راجگڑھ
راجگڑھ ، راجدھانی جاں دارالحکومت (انگریزی: Capital City) ایس طرحاں دا نگر جاں تھاں ہندا اے جتھے کسے دیس جاں چھوٹیاں علاقائی اکائیاں دا نظام چلایا جاندا ہووے تے اوتھے سرکاری ادارے تے دفاتر موجود ہوݨ۔
راجگڑھ (انگریزی: Capital City) ایسا شہر یا علاقہ جتھوں کسی ملک دا نظام چلایا جاندا اے یا جتھے قومی و سرکاری ادارے تے دفاتر موجود ہاں راجگڑھ کہلاندا اے ۔
نام
[سودھو]راجگڑھ لفظ دا مطلب ہندا اے "سرکار دا گھر"، "حکومتی جگہ" "شہر اقتدار" یا "سرکار دا شہر"۔
راجگڑھ لفظ دا مطلب ہُندا اے "حکومت دا گھر"، "حکومتی جگہ" "شہر اقتدار" یا "سربراہ شہر"۔ موجودہ وقت وچ تاں راجگڑھ دا لفظ استعمال ہُندا اے جدوں کہ جدوں خلافت ہُندی تهی تاں اس وقت دار الخلافہ یا دارالخلافت کہیا جاندا تها۔
مشترکہ راجگڑھ
[سودھو]دو ریاستاں دا نظم نسق کدی کدائيں اک ہی راجگڑھ دے ذمہ ٹہردا اے۔ ہندوستان وچ دو راجگڑھ ایداں دے نيں جتھوں دو ریاستاں دے انتظامی امور انجام دتے جاندے نيں۔ اک راجگڑھ دا ناں چنڈی گڑھ اے جو شمالی ہندوستانی دی دو ریاستاں پنجاب تے ہریانہ دا مشترکہ راجگڑھ اے۔ دوسرے مشترکہ راجگڑھ دا ناں حیدرآباد اے جو جنوبی ہندوستان دیاں ریاستاں آندھرا پردیش تے تلنگانہ دے انتظامی امور انجام دیندا اے ۔
قسماں
[سودھو]خاص طور اُتے راجگڑھ توں مراد ملکی یا قومی راجگڑھ مراد لیا جاندا اے۔ لیکن عام طور اُتے اس دے علاوہ وی راجگڑھ ہوسکدے نيں جداں ضلعی راجگڑھ، تحصیلی دار الحکومت تے ہور قسماں وی ہوسکدیاں نيں۔
راجگڑھاں دیاں وکھووکھ قسماں
[سودھو]ملکی یا قومی راجگڑھ توں علاوہ ہورطرحاں دے راجگڑھ وی ہوسکدے نیں، جیس طرحاں صوبائی راجگڑھ، ضلعی راجگڑھ تے تحصیلی راجگڑھ ۔
سانجھا راجگڑھ
[سودھو]کدھرے کدھرے دو ریاستاں دا نظام اک ای راجگڑھ توں وی چلایا جاندا اے جیس طرحاں چڑھدے پنجاب تے ہریانہ دا سانجھا راجگڑھ چندی گڑھ شہر اے تے آندھرا پردیش تے تلنگانہ دا راجگڑھ حیدرآباد اے۔
مختلف دیساں دے راجگڑھ
[سودھو]- پاکستان:اسلام آباد
- بھارت: نویں دہلی
- چین:بیجنگ
- ترکی: انقرا
- امریکا:واشنگٹن
- ایران:تہران
- سعودی عرب: ریاض
- متحدہ عرب امارات: ابوظہبی
- کینیڈا: اوٹاوا
- نیپال: کٹھمنڈو
- مصر: قاہرہ
- سوڈان:خرطوم
- سپین: میڈرڈ
- برطانیا: لندن
- روس: ماسکو
منصوبہ بند راجگڑھ
[سودھو]اکثر راجگڑھ اوتھے دے قدیم تاریخی شہر ہُندے نيں اُتے مندرجہ ذیل ایداں دے دار الحکومتاں دی لسٹ توں جنہاں نوں اک منصوبہ بندی دے تحت بنایا گیا۔
- ابوجا، نائجیریا (1991)
- امراوندی (ریاستی راجگڑھ)، آندھرا پردیش، بھارت (2016)
- اراکاخو، سرژیپی، برازیل (1855)
- انقرہ، ترکی (1923)
- آسٹن، ٹیکساس، ٹیکساس، ریاستہائے متحدہ امریکا (1839)
- بلموپان، بیلیز (1970)
- بیلو ہوریزونٹے، میناس گیرائس، برازیل (1897)
- براسیلیا، برازیل (1960)
- بھونیشور، اوڈیشا، بھارت (1948)
- بیروئن، آچے، انڈونیشیا (1948)
- کینبرا، آسٹریلیا (1927)
- چندی گڑھ، پنجاب تے ہریانہ، بھارت (1966)
- قسطنطنیہ، رومی سلطنت (324-330)
- فرینک فورٹ، کینٹکی، ریاستہائے متحدہ امریکا (1792)
- گبرون، بوٹسوانا (1964)
- گاندھی نگر، گجرات، بھارت (1960)
- گویانیا، گوئیاس، برازیل (1933)
- حبیب گنج، مدھیہ پردیش، بھارت (2013)
- انڈیاناپولس، انڈیانا، ریاستہائے متحدہ امریکا (1825)
- اسلام آباد، پاکستان (1960)
