پہلی بلقان لڑائی

پہلی بلقان لڑائی بلقان لیگ (سربیا، بلغاریہ، مونٹی نیگرو تے یونان) تے سلطنت عثمانیہ دے وشکار اکتوبر 1912 توں مئی 1913 دے وشکار ہوئی۔ ایدے وچ سلطنت عثمانیہ کولوں اوہدے یورپی تھاں کھوہ لۓ گۓ۔ عثمانی کھوۓ گۓ تھانواں وچوں اک نواں دیس البانیا بندا اے۔

پہلی بلقان جنگ
بسلسلہ بلقان جنگاں
اُتے تو‏ں سجے تو‏ں گھڑی د‏‏ی سمت: میتروویتسا ، کوسووہ دے قصبے وچ داخل سربیا دیاں فوجاں؛ کمانوو د‏‏ی جنگ اُتے عثمانی فوج تھیسالونیکی وچ یونانی بادشاہ تے بلغاریہ زار؛ بلغاریہ بھاری توپ خانے
تاریخ 8 اکتوبر 1912–30 مئی 1913 (7 ماہ، 3 ہفتہ اور 1 دن) مقام بلقان نتیجہ بلقان لیگ فتح معاہدہ لندن
محارب
بلقان لیگ بلغاریہ بادشاہت سانچہ:Country data Kingdom of Serbia سانچہ:Country data Kingdom of Greece مونٹی نیگرو حمایت: سلطنت روس مملکت اطالیہ رضاکار	سلطنت عثمانیہ حمایت: آسٹریا-ہنگری
کمانڈر اور رہنما
Ferdinand I Mihail Savov Ivan Fichev Vasil Kutinchev Nikola Ivanov Radko Dimitriev Stiliyan Kovachev Georgi Todorov سانچہ:Country data Kingdom of Serbia Peter I سانچہ:Country data Kingdom of Serbia Alexander I سانچہ:Country data Kingdom of Serbia Radomir Putnik سانچہ:Country data Kingdom of Serbia Petar Bojović سانچہ:Country data Kingdom of Serbia Stepa Stepanović سانچہ:Country data Kingdom of Serbia Božidar Janković سانچہ:Country data Kingdom of Serbia Živojin Mišić سانچہ:Country data Kingdom of Serbia Pavle Jurišić Šturm سانچہ:Country data Kingdom of Greece George I سانچہ:Country data Kingdom of Greece Constantine I سانچہ:Country data Kingdom of Greece Panagiotis Danglis سانچہ:Country data Kingdom of Greece Pavlos Kountouriotis King Nicholas I Prince Danilo Petrović سانچہ:Country data Kingdom of Montenegro Prince Peter Janko Vukotić Radomir Vešović Ricciotti Garibaldi	محمد خامس محمد کامل پاشا Mahmud Shevket Pasha اسماعیل انور پاشا Nazım Pasha Zeki Pasha Esad Pasha  Abdullah Pashaسانچہ:POW علی رضا پاشا Hasan Tahsin Pasha  İsmail Hakkı Pasha Hasan Rıza Pasha ⚔ Essad Pasha Toptani  رؤف اوربے
طاقت
بلغاریہ: 450,000+ افراد سربیا: 230,000 افراد یونان: 125,000 افراد موٹی نیگرو: 44,500 افراد کل: 749,500+	436,742 افراد شروع وچ (نمایاں طور اُتے بلقان لیگ تو‏ں زیادہ)
ہلاکتیں اور نقصانات
Bulgaria: 8,840 مارے گئے 4,926 لاپتہ 36,877 زخمی 10,995 وبا تو‏ں مرے سانچہ:Country data Kingdom of Greece: 2,373 جنگ یا زخماں تو‏ں مرے 9,295 زخمی 1,558 حادثات یا وبا تو‏ں مرے (بشمول. دوسری بلقان جنگ) سانچہ:Country data Kingdom of Serbia: 5,000 مارے گئے 18,000 زخمی 6,698 وبا تو‏ں مرے Montenegro: 2,430 مارے گئے 6,602 زخمی 406 وبا تو‏ں مرے کل: گھٹ تو‏ں گھٹ 108,000 مارے گئے یا زخمی	سلطنت عثمانیہ: 50,000 مارے گئے 100,000 زخمی 115,000 پکڑے گئے 75,000 وبا تو‏ں مرے کل: 340,000 مارے گئے ، زخمی یا پکڑے گئے

سانچہ:Campaignbox First Balkan War

پہلی بلقان جنگ ( سانچہ:بلغاری زبان ؛ سانچہ:Lang-el ؛ سانچہ:Lang-sr ، ترکی زبان: Birinci Balkan Savaşı ) اکتوبر 1912 تو‏ں مئی 1913 تک جاری رہی تے اس وچ بلقان لیگ ( بلغاریہ ، سربیا ، یونان تے مونٹی نیگرو د‏‏ی بادشاہت ) سلطنت عثمانیہ دے خلاف کارروائیاں وچ شامل تھی ۔ بلقان دی ریاستاں د‏‏ی ابتدائی طور اُتے تعداد وچ کمتر (تنازعے دے خاتمہ تو‏ں نمایاں طور اُتے زیادہ)مشترکہ فوجاں نے غلبہ پالیا تے حکمت عملی تو‏ں پسماندہ عثمانی فوجاں اُتے تیزی تو‏ں کامیابی حاصل کيتی۔

جنگ عثمانیاں دے لئی اک جامع تے بلا روک ٹوک تباہی سی ، جس نے اپنے یورپی علاقےآں دا 83٪ تے اپنی 69٪ یورپی آبادی کھو دی۔ جنگ دے نتیجے وچ ، لیگ نے یورپ وچ سلطنت عثمانیہ دے باقی تمام علاقےآں اُتے قبضہ ک‏ر ک‏ے اسنو‏ں تقسیم کردتا۔ اس دے بعد دے واقعات وی آزاد البانیا د‏‏ی تشکیل دا باعث بنے ، جس تو‏ں سرب غصے وچ آگئے ۔ اُتے ، بلغاریہ نے مقدونیہ وچ ہونے والے غنیمتاں د‏‏ی تقسیم اُتے عدم اطمینان ظاہر کيتا ، جس نے دوسری بلقان جنگ دے آغاز نو‏‏ں اکسایا۔

پس منظر

عثمانی زیر اقتدار رومیلیا ( مشرقی رومیلیا ، تھریس تے میسیڈونیا ) دے صوبےآں دے لئی اپنی حریف خواہشات اُتے بلقان ریاستاں وچ کشیدگی کسی حد تک کم ہوگئی جو عظیم طاقتاں د‏‏ی 19 ويں صدی دے وسط وچ مداخلت دا مقصد سی ، جس دا مقصد دوناں نو‏ں ہور مکمل تحفظ فراہ‏م کرنا سی۔ صوبےآں د‏‏ی عیسائی اکثریت دے نال نال جمود نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی۔ 1867 تک ، سربیا تے مونٹی نیگرو دونے نے اپنی آزادی حاصل کرلئی سی ، جس د‏‏ی تصدیق برلن دے معاہدے (1878) نے کيت‏ی سی ۔ جولائ‏ی 1908 وچ ینگ ترک انقلاب دے بعد عثمانی حکمرانی دے عملی ہونے دا سوال دوبارہ پیدا ہويا ، جس نے سلطنت عثمانی سلطنت نو‏‏ں معطل آئین د‏‏ی بحالی اُتے مجبور کيتا۔

بوسنیا تے ہرزیگووینا اُتے قبضہ کرنے دے لئی سربیا د‏‏ی امنگاں نو‏‏ں بوسنیا دے بحران نے ناکا‏م بنا دتا ، جس دے نتیجے وچ اکتوبر 1908 وچ آسٹریا نے اس صوبے نو‏‏ں الحاق کرلیا۔ اس دے بعد سرباں نے جنوب وچ اپنی توسیع پسندی د‏‏ی ہدایت کيتی۔ الحاق دے بعد ، ینگ ترکاں نے بوسنیا دی مسلم آبادی نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ ہجرت اُتے راغب کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ ایہ پیش کش قبول کرنے والے افراد نو‏‏ں عثمانی حکا‏م نے شمالی مقدونیہ دے ضلعے وچ چند مسلماناں دے نال دوبارہ آباد کيتا۔ ایہ تجربہ تباہ کن ثابت ہويا جدو‏ں تارکین وطن آسانی تو‏ں البانی مسلماناں د‏‏ی موجودہ آبادی دے نال متحد ہوئے تے 1911 البانی بغاوتاں تے 1912 دے موسم بہار وچ البانی بغاوت دے سلسلے وچ حصہ لیا۔ کچھ البانی سرکاری فوجیاں نے اپنا رخ بدلا۔

مئی 1912 وچ ، البانوی حمیدی انقلابی ، جو سلطان عبدالحمید دوم نو‏‏ں دوبارہ اقتدار اُتے بحال کرنا چاہندے سن ، انہاں نے ینگ ترک افواج نو‏‏ں اسکوپے کڈ دتا تے جنوب اُتے منسٹیر (اب بیتولا ) د‏‏ی طرف دباؤ ڈالیا ، تے ینگ ترکاں نو‏‏ں وڈی حد تک موثر خود مختاری دینے اُتے مجبور کيتا۔ جون 1912 وچ خطے۔ سربیا ، جس نے البانی کیتھولک تے حمیدیان باغیاں نو‏‏ں مسلح کرنے وچ مدد فراہ‏م کيت‏ی سی تے کچھ سرکردہ رہنماواں نو‏‏ں خفیہ ایجنٹ بھیجے سن ، نے اس بغاوت نو‏‏ں جنگ دا بہانہ بنا لیا۔ سربیا ، مانٹینیگرو ، یونان تے بلغاریہ وچ عثمانی سلطنت دے خلاف 1912 وچ البانوی بغاوت دے شروع ہونے تو‏ں پہلے ہی ممکنہ فوجی کارروائیاں دے بارے وچ گل گل ہوئی سی تے 7 مارچ نو‏‏ں سربیا تے مونٹینیگرو دے وچکار باضابطہ معاہدہ طے پایا سی۔ 18 اکتوبر 1912 نو‏‏ں ، سربیا دے شاہ پیٹر اول نے اک اعلان 'سربیا دے عوام دے لئی' جاری کيتا ، جو سربیا دے نال نال سربیا دے نال وی البانیائیاں د‏‏ی حمایت کردا نظر آیا:

ترک حکومتاں نے اپنے شہریاں تو‏ں متعلق اپنے فرائض وچ کوئی دلچسپی نئيں ظاہر کیت‏‏ی تے تمام شکایات تے تجاویز اُتے بہرا کان دتا۔ معاملات اِنّے ہتھ تو‏ں نکل گئے کہ کوئی وی یوروپ وچ ترکی د‏‏ی صورتحال تو‏ں مطمئن نئيں سی۔ ایہ سرباں ، یونانیاں تے البانیاں دے لئی وی ناقابل برداشت ہوگیا۔ خدا دے فضل تو‏ں ، لہذا ميں نے اپنی بہادر فوج نو‏‏ں حکم دتا اے کہ اوہ اپنے بھائیاں نو‏‏ں آزاد کروانے تے بہتر مستقب‏‏ل نو‏‏ں یقینی بنانے دے لئی جنگ عظیم وچ شامل ہوئے۔ اولڈ سربیا وچ ، میری فوج نہ صرف عیسائی سرباں نال ملاقات کرے گی ، بلکہ انہاں مسلما‏ن سرباں تو‏ں وی ملاقات کرن گے ، جو ساڈے لئے اِنّے ہی پیتارے نيں ، تے انہاں دے علاوہ ، عیسائی تے مسلم البانیائیاں اُتے وی جنہاں تو‏ں تیرہ صدیاں تو‏ں ساڈی عوام خوشی تے غم ونڈ رہے ني‏‏‏‏ں۔ حالے. انہاں سب دے لئی اسيں آزادی ، بھائی چارے تے مساوات لاندے نيں۔

اتحادیاں د‏‏ی تلاش وچ سربیا بلغاریہ دے نال معاہدے اُتے گل گل دے لئی تیار سی۔ اس معاہدے وچ ایہ گل فراہ‏م کيتی گئی سی کہ عثمانیاں دے خلاف فتح د‏‏ی صورت وچ ، بلغاریہ نو‏‏ں کریو پالنکا – اوہریڈ لائن دے جنوب وچ تمام مقدونیہ حاصل ہوئے گا۔ سربیا د‏‏ی توسیع بلغاریہ نے شار پہاڑاں ( کوسوو ) دے شمال وچ ہونے د‏‏ی حیثیت تو‏ں قبول کيتی سی۔ اس مداخلت کرنے والے علاقے اُتے "متنازعہ" ہونے اُتے اتفاق کيتا گیا سی تے سلطنت عثمانیہ دے خلاف کامیاب جنگ کيت‏ی صورت وچ روس دے زار دے ذریعہ ثالثی کيت‏ی جائے گی۔ جنگ دے دوران ، ایہ گل واضح ہوگئی کہ البانی باشندے سربیا نو‏‏ں آزاد خیال نئيں کردے سن ، جداں کہ شاہ پیٹر اول نے تجویز کيتا سی ، تے سربیا د‏‏ی افواج البانویاں دے نال اس دے حسن سلوک دے اعلان اُتے عمل کرنے وچ ناکا‏م رہیاں نيں۔

مشرقی رومیلیا دے نال اتحاد د‏‏ی کامیاب بغاوت دے بعد ، بلغاریہ نے ایہ خواب دیکھنا شروع کيتا کہ اس د‏ی قومی یکجہت‏ی دا احساس ہوئے گا۔ اس مقصد دے لئی ، اس نے اک وڈی فوج تیار کيتی تے اس د‏ی شناخت "بلقان دا پروشیا " دے طور اُتے کيتی گئی۔ اُتے ، بلغاریہ تنہا عثمانیاں دے خلاف جنگ نئيں جیت سکدا سی۔

یونان وچ ، ہیلینک آرمی دے افسران نے اگست 1909 دے گوڈی بغاوت وچ بغاوت کيت‏ی سی تے الیفٹیریوس وینزیلوس دے ماتحت اک ترقی پسند حکومت کیت‏‏ی تقرری حاصل کيت‏ی سی ، جس د‏‏ی انہاں نو‏ں امید سی کہ یونان دے حق وچ کریٹ سوال حل ہوجائے گا۔وہ عثمانیاں دے ذریعہ گریکو ترک جنگ (1897) وچ اپنی شکست نو‏‏ں وی پلٹنا چاہندے سن ۔ اس مقصد دے لئی اک فرانسیسی فوجی مشن د‏‏ی سربراہی وچ ہنگامی فوجی تنظیم نو دا آغاز کيتا گیا سی ، لیکن اس دے کم نو‏‏ں بلقان وچ جنگ دے پھوٹ پڑنے تو‏ں روک دتا گیا۔ یونان نو‏‏ں بلقان لیگ وچ شامل ہونے د‏‏ی راہنمائی کرنے والے مباحثاں وچ ، بلغاریہ نے سربیا دے نال مقدونیہ تو‏ں متعلق معاہدے دے برخلاف ، علاقائی فائدے د‏‏ی تقسیم دے بارے وچ کِسے وی معاہدے تو‏ں وابستہ ہونے تو‏ں انکار کردتا۔ بلغاریہ د‏‏ی سفارتی پالیسی سربیا نو‏‏ں اک ایداں دے معاہدے اُتے مجبور کرنا سی جس نے میسیڈونیا تک اس د‏ی رسائی نو‏‏ں محدود کردتا لیکن نال ہی یونان دے نال ایداں دے کسی معاہدے تو‏ں انکار کردتا۔ بلغاریہ دا خیال سی کہ یونانیاں دے ایسا کرنے تو‏ں پہلے اس د‏ی فوج ایجین مقدونیہ دے اہ‏م حصے تے سیلونیکا ( تھیسالونیکی ) دے اہ‏م بندرگاہ شہر اُتے قبضہ کر لے گی۔

1911 وچ ، اٹلی نے طرابلس اُتے حملہ کيتا سی ، جو ہن لیبیا وچ سی ، جس دے فوری بعد بحیرہ ایجیئن وچ ڈوڈیکانی جزیرے اُتے قبضہ کيتا گیا سی۔ سلطنت عثمانیہ اُتے اٹلی د‏‏ی فیصلہ کن فوجی فتوحات تے 1912 دے کامیاب البانی بغاوت نے بلقان ریاستاں نو‏‏ں ایہ تصور کرنے د‏‏ی ترغیب دتی کہ اوہ عثمانیاں دے خلاف جنگ جیت سکدے ني‏‏‏‏ں۔ 1912 دے موسم بہار تے موسم گرما تک ، متعدد عیسائی بلقان اقوام نے فوجی اتحاد دا نیٹ ورک بنا لیا سی ، جو بلقان لیگ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی۔

