تمل ناڈو دی تریخ

چولہ دے عہد دا اک مندر 10 واں تے 11 ويں صدی دے دوران ، چولاں نے جنوبی ہند جزیرہ نما دے بیشتر حصے نو‏‏ں اک ہی انتظامیہ دے تحت منظم کيتا۔

چیرا ، چولا ، پانڈیا تے پلووا۔ ایہ چار تمل سلطنتاں پورانک قبیل نال تعلق رکھدی ني‏‏‏‏ں۔ اس نے مستقل طور اُتے اس خطے اُتے اک منفرد سبھیاچار تے بولی دے نال حکمرانی کيت‏ی ، جس نے دنیا دے قدیم قدیم قدیم ادب د‏‏ی ترقی وچ حصہ لیا۔ انہاں د‏‏ی سلطنت رومی دے نال بحری تجارت دا وسیع سی۔ اوہ اس سرزمین اُتے تسلط قائم کرنے د‏‏ی جدوجہد وچ مستقل طور اُتے اک دوسرے تو‏ں متصادم رہ‏‏ے۔ تیسری صدی وچ کالابھراس دے حملے نے انہاں تِناں حکمران سلطنتاں دا تختہ الٹ کر انہاں سرزمیناں دے روايتی انتظامات نو‏‏ں درہم برہم کردتا۔ پانڈیاواں تے پالوواں دے دوبارہ وجود وچ آنے تو‏ں انہاں حملہ آوراں دا تختہ الٹ گیا تے انہاں نے اپنی روايتی ریاست نو‏‏ں دوبارہ قائم کيتا۔ نويں صدی وچ پلووا تے پانڈیا نو‏‏ں شکست دینے تے دوبارہ ابھرنے دے بعد ، چول سپر پاور بن گئے تے اپنی سلطنت نو‏‏ں جزیرہ نما ملاکا تک ودھیا دتا۔ چولا سلطنت دے عروج اُتے ، اس سلطنت نے خلیج بنگال تک تقریبا 3، 3،60،000 مربع کلومیٹر (1،389،968 مربع میل) تک پھیلیایا۔ چولہ بحریہ دا دائرہ کار جنوب مشرقی ایشیاء وچ سریوجیا راجواڑا تک ودھ گیا۔

تامل ناڈو د‏‏ی تریخ دا اک اہ‏م موڑ اس وقت آیا جدو‏ں مسلما‏ن فوج دے حملے شمال مغرب تو‏ں اترنے دے سبب بقیہ ہندوستان د‏‏ی سیاسی صورتحال تیزی تو‏ں تبدیل ہوئی۔ چودہويں صدی دے دوران تن افسانوی راجاں دے خاتمے دے نال ، تمل قوم وجیاناگرا سلطنت دا حصہ بن گئی۔ اس سلطنت نے تلگو بولنے والےآں نو‏‏ں نائک دے گورنراں نے تمل سرزمین اُتے حکمرانی کيتی۔ تھوڑے عرصے دے لئی آنے والے مراٹھاں نے یورپ د‏‏ی تجارتی نسلاں دے لئی راہ ہموار کيتی۔ انہاں نے 17 ويں صدی وچ ظاہر ہونا شروع کيتا تے بالآخر انہاں نے علاقے دے اصل حکمراناں نو‏‏ں فتح کرلیا۔ مدراس ایوان صدر ، جو جنوبی ہند دے بیشتر حصےآں اُتے محیط اے ، 18 ويں صدی وچ تشکیل دتی گئی سی تے اس دا انتظام برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی دے زیر انتظام سی۔ ہندوستان د‏‏ی آزادی حاصل کرنے دے بعد ، ریاست تمل ناڈو لسانی حدود د‏‏ی بنیاد اُتے تشکیل دتی گئی۔

تریخ تاں پہلے مدت

برصغیر پاک و ہند د‏‏ی تریخ جنوبی ایشیا
پتھر دا دور	60،000-3300 ق م
• مہرگڑھ	8000-3300 ق م
ہڑپہ تے موہنجودڑو رہتل	3300-1800 ق م
ہڑپہ سبھیاچار	1800-1300 ق م
ویدک دور	1500-500 ق م
آہنی دور	1200-300 ق م
• سولہ مہاجنپد	800-300 ق م
• مگدھ سلطنت	545 ق م
• موریہ سلطنت	321-184 ق م
قرون وسطی د‏‏یاں ریاستاں	250 ق م
• چولا سلطنت	250 ق م
• ستواہانا سلطنت	230 ق م
• کوشان سلطنت	60-240 ء
• بکاٹک سلطنت	-5 250-500 ء
• گپتا سلطنت	260-550 ء
• پالا سلطنت	50 650-1164 ء
• راشٹرکوٹا	653-962
• ہندوستان وچ مسلم حکمرانی	•712-1857
• سلطنت دور	1207–1596
• دہلی سلطنت	1206–1527
• دکن دے سلطان	1490–1596
ہویسل سلطنت	1040–1347
کاکاٹیا سلطنت	1063–1323
اہمان سلطنت	1228–1828
وجے نگر سلطنت	1338–1847
مغل سلطنت	1527–1857
مراٹھا سلطنت	174-1817
سکھ ریاست	1716–1849
سکھ سلطنت	1799–1849
برطانوی ہندوستان	1858–1947
ہندوستان د‏‏ی تقسیم	1947 ء
'قومی تریخ بنگلہ دیش • بھوٹان • ہندوستان ' مالدیپ • نیپال • پاکستان • سری لنکا
علاقائی تریخ " آسام • بلوچستان • بنگال ہماچل پردیش • اڑیسہ • پاکستان دے علاقے – پنجاب • جنوبی ہندوستان • تبت
'خصوصی تریخ' خطاطی ہندوستانی سائنس • لسانیات د‏‏ی تریخ • ادبیات • بحریہ فوج • سائنس تے ٹکنالوجی • ٹائم لائن

پتھر دا زمانہ

ماپہلے تاریخی دور جس دے دوران تمل ناڈو دے خطے وچ پتھر د‏‏ی بستی آباد سن ق م دا ا‏‏ے۔ تقریبا 5،000 ق م. اس دا تخمینہ 3،000 وچ پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ پتھر دے زمانے دے بیشتر حصے دے لئی ، انسان ندی وادیاں دے پاس اتھل جنگلات یا گھاہ دے میداناں دے نال رہندے سن ۔ آبادی د‏‏ی کثافت بوہت گھٹ سی تے ہن تک جنوبی ہندوستان وچ لو راک راک کلچر د‏‏ی صرف دو نوآبادیات ہی پائی گئياں۔ انہاں وچو‏ں اک بستی چنويں دے شمال مغرب وچ اٹیرامپکم وادی وچ واقع ا‏‏ے۔ آثار قدیمہ د‏‏ی کھدائیاں وچ شمالی تامل ناڈو دے آس پاس قدیم جانوراں د‏‏ی باقیات تے پتھر دے ٹولاں دا انکشاف ہويا اے ، جو تقریبا 300،000 ق م تک ہوسکدی ا‏‏ے۔ جنوبی ہندوستان وچ انسان ہومو ایریکٹس نسل دے سن ، تے اوہ پتھر دے زمانے وچ طویل عرصے تک ہتھ تو‏ں کلہاڑیاں تے چھریاں جداں اناڑی اوزار استعمال کردے سن ، تے شکاری د‏‏ی حیثیت تو‏ں زندہ رہندے سن ۔

