عبد الرحمن حئی
| عبد الرحمن حئی | |
|---|---|
 عبد الرحمن حئی، 1951
| |
| جم | 17 دسمبر 1919
|
| وفات | 18 ستمبر 2008 (89 سال)
|
| قومیت | پاکستان |
| عملی زندگی | |
| مادر علمی | Sir J. J. College of Architecture جامعہ ایذنبرگ |
| پیشہ | معمار |
ترمیم  | |
عبد الرحمن حئی (17 دسمبر 1919ء توں 18 ستمبر 2008ء) المعروف اے آر حئی اک پاکستانی ماہر تعمیرات تے پاکستان وچ ادارہ جاندی ماہرین تعمیرات دے رہبر سن ۔
مڈھلا جیون تے تربیت
[سودھو]1947ء وچ قیام پاکستان توں پہلے بمبئی دے سر جے جے کالج برائے تعمیرات توں ڈگری حاصل کرنے دے بعد، اے آر حئی نے فرانسیسی سمندری بحری جہاز ایس ایس شیل ڈی فرانس دے ذریعے بمبئی توں برطانیہ دا سفر اختیار کيتا۔ ایہ سفر اس دور وچ تن ہفتےآں وچ مکمل ہُندا سی۔ بعد وچ اوہ ست سال برطانیہ وچ ماہر تعمیرات دی تربیت حاصل کردے رہے۔ انہاں نے 1951ء وچ ایڈن برگ یونیورسٹی توں فن تعمیر وچ مہارت دی سند حاصل کيتی تے ریبا دے ارکان بن گئے۔ انہاں نے ابتدائی تعلیم ریاست حیدرآباد وچ اپنے خاندان دے عارضی قیام دے دوران حاصل کيتی۔
دوسری جنگ عظیم دے بعد اوہ یورپ پہنچے تے یورپ دی تعمیر نو دا براہ راست مشاہدہ کيتا۔ اس تجربہ نے انہاں دی تعمیرات تے فلسفہ نوں متاثر کيتا تے جدوں اوہ وطن لوٹے تاں انہاں نے دیسی ذرائع دے استعمال توں زیادہ توں زیادہ آسائش دی دستیابی وچ مہارت حاصل کيتی۔ انہاں نے قدرتی ترویح، کھڑکیوں دی منصوبہ جاندی تنصیب، برآمدے تے چھجے تے کچھ نقشیاں وچ ہويا دی سمت نوں وی موسم دی شدتاں توں قدرتی حفاظت دے لئی استعمال کيتا۔ انہاں دناں اوہ نوزائدہ مملکت وچ چند سند یافتہ ماہرین تعمیرات وچوں اک سن ۔ 1952ء وچ برطانیہ توں واپسی دے بعد انہاں نے قدسیہ نوں اپنا شریک حیات بنایا۔ انہاں دے ہاں تن اولاداں لئیق، فاطمہ زوجہ سید ولی اللہ حسینی تے عائشہ زوجہ قاضی زوالقدر صدیقی ہوئیاں۔
اے آر حئی 1960ء وچ لندن دے اسکول برائے تعمیرات از تنظیم تعمیرات توں استوائی تعمیرات وچ مہارت دے حصول دے لئی برطانیہ پرت گئے۔
پیشہ ورانہ زندگی
[سودھو]1947ء وچ پاکستان دی آزادی دے وقت اے آر حئی برطانیہ وچ سن ۔ اپنی واپسی اُتے اوہ مشرقی پاکستان سدھار گئے جتھے انہاں دی تعلیم تے انہاں دے پس منظر نے انہاں نوں ملک دے تعمیراتی منظر اُتے اپنے ہنر نوں استعمال کردے ہوئے بہت شروعات ہی وچ اثر انداز ہونے دا موقع فراہم کیہ۔ انہاں نوں پاکستان وچ بابائے ادارہ جاندی تعمیرات منیا جاندا اے۔
مشرقی پاکستان وچ انہاں دی پہلی وڈی تفویض نويں ملک دے بنیادی ڈھانچہ دی نقشہ سازی تے تعمیر سی۔ اس طرح 1950ء وچ اپنی پیشہ ورانہ زندگی دی شروعات ہی وچ اے۔ ار۔ حئی ساحلی شہر چٹاگانگ دے اعلیٰ شہری منصوبہ ساز بن گئے۔ اس عہدہ اُتے اوہ چٹاگانگ بستی تے کاکس بازار دی تعمیر تے مرکزی منصوبہ اُتے کم کرنے دے ذمہ دار سن ۔ انہاں نے ڈھاکہ وچ وی تعمیراتی منصوبہ ساز دے طور اُتے کم کيتا۔
