا۔ بالآخر 1930 چ تاشقند نوں سمرقند دی جگہ ازبک سوشلسٹ سوویت جمہوریہ دا دارالحکومت بنا دتا گیا۔
1920 تے 1930 دے دہاکے چ شہر چ صنعتاں دا جال بچھا دتا گیا خصوصاً دوسری جنگ عظیم دے درمیان نازی جرمنوں دے حملے دے پیش نظر لہندے روس توں وڈی گنتی چ صنعتاں ایتھے منتقل کیتیاں گئیں۔ اک خاص منصوبے دے تحت ایتھے دے مسلماناں دی آبادی دے تناسب نوں گھٹ کرن لئی وڈی گنتی چ روسی آبادی ایتھے منتقل کیتی گئی خصوصاً جنگ توں متاثرہ علاقےآں دے سارےپناہ گزیناں نوں مسلم اکثریتی علاقےآں چ منتقل کر دتا گیا تانجے آبادی چ "توازن" قائم کیتا جا سکے۔ بالآخر ہدف حاصل کر لتا گیا کہ تاشقند دی ادھی آبادی روسی باشندےآں اتے مشتمل ہو جائے۔
26 اپریل 1966 نوں آن والے اک شدید زلزلے چ تاشقند نوں زبردست نقصان پہنچیا۔ اس زلزلے دی شدت ریکٹر اسکیل اتے 7.5 سی۔ اس زلزلے دے نتیجے چ 3 لاکھ افراد بے گھر ہوئے۔
1991 چ سوویت یونین دے زوال دے وقت تاشقند ملک دا چوتھا وڈا شہر تے سائنس تے انجینئرنگ دے شعبےآں چ تعلیم دا مرکز سی۔ سوویت یونین توں آزادی دے بعد تاشقند نویں ریاست ازبکستان دا راجگڑھ قرار پایا۔ شہر چ اج وی روسی آبادی وڈی گنتی چ موجود اے۔ شہر اپنی سرسبز شاہراہاں، فوارےآں تے دلفریب باغاں دے باعث مشہور اے۔ تاشقند کئی وار دہشت گرد حملےآں دا نشانہ بھی بن چکا اے جس دا الزام حکومت مبینہ اسلامی انتہا پسنداں اتے عائد کردی اے۔
1991 چ آزادی دے بعد شہر چ اقتصادی، ثقافتی تے تعمیراتی اعتبار نال کافی تبدیلیاں واقع ہوئیاں نیں۔ جس جگہ لینن دا سبتوں وڈا مجسمہ کھڑا سی اج اس دی جگہ اک کرۂ زمین نصب کر دتا گیا اے۔ سوویت دور دیاں عمارتاں دی جگہ ہن جدید عمارتاں لے رہیاں نیں جس دی اک مثال تاشقند دا مرکزی تجارتی علاقہ اے جتھے 22 منزلہ این بی یو بینک، انٹرکانٹی نینٹل ہوٹل، انٹرنیشنل بزنس سینٹر تے پلازہ بلڈنگ دی صورت چ فلک بوس عمارتاں کھڑیاں نیں۔
سوویت دور دیاں پابندیاں دے بعد ایتھے دے مسلماناں نوں اپنی مذہبی رسماں دی ادائیگی تے اپنی عبادت گاہاں دی دیکھ بھال دی کھلی اجازت ملی۔ 2007 چ تاشقند نوں اسلامی دنیا دا ثقافتی دارالحکومت قرار دتا گیا ۔۔۔۔