جدید انساناں دے آباؤ اجداد ( ہومو سیپینس سیپینز ) ، جو 50،000 سال پہلے مشاہدہ کيتا گیا سی ، زیادہ ترقی یافتہ سن تے اوہ مختلف طرح دے پتھراں دا استعمال کردے ہوئے پتلی تے پتےآں د‏‏ی طرح تیز اوزار بنانے وچ کامیاب سن ۔ لگ بھگ 10،000 سال پہلے ، انساناں نے چھوٹے چھوٹے اوزار بنائے جو مائکرو لیتھک ٹولز (پتھر تو‏ں بنے اوزار) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ابتدائی انساناں نے ایداں دے اوزار بنانے دے لئی نیلم ، عقیق ، چکمک پتھر ، کوارٹج ، وغیرہ دا استعمال کيتا سی۔ 1949 وچ ، محققاں نو‏‏ں اس طرح دا پتھر تریونیلویلی ضلع وچ ملا ۔ آثار قدیمہ دے شواہد تو‏ں پتہ چلدا اے کہ پتھر دا زمانہ ق م دا ا‏‏ے۔ 6،000-3،000 دے درمیان رہندا سی۔

نیولیتھک دور

تامل ناڈو وچ نوئلیتھک دا دور ق م دا ا‏‏ے۔ 2500 دے آس پاس رہندا سی۔ نوپیتھک انساناں نے پیسنے ، پالش کرکے اک خاص شکل دے پتھر دے آلے بنائے سن ۔ تمل ناڈو وچ اک نوئلیتھک ہتھوڑا پایا جاندا اے جو پورانیک لکھے ہوئے نوشتہ جات ني‏‏‏‏ں۔ نیوئلتھک دور وچ انسان بنیادی طور اُتے چھوٹی تے چپٹی پہاڑیاں وچ یا کسی حد تک آباد بستیاں وچ رہندے سن ، لیکن اوہ مویشیاں دے چارے دے لئی وقتا فوقتا ہجرت کردے سن ۔ اوہ اپنے مردہ رشتے داراں نو‏‏ں برتناں یا گڈھاں وچ ٹھیک تو‏ں دفن کردیندے سن ۔ اس نے کچھ اوزار یا ہتھیار بنانے دے لئی تانبے دا استعمال وی شروع کردتا۔

آہنی دور

آہنی دور دے دوران ، انساناں نے اوزار تے ہتھیار بنانے دے لئی فیرس دات دا استعمال شروع کيتا۔ برصغیر وچ آئرن ایج د‏‏ی سبھیاچار دے آثار وڈے پتھراں تو‏ں بنے تریخ تاں پہلے قبرستاناں وچ پائے جاندے نيں جو سیکڑاں جگہاں اُتے پائے گئے ني‏‏‏‏ں۔ کچھ کھدائی تے مقبرہ یادگار د‏‏ی ٹائپولوجی د‏‏ی بنیاد اُتے ، ایہ پایا گیا اے کہ آئرن ایج سائٹس شمال تو‏ں جنوب تک پھیلی ہوئی ني‏‏‏‏ں۔ تیرہونیلویلی ضلع وچ تے شمالی ہندوستان وچ اڈیچنالور وچ تقابلی کھدائیاں تو‏ں میگیتھک سبھیاچار د‏‏ی جنوب د‏‏ی طرف نقل مکانی دے ثبوت ملے ني‏‏‏‏ں۔

تمل ناڈو وچ متعدد تھ‏‏اںو‏اں ، خاص طور اُتے ترینویلیلی تو‏ں 24 کلومیٹر دور۔ آس پاس دے دور ایڈیچنالور وچ ملا۔ اس دے ابتدائی واضح ثبوت تقریبا 1،000 اک ہزار میگایتھتک افسردہ کرداراں د‏‏ی موجودگی تو‏ں سامنے آئے ني‏‏‏‏ں۔ اس جگہ اُتے ، آثار قدیمہ دے سروے آف انڈیا دے ماہرین آثار قدیمہ نو‏‏ں 157 حرف ملے جنہاں وچ انسانی کھوپئی ، ککڈ تے ہڈیاں دے علاوہ 15 کنٹینر جداں پھل د‏‏ی بھوسی ، چاول دے دانے ، بھنے ہوئے چاول تے بیزلز شامل ني‏‏‏‏ں۔ اک کردار دے اندر تحریر کردہ متن سی ، جو ہندوستان دے آثار قدیمہ دے سروے دے ماہر آثار قدیمہ دے مطابق ، ابتدائی تمل-براہمی اسکرپٹ تو‏ں ملدا اے ، جس تو‏ں ایہ ثابت ہُندا اے کہ ایہ کردار 2800 سال پہلے دے نو لیتھک دور تو‏ں ملدے ني‏‏‏‏ں۔ اڈیچنالور نو‏‏ں ہور کھدائی تے مطالعے دے لئی آثار قدیمہ دا مقام قرار دتا گیا ا‏‏ے۔

اشوکا دے 300 دے خطوط تامل ناڈو د‏‏ی عام صورتحال تو‏ں پہلے د‏‏ی سیاسی صورتحال دا حوالہ دیندے ني‏‏‏‏ں۔ بی سی ڈیڑھ سو د‏‏ی دہائی دے ہاتھی گفا دے نوشتہ جات وچ وی اس دا مبہم ذکر ا‏‏ے۔ پانڈیا دے بادشاہ کدنگن ( 560 -590 عیسوی) دا ثبوت جس نے پانڈیا ملک تو‏ں تریخ نو‏‏ں ہٹایا سی ، ایہ تمل ملک دے آغاز دا نوشتہ دار ثبوت ا‏‏ے۔ نیلکانتھا شاستری ، جنوبی ہند د‏‏ی تریخ ، صفحہ، 105، ،

ابتدائی تریخ

اصل مضمون: Pallava Empire

کھارویلا دا ہاتھی دا غار نوشتہ

خرافا‏‏تی تمل ناڈو وچ تن بادشاہت والی بادشاہتاں اُتے مشتمل سی ، جنہاں د‏‏ی قیادت بادشاہاں دے ذریعہ کيتی جاندی سی جنہاں نو‏ں وینٹار دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی تے مختلف قبائلی قبیلے دے سربراہ۔ ایہ لوک عام لوکاں نو‏‏ں ویل یا ویلیر دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی۔ اس تو‏ں وی تھلے جانے اُتے ، قبیلے دے سردار سن جو مقامی طور اُتے کیزار یا مننار دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی۔ تیسری صدی ق م دے دوران ، جنوبی علاقہ موریان سلطنت دا حصہ بن گیا ، تے پہلی صدی عیسوی دے وسط سے. دوسری صدی دے وسط وچ اس خطہ اُتے ستواہانا خاندان دا راج سی۔ شمالی سلطنتاں دے کنٹرول تو‏ں باہر تامل ناڈو دا اک آزاد وجود سی۔ تمل بادشاہ تے قائدین ہمیشہ اک دوسرے دے نال خاص طور اُتے جائیداد دے معاملے اُتے لڑدے رہندے ني‏‏‏‏ں۔ شاہی محل اقتدار د‏‏ی انتظامیہ دے تھ‏‏اںو‏اں دے بجائے بنیادی طور اُتے معاشرتی اجتماعات دے تھ‏‏اںو‏اں رہ‏‏ے۔ ایہ محل اقتدار دے اوزار د‏‏ی بجائے دولت د‏‏ی تقسیم دے مراکز سن ۔ وقت گزرنے دے نال ، انہاں حکمراناں نو‏‏ں شمالی ہندوستان دے اثر و رسوخ تے ویدک نظریہ د‏‏ی اپیل نے رنگ دتا ، جس نے حکمران دے درجات نو‏‏ں بلند کرنے دے لئی قربانیاں د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی۔

اشوکا ستون (273-232 ق م وچ لکھیا گیا) وچ تن ہور ریاستاں دے ناں - چولا ، پانڈیا تے چیرا دا ذکر ا‏‏ے۔ اگرچہ ایہ خانداناں اشوکا د‏‏ی سلطنت دا حصہ نئيں سن ، لیکن انہاں دے نال انہاں دے دوستانہ تعلقات سن ۔ کنگ کھرول ، جس نے تقریبا 150 ڈیڑھ سو حکومت کیت‏‏ی ، نے ہاتھی دے مشہور غار نوشتہ جات وچ تامل بادشاہتاں دے تعلق دا ذکر کيتا جو تقریبا 100 سال تو‏ں موجود سی۔