1958ء وچ اوہ مغربی پاکستان چلے گئے تے 1959ء وچ مغربی پاکستان دی حکومت وچ بطور مرکزی ماہر تعمیرات شمولیت اختیار کيتی۔ اوہ مغربی پاکستان دے تمام شہراں تے قصبےآں بشمول کراچی، لاہور، راولپنڈی، پشاور،کوئٹہ، ملتان، جہلم، بہاولپور، سیالکوٹ،گجرات، مردان، فیصل آباد، ساہیوال، حیدر آباد، میانوالی تے کالاباغ وچ تعمیر ہونے والی سرکاری عمارتاں دی نقشہ سازی دے ذمہ دار سن ۔ صدر ایوب خان دے استعفی دے بعد مغربی پاکستان دے چار صوبےآں وچ تقسیم ہونے تک اوہ اس عہدے اُتے کم کردے رہے۔ بعد وچ انہاں نوں چاراں صوبےآں وچوں سب توں وڈے صوبہ پنجاب دی حکومت دا مرکزی ماہر تعمیرات بننے دی پیشکش کیتی گئی۔
1967ء توں 1971ء تک انہاں نے جی ایچ کیو دے مرکزی ماہر تعمیرات دے طور اُتے کم کيتا۔ اس دوران انہاں نے فوجی عملے دے لئی جی ایچ کیو دی تمام عمارتاں تے متعلقہ علاقہ جات دی نقشہ سازی کیتی۔ 1981ء وچ سرکاری نوکری توں سبکدوشی تک اوہ لاہور وچ ايسے عہدہ اُتے رہے۔ 80 دی دہائی دے دوران انہاں دے بنائے ہوئے بوہت سارے نقشہ جات انہاں دی سبکدوشی دے بعد تعمیر کیتے گئے۔
پاکستان تے پنجاب دے مرکزی ماہر تعمیرات دے طور اُتے انہاں دے نقشہ جات وچ کالج، اسکول، درالفنون، ہسپتال، رہائشی منصوبہ جات تے قصبہ جات شامل نيں۔ اس عرصہ دے دوران انہاں نے اپنے دور دے کِسے وی پاکستانی ماہر تعمیرات توں زیادہ عمارتاں دی نقشہ سازی کیتی۔ انہاں دے منصوبہ جات وچ بہاولپور کالج برائے طب (حالیہ قائداعظم کالج برائے طب) بہاولپور زیادہ شہرت دا حامل اے۔ انہاں دے منصوبہ جات وچ بوہت سارے تحصیل دے سرکاری ہسپتالاں دی عمارتاں شامل نيں۔
1981ء وچ اپنی سبکدوشی اُتے انہاں نے کچھ سال امریکا وچ رہائش تے سفر وچ گزارے۔ 1995ء توں اوہ اسلام آباد وچ اپنے بنائے ہوئے نقشہ اُتے تیار کردہ گھر وچ سبکدوشی دی زندگی گزاردے رہے۔ اے آر حئی نے اسلام آباد وچ 18 ستمبر 2008ء نوں وفات پائی۔
منتخب کردہ منصوبہ جات
[سودھو]- قائد اعظم کالج برائے طب، بہاولپور(Quaid-e-Azam Medical College, Bahawalpur)
- خیبر میڈیکل کالج پشاور (Khyber Medical College, Peshawar)
- میو ہسپتال دیاں عمارتاں (Buildings at Mayo Hospital, Lahore (1960–80)
- نشتر کالج برائے طب ملتان دی عمارتاں (Buildings at Nishtar Medical College, Multan (1960–80)
- سماعت گاہ، لاہور کالج برائے خواتین یونیورسٹی ( auditorium, Lahore College for Women University
- مسجد، رہائش جریدی افسران، لاہور (Mosque, Gazetted Officers Residences (GOR) I, Lahore)
- اپوا کالج برائے سوانیاں وچ اضافی تعمیرات (Additions to APWA College for Women)
- رہائش وزراء، لاہور (Minister's Residences, Lahore)
- آشیانہ جات برائے افسران، رہائش جریدی افسران سوم، شادمان لاہور (Officers Housing, GOR III Shadman, Lahore)