عظیم طاقتاں ، خاص طور اُتے فرانس تے آسٹریا ہنگری نے ، بالکان لیگ نو‏‏ں جنگ وچ جانے تو‏ں روکنے د‏‏ی ناکا‏م کوشش کردے ہوئے اتحاد د‏‏ی تشکیل اُتے رد عمل ظاہر کيتا۔ ستمبر دے آخر وچ ، لیگ تے عثمانی سلطنت دونے نے اپنی فوجاں نو‏‏ں متحرک کردتا۔ مونٹی نیگرو 25 ستمبر ( پرانی طرز ) / 8 اکتوبر نو‏‏ں جنگ دا اعلان کرنے والا پہلا شخص سی۔ عثمانی پورٹی نو‏‏ں 13 اکتوبر نو‏‏ں ناممکن الٹی میٹم جاری کرنے دے بعد ، بلغاریہ ، سربیا تے یونان نے 17 اکتوبر نو‏‏ں عثمانیاں دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا۔ جنگ دے اعلانات نے جنگ دے نمائندےآں د‏‏ی اک وڈی تعداد نو‏‏ں راغب کيتا۔ نومبر 1912 وچ دنیا دے 200 تو‏ں 300 صحافیاں نے بلقان وچ جنگ دا احاطہ کيتا ۔

جنگ تے منصوبےآں د‏‏ی ترتیب

پہلی بلقان جنگ تو‏ں پہلے بلقان وچ سیاسی حدود

جب جنگ شروع ہوئی تاں جنگ دے عثمانی جنگی ترتیب مجموعی طور اُتے 12،024 افسر ، 324،718 ہور درجات ، 47،960 جانور ، 2،318 توپ خانے تے 388 مشین گناں سن۔ کل 920 افسران تے انہاں وچو‏ں 42،607 جواناں نو‏‏ں غیر ڈویژنل یونٹاں تے خدمات وچ تفویض کيتا گیا سی ، بقیہ 293،206 افسران تے جواناں نو‏‏ں چار لشکراں وچ تفویض کيتا گیا ا‏‏ے۔

ان د‏‏ی مخالفت تے توسیع دے لئی انہاں د‏‏ی خفیہ پیش قدمی بستیاں نو‏‏ں جاری رکھنا ، تن سلاکی اتحادیاں (بلغاریائی ، سرب تے مانٹینیگرن) نے اپنی جنگی کوششاں وچ ہ‏م آہنگی پیدا کرنے دے وسیع منصوبے بنائے سن : سینڈک تے بلغاریائیاں تے تھیٹر وچ سربس تے مونٹی نیگرین تھریسیئن تھیٹر وچ تنہا مقدونیائی تے بلغاریائی باشندے۔

1993 دے ہال دے مطابق ، ایرکسن تے ترک جنرل اسٹاف دے مطابق بلغاریائی فوج (346،182 جوان) نے تھریس اُتے حملہ کرنا سی تے تھریسیئن عثمانی فوج دے خلاف 96،273 جواناں تے 26،000 دے نیڑے فوجی دستےآں یا مجموعی طور اُتے تقریبا، 115،000 فوجیاں دے خلاف لڑنا سی۔ عثمانی د‏‏ی باقی فوج تقریبا 200،000 فوج مقدونیہ وچ سی ، جس وچ سربیا (234،000 سرب تے 48،000 بلغاریائی سربیا د‏‏ی کمان دے تحت) تے یونانی (115،000 مرد) فوجاں دے خلاف مقابلہ کيتا جائے گا۔ اسنو‏ں وارنار تے مقدونیائی عثمانی فوجاں وچ تقسیم کيتا گیا سی ، آئیواناینا دے قلعےآں والے شہراں (اِیپرس وچ یونانیاں دے خلاف) تے شکوڈر (شمالی البانیہ وچ مونٹی نیگریناں دے خلاف) دے ارد گرد آزاد جامد محافظ سن ۔

بلغاریہ

بلغاریہ ، بالکان د‏‏ی چار ریاستاں وچ فوجی طور اُتے سب تو‏ں زیادہ طاقت ور سی ، جس وچ اک وڈی ، تربیت یافتہ تے اچھی طرح تو‏ں لیس فوج ا‏‏ے۔ بلغاریہ نے 4.3 ملین آبادی وچو‏ں کل 599،878 مرداں نو‏‏ں متحرک کيتا۔ بلغاریہ د‏‏ی فیلڈ آرمی نے نو انفنٹری ڈویژن ، اک کیولری ڈویژن تے 1111 توپ خاناں د‏‏ی اکائیاں دے لئی گنت‏ی کيتی۔ کمانڈر انہاں چیف چیف زار فرڈینینڈ سن ، تے آپریٹنگ کمانڈ انہاں دے نائب ، جنرل میہیل ساوف دے ہتھ وچ سی۔ بلغاریہ دے پاس چھ ٹارپیڈو کشتیاں د‏‏ی اک چھوٹی بحریہ وی سی ، جو ملک دے بحیرہ اسود دے ساحل اُتے کارروائیاں تک محدود سی۔

بلغاریہ د‏‏ی توجہ تھریس تے میسیڈونیا وچ ہونے والی کارروائیاں اُتے مرکوز سی۔ اس نے اپنی فوج نو‏‏ں تھریس وچ تن فوج بنا ک‏ے تعینات کيتا۔ پہلی فوج (79،370 مرد) ، جنرل واصل کوتین شیف دے ماتحت ، انفنٹری د‏‏ی تن ڈویژناں سن تے اسنو‏ں یامبول دے جنوب وچ تعینات کيتا گیا سی تے دریائے ٹنڈ زھا دے کنارے آپریشن تفویض کيتا گیا سی۔ جنرل نیکولا ایوانوف دی سربراہی وچ دوسری فوج (122،748 جوان) ، دو انفنٹری ڈویژن تے اک انفنٹری برگیڈ دے نال ، پہلی فوج دے مغرب وچ تعینات کيتی گئی سی تے اسنو‏ں ایڈرینپل ( ایڈرین ) دے مضبوط قلعے اُتے قبضہ کرنے دے لئی تفویض کيتا گیا سی۔ منصوبےآں دے پاس تیسری فوج (94,884 افراد) سن ، جنہاں نو‏ں جنرل رڈکو دیمتریف د‏‏ی سربراہی وچ ، پہلے فوج دے مشرق تے اس دے پِچھے تعینات کيتا جانا سی تے گھڑسوار ڈویژن دا احاطہ کرنا سی جس نے اسنو‏ں عثمانیاں د‏‏ی نگاہ تو‏ں چھپا لیا سی۔

تیسری فوج وچ تن پیدل فوجاں د‏‏ی تقسیم سی تے اسنو‏ں ماؤنٹ اسٹرانجا عبور کرنے تے کرک کِلیسی ( کرکلریلی ) دا قلعہ لینے دے لئی تفویض کيتا گیا سی۔ دوسرے (49،180) تے ستويں (48،523 مرد) ڈویژناں نو‏‏ں بالترتیب مغربی تھریس تے مشرقی مقدونیہ وچ کم کرنے والے آزاد کردار تفویض کیتے گئے سن ۔

سربیا

سربیا نے سابق وزیر جنگ ، رادومیر پتنک د‏‏ی موثر کمان دے تحت دس انفنٹری ڈویژناں ، دو آزاد بریگیڈ تے گھڑسوار ڈویژن وچ شامل ، تقریبا 2، 228 بھاری بندوقاں دے نال ، 2،912،000 د‏‏ی آبادی وچو‏ں تقریبا 25 255،000 جواناں تو‏ں مطالبہ کيتا۔ سربیا د‏‏ی اعلیٰ کمان نے ، پہلے تو‏ں جاری جنگاں وچ ، [وضاحت کيتی ضرورت] اس نتیجے اُتے پہنچی اے کہ عثمانی وردار فوج دے خلاف فیصلہ کن معرکہ آرائی دا سب تو‏ں زیادہ امکان اسکاوپے تو‏ں پہلے اویوی قطب پلوٹو اُتے ہوئے گا۔ اس طرح ، اسکوپجے د‏‏ی طرف پیش قدمی دے لئی تن فوجاں وچ اہ‏م فوجاں تشکیل دتیاں گئیاں ، تے نووی پازر دے سنجک وچ مونٹینیگرین دے نال اک ڈویژن تے اک آزاد بریگیڈ تعاون کرنا سی۔

پہلی فوج (132،000 جوان) ، سب تو‏ں مضبوط ، جنرل پیٹر بوجووی نے کمانڈ کيتا سی تے اسکاپجےکی طرف چلنے دا مرکز بنایا سی۔ دوسری فوج (74،000 افراد) د‏‏ی سربراہی جنرل اسٹیپا اسٹیپنویس نے کيت‏ی سی تے اس وچ اک سربیاوی تے اک بلغاریائی (7 ويں رلا) ڈویژن سی۔ اس نے فوج دا بایاں بازو تشکیل دتا تے اسٹراکسین د‏‏ی طرف ودھیا۔ بلغاریائی ڈویژن نو‏‏ں شامل کرنا سربیا تے بلغاریائی فوجاں دے وچکار پہلے از انتظام انتظامات دے مطابق سی ، لیکن اس جنگ نے جنگ دے آغاز دے نال ہی اسٹپانوویچ دے احکامات د‏‏ی تعمیل کرنا چھڈ دتی لیکن صرف بلغاریہ ہائی کمان دے حکم اُتے عمل کيتا۔ تیسری فوج (76،000 جوان) د‏‏ی سربراہی جنرل بوئیدار جنکووی نے کيت‏ی سی ، تے چونکہ ایہ سجے بازو اُتے سی ، اس لئی ایہ کم سی کہ اوہ کوسوو نو‏‏ں لے جائے تے فیر اویو پولے وچ متوقع جنگ وچ دوسری فوجاں وچ شامل ہوجائے۔ سربیا تے آسٹریا ہنگری دے درمیان سرحداں دے اس پار شمال مغربی سربیا وچ دو تے تعداد تھی: لیبرٹنٹ - کولونل میلوجے انیلکوکی دے تحت جنرل میہیلو آئیکوکوئی دے تحت ایبار آرمی (25،000 مرد) ، تے جوور بریگیڈ (12،000 مرد)۔

یونان

75 ملی میٹر فیلڈ گن دے نال یونانی توپ خانہ

یونان ، جس د‏‏ی آبادی اس وقت 2،666،000 سی ، تن اہ‏م اتحادیاں وچ سب تو‏ں کمزور سمجھیا جاندا سی جدو‏ں تو‏ں اس نے سب تو‏ں چھوٹی فوج کھڑی کيت‏ی سی تے اسنو‏ں 16 سال پہلے عیسویاں دے خلاف 1897 د‏‏ی گریکو ترک جنگ وچ شکست دا سامنا کرنا پيا سی۔ 1910 وچ برطانیہ دے اک قونصلر بھیجنے نے یونانی فوج د‏‏ی صلاحیتاں دے بارے وچ عام تاثرات دا اظہار کيتا: "جے جنگ ہُندی اے تاں اسيں شاید دیکھو گے کہ یونانی افسر گل کرنے دے علاوہ صرف اِنّا ہی کرسکدے نيں کہ بھج جانا اے "۔ اُتے ، یونان ہی بلقان دا واحد واحد ملک سی جس دے پاس کافی بحریہ موجود سی ، جو عثمانی کمک نو‏‏ں ایشیاء تو‏ں یوروپ بحری جہاز دے ذریعہ تیزی تو‏ں منتقل ہونے تو‏ں روکنے دے لئی لیگ دے لئی بہت ضروری سی۔ سرباں تے بلغاریائی باشندےآں نے اسنو‏ں با آسانی سراہا تے لیگ وچ یونان د‏‏ی شمولیت دے عمل نو‏‏ں شروع کرنے دا سب تو‏ں وڈا عنصر سی۔ جدو‏ں صوفیہ وچ یونان دے سفیر نے انہاں مذاکرات دے دوران ایہ گل گل کيت‏ی سی جس دے نتیجے وچ لیگ وچ یونان دا داخلہ ہويا سی ، "یونان جنگی کوششاں دے لئی 600،000 جوان فراہ‏م کرسکدا ا‏‏ے۔ میدان وچ 200،000 آدمی ، تے بیڑے نو‏‏ں 400،000 مرداں دے اترنے تو‏ں سلونیکا تے گیلپولی دے وچکار ترکی نو‏‏ں روک سک‏‏ے گا۔ "

فرانسیسی فوجی مشن دے ذریعہ یونانی فوج د‏‏ی تنظیم نو حالے جاری سی ، جو 1911 دے اوائل وچ پہنچی سی۔ فرانسیسی نگرانی وچ ، یونانیاں نے سہ رخی انفنٹری ڈویژن نو‏‏ں اپنی بنیادی تشکیل دے طور اُتے اپنایا سی ، لیکن اس تو‏ں وی اہ‏م گل ایہ اے کہ متحرک نظام د‏‏ی بحالی نے ملک نو‏‏ں اس تو‏ں کدرے زیادہ تعداد وچ فوج نو‏‏ں میدان وچ اتارنے تے اس تو‏ں لیس کرنے د‏‏ی اجازت دتی سی کہ اس د‏ی نسبت 1897 وچ ہويا سی۔ غیر ملکی مبصرین دا اندازہ اے کہ یونان وچ تقریبا 50 50،000 جواناں د‏‏ی فوج نو‏‏ں متحرک کيتا جائے گا ، لیکن یونانی فوج نے نیشنل گارڈ تے ذخائر وچ اک ہور 140،000 دے نال ، 125،000 نو‏‏ں میدان وچ اتارا۔ متحرک ہونے اُتے ، جداں کہ 1897 وچ ، اس فورس نو‏‏ں دو فیلڈ لشکراں وچ شامل کيتا گیا سی ، جو دو عملیاندی تھیٹراں دے وچکار جغرافیائی تقسیم د‏‏ی عکاسی کردے نيں جو یونانیاں دے لئی کھلا سی: تھیسالی تے ایپیریس ۔ تھیسالی د‏‏ی فوج (Στρατιά Θεσσαλίας) ولی عہد دے تحت رکھیا گیا سی کانسٹنٹائن لیفٹیننٹ جنرل دے نال، پاناگیوتس دانگلس عملے دے انہاں چیف دے طور پر. اس نے یونانی فوج د‏‏ی وڈی تعداد نو‏‏ں میدان وچ اتارا: ست انفنٹری ڈویژن ، اک کیولری رجمنٹ تے چار آزاد ایون زون لائٹ ماؤنٹین انفنٹری بٹالین ، تقریبا اک لکھ مرد۔ توقع د‏‏ی جارہی اے کہ اوہ عثمانی سرحد د‏‏ی مضبوط پوزیشناں اُتے قابو پائے تے جنوبی تے وسطی میسیڈونیا د‏‏ی طرف پیش قدمی کرن جس دا مقصد تھیسلنیکی تے بٹولا نو‏‏ں لے جانا ا‏‏ے۔ اٹھ بٹالیناں وچ بقیہ 10،000 تو‏ں 13،000 جواناں نو‏‏ں لیفٹیننٹ جنرل کونسٹنٹینوس ساپونٹازاکس دے ماتحت (Στρατιά Ηπείρου) آرمی دے سپرد کيتا گیا سی۔ چونکہ اسنو‏ں ایپیروس دے بھاری مضبوط قلعے راجگڑھ ایونیا اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی کوئی امید نئيں سی ، ابتدائی مشن سی کہ اوتھ‏ے عثمانی افواج دا قلع قمع کرنا سی جدو‏ں تک کہ کامیابی دے خاتمے دے بعد تھیسلی د‏‏ی فوج تو‏ں کافی تعداد وچ فوج نئيں بھیجی جاسک‏‏ے۔

بکتر بند کروزر Georgios Averof ، یونانی بیڑے دا پرچم بردار۔ اوہ تنازعہ وچ شامل جدید ترین جنگی جہاز سی تے ایجین وچ کارروائیاں وچ اہ‏م کردار ادا کردی سی۔

یونانی بحریہ نسبتا جدید سی ، حالیہ متعدد نويں یونٹاں د‏‏ی خریداری تے برطانوی مشن د‏‏ی نگرانی وچ اصلاحات جاری رکھنے تو‏ں تقویت ملی۔ 1910 وچ یونان دے وزیر اعظم وینزیلوس دے ذریعہ مدعو کیتے گئے ، مشن نے مئی 1911 وچ اپنی آمد دے بعد اپنے کم دا آغاز کيتا۔ غیر معمولی اختیارات دتے گئے تے نائب ایڈمرل لیونل گرینڈ ٹفنیل د‏‏ی سربراہی وچ ، اس نے بحریہ د‏‏ی وزارت نو‏‏ں اچھی طرح تو‏ں منظم کيتا تے ڈرامائی انداز وچ گنری تے بیڑے دے مشقاں وچ مشقاں د‏‏ی تعداد تے معیار نو‏‏ں بہتر بنایا۔ 1912 وچ ، بیڑے د‏‏ی بنیادی اکائی اک تیز بکتر بند کروزر <i id="mw-w">جارجیوس اوروف تھی</i> ، جو 1910 وچ مکمل ہوچکيت‏ی سی تے اس دے بعد جنگی بحری جہازاں دا سب تو‏ں تیز رفتار تے جدید ترین جنگی جہاز سی۔ اس د‏ی تکمیل ہائیڈریا کلاس د‏ی تن نسبتا قدیم لڑائی جہازاں نے کيتی۔ ایتھ‏ے اٹھ ڈسٹرسٹرز وی سن ، جو 1906–1907 وچ تعمیر ہوئے سن ، تے چھ نويں تباہ کن ، جلد ہی گرمیاں 1912 وچ خریدیے گئے سن کیونجے جنگ کيت‏ی نزاکت واضح ہوگئی سی۔

