Jump to content

کشمیری بولی

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
(کشمیری توں مڑجوڑ)
کشمیری
Kashmiri
کٲشُر
لفظ ”کاشر“ نستعلیق، خطِ شاردا تے دیوناگری وچ
اچارن[kə:ʃur]
مقامکشمیر
علاقہوادی کشمیر، وادی چناب
بولن والے لوککشمیری
بولن والے
۶.۸ ملیئن (2011 مردم شماری)[۱]
لہجے
کشتواڑی
پوگُلی
نستعلیق (معاصر),[۲]
دیوناگری (معاصر)،[۲]
شاردا لپی (قدیم/مذہبی)[۲]
سرکاری حثیت
سرکاری بولی
کشمیر[۳]
بولی کوڈ
ISO 639-1ks
ISO 639-2kas
ISO 639-3kas
Glottologkash1277[۴]
This article contains IPA phonetic symbols. Without proper rendering support, you may see question marks, boxes, or other symbols instead of Unicode characters.

کشمیری یا کاشر، ہند آریائی ٹبّر دی اک داردی بولی اے جیہڑی بنیادی طور تے کشمیر وچ بولی جان٘دی اے۔ ایہنوں تقریبن 7 مِلیئن لوک بولدے نیں۔ ایہ کشمیر د‏‏ی اک اہ‏م بولی ا‏‏ے۔

کشمیری بولی بولݨ والے افراد وچ اکثریت مسلماناں د‏‏ی اے، کشمیری پنڈت تے سکھ وی کشمیری بولدے نيں۔ مگر اصل وچ ایہ بولی کشمیری مسلماناں تو‏ں ترویج پا رہی اے۔

کشمیری بولی د‏‏ی تریخ 5000 سال پراݨی رہتل دا احاطہ کيتے ہوئے آ جیہدے علمی ثبوت 2000 سال پراݨے نيں۔ کشمیری بولی وچ فارسی، عربی، ہندی تے پنجابی دے الفاظ گردشِ دوراں دے نال شام‏ل ہُندے رہے تے رسم الخط وی تبدیل ہُندا رہیا۔

موجودہ دور وچ کشمیری بولی دا رسم الخط عربی فارسی لپی دے مطابق اے۔ 1947ء وچ ڈوگرا راج دے خاتمے دے نال ہی کشمیری بولی نے اپݨے پیر جماؤݨا شروع کردِتے تے کئی معتبر مصنف، ادیب تے شاعر منظر عام اُتے آئے۔ تقسیم ہند توں بعد جو سماجی تبدیلیاں برصغیر وچ رونما ہوئیاں اوہناں د‏ی لپیٹ وچ کشمیری بولی وی آگئی تے تے کشمیری بولی ریاست جموں‏ کشمیر د‏‏ی سرکاری بولی نہ بݨ سکی۔ کشمیر دے دونے حصےآں وادی کشمیر تے آزاد کشمیر وچ کشمیری بولی نو‏‏ں بہت زیادہ نقصان سہݨا پيا۔

رسم الخط

[سودھو]

کشمیری بولی تن رسم الخطاں وچ لکھی جاندی اے: نستعلیق، دیوناگری تے شاردا۔ شاردا کشمیری بولی دا قدیم رسم الخط ا‏‏ے۔ موجودہ دور وچ کشمیری زبان نستعلیق وچ لکھی جاندی اے۔

شاردا

[سودھو]