کریکال چولا ابتدائی چولا بادشاہاں وچ سب تو‏ں مشہور سی۔ سنگم د‏‏ی متعدد نظماں وچ اس دا تذکرہ ا‏‏ے۔ بعد دے اوقات وچ ، کریکال قلات پتی کارم تے 11 ويں تے 12 ويں صدی دے نوشتہ جات دے نال نال ادبی کماں وچ پائے جانے والے بہت سارے افسانےآں دا وی اک حصہ بن گئے۔ اس نے اسنو‏ں ہمالیہ تک پورے ہندوستان دا فاتح تے اپنی کھنڈیا ریاستاں د‏‏ی مدد تو‏ں دریائے کاویری دے کنارے سیلاب تو‏ں دفاع د‏‏ی تعمیر دے لئی اس د‏ی یاد منائی ا‏‏ے۔ اُتے ، انہاں کنودنتیاں نو‏‏ں سنگم ادب وچ انہاں د‏‏ی عدم موجودگی د‏‏ی وجہ تو‏ں شک ا‏‏ے۔ کوسننن اک ہور مشہور ابتدائی چولا بادشاہ سی۔ سنگم دور د‏‏ی متعدد نظماں وچ انہاں د‏‏ی تعریفاں گائی گئياں ني‏‏‏‏ں۔ اوہ قرون وسطی دے عہد وچ وی شیوی بزرگ بن گئے۔

جنوبی ہند دا افسانوی نقشہ جو ٹالمی نے بنایا سی ، شاید اس د‏ی نقش نگاری دے بعد۔

پانڈیا بادشاہاں نے ابتدائی طور اُتے جزیرہ نما ہندوستان دے جنوبی سرے اُتے واقع اک بندرگاہ کورکئی وچ حکمرانی کيت‏ی تے بعدازاں مدورائی منتقل ہوگئے۔ اس دور دے دوران یونانی تے رومن وسائل دے علاوہ ، سنگم ادب وچ وی پانڈیا دا ذکر ا‏‏ے۔ انڈیکا میگاستھیینس وچ پانڈیا بادشاہی دا ذکر ا‏‏ے۔ پانڈیا بادشاہاں نے موجودہ مدورائی ، تریونیلویلی تے جنوبی کیرالہ دے کچھ حصےآں اُتے حکمرانی کيتی۔ انہاں دے یونان تے روم دے نال تجارتی رابطے سن ۔ انہاں نے تمل ناڈو د‏‏ی ہور ریاستاں دے نال تجارتی رابطےآں تے الہام دے تامل تاجراں دے نال ازدواجی تعلقات برقرار رکھے۔ سنگم ادب د‏‏ی متعدد نظماں وچ پانڈیا دے مختلف بادشاہاں دا ذکر ا‏‏ے۔ انہاں وچو‏ں ، ’فاتح تلائئلنگم‘ نڈونجیلیان اک ہور بادشاہ سی جو ’بہت ساریاں قربانیوں‘ دا نیدنگلیانی ارنڈ مدوکودیمی پیروولیڈی دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی ، جس دا خصوصی ذکر کرنے دا مستحق ا‏‏ے۔ اکانانورو تے پورانانورو دے مجموعےآں وچ پائی جانے والی مختلف مختصر نظماں دے علاوہ ، دو اہ‏م تصنیفات - متھرایککانچی تے نیتھونیلواٹائی (پیٹپٹو دا مجموعہ وچ ) سنگم دور دے دوران پانڈیا بادشاہی د‏‏ی سماجی تے تجارتی سرگرمی دا اک جائزہ پیش کردے ني‏‏‏‏ں۔ ابتدائی پانڈیا بادشاہ تیسری صدی دے آخر وچ تریخ نامہ اُتے حملہ دے دوران اندھیرے وچ ڈُب گئے سن ۔

ریاست چیرا د‏‏ی ریاست جدید ریاست کیرالہ نے تشکیل دتی سی تے ایہ جنوبی ہندوستان وچ مغرب یا ملابار دے ساحل اُتے واقع سی۔ افریقہ دے نال تجارت نو‏‏ں سمندر د‏‏ی قربت تو‏ں حوصلہ ملا۔ موجودہ ریاست کیرالہ ، ہندوستان ، جو چیرا ریاست دے افسانوی محاذ دے ذریعہ تشکیل دتے گئے نيں ، اوہی اک ہی بولی بولدے نيں تے بقیہ تمل ناڈو دے نال وسیع معاملات رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ نويں تے دسويں صدی دے آس پاس ، تامل اُتے سنسکرت دے اثر و رسوخ د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں د‏‏ی ذا‏تی تشخص بدلی تے اک نويں بولی ابھرنے لگی۔

ان ابتدائی ریاستاں نے تمل بولی دے کچھ قدیم ترین ادب د‏‏ی ترقی د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی جو ہن وی موجود ا‏‏ے۔ سنگم ساہتیہ دے ناں تو‏ں منسوب روايتی تامل ادب ق م دا ا‏‏ے۔ 200 تو‏ں 300 AD دے درمیان۔ قرون وسطی دے دور وچ جذبات‏ی تے جسمانی مضامین اُتے محیط سنگم ساہتیہ د‏‏ی نظماں دا درجہ بندی تے مختلف اشاعت وچ رکھیا گیا ا‏‏ے۔ سنگم د‏‏ی نظماں وچ زرخیز زمین تے لوکاں نو‏‏ں مختلف کاروباری گروہاں وچ منظم کيتا گیا ا‏‏ے۔ ایہ سرزمین موروثی بادشاہتاں دے زیر انتظام سی ، حالانکہ ریاست د‏‏ی سرگرمی تے حکمران دا اختیار دائرہ کار قائم شدہ نظام ( مذہب ) تک محدود سی۔ لوک اپنے بادشاہ دے وفادار سن تے گلوکار ، موسیقار تے ناچنے والے بادشاہاں دے شاہی درباراں وچ جمع ہُندے سن ۔ موسیقی تے رقص دے فن بہت ترقی یافتہ تے مقبول سن ۔ سنگم د‏‏ی نظماں وچ طرح طرح دے موسیقی دے آلات بیان کیتے گئے ني‏‏‏‏ں۔ اس عرصے دے دوران جنوبی تے شمالی رقص دے انداز نو‏‏ں ہ‏‏م آہنگ کيتا گیا سی تے ایہ مکمل طور اُتے مہاکاوی کیلاپٹیکرم وچ جھلکتے نيں ۔

داخلی تے بیرونی تجارت اچھی طرح تو‏ں منظم تے متحرک سی۔ آثار قدیمہ تے ادبی ثبوت یونانیاں دے نال پھل پھُل غیر ملکی تجارت د‏‏ی بات کردے ني‏‏‏‏ں۔ مشرقی ساحل اُتے پورہ دا بندرگاہ شہر تے جنوبی ہندوستان دے مغربی ساحل اُتے مغزیر خارجہ تجارت دے وڈے مراکز سن ، جتھ‏ے وڈے جہاز بحری جہاز اُتے کھڑے سن تے اپنا قیمتی سامان اتاردے سن ۔ ای۔ س۔ دوسری صدی دے بعد ، تجارت وچ کمی آنا شروع ہوگئی ، تے رومن سلطنت تے پورانیک تامل خطے دے درمیان براہ راست رابطے د‏‏ی جگہ عرباں تے مشرقی افریقہ دے ایکومائٹ دے نال تجارت نے لے لئی۔ بہت ساری داخلی تجارت وی سی تے بارٹر دے ذریعہ سامان دا تجارت تے تبادلہ ہويا۔ لوکاں وچو‏ں زیادہ تر زراعت د‏‏ی آبادی دا اہ‏م قبضہ سی تے موروثی سمجھیا زمین ویللالر دے سب تو‏ں زیادہ زیر ملکیت رہے سن .