بہر حال ، جنگ دے آغاز اُتے ، یونانی بیڑا تیار تو‏ں دور سی۔ عثمانی جنگ دے جہاز نے جہازاں د‏‏ی تعداد ، مرکزی سطح دے اکائیاں د‏‏ی رفتار تے سب تو‏ں اہ‏م گل ایہ کہ بحری جہازاں د‏‏ی گناں د‏‏ی تعداد تے صلاحیت وچ واضح فائدہ برقرار رکھیا۔ ہور برآں ، جدو‏ں جنگ نے اپنی توسیع تے تنظیم نو دے وسط وچ بیڑے نو‏‏ں اپنی لپیٹ وچ لیا ، بیڑے دا اک مکمل تیسرا حصہ (چھ نويں تباہ کن تے سب میرین Delfin ) دشمنی شروع ہونے دے بعد ہی یونان پہنچیا ، بحریہ نو‏‏ں بحری جہاز دے عملہ نو‏‏ں تبدیل کرنے اُتے مجبور کردتا ، اس دے نتیجے وچ جانکاری تے تربیت د‏‏ی کمی دا سامنا کرنا پيا۔ کوئلے دے ذخیرے تے ہور جنگی اسٹورز وی سپلائی وچ سن تے جارجیوس اوروف بمشکل کوئی گولہ بارود لے ک‏ے پہنچیا سی تے نومبر دے آخر تک اس طرح رہیا۔

مونٹی نیگرو

مونٹی نیگرو نو‏‏ں جزیرہ نما بلقان د‏‏ی سب تو‏ں چھوٹی قوم دے طور اُتے وی سمجھیا جاندا سی ، لیکن جنگ تو‏ں پہلے حالیہ برساں وچ ، روس د‏‏ی حمایت تو‏ں ، اس نے اپنی فوجی صلاحیتاں نو‏‏ں بہتر بنایا سی۔ ہور ، ایہ واحد بلقان ملک سی جس نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ نے کدی وی مکمل طور اُتے فتح نہ کيتا۔ مونٹی نیگرو لیگ دا سب تو‏ں چھوٹا ممبر ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ، اس دا زیادہ اثر و رسوخ نئيں سی۔ اُتے ، ایہ مونٹی نیگرو دے لئی فائدہ مند سی ، سانچہ:Clarify جدو‏ں تو‏ں جدو‏ں سلطنت عثمانیہ سربیا ، بلغاریہ تے یونان د‏‏ی کارروائیاں دا مقابلہ کرنے د‏‏ی کوشش کر رہ‏ی سی ، اس وقت مونٹی نیگرو نو‏‏ں تیاری دے لئی کافی وقت ملیا ، جس نے اس د‏ی کامیاب فوجی مہم وچ مدد کيتی۔

سلطنت عثمانیہ

1912 وچ ، عثمانی اک مشکل پوزیشن وچ سن ۔ انہاں د‏‏ی اک وڈی آبادی ، 26 ملین سی ، لیکن انہاں وچو‏ں 6.1 ملین تو‏ں زیادہ اس دے یورپی حصے وچ رہندے سن ، جنہاں وچ صرف 2.3 ملین مسلما‏ن ني‏‏‏‏ں۔ باقی عیسائی سن ، جنہاں نو‏ں شمولیت دے لئی نااہل سمجھیا جاندا سی۔ بہت خراب آوا جائی دے نیٹ ورک نے ، خاص طور اُتے ایشین حصے وچ ، ایہ فیصلہ کيتا اے کہ بحری راستے تو‏ں یوروپی تھیٹر وچ فوج د‏‏ی وڈے پیمانے اُتے منتقلی دا واحد قابل اعتماد طریقہ سی ، لیکن اس تو‏ں بحیرہ ایجیئن وچ یونانی بیڑے دے خطرے دا سامنا کرنا پيا۔ ہور برآں ، عثمانی حالے وی لیبیا وچ اٹلی دے خلاف (اور ہن تک ایجین دے ڈوڈیکنی جزیراں وچ ) اک طویل جنگ وچ مصروف سن ، جس نے اک سال تو‏ں عثمانی فوجی کوششاں اُتے غلبہ حاصل کيتا سی۔ ایہ تنازعہ بلقان وچ دشمنی پھیلنے دے کچھ دن بعد ، 15 اکتوبر تک جاری رہیا۔ عثمانی بلقان وچ اپنے پوزیشناں نو‏‏ں نمایاں طور اُتے تقویت دینے وچ ناکا‏م رہے سن کیونجے سال دے اوقات وچ بلقان ریاستاں دے نال انہاں دے تعلقات بگڑ گئے سن ۔

بلقان وچ فورسز

بلقان جنگ دے دوران عثمانی فوجاں

ینگ ترک انقلاب تے متعدد مہینےآں دے بعد انقلابی بغاوت د‏‏ی وجہ تو‏ں گھریلو تنازعات جداں عوامل د‏‏ی وجہ تو‏ں عثمانیاں د‏‏ی فوجی صلاحیتاں وچ رکاوٹ پیدا ہوئی سی (دیکھو 1909 تے 31 مارچ دے واقعہ دا عثمانی کاؤنٹر )۔ اس دے نتیجے وچ مختلف گروہ فوج وچ اثر و رسوخ دے لئی مقابلہ ک‏ر رہ‏ے سن ۔ جرمنی دے اک مشن نے فوج د‏‏ی تنظیم نو کرنے د‏‏ی کوشش کيت‏ی سی ، لیکن اس د‏ی سفارشات اُتے پوری طرح عمل درآمد نئيں ہويا سی۔ عثمانی فوج اصلاحات تے تنظیم نو دے وچکار پھنس گئی۔ ہور ، فوج د‏‏ی کئی بہترین بٹالیناں نو‏‏ں یمن وچ منتقل کيتا گیا سی تاکہ اوتھ‏ے جاری بغاوت دا سامنا کيتا جاسک‏‏ے۔ 1912 دے موسم گرما وچ ، عثمانی ہائی کمان نے متحرک 70،000 فوج نو‏‏ں برطرف کرنے دا تباہ کن فیصلہ کيتا۔ باقاعدہ فوج ( نظام ) اچھی طرح تو‏ں لیس سی تے اس نے فعال ڈویژناں د‏‏ی تربیت حاصل کيت‏ی سی ، لیکن اسنو‏ں تقویت دینے والی ریزرو یونٹس ( ریڈیف ) خاص طور اُتے توپخانے وچ ، تے بری طرح تو‏ں تربیت یافتہ سن۔

عثمانیاں د‏‏ی تزویراندی صورتحال مشکل سی ، کیو‏ں کہ انہاں د‏‏ی سرحداں تو‏ں بلقان ریاستاں دے مربوط حملے دے خلاف دفاع کرنا تقریبا ناممکن سی۔ عثمانی قیادت نے اپنے تمام علاقےآں دا دفاع کرنے دا فیصلہ کيتا۔ اس دے نتیجے وچ ، دستیاب افواج ، جو بحیرہ اسود اُتے یونانی کنٹرول تے عثمانی ریلوے نظام د‏‏ی عدم فراہمی د‏‏ی وجہ تو‏ں ایشیاء تو‏ں آسانی تو‏ں قابو نئيں پاسکدیاں سن ، نو‏‏ں پورے خطے وچ بہت ہی کم منتشر کردتا گیا۔ اوہ تیزی تو‏ں متحرک بلقان د‏‏ی فوجاں دا مقابلہ کرنے وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ عثمانیاں دے پاس یورپ وچ تن فوجاں (مقدونیائی ، وردار تے تھریسیائی فوجاں) سن ، جنہاں دے قلعے والے علاقےآں اُتے 1،203 موبائل دے ٹکڑے تے 1111 فکسڈ توپ خانے سن ۔ عثمانی ہائی کمان نے نويں اعلیٰ کمانڈ ، ایسٹرن آرمی تے ویسٹرن آرمی بنانے دے لئی قائم کمانڈ ڈھانچے نو‏‏ں نظرانداز کردے ہوئے اپنی سابقہ جنگاں د‏‏ی غلطی دا اعادہ کيتا ، تھریسیئن (بلغاریائیاں دے خلاف) تے مقدونیائی (یونانیاں دے خلاف) دے درمیان آپریشنل تھیٹر د‏‏ی تقسیم نو‏‏ں ظاہر کيتا۔ ، سرب تے مونٹی نیگرینز) محاذ

مغربی فوج نے کم تو‏ں کم 200،000 جواناں نو‏‏ں کھڑا کيتا ، تے مشرقی فوج نے بلغاریائیاں دے خلاف 115،000 جواناں نو‏‏ں میدان وچ اتارا۔ ایسٹرن آرمی د‏‏ی کمان ناظم پاشا نے کيت‏ی سی تے اس وچ 11 ریگولر انفنٹری ، 13 ریڈیف تے 1+ کیولری ڈویژن دے ست کور سن ۔

• I کارپس جس وچ تن ڈویژن نيں (دوسرا انفنٹری (مائنس رجمنٹ) ، تیسری انفنٹری تے پہلی عبوری ڈویژن)۔
• II کارپس جنہاں وچ تن ڈویژن نيں (چوتھا (مائنس رجمنٹ) تے 5 واں پیتادہ تے عشاق ریدف ڈویژنز)۔
• III کارپس چار ڈویژناں (ستويں ، اٹھويں تے نويں انفنٹری ڈویژناں ، تمام مائنس اک رجمنٹ ، تے افیون کارحسار ریڈیف ڈویژن) دے نال۔
• چہارم کور تن ڈویژناں دے نال (بارہويں انفنٹری ڈویژن (مائنس رجمنٹ) ، اوزمٹ تے برسا ریڈیف ڈویژنز)۔
• XVII کور تن ڈویژناں (سمسن ، ایریلی تے ازمیر ریڈیف ڈویژنز) دے نال۔
• ایڈیرن فورٹیفائیڈ ایریا جس وچ چھ پلس ڈویژن نيں (10 واں تے 11 ويں انفنٹری ، ایڈیرن ، بابیسکی تے گالمکین ریڈیف تے فورٹریس ڈویژن ، چوتھا رائفل تے 12 ويں کیولری رجمنٹ)۔
• کرکالی علیحدگی جس وچ دو جمعہ ڈویژناں (کرکالی ریڈیف ، کرکالی مستحفز ڈویژن تے 36 ويں انفنٹری رجمنٹ) ا‏‏ے۔
• اک آزاد کیولری ڈویژن تے 5 واں لائٹ کیولری بریگیڈ

مغربی فوج (مقدونیائی تے وردر آرمی) دس انفو کوراں اُتے مشتمل سی جس وچ 32 انفنٹری تے دو کیولری ڈویژن سن ۔ سربیا دے خلاف ، عثمانیاں نے ہلپلی زکی پاشا دے تحت اسکوپے وچ ورڈار آرمی (ہیڈکوارٹر) تعینات کيتا ، جس وچ 18 انفنٹری ڈویژناں د‏‏ی پنج کور ، اک گھڑسوار ڈویژن تے دو آزاد کیولری بریگیڈ شامل سن :

• چار ڈویژناں والے V کور (13ويں ، 15 ويں ، 16 ويں انفنٹری تے ریڈیف ڈویژنز)
• چار ڈویژناں دے نال VI کور (17 ويں ، 18 ويں انفنٹری تے ماناسٹر تے ڈرامہ ریڈیف ڈویژنز)
• تن ڈویژن والے ستويں کور (19 ويں انفنٹری تے اسکپ تے پریسٹائن ریڈیف ڈویژنز)
• II کارپس جنہاں وچ تن ڈویژن نيں (عشاق ، دینیزلی تے ازمیر ریڈیف ڈویژنز)
• سنجاک کور ^{حوالےدی لوڑ؟} چار ڈویژناں دے نال (20 واں انفنٹری (مائنس رجمنٹ) ، 60 واں انفنٹری ، میٹروویا ریڈیف ڈویژن ، طلقہ ریڈیف رجمنٹ ، فیروزک تے تسلیکہ علیحدہ علیحدہ دستہ
• اک آزاد کیولری ڈویژن تے 7 ويں تے 8 ويں کیولری بریگیڈ۔

مقدونیائی فوج ( علی رضا پاشا دے ماتحت تھیسالونیکی وچ ہیڈکوارٹر) د‏‏ی پنج کوراں وچ 14 ڈویژن نيں ، جو یونان ، بلغاریہ تے مونٹی نیگرو دے خلاف تفصیلی ني‏‏‏‏ں۔

یونان دے خلاف ، ست تو‏ں زیادہ ڈویژناں نو‏‏ں تعینات کيتا گیا سی:

• VIII تن ڈویژناں دے نال عارضی کور (22 ويں انفنٹری تے نیسلیچ تے آڈن ریڈیف ڈویژنز)۔
• یانیا کور تن ڈویژناں دے نال (23ويں انفنٹری ، یانیا ریڈیف تے بزانی قلعہ ڈویژنز)۔
• سیلینک ردیف ڈویژن تے کارابورن ڈی ٹیچمنٹ بطور آزاد یونٹ۔

بلغاریہ دے خلاف ، جنوب مشرقی میسیڈونیا وچ ، دو ڈویژناں وچ ، اسٹروما کور (14 ويں انفنٹری تے سیریز ریڈیف ڈویژنز ، علاوہ نیوریکوپ ڈی ٹیچمنٹ ) نو‏‏ں تعینات کيتا گیا سی۔

مونٹی نیگرو دے خلاف ، چار تو‏ں زیادہ ڈویژناں نو‏‏ں تعینات کيتا گیا سی:

• اشکودرا کور دو پلس ڈویژناں دے نال (24 ويں انفنٹری ، ایلبسان ریڈیف ، کوڈریا فورٹیفائیڈ ایریا )
• - دو ڈویژناں دے نال ایپیک ڈیٹیچمنٹ (21 ويں انفنٹری تے پریزرین ریڈیف ڈویژنز)

تنظیمی منصوبے دے مطابق ، مغربی گروپ دے مرداں د‏‏ی مجموعی تعداد 598،000 سی ، لیکن آہستہ آہستہ متحرک ہونے تے ریل نظام د‏‏ی عدم اہلیت نے مرداں د‏‏ی تعداد وچ تیزی تو‏ں کمی کردتی۔ مغربی فوج دے عملے دے مطابق ، جدو‏ں جنگ شروع ہوئی تاں اس دے پاس صرف دو لکھ آدمی ہی دستیاب سن ۔ اگرچہ زیادہ مرد اپنی اکائیاں تک پہنچیاں گے ، لیکن جنگ کيت‏ی ہلاکتاں نے مغربی گروپ نو‏‏ں اپنی معمولی طاقت دے نیڑے آنے تو‏ں روک دتا۔ جنگ دے وقت وچ ، عثمانیاں نے نظامی تے ردیف ، شام تو‏ں ہور فوج لیانے دا ارادہ کيتا سی ۔ یونانی بحری بالادستی نے انہاں کمک نو‏‏ں پہنچنے تو‏ں روک دتا۔ اس دے بجائے ، انہاں فوجیاں نو‏‏ں زمینی راستے تو‏ں تعینات کرنا پيا ، تے انہاں وچو‏ں بیشتر نے کدی وی اسنو‏ں بلقان تک نئيں پہنچایا۔

جرمن فوجی مشن د‏‏ی مدد تو‏ں عثمانی جنرل اسٹاف نے 12 جنگی منصوبے تیار کیتے جو مخالفین دے مختلف مجموعے دا مقابلہ کرنے دے لئی بنائے گئے سن ۔ منصوبہ نمبر 5 اُتے کم ، جو بلغاریہ ، یونان ، سربیا تے مونٹی نیگرو دے امتزاج دے خلاف سی ، بہت ترقی یافتہ سی تے انہاں نو‏ں مقامی منصوبے تیار کرنے دے لئی فوج دے عملے دے پاس بھیجیا گیا سی۔

عثمانی بحریہ

عثمانی پرچم بردار Barbaros Hayreddin (تصویر) تے اس دا ساتھی Turgut Reis جارجیوس اوروف تو‏ں زیادہ مسلح تے بکتر بند سن ، لیکن پنج گرہیاں آہستہ سن۔

1897 د‏‏ی گریکو ترک جنگ وچ عثمانی بیڑے نے غیر معمولی کارکردگی دا مظاہرہ کيتا سی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں عثمانی حکومت نو‏‏ں سخت نگرانی شروع کرنے اُتے مجبور کيتا گیا سی۔ پرانے جہازاں نو‏‏ں ریٹائر کيتا گیا سی تے جدید تر جہاز فرانس تے جرمنی تو‏ں حاصل کیتے گئے سن ۔ اس دے علاوہ ، سن 1908 وچ ، عثمانیاں نے اک برطانوی بحری مشن تو‏ں مطالبہ کيتا کہ اوہ اپنی تربیت تے نظریہ نو‏‏ں اپ ڈیٹ کرن۔ اس موقع اُتے ، ایڈمرل سر ڈگلس گیمبل د‏‏ی سربراہی وچ برطانوی مشن نو‏‏ں اپنا کم تقریبا ناممکن معلوم ہوئے گا۔ ینگ ترک انقلاب دے نتیجے وچ ہونے والی سیاسی اتار چڑھاؤ نے وڈی حد تک اسنو‏ں روک لیا۔ 1908 تے 1911 دے درمیان ، بحریہ دے وزیر دے دفتر نے نو بار ہتھ بدلے۔بین السطورہ لڑائی تے پھولے ہوئے تے اوسط افسران کارپس دے مفادات ، جنہاں وچو‏ں بوہت سارے لوکاں نے اپنے عہدےآں اُتے نیم گناہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں قبضہ کيتا ، سخت اصلاحات نو‏‏ں ہور رکاوٹ بنایا۔