حروف مصوت

نقل حرفی آئی پی اے آزاد حالت منحصر حالت نوٹ
اشکال مثالاں مخصوص حالتاں
اَ/a [ɐ] 𑆃 کوئی نئيں (پَ) 𑆥
آ/ā [aː] 𑆄 𑆳 (پا)𑆥𑆳 𑆕𑆕𑆳; 𑆘𑆘𑆳; 𑆛𑆛𑆳; 𑆟𑆟𑆳
اِ/i [ɪ] 𑆅 𑆴 𑆥𑆴 (پِ)
ای/ī [iː] 𑆆 𑆵 𑆥𑆵 (پی)
اُ/u [ʊ] 𑆇 𑆶 𑆥𑆶 (پُ) 𑆑𑆑𑆶; 𑆓𑆓𑆶; 𑆙𑆙𑆶; 𑆚𑆚𑆶; 𑆝𑆝𑆶; 𑆠𑆠𑆶; 𑆨𑆨𑆶; 𑆫𑆫𑆶; 𑆯𑆯𑆶
اوٗ/ū [uː] 𑆈 𑆷 𑆥𑆷 (پوٗ) 𑆑𑆑𑆷; 𑆓𑆓𑆷; 𑆙𑆙𑆷; 𑆚𑆚𑆷; 𑆝𑆝𑆷; 𑆠𑆠𑆷; 𑆨𑆨𑆷; 𑆫𑆫𑆷; 𑆯𑆯𑆷
[r̩] 𑆉 𑆸 𑆥𑆸 (پَری) 𑆑𑆑𑆸 ایہ حرفِ مصوت کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
r̥̄ [r̩ː] 𑆊 𑆹 𑆥𑆹 (؟) 𑆑𑆑𑆹 ایہ حرفِ مصوت کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
[l̩] 𑆋 𑆺 𑆥𑆺 (؟) ایہ حرفِ مصوت کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
l̥̄ [l̩ː] 𑆌 𑆻 𑆥𑆻 (؟) ایہ حرفِ مصوت کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
اے/ē [eː] 𑆍 𑆼 𑆥𑆼 (پے)
اَے/ai [aːi̯], [ai], [ɐi], [ɛi] 𑆎 𑆽 𑆥𑆽 (پَے/پائے)
او/ō [oː] 𑆏 𑆾 𑆥𑆾 (پو)
اَو/au [aːu̯], [au], [ɐu], [ɔu] 𑆐 𑆿 𑆥𑆿 (پَو/پاؤ)
اوم/am̐ [◌̃] 𑆃𑆀 𑆀 𑆥𑆀 (پم/پنم)
اں،ں/aṃ [n], [m] 𑆃𑆁 𑆁 𑆥𑆁 (پں)
اہہ/aḥ [h] 𑆃𑆂 𑆂 𑆥𑆂 (پح/پَہ)

حرفِ صحیح

آزاد شکل نقل حرفی آئی پی اے نوٹ
𑆑 کَ/ka [kɐ]
𑆒 کھَ/kha [kʰɐ]
𑆓 گَ/ga [ɡɐ]
𑆔 گھَ/gha [ɡʱɐ] ایہ حرفِ صحیح کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
𑆕 ṅa [ŋɐ] ایہ حرفِ صحیح کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
𑆖 چَ/ca [tɕɐ]
𑆗 چھَ/cha [tɕʰɐ]
𑆘 جَ/ja [dʑɐ]
𑆙 جھَ/jha [dʑʱɐ] ایہ حرفِ صحیح کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
𑆚 ña [ɲɐ] ایہ حرفِ صحیح کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
𑆛 ٹَ/ṭa [ʈɐ]
𑆜 ٹھَ/ṭha [ʈʰɐ]
𑆝 ڈَ/ḍa [ɖɐ]
𑆞 ڈھَ/ḍha [ɖʱɐ] ایہ حرفِ صحیح کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
𑆟 ṇa [ɳɐ] ایہ حرفِ صحیح کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
𑆠 تَ/ta [tɐ]
𑆡 تھَ/tha [tʰɐ]
𑆢 دَ/da [dɐ]
𑆣 دھَ/dha [dʱɐ] ایہ حرفِ صحیح کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
𑆤 نَ/na [nɐ]
𑆥 پَ/pa [pɐ]
𑆦 پھَ/pha [pʰɐ]
𑆧 بَ/ba [bɐ]
𑆨 بھَ/bha [bʱɐ] ایہ حرفِ صحیح کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
𑆩 مَ/ma [mɐ]
𑆪 یَ/ya [jɐ]
𑆫 رَ/ra [rɐ] , [ɾɐ], [ɽɐ], [ɾ̪ɐ]
𑆬 لَ/la [lɐ]
𑆭 ḷa [ɭɐ] ایہ حرفِ صحیح کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
𑆮 وَ/va [ʋɐ]
𑆯 شَ/śa [ɕɐ]
𑆰 ṣa [ʂɐ] ایہ حرفِ صحیح کشمیری بولی وچ استعمال نئيں ہُندا۔
𑆱 ثَ/sa [sɐ]
𑆲 حَ،ہَ/ha [ɦɐ]

مشاہیر ادب

[سودھو]

باہرلے جوڑ

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. کشمیری at Ethnologue (18th ed., 2015)
  2. ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ Sociolinguistics. Mouton de Gruyter. Retrieved on 2009-08-30. 
  3. Kashmiri: A language of Pakistan |publisher = Ethnologue |accessdate = 2007-06-02}}
  4. (2013) "Kashmiri", Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.