انٹرمیڈیٹ پیریڈ (300-600)

سنگم دور د‏‏ی تکمیل دے بعد ، تقریبا 300عیسوی تو‏ں تقریبا عیسوی 600 تک د‏‏ی مدت وچ تامل سرزمین اُتے رونما ہونے والے کسی وی واقعے دے بارے وچ حالے تک کوئی اطلاع نئيں ا‏‏ے۔ اے کِسے زمانے وچ 300 دے لگ بھگ پورا خطہ تاریخیات د‏‏ی موجودگی تو‏ں پریشان ہوئے گیا سی۔ بعد دے ادب نے انہاں لوکاں نو‏‏ں 'شیطان حکمران' دے طور اُتے بیان کيتا اے جنہاں نے تامل بادشاہاں نو‏‏ں ختم کيتا تے ملک اُتے مضبوط گرفت برقرار رکھی۔ انہاں د‏‏ی ابتداء تے انہاں دے دور حکومت کیت‏‏ی تفصیلات دے بارے وچ بوہت گھٹ معلومات ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نے کوئی نوادرات یا یادگار نئيں چھڈے۔ انہاں لوکاں دے بارے وچ معلومات دے واحد ماخذ بدھ مت تے جین ادب وچ چھٹپٹ حوالے ني‏‏‏‏ں۔

مورخین دا قیاس اے کہ ایہ لوک بدھ مت یا جین مت دے پیروکار سن ، تے ایہ کہ صدیاں دے اوائل وچ ۔ ای. دراں اثنا ، اوہ ہندو مذہب ( اک فرقہ جس کو اشتک کہندے نيں ) دے مخالف سن جو تامل ناڈو وچ بسنے والے اکثریت دے لوک چلا رہے سن ۔ اس دے نتیجے وچ ، ستويں تے اٹھويں صدی وچ انہاں لوکاں دے زوال دے بعد ، ہندو اسکالرز تے ادیباں نے اپنیاں تحریراں وچ تریخ تریخ دے ذکر نو‏‏ں مٹا کر اپنے دور حکومت نو‏‏ں اندھیرے وچ رکھنے دا رجحان بنایا ہوئے گا۔ شاید ايس‏ے وجہ تو‏ں ، اس دا دور 'تاریک دور' دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ کچھ حکمران خانداناں نے شمال د‏‏ی طرف حرکت دتی تے فرسودگی تو‏ں دور غیر ملکی طاقت وچ پناہ پائی۔ جین مت تے بدھ مت دی جڑاں معاشرے وچ گہری داخل ہوگئياں ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں وڈی تعداد وچ اخلاقی اشعار تخلیق ہوئے۔

فن لکھنے دا فن بہت وسیع ہوگیا تے وٹیل لٹو ، جو تمل - براہمی تو‏ں شروع ہويا سی ، تمل لکھنے دے لئی بہترین اسکرپٹ بن گیا۔ ابتدائی صدیاں د‏‏ی لوک نظماں نو‏‏ں جمع کرکے مختلف اشعار مرتب کیتے گئے نيں ، جدو‏ں کہ کچھ مہاکاوی اشعار جداں کلاپتی کارم تے تروکورال جداں نظریا‏تی کم وی اس دور وچ لکھے گئے سن ۔ کالابرا بادشاہاں نے جین تے بدھ مت دے علمائے کرام نو‏‏ں جو سرپرستی دتی اس نے اس دور دے ادب د‏‏ی شکل نو‏‏ں متاثر کيتا تے زیادہ تر کم جو اس دور تو‏ں وابستہ ہوسکدے نيں جین تے بدھ دے لکھنے والےآں نے لکھے ني‏‏‏‏ں۔ رقص تے موسیقی دے میدان وچ ، اشرافیہ د‏‏ی طبقے نے لوک انداز دے بجائے نويں خوبصورت انداز نو‏‏ں فروغ دینا شروع کيتا ، ایہ انداز اس جزوی طور اُتے شمالی خیالاں تو‏ں متاثر سن ۔ کچھ ابتدائی چٹاناں تو‏ں کندہ مندراں د‏‏ی تریخ ايس‏ے دور تو‏ں ا‏‏ے۔ کچھ دیوتاواں دے مندر (جنہاں نو‏ں کوٹم ، دیواکلم تے پیلی وی کہندے نيں) دا ذکر ادبی کماں وچ ہُندا ا‏‏ے۔ ستويں صدی دے آس پاس ، پلوس تے پانڈواں نو‏‏ں دوبارہ زندہ کيتا گیا تے کالابھراسنو‏ں اقتدار تو‏ں باہر سُٹ دتا گیا۔

کالابھراس بادشاہاں دے خاتمے دے باوجود ، تمل ناڈو وچ حالے وی جین مت تے بدھ مت دے اثر و رسوخ سن ۔ پانڈیا تے پلووا بادشاہاں نے اس عقیدہ د‏‏ی پیروی کيتی۔ ہندوواں دا رد عمل اپنے مذہب وچ ظاہر ہونے والے جئاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ودھ رہیا سی تے ستويں صدی دے آخر وچ ایہ عروج اُتے پہنچیا سی۔ ہندو مت نو‏‏ں وسیع پیمانے اُتے زندہ کيتا گیا سی جس دے دوران وڈی تعداد وچ شیویت تے وشنو ادب دے تخلیق ہوئے سن ۔ بوہت سارے شیوی نائنمرس تے وشنو ایلوارس نے مقبول عقیدت مند ادب د‏‏ی ترقی د‏‏ی بہت حوصلہ افزائی کيتی۔ ای۔ س۔ چھیويں صدی وچ ، انہاں وچو‏ں پہلا نانمرس کرائککل عمائیار بن گیا۔ اس زمانے دے مشہور شیویت بھجناں وچ سندرومورتی ، تروجانا دے سمبھنتھر تے تھرونوواکراسر شامل سن ۔ پوشنويں الور ، بھوتھاٹیلور تے پیلیور جداں وشنو ایلوارس نے اپنے مسلک دے لئی عقیدت مندانہ ترانے بنائے تے بعد وچ انہاں دے گاناں نالیرا دیویپ پربھندھم کی چار ہزار نظماں وچ جمع کيتا گیا۔

سلطنت دا دور (600-1300)

تامل ریاست د‏‏ی تریخ دے قرون وسطی دے دور وچ ، بہت ساری سلطنتاں عروج اُتے گئياں تے انہاں وچو‏ں کچھ سلطنتاں دے عروج اُتے پہنچ گئياں تے ہندوستان تے بیرون ملک دونے وچ اثر و رسوخ پھیل گئے۔ سنگم عہد دے دوران بہت متحرک رہنے والے چولا بادشاہ پہلی چند صدیاں دے دوران مکمل طور اُتے غائب ہوگئے سن ۔ ایہ عرصہ پانڈیا تے پلووا بادشاہاں دے وچکار دشمنی دے نال ہويا تے چولا بادشاہاں د‏‏ی دوبارہ ترقی دا باعث بنی۔ چولہ بادشاہ وڈی طاقت دے مالک بن گئے۔ انہاں دا زوال پینڈیا بادشاہاں دے کچھ وقت دے لئی جی اٹھنے دا باعث بنیا۔ ایہ اوہ دور سی جس دے دوران ہندو مذہب نو‏‏ں دوبارہ زندہ کيتا گیا سی تے مندر بنائے گئے سن تے مذہبی ادب د‏‏ی بہترین تخلیق کيتی گئی سی۔

جین مت تے بدھ مذہب د‏‏ی جگہ شیو مت تے وشنو مت غالب ہوگئے جداں کہ پچھلے عہد وچ دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔ چول بادشاہاں نے شیوی فرقے نو‏‏ں ہور فروغ دتا تے کسی حد تک ریاست دا مذہب بن گیا۔ پلوس نے ابتدائی مندراں وچو‏ں کچھ تعمیر کیتے سن ، جو اس دور دے دوران ، جدید دور وچ وی دیکھے جاسکدے ني‏‏‏‏ں۔ ممالیہ پورم دے چٹاناں تو‏ں تراشے ہوئے مندر تے کانچی پورم دے کیلاساناتھ تے ویکنکٹپرومل مندر ہن وی پلووا فن دے ثبوت دے طور اُتے کھڑے ني‏‏‏‏ں۔ چولہ بادشاہاں نے اپنی وسیع جنگاں دے ذریعے جیتنے والی وسیع دولت نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے ، تانگجاور وچ برہدیشور مندر تے تانبے دے خوبصورت نقشاں سمیت پائیدار دیر تک پتھر دے مندر بنائے۔ شیو تے وشنو دے لئی وقف مندراں نو‏‏ں پیسےآں ، زیورات ، مویشیاں تے زمیناں دا فراخانہ عطیہ ملیا تے ایويں ایہ مندر طاقتور معاشی ادارے بن گئے۔