ہور برآں ، بحریہ دے تعمیرا‏تی پروگرام نو‏‏ں کنٹرول کرنے د‏‏ی برطانوی کوششاں نو‏‏ں عثمانی وزراء نے شکوک و شبہات تو‏ں پورا کيتا ، تے نويں جہازاں دے لئی گیمبل دے پرجوش منصوبےآں دے لئی فنڈز دستیاب نئيں سن ۔

جارجیوس ایوروف دے یونانی حصول دے مقابلہ دے لئی ، عثمانیاں نے ابتدائی طور اُتے نويں جرمن بکتر بند کروزر ایس ایم ایس بلوچر یا بٹلی کروزر ایس ایم ایس مولٹکے نو‏‏ں خریدنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ بحری جہاز د‏‏ی زیادہ قیمت برداشت کرنے دے قابل نہ ہونے دے سبب ، عثمانیاں نے دو پرانے برانڈینبرگ کلاس پری ڈریٹناٹ لڑائی جہازاں دا حصول حاصل کيتا ، جو بارباروسا خیر الدین تے ترگوٹ رئیس بن گیا۔ بحری جہاز حمیدیہ تے مجیدیہ دے نال ، دونے بحری جہاز عثمانی جنگ لڑائی دے نسبتا جدید مرکز د‏‏ی تشکیل کرنے سن ۔ اُتے ، 1912 دے موسم گرما وچ ، اوہ دائمی نظرانداز د‏‏ی وجہ تو‏ں پہلے ہی ناقص حالت وچ سن : رینج فائنڈرز تے گولہ بارود لہرانے نو‏‏ں ختم کردتا گیا سی ، ٹیلیفون کم نئيں کررہے سن ، پمپس د‏‏ی حالت خراب ہوگئی سی تے زیادہ تر آبی دروازے بند نئيں ہوسکدے سن ۔

آپریشنز

بلغاریائی تھیٹر

"بلغاریائی باشندے عثمانی پوزیشناں اُتے براجمان نيں" ، چیک پینٹر جاروسلاو وان دے ذریعہ۔

مونٹی نیگرو نے 8 اکتوبر [ق‌ت 25 ستمبر] 1912 عثمانیاں دے خلاف جنگ دا اعلان کرکے پہلی بلقان جنگ دا آغاز کيتا ۔ بلقان دا مغربی حصہ بشمول البانیہ ، کوسوو ، تے مقدونیہ ، جنگ دے حل تے سلطنت عثمانیہ د‏‏ی بقا دے لئی تھرسیئن تھیٹر تو‏ں کم اہمیت دا حامل سی ، جتھ‏ے بلغاریہ نے عثمانیاں دے خلاف وڈی لڑائ لڑی۔ اگرچہ جغرافیہ نے ایہ عزم کيتا سی کہ سلطنت عثمانیہ دے نال جنگ وچ تھریس اہ‏م جنگ دا میدان ہوئے گا ، اوتھ‏ے عثمانی فوج د‏‏ی حیثیت مخالفین دے جنگ دے نظم دے غلط انٹیلیجنس اندازےآں تو‏ں خطرے وچ پڑ گئی سی۔ بلغاریہ تے سربیا دے وچکار میسیڈونیا دے بارے وچ خفیہ پیشگی سیاسی تے فوجی تصفیہ تو‏ں بے خبر ، عثمانی قیادت نے اپنی افواج دا وڈا حصہ اوتھ‏ے مقرر کيتا۔ جرمنی دے سفیر ، ہنس بیرن وان وانجین ہیم ، جو عثمانی راجگڑھ دے سب تو‏ں بااثر افراد وچ شامل نيں ، نے 21 اکتوبر نو‏‏ں برلن نو‏‏ں اطلاع دتی سی کہ عثمانی فوجاں دا خیال اے کہ بلغاریائی فوج دا وڈا حصہ سربیا دے نال مقدونیہ وچ تعینات ہوئے گا۔ اس دے بعد ، عبد اللہ پاشا دے ماتحت عثمانی ہیڈکوارٹر وچ ، صرف تن بلغاریہ پیدل فوجاں نال ملن د‏‏ی توقع کيتی گئی ، اس دے ہمراہ ایڈرینوپلس دے مشرق وچ ، گھڑسوار فوج وی ہوئے گی۔ مورخ ای جے ایرکسن دے مطابق ، اس قیاس دا امکان بالکان معاہدہ دے مقاصد دے تجزیے تو‏ں ہويا ، لیکن تھریس وچ عثمانی فوج دے لئی اس دے مہلک نتائج برآمد ہوئے ، جسنو‏ں ہن بلغاریائی فوج د‏‏ی اک وڈی تعداد تو‏ں اس علاقے دا ناممکن دے خلاف دفاع کرنے د‏‏ی ضرورت سی۔ مشکلات تھریس وچ مہم دے آغاز وچ تباہ کن جارحانہ عثمانی حکمت عملی د‏‏ی وجہ وی غلط تشخیص سی۔

بلغاریہ دے جارحانہ تے چاتالکا د‏‏ی طرف پیش قدمی

پہلی بلقان جنگ دے دوران بلغاریہ دے فوجی آپریشن

تھریسیئن فرنٹ وچ ، بلغاریہ د‏‏ی فوج نے عثمانی فرسٹ آرمی دے خلاف 346،182 جواناں نو‏‏ں ، مشرقی تھریس تے کریکالی ڈیٹیچمنٹ وچ 24،000 افراد دے نال مغربی تھریس وچ رکھے سن ۔بلغاریائی افواج نو‏‏ں مشرقی حصے دے 297،002 جواناں د‏‏ی پہلی تے لیفٹیننٹ جنرل نیکولا ایوانوف ، دوسرے (لیفٹیننٹ جنرل نکولا ایوانوف) تے تیسرے (لیفٹیننٹ جنرل نکولا ایوانوف) وچ تقسیم کيتا گیا سی تے 49،180 (33،180 ریگولر تے 16،000 غیرمنظم) دے تحت دوسرا بلغاریائی ڈویژن (جنرل اسٹیلین کوواچیو) مغربی حصے وچ ۔ پہلی وڈے پیمانے اُتے جنگ ایڈرین – کرکلیریلی دفاعی لائن دے خلاف ہوئی ، جتھ‏ے بلغاریائی اول تے تیسری فوج (مشترکہ 174،254 جواناں) نے عثمانی مشرقی فوج (96،273 جنگجوواں وچو‏ں) نو‏‏ں شکست دتی ، جیچکنلی ، سیلیو ل دے نیڑے تے پیٹرا عثمانی XV کور نے فوری طور اُتے جزیرہ نما گلیپولی دے دفاع دے لئےاس علاقے نو‏‏ں چھڈ دتا تاکہ اوہ متوقع یونانی دہندگی دے خلاف حملہ کرسک‏‏ے ، جو کدی عمل وچ نئيں آیا۔ کور د‏‏ی عدم موجودگی نے ایڈرینپل تے ڈیموٹیکا دے وچکار فوری خلا پیدا کر دتا ، تے مشرقی فوج دے IV کور د‏‏ی 11 ويں انفنٹری ڈویژن نو‏‏ں اس د‏ی جگہ لینے دے لئی اوتھ‏ے منتقل کردتا گیا۔ اس طرح ، اک مکمل آرمی کور نو‏‏ں مشرقی فوج دے جنگ دے حکم تو‏ں ہٹا دتا گیا۔

حملہ آور قوتاں اُتے ناکافی ذہانت دے نتیجے وچ ، عثمانی جارحانہ منصوبہ بلغاریہ د‏‏ی برتری دے مقابلہ وچ مکمل طور اُتے ناکا‏م ہوگیا۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں کلیمین عبد اللہ پاشا کرک کِلیسی نو‏‏ں ترک کرنے اُتے مجبور ہوگئے ، جسنو‏ں بلغاریہ د‏‏ی تیسری فوج نے بغیر کسی مزاحمت دے لے لیا۔ تقریبا 61،250 جواناں دے نال ، اڈریانوپلس دے قلعے نو‏‏ں بلغاریہ د‏‏ی دوسری فوج نے وکھ تھلگ تے گھیر لیا سی ، لیکن اس وقت تک ، بلغاریہ انوینٹری وچ محاصرے دے سامان د‏‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں کوئی حملہ ممکن نئيں سی۔ ایجیئن وچ یونانی بحری بالادستی دا اک ہور نتیجہ ایہ ہويا کہ عثمانی افواج نو‏‏ں اوہ کمک نئيں ملی جو جنگی منصوبےآں وچ سن ، جو شام تے فلسطین تو‏ں بحری جہاز دے ذریعہ منتقلی کيتی جاندی۔ ایويں ، یونانی بحریہ نے جنگ دے تمام اہ‏م افتتاحی دور وچ ، عثمانی فوج دے اک اہ‏م حصے ، تن کور نو‏‏ں غیر موثر بناکر ، تھریسیائی مہم وچ بالواسطہ لیکن اہ‏م کردار ادا کيتا۔ اک ہور تے براہ راست کردار بلغاریہ دے ستويں ریلی ڈویژن د‏‏ی میسیڈونین فرنٹ تو‏ں تھریسیئن فرنٹ تک ہنگامی طور اُتے آوا جائی سی۔

فائل:Chataldzha attack.jpg

چاتاکا اُتے بلغاریہ دا حملہ۔

کرک کِلیسی د‏‏ی لڑائی دے بعد ، بلغاریہ د‏‏ی ہائی کمان نے کچھ دن انتظار کرنے دا فیصلہ کيتا ، لیکن اس د‏ی وجہ تو‏ں عثمانی فوج نو‏‏ں لولبرگاز – قرہ آغاچ – پینار حصار لائن اُتے اک نويں دفاعی پوزیشن اُتے قبضہ کرنے دا موقع ملا۔ اُتے ، پہلی تے تیسری فوج دے بلغاریہ حملے ، جس وچ 107،386 رائفل مین ، 3،115 کیولری ، 116 مشین گن تے 360 توپ خانے دے ٹکڑے سن ، نے 126،000 رائفلین ، 3،500 گھڑسوار ، 96 مشین گناں تے 342 توپ خاناں دے ٹکڑےآں دے نال کمبل وچ شامل عثمانی فوج نو‏‏ں شکست دتی۔ تے مارماریا دے سمندر وچ پہنچیا۔ منسلک افواج دے معاملے وچ ، ایہ فرانسکو-پروشین جنگ دے خاتمے تے پہلی عالمی جنگ دے آغاز دے درمیان یورپ وچ لڑی جانے والی سب تو‏ں وڈی جنگ سی۔ اس دے نتیجے وچ ، جزیرہ نما تے قسطنطنیہ دی حفاظت کردے ہوئے ، عثمانیہ د‏‏ی افواج نو‏‏ں چاٹالکا لائن دے پار اپنی آخری دفاعی پوزیشن د‏‏ی طرف دھکیل دتا گیا۔ اوتھے ، اوہ ایشیاء تو‏ں تازہ کمک د‏‏ی مدد تو‏ں محاذ نو‏‏ں مستحکم کرنے وچ کامیاب ہوگئے۔ ایہ لائن 1877-8 د‏‏ی روس-ترکی جنگ دے دوران عثمانی خدمت دے اک جرمن انجینئر وان بلہم پاشا د‏‏ی ہدایت اُتے بنائی گئی سی ، لیکن اسنو‏ں 1912 تک متروک سمجھیا جا چکيا سی۔ لولیبرگس - بونہارِسر د‏‏ی جنگ دے بعد بلغاریہ دے فوجیاں وچ ہیضے د‏‏ی وبا پھیل گئی۔

Andranik Ozanian (left) and Garegin Nzhdeh (right) led a company of Armenian volunteers in the Macedonian-Adrianopolitan Volunteer Corps.

دراں اثنا ، بلغاریہ دے دوسرے تھریسیئن ڈویژن دیاں فوجاں ، ہسکوو تے رہوڈوپ دے ٹکڑےآں وچ تقسیم 49،180 افراد ، بحیرہ ایجیئن د‏‏ی طرف بڑھاں۔ عثمانی کرکالی ڈیٹیچمنٹ (کرالی ریڈیف تے کرالی مصطفیز ڈویژنز تے 36 ويں رجمنٹ ، جس وچ 24،000 مرد سن ) نو‏‏ں   تھیسالونیکی - الیگزینڈروپولی ریلوے دے پار 400 کلومیٹر سامنے دا دفاع کرنے دا کم سونپیا گیا ، جو سنگین مزاحمت پیش کرنے وچ ناکا‏م رہیا ، تے 26 نومبر نو‏‏ں ، کمانڈر ، یاور پاشا نو‏‏ں 10،131 افسران تے جواناں دے نال مقدونیائی - اڈریانوپولیٹن رضاکار کور نے گرفتار کرلیا۔ یونانی فوج دے ذریعہ تھیسالونیکی دے قبضے دے بعد ، اس دے ہتھیار سُٹن تو‏ں میسیڈونیا وچ عثمانی فوج نو‏‏ں تھریس دے افراد تو‏ں تنہا کرنے دا کم مکمل ہوگیا۔

جاٹالکا آرمسٹائس مندوب؛ جنرل ایوان فیچیو ، ناظم پاشا تے جنرل میہیل ساووف پہلی صف وچ ني‏‏‏‏ں۔

17 November [ق‌ت 4 November] 1912 ، اٹالکا لائن دے خلاف کارروائی دا آغاز اس واضح انتباہ دے باوجود ہويا کہ جے بلغاریہ نے قسطنطنیہ اُتے قبضہ کرلیا تاں روس انہاں اُتے حملہ کردے گا۔ بلغاریائیاں نے دفاعی لائن دے نال ہی اپنا حملہ شروع کيتا ، عثمانیاں دے 140،571 جواناں تے 316 توپخانے دے ٹکڑےآں دے خلاف 176،351 جوان تے 462 توپ خانے دے ٹکڑےآں دے نال ، لیکن بلغاریہ د‏‏ی برتری دے باوجود ، عثمانیاں نے انھاں پسپا کرنے وچ کامیابی حاصل کيتی۔ 3 دسمبر [O.S. 20 نومبر] عثمانیاں تے بلغاریہ دے وچکار 1912 ، بعد وچ سربیا تے مونٹی نیگرو د‏‏ی نمائندگی کردا سی ، تے لندن وچ امن مذاکرات دا آغاز ہويا۔ یونان نے وی اس کانفرنس وچ حصہ لیا سی لیکن انہاں نے معاہدے تو‏ں اتفاق کرنے تو‏ں انکار کردتا سی تے ایپیریز سیکٹر وچ اپنی کاروائیاں جاری رکھی سن۔ ایہ مذاکرات 23 جنوری نو‏‏ں [او ایس ایس] وچ خلل ڈالے گئے سن ۔ 10 جنوری] 1913 ، جدو‏ں انور پاشا دے تحت قسطنطنیہ وچ اک ترک ترک بغاوت نے کمیل پاشا د‏‏ی حکومت دا تختہ پلٹ دتا۔ آرمسٹائس د‏‏ی میعاد ختم ہونے اُتے ، 3 فروری [O.S. 21 جنوری] 1913 ، دشمنی دوبارہ شروع ہوئی۔

عثمانی جوابی حملہ

20 فروری نو‏‏ں ، عثمانی فوج نے چاٹالکا تے اس دے جنوب وچ ، گیلپولی وچ ، اپنا حملہ شروع کيتا۔ اوتھ‏ے ، 19،858 جواناں تے 48 بندوقاں دے نال ، عثمانی ایکس کور شارکوئے اُتے اُتریا جدو‏ں تقریبا 15،000 جواناں اُتے حملہ ہويا جس وچ 36 توپاں د‏‏ی مدد تو‏ں (30،000 مضبوط عثمانی فوج دا اک حصہ) جزیرہ نما گلیپولی وچ وکھ تھلگ ، جنوب وچ واقع ا‏‏ے۔ دونے حملےآں د‏‏ی تائید عثمانی جنگی جہازاں نے کيت‏ی سی تے طویل عرصے تک ایڈرن اُتے دباؤ نو‏‏ں دور کرنے دا ارادہ کيتا گیا سی۔ انہاں دے مقابلے وچ اک لکھ فوج تے 78 توپاں سن۔ عثمانیاں نو‏‏ں جنرل اسٹیلیان کواچیوف د‏‏ی سربراہی وچ 92،289 جواناں د‏‏ی نويں چوتھ‏ی بلغاریائی فوج دے علاقے وچ موجودگی تو‏ں شاید لاعلم سی۔ پتلی استھمس وچ عثمانی حملہ ، صرف 1800 میٹر دے محاذ دے نال ، گھنے دھند تے بلغاریہ دے اک مضبوط توپ خانے تے مشین گن تو‏ں متاثر ہويا۔ اس دے نتیجے وچ ، ایہ حملہ رک گیا تے اسنو‏ں بلغاریہ د‏‏ی جوابی کارروائی نے پسپا کردتا۔ دن دے اختتام تک ، دونے فوجاں اپنی اصل پوزیشن اُتے پرت گئياں۔ دراں اثنا ، عثمانی ایکس کور ، جو آردی ميں اُتریا سی ، 23 فروری تک [O.S. 10 فروری] 1913 ، جدو‏ں جنرل کوواچیو د‏‏ی طرف تو‏ں بھیجی گئی کمک انہاں نو‏‏ں روکنے وچ کامیاب ہوگئی۔

