غرر الحکم و درر الکلم
| لیکھ بسلسلہ |
| علی بن ابی طالب |
|---|
 |
|
متعلقہ لیکھ |
غُرَرُ الحِکَم و دُرَرُ الکَلِم علی بن ابی طالب دے کلمات و اِقتباست دا مجموعہ اے جسنوں پنجويں صدی ہجری دے مشہور شیعہ عالم قاضی ناصح الدین ابوالفتح آمدی (متوفی 510ھ مطابق 1116ء)نے جمع کیتا سی ۔ ایہ کتاب مشہور شیعی کتبِ حدیث وچ شامل اے جس وچ مؤلف نے اقوال و اقتباست نوں حروف تہجی دی ترتیب توں جمع کیتا اے۔ اِس کتاب دے متعدد تراجم، خلاصہ جات تے موضوعی فہارس منظر عام اُتے آچکيتیاں ناں۔اِس کتاب وچ جمع کردہ اقوال دی تعداد 10760 اے۔
تریخ[سودھو]
اِس کتاب دے مؤلف قاضی ناصح الدین ابو لفتح عبدالواحد بن محمد بن عبدالواحد تمیمی الآمدی (متوفی 510ھ مطابق 1116ء) نيں۔[۱] علامہ آمدی قاضی سن تے شہر آمد وچ منصبِ قضاوت اُتے فائز سن ۔[۲] آپ دے متعلق زیادہ حقائق یا معلومات فراہم نئيں ہوسکن، البتہ اِنہاں دی اک ہور تصنیف بناں ’’جواہر الکلام فی الحکم والاحکام من قصہ سید الانام‘‘ توں ملدی اے۔[۳]
مقصد تالیف[سودھو]
- ’’ماں اپنی تمام تر مصروفیات، اہل کمال دے صف وچ شامل نہ ہونے وچ اپنی کوتاہیاں، صدرِ اسلام دے علما نے جنہاں چیزاں دا اسيں توں مطالبہ کیتا سی تے اِس راہ وچ قدم رکھیا سی، نوں دریافت کرنے تے اُنہاں دے نال علم دے سمندر وچ ہتھ پیر مارنے وچ اپنی عجز تے ناتوانی تے اُنہاں دے مقابلے وچ اپنی کم مایگی دا اعتراف کرنے دے باوجود عزم بالجزم کیتا ہاں کہ جتھے تک میری کوتاہ فکری پہنچ سکے، حضرت علی ابن ابی طالب دے گہربار کلمات نوں جمع کراں گا۔‘‘[۴]
متن[سودھو]
یہ کتاب حضرت علی رضی اللہ عنہ دے کلمات و اقتباست اُتے مشتمل اے جسنوں مؤلف علامہ آمدی نے نہج البلاغہ، مائۃ کلمۃ الجاحظ، تحف العقول تے دستور معالم الحکم ورگی کتاباں توں جمع کیتا اے ۔مؤلف نے اِس کتاب نوں ہر قول دے ابتدائی حرف دے مطابق حروف تہجی دے اعتبار توں 91 ابواب وچ مرتب کیتا اے تے کِسے خاص موضوع دے متعلق موجود قول نوں با آسانی تلاش کرنے دی خاطر اِس کتاب نوں بعد وچ موضوع دے لحاظ توں وی منتشر کیتا اے۔ غرر الحکم دے فرامین موضوع دے اعتبار توں عام نيں ، جنہاں وچ اعتقادتی، اِخلاقی، عبادت توں متعلق، اجتماعی تے سیاسی موضوعات وی شامل نيں۔ اقوال و اِقتباست نوں بغیر سند دے ہی ذِکر کیتا گیا اے تے علامہ آمدی نے کتاب دے مقدمہ وچ اسناد نوں حذف کرنے دی عِلَّت دی طرف اِشارہ وی کیتا اے۔
شرح[سودھو]
غرر الحکم اُتے لکھی گئی واحد شرح آقا جمال خوانساری دی اے جو اُنہاں نے شاہ سلطان حسین صفوی دی درخواست اُتے لکھی سی۔ ایہ شرح اقوال و اقتباست دے لغوی معنی تے مفاہیم دی توضیح دے علاوہ علم الکلام، حدیث، اخلاق، تفسیر، فقہ تے فلسفہ دے مختلف مسائل دے لئی مفید سمجھی جاندی اے۔ اِس شرح نوں اِنتشارات دانش گاہِ تہران نے سید جلال الدین محدث اُرمَوِی دے مقدمہ، تصحیح تے تعلیق دے نال شائع کیتا اے۔
حوالے[سودھو]
- ↑ آقا بزرگ تہرانی: الذریعہ الی لکھتاں الشیعہ، جلد 16، صفحہ 38۔ مطبوعہ قم، 1408ھ
- ↑ سید حسن امین: مستدرکات اعیان الشیعہ، جلد 6، صفحہ 326۔ مطبوعہ بیروت، 1408ھ
- ↑ میرزا عبد اللہ آفندی: ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، جلد 3، صفحہ284۔ مطبوعہ قم، 1401ھ
- ↑ علامہ آمدی: غرر الحکم و درر الکلم، ترجمہ اُردو، صفحہ 28/29۔ مطبوعہ کراچی، 1408ھ