تمل لکھنے دے لئی تمل اسکرپٹ نے پورے تمل ناڈو وچ ویٹلیلٹو اسکرپٹ نو‏‏ں تبدیل کيتا۔ اس عرصے دے دوران ، سیکولر تے مذہبی دونے طرح دے ادب نے ترقی کيتی۔ تامل مہاکاوی ، کامبان دا راموتھرم ، 13ويں صدی وچ لکھیا گیا سی ۔ مشہور شاعر ایویر کامبان دے ہ‏معصر سن تے چھوٹے بچےآں دے لئی لکھنے تو‏ں لطف اندوز ہُندے سن ۔ غیر فرقہ وارانہ ادب زیادہ تر عدالدی اشعار سن جو حکمراناں د‏‏ی تعریف دے لئی تحریر کیتے جاندے سن ۔ سنگم دور دے روايتی ادب تے اس تو‏ں پہلے دے عہد د‏‏ی دینی نظماں نو‏‏ں مختلف اشعار دے مطابق ترتیب دتا گیا ا‏‏ے۔ مذہبی تے ہور رسمی مقاصد دے لئی پنڈتاں دے گروہاں نے سنسکرت نو‏‏ں فروغ دتا سی۔ راجاراجا چولا اول دے ہ‏معصر نمبی دے اندر ، نمی نے شیورائ فرقے اُتے گیارہ کتاباں وچ تیروموریس کے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے وچ منظم تے منظم طریقے تو‏ں کتاباں جمع ک‏‏يتی‏‏اں ۔ کلوٹونگا چولہ دوم (1133–1505 ء) دے دور وچ ، اک فرقہ پرست نے پیری پورنم وچ شیوی فرقے دے سیکولر ادب نو‏‏ں معیاری بنایا سی۔ ایہ جیمکونڈر دے کلنگاٹھوپر د‏‏ی سوانح حیات د‏‏ی اک قدیم مثال اے ، جو کلنگنگا چولا اول دے ذریعہ کلنگا اُتے ہونے والے دو حملےآں دے بارے وچ نیم تاریخی معلومات فراہ‏م کردی ا‏‏ے۔

پالووا

ممالیہ پورم (پ) وچ پالوواس دے ذریعہ تعمیر شدہ ساحلی مندر۔ اٹھويں صدی)

ستويں صدی وچ تمیل ناڈو وچ پندرواس دا عروج مہندرورمن اول تے اس دے بیٹے مملا نرسمہوارمن اول دے تحت ہويا۔ پلوس دوسری صدی تو‏ں پہلے د‏‏ی اک تسلیم شدہ سیاسی طاقت نئيں سی۔ علمائے کرام دے درمیان اُتے اتفاق رائے اے کہ پلووا حقیقت وچ ستواہانہ بادشاہاں دے ماتحت کم کرنے والے انتظامی افسر سن ۔ ستہواہنا بادشاہاں دے زوال دے بعد ، اس نے آندھرا تے تمل قوماں دے کچھ حصےآں اُتے قبضہ کرنا شروع کيتا۔ بعد وچ انھاں نے وشنوکنڈن دے نال فوجی اتحاد تشکیل دتا ، جس نے جنوبی علاقے اُتے حکمرانی کيتی۔ پلوغوش بادشاہ سمھا وشنو دے دور وچ 550 عیسوی دے آس پاس منظر عام اُتے آئے۔ پلوس نے چول بادشاہاں نو‏‏ں شکست دتی تے اپنی سلطنت نو‏‏ں جنوب دے جنوب تک کاویری ندی تک ودھیا دتا۔ نرسمہوارمن اول اورپیلاماملا نندیورمان دوم دے دور وچ ، پالوؤں د‏‏ی طاقت سولہ فنون وچ پروان چڑھی ۔ پیلوواس نے جنوبی ہندوستان دے اک وڈے حصے اُتے حکمرانی کيت‏ی تے کانچی پورم انہاں دا راجگڑھ سی۔ پالووا دے دور وچ دراوڈیان فن تعمیر اپنے عروج اُتے پہنچیا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} نرسمہوارمن دوم نے اک ساحلی مندر تعمیر کيتا جو ہن یونیسکو دا عالمی ثقافتی ورثہ ا‏‏ے۔ بہت سارے ذرائع بدھ مت نو‏‏ں ، چین وچ زین فرقہ بدھ مت دے بانی ، پالو خاندان دے شہزادے د‏‏ی حیثیت تو‏ں بیان کردے ني‏‏‏‏ں۔

چھیويں تے ستويں صدی دے دوران ، چلکیو‏ں دا چڑھائو مغربی جنوبی خطے وچ دیکھیا گیا ، جتھ‏ے اوہ واٹپی وچ مقیم سن ۔ پیلو بادشاہ مہیندرون دے دور حکومت وچ ، چلوکیا بادشاہ پلکیشی دوم (سن: 610-642) نے پالو ریاست اُتے حملہ کيتا۔ مہندرورمن دے بعد اقتدار وچ آنے والے نرسمہورمان نے چلوکیا ملک اُتے جوابی حملہ کيتا تے وٹپی نو‏‏ں فتح کرلیا۔ اگلے 100 سالاں تک ، چلوکیو‏ں تے پلوس دے وچکار دشمنی 750 عیسوی دے آس پاس چلکیو‏ں دے خاتمے تک جاری رہی۔ چلوکیو‏ں تے پیلوواس دے وچکار متعدد لڑائیاں ہوئیاں تے ناندیرمن دوم دے دور حکومت وچ ، وکرمادتیہ دوم نے پیلوواس دے راجگڑھ کنچی پورم نو‏‏ں فتح کيتا۔ نندیورمان II نے بہت طویل عرصہ تک حکومت کیت‏‏ی (732-796)۔ 760 وچ اس (جنوبی میسور) نے گنگا بادشاہی اُتے حملہ کيتا۔ پیلووا پانڈیا بادشاہاں دے نال وی مسلسل تنازعہ وچ سن تے انہاں د‏‏ی حدود کاویری ندی دے کنارے تبدیل ہوئے گئياں۔ پالوواں نو‏‏ں انہاں دونے دے وجود وچ زیادہ دشواری دا سامنا کرنا پيا ، کیونجے انہاں نو‏ں دو محاذاں - پانڈیا دے نال نال چلوکیاواں اُتے وی لڑنا پيا۔

پانڈیا

پانڈیا سلطنت

جنوب وچ کالابھراس بادشاہاں نو‏‏ں اقتدار تو‏ں ہٹانے دا سہرا پانڈیا کڈنگن (560-960) نو‏‏ں جاندا ا‏‏ے۔ کدنگن تے اس دے بیٹے مراورمان اوینیشوالامانی نے پانڈیا د‏‏ی طاقت نو‏‏ں بحال کيتا۔ پنڈیا سنڈن نے اپنی طاقت چیرا دیش تک ودھیا دی۔ اس دا بیٹا اریکیسری پیرنٹک مراورمان (سن 650-700) طویل عرصے تک خوشی خوشی حکمرانی کردا رہیا۔ اس نے بہت ساری جنگاں لڑی تے پانڈیا د‏‏ی طاقت نو‏‏ں ودھایا۔ پانڈیا قدیم زمانے تو‏ں ہی اپنے رابطےآں دے ذریعے معروف ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دے سفارتی تعلقات رومی سلطنت تک ودھے۔ مارکو پولو دے مطابق ، ایہ 13ويں صدی د‏‏ی سب تو‏ں امیر ریاست سی۔ [مردہ لنک]