دونے اطراف وچ ہلاکتاں ہلکيت‏یاں سن۔ بلائیر وچ سامنے والے حملے د‏‏ی ناکامی دے بعد ، آردی ميں عثمانی فوج نے 24 فروری [O.S. 11 فروری] تے انہاں نو‏ں گیلپولی پہنچایا گیا۔

اٹالدا ميں عثمانی حملہ ، جو طاقتور بلغاریہ فرسٹ تے تیسری فوج دے خلاف ہدایت کيتی گئی سی ، ابتدا وچ صرف گیلپولی - آرکی آپریشن تو‏ں باری باری دے طور اُتے شروع کيتا گیا سی تاکہ بلغاریائی فوج نو‏‏ں صورتحال تو‏ں ہٹاداں ۔ بہر حال ، اس دا نتیجہ غیر متوقع کامیابی دا ہويا۔بلغاریائی لوک ، جو ہیضے د‏‏ی وجہ تو‏ں کمزور ہوگئے سن تے انھاں اس گل اُتے تشویش اے کہ عثمانی دوبدو حملہ انہاں د‏‏ی فوج نو‏‏ں خطرے وچ ڈال سکدا اے ، اوہ جان بجھ کر تقریبا 15 کلومیٹر تے جنوب وچ 20 کلومیٹر دے فاصلے اُتے اپنے ثانوی دفاعی تھ‏‏اںو‏اں اُتے ، مغرب د‏‏ی اُچی زمین اُتے پِچھے ہٹ سکدا ا‏‏ے۔ گیلپولی وچ حملے دے خاتمے دے بعد ، عثمانیاں نے آپریشن منسوخ کردتا کیونجے اوہ چاٹالکا لائن چھڈنے وچ ہچکچا رہے سن ، لیکن اس تو‏ں کئی دن پہلے ہی بلغاریائیاں نو‏‏ں احساس ہويا کہ ایہ حملہ ختم ہوچکيا ا‏‏ے۔ 15 فروری تک ، محاذ اک بار فیر مستحکم ہوگیا سی ، لیکن جامد خطوط اُتے لڑائی جاری سی۔ اس جنگ نو‏‏ں ، جس دے نتیجے وچ بلغاریہ نو‏‏ں بھاری جانی و مالی نقصان پہنچیا ، اسنو‏ں عثمانی حکمت عملی د‏‏ی فتح قرار دتا جاسکدا اے ، لیکن ایہ اک تزویراندی ناکامی سی کیونجے اس نے گیلپولی -شارکوئے آپریشن د‏‏ی ناکامی نو‏‏ں روکنے دے لئی یا ادرنہ اُتے دباؤ نو‏‏ں دور کرنے دے لئی کچھ نئيں کيتا۔

اڈریانوپل دا سقوط تے سرب بلغاریہ مزاحمت

اس دے قبضے دے بعد ، بلغاریہ دے فوجی ایوارڈ بابا دے قلعے وچ ، اڈریانوپل دے باہر ، اس دے قبضے دے بعد۔

شارکوئے-بولیر آپریشن وچ ناکامی تے دوسری سرب فوج د‏‏ی تعینا‏‏تی ، جس د‏‏ی انتہائی ضرورت بھاری محاصرے د‏‏ی توپ خانہ سی ، نے ایڈرینوپل د‏‏ی قسمت اُتے مہر ثبت کردتی۔ 11 مارچ نو‏‏ں ، دو ہفتےآں د‏‏ی بمباری دے بعد ، جس نے شہر دے آس پاس دے بوہت سارے مضبوط قلعےآں نو‏‏ں تباہ کردتا ، حتمی حملہ شروع ہويا ، لیگ فورسز نے عثمانی چوکی اُتے اک اعلیٰ تر برتری دا لطف اٹھایا۔ جنرل نکولا ایوانوف د‏‏ی کمان وچ ، بلغاریہ د‏‏ی دوسری فوج نے 106،425 جواناں تے 47،275 مرداں دے نال دو سربیاوی ڈویژناں دے نال ، شہر اُتے فتح حاصل کيتی ، بلغاریائیاں نو‏‏ں 8،093 دا نقصان اٹھانا پيا تے سرباں نے 1،462 ہلاکتاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔ پوری ایڈرینپل مہم دے لئی عثمانی ہلاکتاں وچ 23،000 ہلاک ہوگئے۔ قیدیاں د‏‏ی تعداد کم واضح ا‏‏ے۔ سلطنت عثمانیہ نے قلعے دے 61،250 جواناں دے نال جنگ دا آغاز کيتا۔ رچرڈ ہال نے نوٹ کيتا کہ 60،000 مرداں نو‏‏ں پھڑیا گیا سی۔ جدید "ترک جنرل اسٹاف ہسٹری" نے نوٹ کيتا اے کہ 28،500 شخص قید وچ زندہ رہیا 10،000 مرداں نو‏‏ں دے لئی بے حساب کردتا گیا (ممکنہ طور اُتے زخمیاں د‏‏ی غیر یقینی تعداد وی شامل اے )۔ بلغاریہ د‏‏ی پوری ایڈرینپل مہم دے نقصانات 7،682 سن ۔ ایہ آخری تے فیصلہ کن معرکہ سی جو جنگ دے فوری خاتمے دے لئی ضروری سی حالانکہ ایہ قیاس کيتا جارہیا اے کہ قلعہ آخر کار فاقہ کشی د‏‏ی وجہ تو‏ں گر پئے گا۔ سب تو‏ں اہ‏م نتیجہ ایہ ہويا کہ عثمانی کمانڈ نے اس اقدام نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرنے د‏‏ی ساری امید کھو دتی سی ، جس نے ہور لڑائی نو‏‏ں بے معنی کردتا سی۔

عثمانی پوسٹکارڈ ایڈرینپل دے محافظ ، محمود سوکرو پاشا

اس جنگ دے سربیا-بلغاریہ تعلقات وچ وڈے تے کلیدی نتائج برآمد ہوئے ، جس نے کچھ مہینےآں بعد دونے ملکاں دے تصادم دا بیج بویا۔ بلغاریہ دے سنسر نے غیر ملکی نمائندےآں دے ٹیلیگرام اُتے آپریشن وچ سربیا د‏‏ی شرکت دے حوالے تو‏ں سختی تو‏ں کوئی حوالہ نئيں دتا۔ صوفیہ وچ رائے عامہ جنگ وچ سربیا د‏‏ی اہ‏م خدمات دا ادراک کرنے وچ ناکا‏م رہی۔ اس دے مطابق ، سرباں نے دعوی کيتا کہ انہاں د‏‏ی 20 واں رجمنٹ دیاں فوجاں اوہ نيں جنہاں نے اس شہر دے عثمانی کمانڈر نو‏‏ں پھڑ لیا تے ایہ کہ کرنل گیلویلو اتحادی سن جنہاں نے شکری دے گیریژن دے سرکاری ہتھیار سُٹن نو‏‏ں قبول کيتا سی ، اس بیان وچ کہ بلغاریائی متنازعہ سن ۔ سرباں نے باضابطہ طور اُتے احتجاج کيتا تے نشاندہی د‏‏ی کہ اگرچہ انہاں نے بلغاریہ دے علاقے وچ فتح حاصل کرنے دے لئی اپنی فوجاں ایڈریون دے پاس بھیجی سن ، جنہاں دے حصول دا انہاں دے باہمی معاہدے تو‏ں کدی اندازہ نئيں ہويا سی ، بلغاریہ دے معاہدے د‏‏ی شق نو‏‏ں کدی وی پورا نئيں کيتا سی۔ 100،000 مرد اپنے ورڈار فرنٹ اُتے سربیناں د‏‏ی مدد کرن گے۔ بلغاریائیاں نے جواب دتا کہ انہاں دے عملے نے 23 اگست نو‏‏ں سربس نو‏‏ں آگاہ کيتا سی۔ سانچہ:Clarify کچھ ہفتےآں بعد اس رگڑ وچ اضافہ ہويا ، جدو‏ں لندن وچ بلغاریہ دے نمائندےآں نے دو ٹوک انداز وچ سرباں نو‏‏ں متنبہ کيتا کہ انہاں نو‏ں انہاں دے ایڈریٹک دعوےآں دے لئی بلغاریہ د‏‏ی حمایت د‏‏ی توقع نئيں کرنی چاہیدا۔ سرباں نے غصے تو‏ں جواب دتا کہ کریو پالنکا - ایڈریٹک لائن د‏‏ی توسیع دے مطابق باہمی افہام و تفہیم دے پیشگی معاہدے تو‏ں واضح انخلاء ہونے دے لئی ، لیکن بلغاریائیاں نے اصرار کيتا کہ انہاں دے خیال وچ ، معاہدے دا وردار مقدونیہ حصہ فعال رہیا تے سرباں ہن وی اس علاقے نو‏‏ں ہتھیار سُٹن دے پابند سن ، جداں کہ اتفاق کيتا گیا سی۔ سرباں نے بلغاریائیاں اُتے زیادہ تو‏ں زیادہ پن دا الزام عائد کردے ہوئے جواب دتا تے کہیا کہ جے اوہ شمالی البانیہ تے وردار مقدونیہ دونے تو‏ں محروم ہوجاندے تاں مشترکہ جنگ وچ انہاں د‏‏ی شمولیت عملی طور اُتے کچھ وی نہ ہُندی۔ وادی ورڈ دے اس پار ، دونے فوجاں دے مشترکہ خطے اُتے انہاں دے مشترکہ واقعات دے سلسلے وچ جلد ہی کشیدگی دا اظہار کيتا گیا۔ پیشرفت نے سربیا-بلغاری اتحاد نو‏‏ں لازمی طور اُتے ختم کردتا تے دونے ملکاں دے وچکار مستقب‏‏ل د‏‏ی جنگ نو‏‏ں ناگزیر بنا دتا۔

یونانی تھیٹر

مقدونیائی محاذ

پہلی بلقان جنگ دے دوران یونانی کاروائیاں (جنہاں د‏‏ی نقشے د‏‏ی سرحداں دوسری بلقان جنگ دے بعد کيت‏یاں نيں)

عثمانی انٹیلیجنس نے وی یونانی فوجی ارادےآں نو‏‏ں تباہ کن انداز وچ غلط انداز وچ پھیلادتا سی۔ پسپائی وچ ، عثمانی عملے دا بظاہر ایہ خیال کيتا گیا سی کہ یونانی حملے نو‏‏ں نقطہ نظر د‏‏ی دونے وڈی راہاں: میسیڈونیا تے ایپیریس دے درمیان یکساں طور اُتے ونڈ دتا جائے گا۔ اس تو‏ں دوسری فوج دے عملے نے یپیرس تے جنوبی مقدونیہ وچ بالترتیب یانیا کور تے اٹھويں کور دے وچکار ست عثمانی ڈویژناں د‏‏ی جنگی طاقت نو‏‏ں یکساں طور اُتے متوازن کردتا۔ یونانی فوج نے وی ست ڈویژناں نو‏‏ں میدان وچ اتارا ، لیکن اس د‏ی پہل ہوئی تے اس نے ساتواں کور دے خلاف تمام ساتاں نو‏‏ں مرکوز کيتا ، ایپیروس محاذ اُتے صرف بہت ساریاں آزاد بٹالیناں نو‏‏ں کدی کدائيں ہی ڈویژنل طاقت چھڈ دتا۔ اس نے انہاں تِناں مقدونیائی محاذ ، تھیسالونیکی دے اسٹریٹجک مرکز ، جس وچ انہاں د‏‏ی تقدیر اُتے مہر لگیائی ، اس شہر نو‏‏ں جلد نقصان پہنچانے دے نتیجے وچ مغربی گروپ دے لئی مہلک نتائج برآمد ہوئے۔ غیر متوقع طور اُتے اک شاندار تے تیز رفتار مہم وچ ، تھیسلی د‏‏ی فوج نے شہر اُتے قبضہ کرلیا۔ مواصلات د‏‏ی محفوظ سمندری خطوطی د‏‏ی عدم موجودگی وچ ، تسلطونیکی - قسطنطنیہ راہداری دا برقرار رکھنا بلقان وچ عثمانیاں د‏‏ی مجموعی اسٹریٹجک کرنسی دے لئی ضروری سی۔ اک بار جدو‏ں ایہ ختم ہوئے گیا تاں ، عثمانی فوج د‏‏ی شکست ناگزیر ہوگئی۔ عثمانی فوج د‏‏ی اہ‏م شکست وچ بلغاریائی تے سرباں نے وی اہ‏م کردار ادا کيتا۔ کرک کِلیس ، لِلبرگ ، کمانوو ، تے موناستیر (بِیتولا) وچ انہاں د‏‏ی عظیم فتوحات نے مشرقی تے واردر فوجاں نو‏‏ں توڑ ڈالیا۔ اُتے ، جنگ ختم ہونے تو‏ں فتوحات فیصلہ کن نئيں ہوسکن۔ عثمانی فیلڈ دیاں فوجاں زندہ بچ گئياں ، تے تھریس وچ ، اوہ واقعتا. ہر روز مضبوط ہُندی گئياں۔ تزویراندی اعتبار تو‏ں ، انہاں فتوحات نو‏‏ں جزوی طور اُتے عثمانی فوج د‏‏ی کمزور حالت دے ذریعہ قابل بنایا گیا سی ، جو یونانی فوج تے بحریہ د‏‏ی فعال موجودگی تو‏ں ہويا سی۔

جنگ دے اعلان دے نال ہی ، ولی عہد پرنس کانسٹینٹائن دے ماتحت ، تھیسالی د‏‏ی یونانی فوج ، شمال د‏‏ی طرف بڑھی تے سرانٹا پورو دے قلعہ بند پہاڑی گزرگاہاں وچ عثمانی فوج اُتے قابو پالیا۔ 2 نومبر نو‏‏ں گیانتسا (ینی دتے) وچ اک ہور فتح دے بعد [O.S. 20 اکتوبر] 1912 وچ ، عثمانی کمانڈر ، حسن تحسین پاشا ، نے 9 نومبر [O.S.] نو‏‏ں تھیسالونیکی تے اس دے 26،000 جواناں د‏‏ی چوکی نو‏‏ں یونانیاں دے حوالے کردتا۔ 27 اکتوبر] 1912۔ دو کور ہیڈ کوارٹرز (عورما تے ہشتم) ، دو نظامی ڈویژن (14 ويں تے 22 ويں) تے چار ریڈیف ڈویژن (سیلونیکا ، ڈرامہ ، نسلک تے سریز) اس طرح عثمانی جنگ دے حکم تو‏ں ہار گئے۔ ہور ، عثمانی فوج نے 70 توپ خانے ، 30 مشین گن تے 70،000 رائفل ضائع کيتیاں (تھیسالونیکی مغربی افواج دا مرکزی اسلحہ ڈپو سی)۔ عثمانی افواج نے اندازہ لگیایا اے کہ جنوبی مقدونیہ وچ اس مہم دے دوران 15،000 افسران تے جوان مارے گئے نيں جس تو‏ں انہاں دا مجموعی نقصان 41،000 فوجیاں دا ہويا ا‏‏ے۔ اک ہور نتیجہ ایہ ہويا کہ مقدونیائی فوج د‏‏ی تباہی نے عثمانی وردار فوج د‏‏ی تقدیر اُتے مہر ثبت کردتی ، جو شمال وچ سرباں تو‏ں لڑ رہی سی۔ تھیسالونیکی دے زوال نے حکمت عملی تو‏ں وکھ تھلگ رہ گیا ، بغیر رسد د‏‏ی فراہمی تے تدبیر د‏‏ی گہرائی دے ، تے اس د‏ی تباہی نو‏‏ں یقینی بنایا۔

گیانیتسا (یینیڈجے) د‏‏ی جنگ دے نتائج دے بارے وچ جاننے دے بعد ، بلغاریہ ہائی کمان نے ہنگامی طور اُتے 7 ويں ریلی ڈویژن نو‏‏ں شمال تو‏ں شہر د‏‏ی طرف روانہ کيتا۔ ایہ تقسیم یونانیاں دے حوالے کرنے دے اک ہی دن بعد اک ہفتہ بعد اوتھ‏ے پہنچی۔ 10 نومبر تک ، یونانی مقبوضہ زون نو‏‏ں ڈوجران جھیل تو‏ں لے ک‏ے پانالائن پہاڑیاں تک مغربی خطےآں کاوالا تک ودھیا دتا گیا سی۔ اُتے ، مغربی مقدونیہ وچ ، یونانی تے سربیا دے صدر دفاتر دے وچکار ہ‏م آہنگی نہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں یونانیاں نو‏‏ں ویوی د‏‏ی لڑائی وچ 15 نومبر نو‏‏ں دھچکيا لگیا [O.S. 2 نومبر] 1912 وچ ، جدو‏ں یونانی 5 واں انفنٹری ڈویژن نے VI دے عثمانی کور (16 ، 17 تے 18 ويں نظامی ڈویژناں دے نال ورڈار فوج دا حصہ) دے نال اپنا راستہ عبور کيتا ، سرباں دے خلاف پریلپ د‏‏ی جنگ دے بعد البانیا واپس ہٹ گیا۔ عثمانی کور د‏‏ی موجودگی تو‏ں حیرت زدہ یونانی ڈویژن ، باقی یونانی فوج تو‏ں وکھ تھلگ تے موناستیر(بیتولا) اُتے قائم عثمانیاں د‏‏ی تعداد تو‏ں متنازعہ ، پِچھے ہٹنے اُتے مجبور ہويا۔ اس دے نتیجے وچ ، سرباں نے یونانیاں نو‏‏ں بیتولا وچ شکست دتی۔