- جیفرسن سٹی، مسوری، ریاستہائے متحدہ امریکا (1821)
- لا پلاندا، صوبہ بیونس آئرس، ارجنٹائن (1882)
- نیا رائے پور یا اتل نگر، چھتِیہہ گڑھ، بھارت (2003)
- نیپیداو، برما (2005–2006)
- نويں دہلی، برطانوی ہند دے صوبے تے علاقے (1911)
- نور سلطان، قازقستان (1997)
- اوکلاہوما شہر، اوکلاہوما، ریاستہائے متحدہ امریکا (1889)
- اوٹاوا، انٹاریو، کینیڈا (1857)
- پالماس، توکانتینس، برازیل (1989)
- حصہ Penajam North Paser تے Kutai Kartanegara، مشرقی کالیمانتان، انڈونیشیا (2019)
- کویزون سٹی، فلپائن (1948–76)
- رالی، شمالی کیرولینا، ریاستہائے متحدہ امریکا (1792)
- والیٹا، مالٹا (1571)
- واشنگٹن ڈی سی، ریاستہائے متحدہ امریکا (1800)
تفصیل
[سودھو]سیاسی اعتبار توں راجگڑھ، حکومت توں متعلقہ مخصوص شہر یا قصبہ ہُندا اے، دوسرے لفظاں وچ راجگڑھ اوہ شہر ہُندا اے جتھے حکومتی دفاتر، مجلس گاہاں وغیرہ ہُندیاں نيں۔ تاریخی اعتبار توں دیکھیا جائے تاں اوہ شہر جو کسی علاقہ وچ معاشی مرکز دی اہمیت رکھدے سن اوہی وقت گزرنے دے نال نال زیادہ اہمیت اختیار کردے گئے تے اوہی راجگڑھ قرار پائے مثلاً لندن یا ماسکو۔
راجگڑھ قدرتی طور اُتے ایداں دے لوکاں نوں اپنی طرف کھینچدے نيں جو سیاسی شعور رکھدے نيں یا انتظامی قابلیت رکھدے نيں مثلاً وکیل، صحافی، سماجی محققاں وغیرہ۔ راجگڑھ کسی ملک دے معاشی، ثقافتی و سماجی مرکز دے طرح ہُندا اے۔ لیکن دیکھنے وچ آیا اے کہ حکومتاں نوں راجگڑھ جداں وڈے شہر دے پھیلاؤ نوں روکنے دے لئی انتظامات وی کرنے پڑدے نيں تے راجگڑھ تبدیل وی کرنے پڑدے نيں۔ جس دی مثال برازیل دی اے جہاں ریو ڈی جینیرو وچ زیادہ بھیڑ بھاڑ ہونے دی وجہ توں براسیلیا نوں راجگڑھ بنایا گیا۔ ایداں دے ہی اعلانات جنوبی کوریا دی حکومت وی کرچکی اے جو سیول نوں زیادہ رش والی جگہ قرار دے کے یونگی گونگجو نوں راجگڑھ بنانا چاہندی اے۔
ایسی وی مثالاں موجود نيں جتھے کسی ملک دے اک توں زیادہ راجگڑھ نيں یا کوئی مخصوص راجگڑھ نئيں اے۔ جس دیاں مثالاں درج ذیل نيں۔
- بولیویا: سوکرے حالے تک قانونی راجگڑھ اے لیکن زیادہ تر حکومتی معاملات نوں لاپاز منتقل کيتا جاچکيا اے۔
- چلی: راجگڑھ سانتیاگو اے لیکن قومی اسمبلی والپاریزو وچ اے۔
- آئیوری کوسٹ: 1983ء وچ یاموسوکرو نوں راجگڑھ قرار دتا گیا، لیکن زیادہ تر حکومتی دفاتر تے سفارتخانے عابد جان وچ ہی نيں۔
- اسرائیل: یروشلم نوں قانونی راجگڑھ قرار دتا گیا اے جتھے عدالت عظمی تے دوسرے حکومتی دفاتر نيں لیکن فلسطین دے نال تنازع دی وجہ توں عالمی برادری اسنوں راجگڑھ تسلیم نئيں کردی تے انہاں دے سفارت خانے تل ابیب وچ نيں۔ اسرائیل وچ امریکی سفارتخانہ وی تل ابیب وچ اے۔
- ناؤرو: صرف 21 مربع کلو میٹر رقبہ اُتے مشتمل ملک اے جس دا کوئی راجگڑھ نئيں اے۔
- نیدرلینڈز: قانونی راجگڑھ دا درجہ ایمسٹرڈیم نوں حاصل اے لیکن حکومتی دفاتر، اسمبلی، عدالت عظمی وغیرہ دی ہیگ وچ نيں۔
- جنوبی افریقا۔ انتظامی راجگڑھ پریٹوریا اے، قانون سازی دے لئی راجگڑھ دا درجہ کیپ ٹاؤن دا اے تے عدالدی راجگڑھ بلوم فاؤنٹین اے۔
ہور پڑھو
[سودھو]- دارالحکومتاں دی لسٹ
- ملکاں تے انہاں دے راجگڑھ
- باقاعدہ تعمیر شدہ راجگڑھ
- وہ ملکاں جنہاں دا عظیم ترین شہر راجگڑھ نئيں
 |
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: راجگڑھ |