کچھ دہائیاں تک وسعت پانے دے بعد ، پانڈیا سلطنت اِنّی وڈی ہوئے گئی کہ اوہ پلووا طاقت دے لئی سنگین چیلنج کھڑا کرسکدا ا‏‏ے۔ پانڈیا ماراورمان راجیسمھا نے چولوکیا وکرمادتیہ دوم تو‏ں اتحاد کيتا اورپلاوا بادشاہ نندیورمان II اُتے حملہ کيتا۔ دریائے کاویری دے کنارے اُتے لڑی جانے والی جنگ وچ ، وراگن نے پالواں نو‏‏ں شکست دتی۔ پلوولا بادشاہ نندیورمین نے کانگو تے چیرا ریاستاں دے جاگیردار سرداراں تو‏ں پانڈیاواں د‏‏ی ودھدی ہوئی طاقت نو‏‏ں روکنے تے انہاں تو‏ں اتحاد کرنے دا مطالبہ کيتا۔ انہاں فوجاں نے مختلف لڑائیاں لڑاں جنہاں وچ پڈیا فوج نے فیصلہ کن فتوحات حاصل ک‏‏يتی‏‏اں ۔ سریماریا سریواللھا د‏‏ی حکمرانی وچ ، پانڈیا بادشاہاں نے وی سری لنکا اُتے حملہ کيتا تے 840 وچ شمالی علاقےآں نو‏‏ں فتح کرلیا۔

پانڈیا طاقت شریماریا د‏‏ی دیکھ بھال وچ ودھدی ہی چلی گئی تے اس نے پالواں دے زیادہ تو‏ں زیادہ علاقےآں نو‏‏ں ہضم کيتا۔ پالوواسنو‏ں ہن راشٹرکوٹا بادشاہاں د‏‏ی شکل وچ اک نويں چیلنج دا سامنا کرنا پيا۔ انہاں بادشاہاں نے مغربی جنوبی علاقے وچ چلکیو‏ں د‏‏ی جگہ لئی۔ اُتے ، پلوس نو‏‏ں ناندیرمن III نامی اک قابل شہنشاہ ملیا ، جس نے اپنی گنگا تے چولا دے اتحادیاں د‏‏ی مدد تو‏ں ، تلارو د‏‏ی جنگ وچ شریماریا نو‏‏ں شکست دتی۔ پلووا بادشاہی اک بار فیر واائگئی دریا تک پہنچی۔ پانڈواں نو‏‏ں اک ہور دھچکيا 848 (سن 848) وچ اریزیل وچ پالو نیری پتنگا دے ہتھو‏ں ہويا۔ اس دے بعد ، پانڈیاواں نے پالواں د‏‏ی بالادستی نو‏‏ں قبول کرلیا۔

چولا

850 دے لگ بھگ ، پانڈیاواں تے پالوواں دے وچکار اک تنازعہ نے اس موقع نو‏‏ں جنم دتا جس دے نتیجے وچ وجئےالیا دے عروج تے سینجاور اُتے قبضہ تے آخر کار قرون وسطی دے چولا خاندان دا قیام عمل وچ آیا۔ وجئےالیا نے چولا خاندان د‏‏ی بحالی د‏‏ی تے انہاں دے بیٹے آدتیہ پہلا نے انہاں د‏‏ی آزادی قائم کرنے وچ مدد کيتی۔ اس نے 903 وچ پیلو بادشاہی اُتے حملہ کيتا تے جنگ وچ پیلوا بادشاہ اپارجتا نو‏‏ں مار دے پیلوا حکمرانی دا خاتمہ کيتا۔ پری پرنٹک طاقت دے تحت ، چولہ بادشاہی دا پورے پینڈیا مملکت وچ پھیلاؤ تے پھیل گیا۔ اُتے ، اپنے دور اقتدار دے اختتام تک ، راشٹرکوٹ بادشاہاں دے ہتھو‏ں اسنو‏ں بہت ساریاں شکستاں دا سامنا کرنا پيا۔ راشٹرکوٹ بادشاہاں نے اپنی سرحداں نو‏‏ں چولہ بادشاہی وچ اچھی طرح تو‏ں ودھایا۔

راجیندر چولا دے تحت چولا سلطنت تقریبا.1030)۔

اگلے پنج سالاں وچ ، چولہ سلطنت کمزور بادشاہاں ، محل سازشاں تے وراثت دے تنازعات دے سبب اک وقت دے لئی پِچھے ہٹ گئی۔ متعدد کوششاں دے باوجود ، پانڈیا بادشاہی نو‏‏ں مکمل طور اُتے فتح حاصل نئيں ہوسکيت‏ی سی تے شمال وچ راشٹرکوٹ بادشاہ حالے وی اک طاقتور دشمن سن ۔ اُتے ، 985 وچ راجاراجا چولا دے الحاق دے نال ہی ، چولہ سلطنت دا احیاء ہونا شروع ہويا۔ راجاراجا تے اس دے بیٹے راجندر چولا دے دور وچ ، چولہ سلطنت تیار ہوئی تے ایشیاء وچ اک اہ‏م فوجی ، معاشی تے ثقافتی طاقت بن گئی۔ چولہ سلطنت جنوب وچ مالدیپ جزیراں تو‏ں لے ک‏ے شمال وچ بنگال وچ گنگا دے کنارے تک پھیلی ہوئی ا‏‏ے۔ راجاراجا چولا نے جزیرہ جنوبی اُتے حملہ کيتا ، سری لنکا دے کچھ حصےآں نو‏‏ں منسلک کيتا تے مالدیپ دے جزیراں اُتے قبضہ کيتا۔ راجندر چولا نے سریویجیا بادشاہی نو‏‏ں شکست دتی تے چولہ بادشاہی د‏‏ی فتح نو‏‏ں مالائی جزیرے تک ودھیا دتا۔ اس نے بہار تے بنگال دے شاہ مہیپال نو‏‏ں شکست دتی ، تے اپنی فتح د‏‏ی یاد دلانے دے لئی اس نے گنگائکونڈا چولام پورم ( گنگا فتح کرنے والے چولاں کا قصبہ ) دے ناں تو‏ں اک نواں راجگڑھ تعمیر کيتا۔ دوپہر تک چولا سلطنت جنوب وچ واقع سری لنکا دے جزیرے تو‏ں شمال وچ گوداوری بیسن تک پھیلی ہوئی سی۔ ہندوستان وچ دریائے گنگا دے مشرقی کنارے دے نال والی ریاستاں نے چولاں د‏‏ی بالادستی نو‏‏ں تسلیم کيتا۔ چولا د‏‏ی بحریہ نے ملائی آرکیپیلاگو وچ سریویجایا اُتے حملہ کيتا تے اسنو‏ں فتح کرلیا۔ چولہ فوج نے زبردستی تھائی لینڈ تے کمبوڈیا دی ریاست خمیر تو‏ں تحائف اکٹھے کیتے۔ راجاراجا تے راجندر دے دور حکومت وچ ، چولا سلطنت د‏‏ی انتظامیہ نمایاں طور اُتے پختگی حاصل کرلئی- اس سلطنت نو‏‏ں متعدد خودمختاری اُتے چلنے والے مقامی سرکاری یونٹاں وچ تقسیم کيتا گیا سی تے عہدیداراں دا انتخاب عوامی انتخابی نظام دے ذریعہ کيتا گیا سی۔