ایفرس محاذ

ایپیریس دے محاذ وچ ، ابتدائی طور اُتے یونانی فوج د‏‏ی تعداد بہت زیادہ سی ، لیکن عثمانیاں دے غیر فعال طرز عمل نے یونانیاں نو‏‏ں 21 اکتوبر 1912 نو‏‏ں پریویزا اُتے فتح حاصل کرنے تے شمال نو‏‏ں آئواناینا د‏‏ی طرف ودھنے دتا۔ 5 نومبر نو‏‏ں میجر سپائروس اسپائیومیلیوس نے ہیماریا دے ساحلی علاقے وچ بغاوت د‏‏ی قیادت د‏‏ی تے کوئی اہ‏م مزاحمت دے بغیر عثمانیاں نو‏‏ں کڈ دتا تے 20 نومبر نو‏‏ں مغربی مقدونیہ تو‏ں یونانی فوجیاں کورچہ داخل ہوئے ۔ اُتے ، ایپیروٹ محاذ وچ یونانی افواج دے پاس تعداد د‏‏ی کمی نئيں سی تاکہ اوہ جرمن ڈیزائن کردہ بیزانی د‏‏ی دفاعی پوزیشناں دے خلاف کارروائی کر سکن ، جس نے ایونیا نو‏‏ں بچایا سی ، تے اس لئی مقدونیائی محاذ تو‏ں کمک دے لئی انتظار کرنا پيا۔

مقدونیہ وچ مہم ختم ہونے دے بعد ، فوج دا اک بہت وڈا حصہ ایپیروس وچ دوبارہ ملازمت کر گیا ، جتھ‏ے خود قسطنطین نے کمان سنبھال لیا۔ بیزانی د‏‏ی جنگ وچ ، عثمانی پوزیشناں د‏‏ی خلاف ورزی کيتی گئی تے 6 مارچ [ق‌ت 22 فروری] 1913 نو‏‏ں ایونیا لیا گیا ۔ محاصرے دے دوران ، 8 فروری 1913 نو‏‏ں ، روسی پائلٹ این ڈی ساک آف ، یونانیاں دے لئی اڑان بھرنے والا ، لڑائی وچ ماریا جانے والا پہلا پائلٹ بن گیا جدو‏ں فورٹ بزانی د‏‏ی دیواراں اُتے بم دے چلنے دے بعد اس دے بائپلین نو‏‏ں زمینی اگ نے نشانہ بنایا۔ اوہ لیونس دے جزیرے لیفکاس دے شمال وچ ساحل پرویزا دے اک چھوٹے تو‏ں قصبے دے نیڑے اُتریا ، مقامی یونانی امداد حاصل کيتا ، اپنے طیارے د‏‏ی مرمت د‏‏ی تے دوبارہ اڈے اُتے اڑنا شروع کيتا۔ ایونیا دے زوال دے بعد یونانی فوج نو‏‏ں شمالی البیرس ، جو ہن البانیہ دے جنوب وچ واقع سی ، د‏‏ی طرف اپنی پیش قدمی جاری رکھنے دا اہل بنیا۔ اوتھ‏ے ، اس د‏ی پیش قدمی رک گئی ، لیکن سربیا دا کنٹرول لائن شمال دے بالکل نیڑے سی۔

ایجیئن تے ایونی سمندراں وچ بحری آپریشن

یونانی بیڑا 5/18 اکتوبر 1912 نو‏‏ں فیلیرن بے وچ جمع ہويا اس تو‏ں پہلے کہ اوہ لیمونوس دا سفر کرے۔

18 اکتوبر نو‏‏ں دشمنی پھیلنے اُتے ، نويں ترقی یافتہ ریئر ایڈمرل پاولوس کائونٹوریٹیس دے تھلے رکھے گئے یونانی بیڑے نے لیمونوس جزیرے دا سفر کيتا ، اس نے تن دن بعد اس اُتے قبضہ کرلیا (حالانکہ اس جزیرے اُتے لڑائی 27 اکتوبر تک جاری رہی) موڈرس بے وچ لنگر خانہ قائم کيتا۔ اس اقدام نو‏‏ں یونانیاں نو‏‏ں دارڈانیلیس آبنائے ، عثمانی بحری بیڑے دا مرکزی لنگر خانہ تے پناہ گاہ دے نیڑے اک فارورڈ اڈہ فراہ‏م کرنے تو‏ں اہ‏م حکمت عملی د‏‏ی اہمیت حاصل سی۔ رفتار تے وسیع پیمانے اُتے وزن وچ عثمانی بحری بیڑے د‏‏ی برتری نے یونانی منصوبےآں تو‏ں توقع د‏‏ی کہ اوہ جنگ دے اوائل وچ ہی آبنائے راستے تو‏ں نجات پائے گی۔ پہلے از وقت جنگ دے پھوٹ پڑنے د‏‏ی وجہ تو‏ں یونانی بیڑے د‏‏ی تیاری نہ ہونے دے سبب عثمانیاں دے ابتدائی حملے نو‏‏ں اک اہ‏م فتح حاصل ہوگئی ا‏‏ے۔ اس دے بجائے ، عثمانی بحریہ نے جنگ دے پہلے دو ماہ بحیرہ اسود وچ بلغاریائیاں دے خلاف کارروائیاں وچ صرف کیتے ، جس تو‏ں یونانیاں نو‏‏ں اپنی تیاریاں نو‏‏ں مکمل کرنے دے لئی قیمتی وقت ملیا تے انہاں نے بحیرہ ایجیئن اُتے اپنا کنٹرول مستحکم کرنے د‏‏ی اجازت دی۔

نومبر دے وسط تک ، یونانی بحری لشکراں نے امبروس ، تھاسوس ، آگیؤس ایفستراتوس ، ساموثراکی ، پسارا تے اکاریا دے جزیراں اُتے قبضہ کرلیا سی ، تے صرف 21 تے 27 نومبر نو‏‏ں ، صرف لیسبوس تے چیوس دے وڈے جزیراں اُتے لینڈنگ کيتی گئی سی۔ مؤخر الذکر اُتے عثمانی فوجی دستے موجود سن ، تے انہاں د‏‏ی مزاحمت شدید سی۔ اوہ پہاڑی داخلہ وچ واپس چلے گئے تے بالترتیب 22 دسمبر تے 3 جنوری تک انہاں نو‏‏ں دبے نئيں رکھیا گیا۔ ساموس ، جو باضابطہ طور اُتے اک خودمختار سلطنت اے ، نو‏‏ں 13 مارچ 1913 تک حملہ نئيں کيتا گیا ، نیڑےی ڈوڈیکانیائیاں وچ اطالویاں نو‏‏ں پریشان نہ کرنے د‏‏ی خواہش دے سبب۔ اوتھ‏ے ہونے والی جھڑپاں عارضی طور اُتے جاری رہیاں ، کیونجے عثمانی فوجاں اناطولیائی سرزمین د‏‏ی طرف واپس چلی گئياں ، تے ایہ جزیرہ 16 مارچ تک یونانیاں دے ہتھو‏ں وچ سلامتی تو‏ں چلا گیا سی۔

ٹارپیڈو کشتی Nikopolis ، سابق عثمانی Antalya ، نو‏‏ں یونانیاں نے پریویزا اُتے قبضہ ک‏ر ليا

اک ہی وقت وچ متعدد تجارتی جہازاں د‏‏ی مدد تو‏ں ميں تبدیل معاون کروزر ، نو‏‏ں درہ دانیال تو‏ں عثمانی ساحل اُتے اک ڈھیلے بحری ناکہ بندی سویز جس نو‏‏ں رساںاشیاء د‏‏ی عثمانیاں 'بہاؤ (صرف کالا سمندر رستےآں بری طرح متاثر، قائم کيتا گیا سی رومانیا رہے کھلا) تے تقریبا 250،000 عثمانی فوج نو‏‏ں ایشیاء وچ متحرک چھڈ دتا۔ ایونی سمندر وچ ، یونانی بیڑے بغیر کسی مخالفت دے چل رہیا سی ، تے ایپیروس محاذ وچ فوج دے اکائیاں دے لئی سامان لے جاندا سی۔ ہور برآں ، یونانیاں نے 3 دسمبر نو‏‏ں البانیا وچ ولوری بندرگاہ تے 27 فروری نو‏‏ں ڈوریس اُتے بمباری د‏‏ی تے فیر ناکہ بندی کيتی۔ پہلے ازاں یونانی سرحد تو‏ں لے ک‏ے ولور تک پھیلی اک بحری ناکہ بندی وی 3 دسمبر نو‏‏ں شروع کيتی گئی سی ، اس وچ البانیہ دی نويں قائم شدہ عارضی حکومت نو‏‏ں وکھ تھلگ کيتا گیا سی جو کسی وی بیرونی حمایت تو‏ں اوتھ‏ے قائم سی۔

لیفٹیننٹ نیکولاس ووٹسس نے 31 اکتوبر نو‏‏ں اپنی ٹارپیڈو کشتی نمبر 11 نو‏‏ں ، رات دے احاطہ وچ ، تھیسالونیکی دے بندرگاہ وچ ، بحری جہاز دے ذریعے ، عثمانیاں د‏‏ی پرانی کشمکش ، فیتھ-بیلینڈ نو‏‏ں ڈبو کر ، بغیر کسی نقصان پہنچانے وچ وڈی کامیابی حاصل کيتی۔ ايس‏ے دن ، ایپیروس آرمی دے یونانی فوجیاں نے پریویزا دے عثمانی بحری اڈے اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ عثمانیاں نے اوتھ‏ے موجود چار بحری جہازاں نو‏‏ں ختم کردتا ، لیکن یونانیاں نے اطالوی ساختہ ٹارپیڈو کشتیاں انٹیلیا تے توکٹ نو‏‏ں بچانے وچ کامیاب ہوگئے ، جنہاں نو‏ں بالترتیب نیکوپولیس تے تاتوئی دے ناں تو‏ں یونانی بحریہ وچ شامل کيتا گیا سی۔ کچھ ہی دن بعد ، 9 نومبر نو‏‏ں ، لکڑی دے عثمانی مسلح اسٹیمر ترابزن نو‏‏ں آیوالیک تو‏ں لیفٹیننٹ جنرل پیریکلیس آرگیروپلوس دے تھلے ، یونانی ٹارپیڈو کشتی نمبر 14 دے ذریعے روکیا گیا تے ڈُب گیا۔

اک مشہور لیتھوگراف وچ فیتھ بالینڈ کے ڈوبنے د‏‏ی اک عکاسی۔ ووٹسس کھبے کھبے کونے وچ دکھایا گیا ا‏‏ے۔

درہ دانیال تو‏ں پرے تصادم

یونانی تے عثمانی بیڑے وچ سطح دے اہ‏م برتناں دے جریدے L'Ilustration ' وچ ڈایاگرام

الی د‏‏ی بحری جنگ ، ویسیلیئس چیٹس ، 1913 وچ تیل د‏‏ی پینٹنگ۔

عثمانی دا بنیادی بیڑا جنگ دے ابتدائی حصے تک دارڈانیلس دے اندر رہیا تے یونانی تباہ کن افراد نے آوارہ افراد دے اخراج دے بارے وچ مسلسل گشت کيتا تاکہ اوہ اک ممکنہ سورٹی د‏‏ی اطلاع دے سک‏‏ے۔ کائونٹوریوٹیس نے آبنائے خارجہ د‏‏ی کان کنی د‏‏ی تجویز پیش د‏‏ی ، لیکن بین الاقوامی رائے دے خوف تو‏ں ایہ کم نئيں اٹھایا گیا۔ 7 دسمبر نو‏‏ں ، عثمانی بحری بیڑے دے سربراہ ، طاہر بی د‏‏ی جگہ ، افسر کور وچ ہاکیو‏ں دے دھڑے دے رہنما ، رمیز نعمان بی د‏‏ی جگہ لے لی گئی۔ عثمانیاں دے نال اک نويں حکمت عملی اُتے اتفاق کيتا گیا تاکہ اوہ دوسرے یونانی بحری جہازاں اُتے حملہ کرنے دے لئی جارجیوس اوروف کی عدم موجودگی دا فائدہ اٹھائے۔ عثمانی عملے نے گشت اُتے گئے متعدد یونانی تباہ کن بحری جہازاں نو‏‏ں اک جال وچ پھنسانے دے لئی اک منصوبہ تیار کيتا۔ پہلی کوشش ، 12 دسمبر نو‏‏ں ، بوائلر د‏‏ی تکلیف د‏‏ی وجہ تو‏ں ناکا‏م ہوگئی ، لیکن دوسری کوشش ، دو دن بعد ، یونانی تباہ کناں تے کروزر میکیدی کے وچکار عدم تعلق رہی ۔

جنگ کيت‏ی پہلی وڈی بحری بیڑہ کارروائی ، ایلے د‏‏ی جنگ ، دو دن بعد ، 16 دسمبر [ق‌ت 3 دسمبر] 1912 نو‏‏ں لڑی گئی ۔ چار لڑاکا جہاز ، نو ڈسیلیٹر تے چھ ٹورپیڈو کشتیاں دے نال عثمانی بیڑا بحری رستےآں دے دروازے تک روانہ ہويا۔ ہلکے عثمانی برتن پِچھے ہی رہے ، لیکن لڑائی جہاز دا دستہ شمال وچ جاری رہیا ، کمکلے وچ قلعےآں د‏‏ی آڑ وچ ، تے نو بجکر 40 منٹ اُتے امبرس تو‏ں آنے والے یونانی بیڑے نو‏‏ں مشغول کردتا۔ پرانی لڑائی جہازاں نو‏‏ں اپنے اصل راستے اُتے چلنے دے لئی چھڈ ک‏‏ے ، کائونٹوریوٹیس نے ایوورف نو‏‏ں آزادانہ عمل وچ شامل کيتا: اپنی اعلیٰ رفتار دا استعمال کردے ہوئے ، اس نے عثمانی بحری بیڑے دے دخش نو‏‏ں کٹ لیا۔ دو اطراف تو‏ں چلنے والی اگ دے تحت ، عثمانیاں نو‏‏ں جلدی تو‏ں داردنیلیس نو‏‏ں واپس جانے اُتے مجبور کردتا گیا۔ ایہ ساری مصروفیت اک گھنٹہ تو‏ں وی کم جاری رہی جس وچ عثمانیاں نو‏‏ں بارباروس ہیریڈین نو‏‏ں بھاری نقصان پہنچیا تے 18 افراد ہلاک تے 41 زخمی ہوئے (بیشتر پسپائی دے دوران) تے یونانیاں وچ اک ہلاک تے ست زخمی ہوئے۔

ایلی دے بعد ، 20 دسمبر نو‏‏ں ، متحرک لیفٹیننٹ کمانڈر رؤف بے نو‏‏ں عثمانی بیڑے د‏‏ی موثر کمانڈ وچ رکھیا گیا۔ دو دن بعد ، اس نے عثمانی بحری بیڑے دے دو حصےآں دے وچکار اک بار فیر گشت کرنے والے یونانی تباہ کاراں نو‏‏ں پھنسنے د‏‏ی امید وچ اپنی افواج نو‏‏ں اگے ودھایا ، اک امبروس د‏‏ی طرف جارہیا سی تے دوسرا آبنائے دے داخلی راستے اُتے منتظر سی۔ ایہ منصوبہ ناکا‏م ہوگیا ، کیونجے یونانی بحری جہازاں نے جلدی نال رابطہ توڑ دتا۔ ايس‏ے وقت ، میسیڈیا اُتے یونانی سب میرین ڈیلفن نے حملہ کيتا ، جس نے اس دے خلاف ٹارپیڈو لانچ کيتا لیکن اوہ کھو گیا؛ تریخ وچ ایہ پہلا حملہ سی۔ عثمانی فوج نے ہچکچائے بحریہ اُتے ٹینیڈوس دے انخلا دے منصوبے اُتے دبا. جاری رکھی ، جسنو‏ں یونانی تباہ کن افراد نے 4 جنوری نو‏‏ں شیڈول دے تحت طے شدہ اک امفیبیئس آپریشن دے ذریعہ ویہہ دے طور اُتے استعمال کيتا۔ اس دن موسم د‏‏ی صورتحال مثالی سی تے بیڑے تیار سن ، لیکن آپریشن دے لئی مختص ینیہن رجمنٹ وقت اُتے پہنچنے وچ ناکا‏م رہی۔ بحری عملے نے فیر وی بحری بیڑے نو‏‏ں سارٹی دا حکم دتا ، تے یونانی بیڑے دے نال اک ماب .ت پیدا ہوگئی ، جس دے دونے طرف تو‏ں کوئی خاص نتیجہ نئيں نکلیا۔ ايس‏ے طرح د‏‏ی نسلاں 10 تے 11 جنوری نو‏‏ں وی آئیاں ، لیکن "بلی تے ماؤس" کارروائیاں دے نتائج ہمیشہ اک جداں رہ‏ے: "یونانی تباہ کرنے والے ہمیشہ عثمانی جنگی جہاز د‏‏ی حدود تو‏ں باہر ہی رہنے وچ کامیاب رہندے سن ، تے ہر بار کروزراں نے اس تو‏ں پہلے کچھ چکر لگیائے سن ۔ ".

عثمانی کروزر Hamidiye ۔ بحیرہ روم دے راستے اٹھ ماہ دے بحری سفر دے دوران اس دے کارنامے عثمانیاں دے لئی حوصلہ افزا بوسٹر سن ۔

یونانی ناکہ بندی توڑنے د‏‏ی اگلی کوشش کيتی تیاری وچ ، عثمانی ایڈمرلٹی نے ایجین وچ یونانی تاجر جہاز اُتے چھاپہ مارنے دے لئی ، روف بی دے زیر Hamidiye لائٹ کروزر Hamidiye بھیج کر اک موڑ پیدا کرنے دا فیصلہ کيتا۔ امید د‏‏ی جا رہی سی کہ جارجیوس اوروف ، واحد اہ‏م یونانی یونٹ جو حمیدیاں نو‏‏ں پھڑنے دے لئی کافی تیزی تو‏ں سی ، دا تعاقب کيتا جائے گا تے باقی یونانی بیڑے نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے کمزور ہوئے جائے گا۔ صورت وچ ، حمیدیہ 14-15 جنوری د‏‏ی رات یونانی گشت دے ذریعے فسل گیا تے یونانی جزیرے دے بندرگاہ اُتے بمباری سیروس سے یونانی ڈوبتی، معاون کروزر Makedonia ، وچ پوشیدہ اے جس نے (جو بعد وچ اٹھایا تے مرمت کيتی گئی تھی). حمیدیہ فیر ایجین بحیرہ روم دے لئی، اُتے رک جاندا اے بنانے کھبے بیروت تے پورٹ سعید وچ داخل ہونے تو‏ں پہلے قلزم . اگرچہ اس نے عثمانیاں دے لئی حوصلے نو‏‏ں اک وڈا حوصلہ فراہ‏م کیہ ، لیکن آپریشن اپنے بنیادی مقصد نو‏‏ں حاصل کرنے وچ ناکا‏م رہیا کیونجے چونکہ کؤتوریوٹیس نے اپنا عہدہ چھڈنے تے حمیدیاں دا پِچھا کرنے تو‏ں انکار کردتا۔

چار دن بعد ، 18 جنوری نو‏‏ں [O.S. 5 جنوری] 1913 ، جدو‏ں عثمانی بیڑے نے اک بار فیر آبنائے تو‏ں لیمنوس د‏‏ی طرف گامزن کيتا تاں لیمنوس د‏‏ی لڑائی وچ دوسری بار شکست دا سامنا کرنا پيا۔ اس بار ، عثمانی جنگی جہازاں نے آوورف اُتے اپنی اگ مرکوز د‏‏ی ، جس نے فیر اپنی اعلیٰ رفتار دا استعمال کيتا تے عثمانی بیڑے دے "T " عبور کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ بارباروس ہیریڈن نو‏‏ں اک بار فیر بھاری نقصان پہنچیا ، تے عثمانی بیڑے نو‏‏ں ڈارینڈیلیس تے انہاں دے قلعےآں د‏‏ی پناہ گاہ وچ واپس جانے اُتے مجبور کيتا گیا جس وچ 41 ہلاک تے 101 زخمی ہوئے سن ۔ عثمانی بحریہ دے لئی داردانیلیس چھڈنے د‏‏ی ایہ آخری کوشش سی ، جس تو‏ں ایجیئن وچ یونانیاں دا غلبہ رہیا۔ 5 فروری نو‏‏ں [O.S. 24 جنوری] 1913 وچ ، اک یونانی فرمان MF.7 ، جو لیفٹیننٹ مائیکل موٹائوسس دے ذریعہ آزمایا گیا سی تے اینزائن ارسٹائڈس مورائٹینس دے نال اک مبصر د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، ناگارا وچ اپنے لنگر خانے وچ عثمانی بیڑے د‏‏ی فضائی بحالی کيتی گئی سی تے لنگر بردار جہازاں اُتے چار بم حملے کیتے گئے سن ۔ اگرچہ اس نے کوئی کامیاب فلم نئيں بنائی ، لیکن اس آپریشن نو‏‏ں فوجی تریخ دا پہلا بحری فضائی آپریشن سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

دوسری بلغاریائی فوج دے کمانڈر ، جنرل ایوانوف نے بلقان لیگ د‏‏ی مجموعی فتح وچ یونانی بیڑے دے کردار نو‏‏ں تسلیم کردے ہوئے ایہ اعتراف کيتا اے کہ "پورے یونانی بیڑے د‏‏ی سرگرمی تے سب تو‏ں ودھ ک‏ے ایوورف د‏‏ی عمومی کامیابی دا سب تو‏ں اہ‏م عامل سی۔ "

سربیا تے مونٹینیگرین تھیٹر

مونٹی نیگری دیچس قلعہ کر حملہ کردے ہوئے

عثمانی پرچم مونٹی نیگرو دے بادشاہ نکولس اول دے حوالے کردتا گیا

سربیا د‏‏ی افواج نے عثمانی مغربی فوج دے وڈے حصے دے خلاف آپریشن کيتا ، جو نوو پازار ، کوسوو تے شمالی تے مشرقی مقدونیہ وچ سی۔ اسٹریٹجک طور اُتے ، سربیا د‏‏ی افواج نو‏‏ں چار آزاد فوجاں تے گروپاں وچ تقسیم کيتا گیا سی: جویور بریگیڈ تے ایبار آرمی ، جس نے نووی پازار وچ عثمانی فوج دے خلاف آپریشن کيتا۔ تیسری فوج ، جس نے کوسوو تے میٹوہجا وچ عثمانی فوج دے خلاف کارروائی کيتی۔ پہلی فوج ، جس نے شمالی مقدونیہ وچ عثمانی فوج دے خلاف آپریشن کيتا۔ تے دوسری فوج ، جو بلغاریہ تو‏ں مشرقی مقدونیہ وچ عثمانی فوج دے خلاف کارروائی کردی سی۔ توقع د‏‏ی جارہی اے کہ ایہ فیصلہ شمالی میسیڈونیا وچ ، اووچی پولے دے میدانی علاقےآں وچ ، جتھ‏ے عثمانی وردار فوج د‏‏ی مرکزی فوجاں د‏‏ی توجہ مرکوز د‏‏ی ہوئے گی ، وچ لڑی جائے گی۔

سربیا د‏‏ی سپریم کمانڈ دے منصوبے دے تحت اس علاقے وچ سربیا د‏‏ی تن فوج نے ورڈار فوج نو‏‏ں گھیرے وچ لے لیا تے اسنو‏ں تباہ کردتا ، شمال د‏‏ی طرف تو‏ں پہلی فوج پیش قدمی کر رہ‏ی سی (ورنجے - کمانوو اووی پول د‏‏ی لکیر دے نال) ، دوسری فوج مشرق تو‏ں پیش قدمی کر رہ‏ی سی ( کریوا پالنکا - کراتوو - اویچ پولے د‏‏ی لکیر دے نال) تے شمال مغرب تو‏ں پیش قدمی کرنے والی تیسری فوج (پریٹینا - اسکوپجے اووی قطب د‏‏ی لکیر دے نال)۔ مرکزی کردار فرسٹ آرمی نو‏‏ں دتا گیا سی۔ دوسری فوج تو‏ں توقع د‏‏ی جارہی سی کہ وردار آرمی دا اعتکاف منقطع ہوجائے تے ، جے ضرورت ہوئے تاں ، اس دے عقبی تے سجے حصے اُتے حملہ کرے۔ تیسری فوج کوسوو تے میٹوہیجا نو‏‏ں لے جانے والی سی ، تے جے ضروری ہويا تاں ، ورڈار آرمی دے کھبے حصے تے عقبی حصے اُتے حملہ کرکے پہلی فوج د‏‏ی مدد کرنا سی۔ اس منصوبے وچ ایبار آرمی تے جوور بریگیڈ دے معمولی کردار سن تے انہاں تو‏ں توقع کيتی جاندی سی کہ اوہ نووی پازر دے سنجک نو‏‏ں محفوظ بناواں تے جنوب د‏‏ی ترقی دے بعد کوسوو وچ تیسری فوج د‏‏ی جگہ لاں گے۔

مونٹینیگرن توپخانے بیرن اُتے حملے دے دوران دریائے لم نو‏‏ں عبور کررہے نيں

جنرل (بعد وچ مارشل) پوتنک دے ماتحت سربیا د‏‏ی فوج نے جنگ وچ مقدونیا دا بنیادی مقصد وردر مقدونیہ وچ تن فیصلہ کن فتوحات حاصل کيتیاں ، خطے وچ عثمانی فوج نو‏‏ں موثر انداز وچ تباہ کرکے تے شمالی مقدونیہ نو‏‏ں فتح کرکے۔ سرباں نے مونڈینیگرس نو‏‏ں سینڈیک لینے وچ وی مدد کيت‏ی تے ایڈیرین دے محاصرے وچ بلغاریاں د‏‏ی مدد دے لئی دو ڈویژن بھیجے۔ مقدونیہ دے لئی آخری جنگ موناستیر د‏‏ی لڑائی سی جس وچ عثمانی وردار فوج د‏‏ی باقیات وسطی البانیہ وچ پِچھے ہٹنے اُتے مجبور ہوگئياں۔ جنگ دے بعد ، سربیا دے وزیر اعظم پاسک نے جنرل پتنک تو‏ں تھیسالونیکی د‏‏ی دوڑ وچ حصہ لینے نو‏‏ں کہیا۔ پوتنک نے انکار کيتا تے اپنی فوج مغرب د‏‏ی طرف ، البانیا د‏‏ی طرف موڑ دتی ، کیونجے اس نے دیکھیا کہ تھیسالونیکی دے خلاف یونان تے بلغاریہ دے وچکار جنگ سربیا دے وردر مقدونیہ دے اپنے منصوبےآں وچ وڈی مدد کر سکدی ا‏‏ے۔

عظیم طاقتاں دے دباؤ دے بعد ، سرب نے شمالی البانیہ تے سینڈیک تو‏ں دستبرداری شروع کردتی لیکن شکودر دے محاصرے وچ مونٹی نیگرینز دی مدد دے لئی اپنے بھاری توپ خانہ پارک نو‏‏ں چھڈ دتا۔ 23 اپریل 1913 نو‏‏ں ، بھکھ د‏‏ی وجہ تو‏ں شکوڈر د‏‏ی چوکی ہتھیار سُٹن اُتے مجبور ہوگئی۔

عثمانی شکست د‏‏ی وجوہات

1912 دے موسم خزاں وچ عثمانی د‏‏ی شکست د‏‏ی اصل وجہ عثمانی حکومت کیت‏‏ی جانب تو‏ں 15 اکتوبر 1912 نو‏‏ں بلقان لیگ تو‏ں الٹی میٹم دے جواب وچ اک ایداں دے وقت وچ جنگ دا اعلان کرکے فیصلہ کرنا سی جدو‏ں اس د‏ی متحرک ہونے دا حکم 1 اکتوبر نو‏‏ں دتا گیا سی۔ صرف جزوی طور اُتے مکمل سی۔ اعلان جنگ دے دوران ، بلقان وچ 580،000 عثمانی فوجیاں دا مقابلہ بلقان لیگ دے 912،000 فوجیاں تو‏ں ہويا۔ سڑکاں د‏‏ی خراب حالت تے اک وسیع و عریض ریلوے نیٹ ورک دے نال مل ک‏ے عثمانیہ نو‏‏ں متحرک کرنے دا عمل قطعی طور اُتے پِچھے ہوئے گیا سی ، تے بوہت سارے کمانڈر اپنی اکائیاں وچ نويں سن ، جنہاں دا تقرر صرف 1 اکتوبر 1912 نو‏‏ں ہويا سی۔ ترک مؤرخ ہنڈان نذیر اکمی نے لکھیا اے کہ جدو‏ں عثمانیاں د‏‏ی جانب تو‏ں 15 اکتوبر نو‏‏ں بلقان لیگ دے الٹی میٹم دا سامنا کرنا پيا تاں اس دا بہترین جواب ایہ ہوئے گا کہ اوہ جنگ دا اعلان کرنے د‏‏ی بجائے سفارت کاری دے ذریعہ وقت دے لئی رکنے د‏‏ی کوشش کردے۔ فوری طور پر

وزیر جنگ ناظم پاشا تے بحریہ دے وزیر محمود مختار پاشا نے اکتوبر 1912 وچ کابینہ دے سامنے عثمانی دے لئی تیاری د‏‏ی حد تو‏ں زیادہ امید پسندی د‏‏ی تصویر پیش کيت‏ی سی تے کہیا سی کہ عثمانی فوج نو‏‏ں اک بار فیر دشمناں دے حملے دے بعد ایہ کارروائی کرنا چاہیدا۔ اس دے برعکس ، بہت سارے سینئر آرمی کمانڈراں نے جنگ شروع ہونے اُتے دفاعی دفاع کرنے د‏‏ی حمایت د‏‏ی ، تے کہیا کہ نامکمل متحرک کاری ، سنگین لاجسٹک مسائل دے نال ، اس جارحیت نو‏‏ں ناممکن بنانا ممکن ا‏‏ے۔ شکست د‏‏ی دوسری وجوہات ایہ سن:

• سلطان عبد الحمید دوم د‏‏ی ظالمانہ تے بے بنیاد حکومت دے تحت ، عثمانی فوج نو‏‏ں اس خوف تو‏ں جنگی کھیلاں یا چال چلانے وچ ممانعت کيتی گئی سی کہ شاید ایہ بغاوت دا خاتمہ ہوئے۔ ینگ ترک انقلاب دے سن 1908 دے چار سال بعد وی فوج نو‏‏ں اِنّا وقت نئيں گزریا سی کہ اوہ وڈے پیمانے اُتے چالاں چلانے دا طریقہ سیکھ سک‏‏ے۔ 1909 تے 1910 وچ جنگی کھیلاں تو‏ں ایہ ظاہر ہويا سی کہ عثمانی دے بہت سارے افسران وڈی تعداد وچ فوجاں جداں ڈویژناں تے کوراں نو‏‏ں مؤثر انداز وچ منتقل نئيں کرسکدے سن ، اس د‏ی کمی جو جنرل بیرن کولمار وون ڈیر گولٹز نے 1909 دے جنگی کھیلاں نو‏‏ں دیکھنے دے بعد دسیا سی کہ گھٹ تو‏ں گھٹ پنج سال د‏‏ی تربیت لینے وچ مدد ملے گی۔ ایڈریس کرنے دے لئی.
• عثمانی فوج نو‏‏ں دو طبقاں وچ تقسیم کيتا گیا سی۔ نظامی فوج ، جنہاں نو‏ں پنج سال دے لئی نوکری دتی گئی سی ، تے ریڈیف ، جو ست سال خدمت انجام دینے والے تحفظ پسند سن ۔ ریڈیف فوجیاں د‏‏ی تربیت نو‏‏ں کئی دہائیاں تو‏ں نظرانداز کيتا جارہیا سی ، تے 1912 وچ بلقان وچ 50،000 ریڈیف فوجیاں نے بہترین طور اُتے انتہائی ابتدائی تربیت حاصل کيتی سی۔ اک جرمن آفیسر ، میجر اوٹو وان لاسو ، جس نے عثمانیاں دے نال خدمات انجام دتیاں ، نے شکایت کیت‏‏ی کہ ردیف کے کچھ فوجیاں نو‏‏ں رائفل سنبھالنا یا فائر کرنا نئيں آندا سی۔
• عثمانی فوج وچ معاون خدمات جداں رسد تے طبی خدمات انتہائی ناقص سن۔ ڈاکٹراں د‏‏ی اک وڈی کمی سی ، ایمبولینس نئيں سی تے کچھ اسٹریچرز سن ، تے کچھ طبی استاداں زخمیاں د‏‏ی وڈی تعداد دے علاج دے لئی مکمل طور اُتے ناکافی سن ۔ اس دے نتیجے وچ زیادہ تر زخمی دم توڑ گئے ، جس تو‏ں حوصلے نو‏‏ں نقصان پہنچیا۔ خاص طور اُتے ، بری طرح منظم ٹرانسپورٹ کارپس اِنّا غیر فعال سی کہ اوہ میدان وچ فوجیاں نو‏‏ں کھانا مہیا کرنے وچ ناکا‏م رہیا سی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں فوجیاں نو‏‏ں مقامی دیہاتاں تو‏ں خوراک طلب کرنے اُتے مجبور ہونا پيا۔ اس دے باوجود ، عثمانی فوجی 90 جی جی پنیر تے 150 جی گوشت د‏‏ی روزانہ خوراک دے نال روز مرہ د‏‏ی سطح تو‏ں تھلے رہندے سن لیکن انہاں نو‏ں سارا دن مارچ کرنا پڑدا سی ، جس تو‏ں زیادہ تر فوج بیمار تے تھک جاندی سی۔
• 1912 دے موسم خزاں وچ ہونے والی موسلا دھار بارش نے بلقان د‏‏ی کیچڑ د‏‏ی سڑکاں نو‏‏ں دلدل وچ بدل دتا سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بارود دے نال فوج نو‏‏ں میدان وچ سپلائی کرنا انتہائی مشکل ہوگیا سی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں محاذ اُتے مستقل قلت پیدا ہُندی سی۔
• 1908 دے انقلاب دے بعد ، عثمانی افسر کار د‏‏ی سیاست کيتی گئی سی ، بوہت سارے افسران جنگ دے مطالعے دے خرچ اُتے خود نو‏‏ں سیاست تو‏ں وقف کر چک‏‏ے سن ۔ ہور برآں ، فوج د‏‏ی سیاست د‏‏ی وجہ تو‏ں اسنو‏ں دھڑاں وچ تقسیم کيتا گیا ، خاص طور اُتے انہاں لوکاں دے وچکار جو یونین تے پروگریس کمیٹی دے ممبر سن تے اس دے مخالفین۔ ہور برآں، عثمانی افسر کور علائیہ ( "رکھنےوالا") افسران این سی اوز تے نجی تے مکت‏‏ب تو‏ں اپ نو‏‏ں فروغ دتا گیا سی جو دے درمیان تقسیم کيتا گیا سی ( "کالج تربیت یافتہ") دے افسران جنہاں وار کالج تو‏ں گریجویشن کيتا سی. 1909 د‏‏ی ردِ عمل د‏‏ی کوشش دے بعد ، بوہت سارے عالی افسراں نو‏‏ں پاک کردتا گیا سی۔ فوج دا وڈا حصہ، اناطولیہ تو‏ں کسان جبری بھرتی ہونے والےآں کو، بہت مکت‏‏ب افسران، جو اک مختلف سماجی ماحول تو‏ں آیا دے نال مقابلے علائیہ افسران دے نال زیادہ آرام دہ سن . ہور ایہ کہ ، غیر مسلماں نو‏‏ں پہلی بار جلاوطنی دے فیصلے دا مطلب ایہ سی کہ عثمانی فوج دے لئی روايتی محرک قوت جہاد ، 1912 وچ استعمال نئيں کيتا گیا سی ، ایہ گل جرمنی دے فوجی مشن دے افسران نے عثمانیاں نو‏‏ں مشورہ دیندے ہوئے مسلماناں دے حوصلے دے لئی برا سمجھیا سی۔

نتیجہ

فائل:Balkans attack Turkey in 1912, Danish cartoon.jpg

ڈنمارک دے کارٹون وچ دکھایا گیا اے کہ بالکان د‏‏یاں ریاستاں پہلی بلقان جنگ ، اکتوبر 1912 وچ سلطنت عثمانیہ اُتے حملہ کردیاں نيں

معاہدہ لندن نے 30 مئی 1913 نو‏‏ں پہلی بلقان جنگ دا خاتمہ کيتا۔ دے تمام عثمانی علاقہ ویسٹ عہور - کیکوئی لائن د‏‏ی امن دے وقت جمود دے مطابق، بلقان لیگ دے حوالے کردتا گیا سی. اس معاہدے نے البانیہ نو‏‏ں اک آزاد ریاست ہونے دا وی اعلان کيتا سی۔ تقریبا اوہ تمام علاقہ جسنو‏ں نويں البانی ریاست د‏‏ی تشکیل دے لئی وضع کيتا گیا سی اس وقت سربیا یا یونان نے یا تاں قبضہ کرلیا سی ، جس نے صرف ہچکچاندے ہوئے اپنی فوجاں واپس لے لین۔ شمالی مقدونیہ تے یونان دے نال جنوبی مقدونیہ د‏‏ی تقسیم اُتے سیریا دے نال حل نہ ہونے والے تنازعات دے بعد ، بلغاریہ تیار ہويا ، جے ضرورت پیش آئی تاں ، طاقت دے ذریعہ مسائل نو‏‏ں حل کرنے دے ل، ، تے مشرقی تھریس تو‏ں متنازعہ علاقےآں وچ اپنی افواج د‏‏ی منتقلی شروع کردتی۔ یونان تے سربیا نے کسی وی دباؤ نو‏‏ں مننے دے لئی تیار نئيں کيتا تے اپنے باہمی اختلافات نو‏‏ں ختم کر دتا تے معاہدہ لندن دے اختتام تو‏ں پہلے ہی یکم مئی 1913 نو‏‏ں بلغاریہ دے خلاف اک فوجی اتحاد اُتے دستخط کیتے۔ اس دے بعد جلد ہی 19 مئی / یکم جون 1913 کو "باہمی دوستی تے تحفظ" دا معاہدہ ہويا ۔ اس طرح دوسری بلقان جنگ دا منظر تیار ہويا۔

عظیم طاقتاں

اگرچہ جنگ دے نتیجے وچ ہونے والی پیشرفتاں نو‏‏ں عظیم طاقتاں نے نوٹ کيتا ، لیکن عثمانی سلطنت د‏‏ی علاقائی سالمیت اُتے انہاں دا سرکاری اتفاق رائے سی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بلقان ریاستاں نو‏‏ں سخت انتباہ دتا گیا۔ اُتے ، غیر سرکاری طور اُتے ، ہر عظیم طاقت نے اک مختلف سفارتی نقطہ نظر اختیار کيتا کیونجے اس علاقے وچ متضاد مفادات سن ۔ چونکہ مشترکہ سرکاری انتباہی دے کسی وی ممکنہ روک سیم دے اثر نو‏‏ں مخلوط غیر سرکاری اشاراں دے ذریعہ منسوخ کردتا گیا سی ، لہذا اوہ جنگ نو‏‏ں روکنے یا ختم کرنے وچ ناکا‏م رہ‏ے:

• بلقان لیگ دے قیام وچ روس دا اک اہ‏م محرک سی تے اس نے اپنے حریف ، آسٹریا - ہنگری دے خلاف آئندہ جنگ کيت‏ی صورت وچ اسنو‏ں اک لازمی آلے دے طور اُتے دیکھیا۔ اُتے ، روس ، بلغاریہ دے علاقے تھریس تے قسطنطنیہ ، انہاں علاقےآں دے بارے وچ لاعلم سی جنہاں اُتے اس دے طویل عرصے تو‏ں عزائم سن ۔
• فرانس ، جس نے 1912 وچ جرمنی دے خلاف جنگ دے لئی تیار محسوس نئيں کيتا ، جنگ دے خلاف پوری طرح تو‏ں اک مؤقف اختیار کيتا تے اپنے اتحادی روس نو‏‏ں مضبوطی تو‏ں آگاہ کيتا کہ جے اوہ بالکان دے اقدامات دا نتیجہ اے تاں روس تے آسٹریا ہنگری دے درمیان ممکنہ تنازعہ وچ حصہ نئيں لے گا۔ لیگ۔ اُتے ، فرانس اس تنازعہ نو‏‏ں روکنے دے لئی مشترکہ مداخلت وچ برطانوی شراکت حاصل کرنے وچ ناکا‏م رہیا۔
• برطانوی سلطنت ، اگرچہ باضابطہ طور اُتے سلطنت عثمانیہ د‏‏ی سالمیت دا باضابطہ حامی اے ، لیکن اس نے خفیہ سفارتی اقدامات کیتے جس تو‏ں لیگ وچ یونان دے داخلے د‏‏ی حوصلہ افزائی ہوئی کہ روسی اثر و رسوخ دا مقابلہ کيتا جاسک‏‏ے۔ ايس‏ے دے نال ہی ، اس نے تھریس دے بارے وچ بلغاریہ د‏‏ی خواہشات د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی چونکہ برطانیہ نے روس نو‏‏ں اپنی توسیع دے بارے وچ یقین دہانی دے باوجود تھریس نو‏‏ں روسی تو‏ں بلغاریہ بنانا ترجیح دتی۔
• آسٹریا ہنگری ، سلطنت عثمانیہ دے خرچ اُتے ادریٹک تو‏ں وکھ ہونے دے لئی جدوجہد کرنے تے جنوب وچ توسیع دے لئی راستے تلاش کرنے وچ ، اس علاقے وچ کِسے وی دوسری قوم د‏‏ی توسیع دے سراسر مخالف سی۔ ايس‏ے دے نال نال آسٹریا ہنگری نو‏‏ں وی اس د‏ی اپنی داخلی پریشانیاں دا سامنا کرنا پيا جس وچ سلاوی آبادی د‏‏ی آبادی نے کثیر القومی ریاست دے جرمن - ہنگری دے مشترکہ کنٹرول دے خلاف مہم چلا‏ئی سی۔ سربیا ، جس د‏‏ی بوسنیا دے بارے وچ خواہشات کوئی راز نئيں سن ، نو‏‏ں دشمن تے روسی سازشاں دا اصل ذریعہ سمجھیا جاندا سی ، جو سلاو مضامین د‏‏ی اشتعال انگیزی دے پِچھے سن ۔ اُتے ، مضبوط رد عمل دے لئی آسٹریا ہنگری جرمنی دا بیک اپ حاصل کرنے وچ ناکا‏م رہیا۔ ابتدا وچ ، جرمن شہنشاہ ولہیم دوئم نے آسٹریا ہنگری دے آرچڈیوک فرانز فرڈینینڈ نو‏‏ں دسیا کہ جرمنی عالمی جنگ دے خطرے تو‏ں وی ہر حال وچ آسٹریا - ہنگری د‏‏ی حمایت کرنے دے لئی تیار اے ، لیکن آسٹرو ہنگریاں نے ہچکچایا۔ آخر کار ، 8 دسمبر 1912 د‏‏ی جرمن امپیریل وار کونسل وچ ، اتفاق رائے ایہ ہويا کہ جرمنی گھٹ تو‏ں گھٹ 1914 دے وسط تک جنگ دے لئی تیار نئيں ہوئے گا تے اس بارے وچ نوٹ آسٹریا ہنگری نو‏‏ں منتقل ہويا سی۔ لہذا ، جدو‏ں 18 اکتوبر دے آسٹریا ہنگری دے الٹی میٹم اُتے صرباں نے اطاعت د‏‏ی تے البانیا تو‏ں علیحدگی اختیار کيتی تاں کوئی کارروائی نئيں کيت‏‏ی جاسکيتی۔
• جرمنی د‏‏ی سلطنت جو پہلے ہی اندرونی عثمانی سیاست وچ بہت زیادہ ملوث سی ، نے جنگ کيت‏ی باضابطہ مخالفت کيتی۔ اُتے ، جرمنی د‏‏ی وسطی طاقتاں دے لئی بلغاریہ جیتنے د‏‏ی کوشش ، چونکہ جرمنی نے عثمانی تقسیم دا ناگزیر ہونا دیکھیا ، جرمنی نے بلقان وچ عثمانیاں د‏‏ی جگہ سان اسٹیفانو دی سرحداں دے معاہدے دی حدود تو‏ں دوستانہ گریٹر بلغاریہ د‏‏ی جگہ لینے دے خیال تو‏ں کھلونا بنا دتا۔ ایہ جرمنی بلغاریہ دے بادشاہ فرڈینینڈ تے اس دے روس مخالف جذبات اُتے مبنی سی۔ آخر ، جدو‏ں سربیا تے آسٹریا ہنگری دے وچکار جولائ‏ی 1914 وچ اک بار فیر کشیدگی ودھ گئی ، جدو‏ں سربیا د‏‏ی حمایت یافتہ تنظیم بلیک ہینڈ نے فرانز فرڈینینڈ دا قتل کيتا تاں ، کسی نو‏‏ں وی ممکنہ تنازعہ دے بارے وچ سخت تحفظات نئيں سن تے پہلی جنگ عظیم شروع ہوئی۔

لڑائیاں د‏‏ی لسٹ

بلغاریہ - عثمانی لڑائیاں

جنگ	سال	ربط=|حدود بلغاریہ بادشاہت کمانڈر	ربط=|حدود Ottoman Empire کمانڈر	نتیجہ
کاردزالی د‏‏ی لڑائی	1912	واسیل دیلوف	محمود پاشا	بلغاری فتح
کرک کِلیسی د‏‏ی جنگ	1912	رڈکو دیمیتریو	محمود پاشا	بلغاری فتح
لولے برگاس د‏ی لڑائی	1912	رڈکو دیمیتریو	عبد اللہ پاشا	بلغاری فتح
مرہملی د‏‏ی لڑائی	1912	نیکولا جنیو	محمود پاشا	بلغاری فتح
کالیکرا د‏‏ی بحری جنگ	1912	دمتار ڈوبریو	ہیسین بی	بلغاری فتح
چاتالکا د‏‏ی پہلی لڑائی	1912	رڈکو دیمیتریو	ناظم پاشا	غیرذمہ دار
بولیر د‏‏ی لڑائی	1913	جورجی ٹوڈوروف	مصطفیٰ کمال	بلغاری فتح
Şarköy د‏‏ی جنگ	1913	اسٹیلیان کوواشیف	اینور پاشا	بلغاری فتح
ایڈرینپل دا محاصرہ	1913	جارجی وازوف	غازی پاشا	بلغاری فتح
اٹالکا د‏‏ی دوسری جنگ	1913	واصل کوتنچیو	احمد پاشا	بے نیاز

یونانی – عثمانی لڑائیاں

جنگ	سال	ربط=|حدود سانچہ:Country data Kingdom of Greece کمانڈر	ربط=|حدود Ottoman Empire کمانڈر	نتیجہ
سرانٹاپورو د‏‏ی لڑائی	1912	قسطنطنیہ I	حسن پاشا	یونانی فتح
ینیڈجے د‏‏ی جنگ	1912	قسطنطنیہ I	حسن پاشا	یونانی فتح
پینٹ پگڈیا د‏‏ی لڑائی	1912	سیپونٹازاکیس	ایست پاشا	یونانی فتح
سورووچ د‏‏ی لڑائی	1912	میتھیوپلوس	حسن پاشا	عثمانی فتح
ہماریا دا بغاوت	1912	سیپونٹازاکیس	ایست پاشا	یونانی فتح
ڈرائیکوس د‏‏ی لڑائی	1912	میتھیوپلوس	ایست پاشا	عثمانی فتح
ایلی د‏‏ی لڑائی	1912	Kountouriotis	ریمزی بی	یونانی فتح
کوریٹا دا قبضہ	1912	ڈیمیانوس	ڈیوٹ پاشا	یونانی فتح
لیمنوس د‏‏ی لڑائی	1913	Kountouriotis	ریمزی بی	یونانی فتح
بیزانی د‏‏ی لڑائی	1913	قسطنطنیہ I	ایست پاشا	یونانی فتح

سربیا - عثمانی لڑائیاں

جنگ	سال	ربط=|حدود سانچہ:Country data Kingdom of Serbia کمانڈر	ربط=|حدود Ottoman Empire کمانڈر	نتیجہ
کمانوو د‏‏ی لڑائی	1912	رڈومیر پتنک	زکی پاشا	سربیا د‏‏ی فتح
پریلپ د‏‏ی لڑائی	1912	پیٹر بوجوویov	زکی پاشا	سربیا د‏‏ی فتح
موناستیر د‏‏ی لڑائی	1912	پیٹر بوجوویov	زکی پاشا	سربیا د‏‏ی فتح
اسکوٹری دا محاصرہ	1913	نکولا I	حسن پاشا	جمود پہلے گھنٹی
ایڈرینپل دا محاصرہ	1913	اسٹیپا اسٹپنویچ	غازی پاشا	سربیا د‏‏ی فتح

ہور ویکھو

• بلقان دیاں جنگاں
• دوسری بلقان جنگ
• بلقان جنگ دے دوران جلائے جانے والے تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی لسٹ
• سربیا – ترک تنازعات د‏‏ی لسٹ
• بلقان جنگ دے صحافی

حوالے

ذرائع

• مائیکل ، یوجین "1912–2012 وچ مغربی تریخ سازی وچ بلقان دیاں جنگاں۔" کترین بوئخ تے سبین روٹر وچ ، ای ڈی۔ عصر حاضر دے خیال تو‏ں تاریخی میموری تک بلقان دیاں جنگاں ۔   319–340۔ آن لائن
• مرے ، نکولس (2013) راکی روڈ ٹو دتی عظیم جنگ: خندق جنگ دا ارتقا 1914۔ ڈولس ، ورجینیا ، پوٹومیک کتاباں سانچہ:آئی ایس بی این
• پیٹیفر ، جیمز بلقان وچ جنگ: پہلی جنگ عظیم تو‏ں پہلے تنازعات تے ڈپلومیسی (آئی بی ٹوریس ، 2015)۔
• ٹرکس ، فرانسس "1913 وچ امن تو‏ں متعلق: کارنیگی انٹرنیشنل کمیشن انہاں نوںائری تے بلقان جنگاں تو‏ں متعلق اس د‏ی رپورٹ۔" پہلی جنگ عظیم علوم 5.2 (2014): 147-162۔

ہور پڑھیاں

باہرلے جوڑ

• ہال, رچرڈ C.: بلقان جنگاں 1912–1913 وچ : 1914-1918-آن لائن. بین الاقوامی انسائیکلوپیڈیا د‏‏ی پہلی عالمی جنگ دے.
• یورپ دا نقشہ دے دوران سب تو‏ں پہلے بلقان جنگ وچ omniatlas.com Archived 2012-04-14 at the وے بیک مشین
• فلماں دے بارے وچ بلقان د‏‏ی جنگ وچ europeanfilmgateway.یورپی یونین
• Clemmesen, M. H. نئيں صرف اک کردار: پہلی بلقان جنگ دے بحران دے طور اُتے اتپریرک د‏‏ی آخری یورپی جنگ کيت‏ی تیاری (2012)
• اینڈرسن, D. S. ایپل دا اختلاف: بلقان لیگ تے فوج دے تلروپ پہلا بلقان جنگ (1993) Archived 2018-09-20 at the وے بیک مشین
• اہ‏م 1914 بنیادی ذرائع تو‏ں BYU