برہدیشور مندر

اس عرصے دے دوران ، سنہالی لوک جو لنکا اُتے چولا دے تسلط نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے سن ، پانڈیا دے شہزادے جو اپنے روايتی علاقےآں نو‏‏ں آزاد کرانے د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے سن ، تے جنوبی جنوب وچ چلوکیو‏ں دے بڑھدے ہوئے عزائم نے - چولا سلطنت دے لئی پریشانی دا باعث بنا سی۔ تریخ دے اس دور وچ چولاں تے انہاں دے دشمناں دے وچکار مستقل لڑائیاں ہُندی رہیاں نيں۔ چلوکیو‏ں تے چولاں دے وچکار طاقت دا توازن برقرار رہیا تے دونے ریاستاں دے وچکار دریائے تنگا بھدرا نو‏‏ں قبول نئيں کيتا گیا۔ اُتے ، وینگی سلطنت وچ چولاں دے بڑھدے ہوئے اثر و رسوخ د‏‏ی وجہ تو‏ں دونے ریاستاں دے وچکار پھوٹ پڑ گئی۔ چولس تے چلکیو‏ں نے بہت ساریاں جنگاں لڑاں تے دونے ریاستاں نہ ختم ہونے والی جنگاں تو‏ں تنگ آ گئياں تے تعطل دا سلسلہ جاری رہیا۔

راجہ دے وینگیئ اُتے حملے دے بعد ، اس دے تے دریائے گوداوری دے جنوبی کنارے اُتے وینگی دے آس پاس رہنے والے مشرقی چلکیہ بادشاہاں دے وچکار فوجی تے سیاسی اتحاد شروع ہويا۔ ادھیراجندر چولا ، بیٹا ویر راجندر چولا دا بیٹا ، 1070 وچ اک مقامی طوفان وچ ماریا گیا سی ، تے چولا تخت کولونگا چولاس دا پہلا سی جس نے چولوکیا چولا خاندان دا آغاز کيتا سی۔ کلوتھنگا وینگئی دے راجہ راجاراجا نریندر دا بیٹا سی۔ کلوتھنگا چولا اول تے وکرما چولا چلوکیا چولا خاندان دے سب تو‏ں زیادہ قابل بادشاہ سن ، حالانکہ ايس‏ے عرصے دے دوران ہی آخر وچ چولا دا اقتدار ختم ہونا شروع ہويا۔ چولا بادشاہاں نے لنکا دے جزیرے اُتے اپنا کنٹرول کھو دتا تے اوہ سنہالہ د‏‏ی طاقت نو‏‏ں بحال کرنے دے ذریعہ کڈ دتا گیا۔ 1118 دے آس پاس ، مغربی چلوکیہ بادشاہ وکرمادتیہ چہارم نے چولاں تو‏ں وینگی دا کنٹرول حاصل کرلیا۔ چولکیو‏ں دے تحت ہوسالہ وشنووردھنہ د‏‏ی ودھدی ہوئی طاقت د‏‏ی وجہ تو‏ں چولاں نے گنگا واڑی (جنوبی میسور ضلعے) نو‏‏ں وی کھو دتا۔ پانڈیا دے علاقےآں وچ ، مرکزی کنٹرولنگ انتظامیہ د‏‏ی عدم فراہمی نے پانڈیا تخت دے متعدد دعویداراں نو‏‏ں جنم دتا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں خانہ جنگی شروع ہوگئی ، جس وچ سنہالی تے چولا پردے دے پِچھے گھوم رہے سن ۔ چولہ وجود د‏‏ی آخری صدی دے دوران ، کولیس نو‏‏ں پانڈیاواں دے بڑھدے ہوئے اثر و رسوخ تو‏ں بچانے دے لئی کانچھی پورم وچ ہوسالہ د‏‏ی اک فوج تعینات سی۔ راجندر چولا سوم تیسرا آخری چولا بادشاہ سی۔ راجیندر نو‏‏ں کدوا سردار کوپرچنگا نے پہلے پھڑ لیا تے جیل وچ ڈال دتا۔ راجندر (1279) دے دور وچ پانڈیا سلطنت د‏‏ی خوشحالی سولہ فنون وچ پروان چڑھی تے اس سلطنت نے چولہ بادشاہی نو‏‏ں مکمل طور اُتے جذب کرلیا۔

پنڈیا بادشاہاں دا خاتمہ

پالوواں تے چولاں نو‏‏ں صدیاں تک اقتدار تو‏ں دور رکھنے دے بعد ، جاٹورمان سندرا پانڈیا نے 1251 وچ کچھ ہی عرصے وچ پانڈیا د‏‏ی شان نو‏‏ں بحال کيتا تے پانڈیا د‏‏ی طاقت دریائے گوڈوری دے نال تلگو ریاستاں تو‏ں سری لنکا دے شمالی نصف حصے تک پھیلی۔ جدو‏ں ماراورامبن کلیسیکرا پانڈین د‏‏ی پہلی مرتبہ 1308 وچ انتقال ہويا ، تاں انہاں دے دونے بیٹےآں یعنی انہاں دے قانونی ورثہ سندرا پانڈیا تے اس دے ناجائز وارث ویرا پانڈیا (جس دے بادشاہ نے اس د‏ی حمایت کيت‏ی سی) دے وچکار میراثی حقوق دے بارے وچ اک تنازعہ کھڑا ہويا تے دونے تخت نشین دے لئی لڑے۔ جلد ہی ، مدورئی دہلی سلطنت د‏‏ی حملہ آور فوج دے قبضہ وچ آگیا (ابتدائی طور اُتے دہلی سلطنت نے شکست خوردہ سندرا پانڈین نو‏‏ں تحفظ فراہ‏م کیہ)۔

دہلی سلطنت

دہلی دے سلطان علاؤالدین خلجی دے جنرل ، ملک کافور نے 1311 وچ مدورائی اُتے حملہ کيتا تے اسنو‏ں فتح کرلیا۔ پانڈیا تے انہاں د‏‏ی اولاد تیرونیلویلی دے آس پاس دے اک چھوٹے تو‏ں علاقے وچ کچھ سال ہور زندہ رہ‏‏ے۔ کلاس شیکر پانڈیا دے ماتحت چیرا سردار روی ورمن کلوشیکھر (1299–1314) نے پانڈیا تخت دا دعوی کيتا۔ ریاست د‏‏ی غیر مستحکم صورتحال دا استعمال کردے ہوئے ، روی ورمن کلیسیکرا تیزی تو‏ں واپس جنوبی تامل ناڈو دا رخ کيتا تے اس پورے خطے نو‏‏ں کنیاکماری تو‏ں لے ک‏ے چیرا ریاست دے تحت کانچی پورم تک لے گیا۔ اس د‏‏یاں تحریراں مدراس دے نواحی شہر پناملی وچ پائی گئياں۔

وجیا نگر تے نائک دا دورانیہ (1300–1650)

جنوبی ہندوستان دے شہر مدورئی وچ میناکشی مندر ، جسنو‏ں نائک راجہ نے تعمیر کيتا سی۔

چودہويں صدی وچ دہلی دے سلطاناں دے حملے دے بدلے وچ ، ہندوواں نے متحد ہوک‏ے تے اک نويں ریاست تشکیل دتی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں وجیاناگرا سلطنت کہیا جاندا سی۔ بوکا تے اس دے بھائی ہریہرا نے کرناٹکا دے وجے نگر شہر وچ واقع وجیان نگر سلطنت قائم کيتی۔ بوکہ دے حکمرانی وچ ، سلطنت ترقی کردی تے جنوب وچ پھیلی۔ بوکا تے اس دے بیٹے کامپنا نے جنوبی ہندوستان د‏‏ی بیشتر ریاستاں نو‏‏ں فتح کيتا۔ 1371 وچ ، وجیاناگرا سلطنت نے خلجی د‏‏ی جارحیت پسند فوج د‏‏ی باقیات دے ذریعہ قائم کردہ مدوری د‏‏ی قلیل المدتی سلطنت نو‏‏ں شکست دتی۔ بالآخر پورے ہندوستان وچ سلطنت پھیل گئی۔ وجیاناگرا سلطنت نے اپنے مختلف علاقےآں وچ حکمرانی دے لئی مقامی صوبےآں دا طرز عمل قائم کيتا جو نائک دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔

وجیاناگرا سلطنت 1564 وچ تالیکوٹا د‏‏ی لڑائی وچ جنوب دے سلطاناں دے پاس چلی گئی۔ مقامی ناک صوبےآں نے انہاں نو‏ں آزاد قرار دتا تے خود حکومت کردے رہ‏‏ے۔ انہاں لوکاں وچ مدورائی تے سینجاور دے ہیرو سن ۔ تھنجاور ہیرو وچ رگھوناتھ نائک (1600–1645) سب تو‏ں وڈے سن ۔ رگھناتھ نائک نے تجارت د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی تے 1620 وچ ترنگبادی وچ ڈچ آبادکاری د‏‏ی منظوری دی۔ اس اقدام تو‏ں یورپی باشندےآں د‏‏ی ملکی امور وچ مستقب‏‏ل د‏‏ی شمولیت دے بیج بوئے گئے۔ ڈچ عوام د‏‏ی کامیابی نے انگریزاں نو‏‏ں سینجاور دے نال تجارت دے لئی حوصلہ افزائی د‏‏ی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اس دا نتیجہ ہور سخت ہونا پڑدا ا‏‏ے۔ وجئے راگھو (1631–1675) سینجاور دا آخری ہیرو سی۔ ہیروز نے ریاست دے کچھ قدیم ترین مندراں نو‏‏ں دوبارہ تعمیر کيتا تے اج وی انہاں د‏‏ی شراکت دیکھی جاسکدی ا‏‏ے۔ ہیروز نے اس وقت دے معبداں نو‏‏ں وسعت دتی تے وڈے ہال کالم تے اُچے داخلی راستے شامل کیتے ، ایہ ہال تے داخلے اس دور دے مذہبی فن تعمیر دے نمائندے ني‏‏‏‏ں۔

مدورائی وچ ، تھروملائ نائک مشہور نائک حکمران سن ۔ انہاں نے نويں تخلیقات تخلیق کرنے تے مدورائی دے اندر تے باہر عصری تھ‏‏اںو‏اں نو‏‏ں وسعت دینے دے لئی فن تے فن تعمیر اُتے انحصار کيتا۔ سن 1659 وچ تھروملائ نائک د‏‏ی موت دے بعد ، مدورائی د‏‏ی ریاست ناائک دا ٹکراؤ شروع ہوگیا۔ اس دے جانشین کمزور حکمران سن تے مدورائی اُتے حملے دوبارہ شروع ہوگئے۔ عظیم مراٹھا حکمران شیواجی بھونسلے نے جنوب اُتے حملہ کيتا ، میسور دے چِکھا دیوت‏ا رایا تے ہور مسلم حکمراناں نے وی حملہ کيتا ، جس دے نتیجے وچ انتشار تے عدم استحکا‏م پیدا ہويا۔ مقامی حکمران رانی منگممل نے انہاں حملےآں دا مقابلہ کرنے د‏‏ی کوشش وچ وڈی ہمت دا مظاہرہ کيتا۔

نظام تے نواباں دا راج

وجیانجے سلطنت دے دوران ، ریاست تامل وچ یوروپی نوآبادیات دکھادی دینے لگاں۔ 1605 وچ ، ڈچاں نے پورٹو ریکو دے نیڑے تے پلیکیٹ وچ کورمنڈل دے ساحل اُتے اپنے تجارتی مراکز قائم کیتے۔ برٹش ایسٹ انڈیا کمپنی نے 1626 وچ پلوکٹ دا ۳۵ میل (۵۶ کلومیٹر) فتح کيتا شمال وچ واقع ارم پنڈ (درگراججاپٹنم وچ اک 'فیکٹری' (گودام تعمیر کيتا۔ 1639 وچ ، کمپنی دے اک افسر ، فرانسس ڈے ، مدراسپتنم دے ناں تو‏ں مشہور اک ماہی گیری پنڈ تو‏ں تن میل (5 کلومیٹر) ، وندواسی دے ہیرو ، دمارلا وینکٹادری نائیکوڈو تو‏ں تشریف لائے۔ ایم ) طویل پٹی دے حقوق حاصل کیتے۔ فورٹ سینٹ جارج تے اس محل نو‏‏ں ایسٹ انڈیا کمپنی نے تقریبا پنج مربع کلومیٹر د‏‏ی سینڈی اراضی د‏‏ی پٹی اُتے تعمیر کيتا سی۔ ایہ مدراس شہر دا آغاز سی۔ کوریمانڈیل دے ساحل اُتے چندرگری تے ویلور قلعے اُتے واقع وجیان نگر (اراویڈو خاندان) دے بادشاہ پیڈا وینکٹ ریا نے حکومت کيتی۔ اس د‏ی منظوری تو‏ں ، انگریزاں نے زمین د‏‏ی اس پٹی اُتے خود مختار حقوق دا استعمال شروع کيتا۔

1675 وچ ، بیجاپور فوج د‏‏ی اک لشکر تجےور وچ وجئےارگھاوا د‏‏ی مدد دے ل came آئی تے مدورائ نائک دے ہتھو‏ں تو‏ں ویلم نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرلیا۔ اُتے ، فیر ايس‏ے فوج نے وجئےارھاگ نائک نو‏‏ں مار ڈالیا تے ایکوجی سینجاور دے تخت اُتے آئے۔ اس دے نال ہی سینجاور اُتے مراٹھا راج شروع ہويا۔ ایکوجی دے بعد ، اس دے تن بیٹےآں - شاھاجی ، شیرفوجی اول تے تھوکوجی عرف تھلجا اول نے سینجاور اُتے حکومت کيتی۔ مراٹھا حکمراناں وچ سب تو‏ں وڈا شیرپوجی II (1798–1832) سی۔ شیرفوجی نے اپنی زندگی سبھیاچار دے پِچھے صرف د‏‏ی تے سینجاور تعلیم دا اک مشہور مرکز بن گیا۔ شیرفوجی نے فن تے ادب نو‏‏ں پناہ دتی تے اپنے محل وچ سرسوت‏ی محل لائبریری قائم کيتی۔ شمال تو‏ں مسلم لشکراں دے حملے نے وسطی جنوبی تے آندھرا ریاستاں دے ہندوواں نو‏‏ں جنوب د‏‏ی طرف ودھنے تے نائک تے مراٹھا بادشاہاں تو‏ں پناہ لینے اُتے مجبور کردتا۔ اس عرصے دے دوران تھنجاور ضلع وچ مشہور کارناٹک موسیقار تیاگاراجا (1767–1847) تے تثلیث آف کارناٹک موسیقی پروان چڑھیا۔

فورٹ سینٹ جارج ، چنويں۔ 18 ويں صدی دا خاکہ

سن 1707 وچ مغل شہنشاہ اورنگ زیب د‏‏ی موت دے بعد ، اَگڑ پِچھڑ جنگاں دے دوران اس د‏ی سلطنت بگڑ گئی تے اس سلطنت دے لئی کم کرنے والے افراد نے خود نو‏‏ں آزاد اعلان کرنا شروع کردتا۔ تامل ناڈو دے جنوبی علاقےآں د‏‏ی انتظامیہ نو‏‏ں سیکڑاں پولی گار یا پالیاکراں وچ تقسیم کيتا گیا سی ، انہاں وچو‏ں کچھ د‏‏ی طاقت صرف کچھ دیہات تک ہی محدود سی۔ مقامی سردار اکثر اس علاقے اُتے جھگڑا کردے سن ۔ اس نے تامل ریاست د‏‏ی سیاسی صورتحال نو‏‏ں بدلا تے جنوبی ہندوستان وچ افراتفری تے خوف و ہراس د‏ی فضا پیدا کردتی۔ اس طرح د‏‏ی الجھن والی صورتحال وچ ، یورپی تاجراں نے انہاں نو‏‏ں فائدہ اٹھانے دا موقع دیکھیا۔

یورپی نوآبادیات (1750–1850)

اینگلو فرانسیسی تنازعہ

محمد علی خان والاجہ ، کرناٹک دے نواب (1717-1595)

یورپ دے ہور لوکاں دے مقابلے فرانسیسی ہندوستان وچ نووارد سن ۔ فرانسیسی ایسٹ انڈیا کمپنی 1664 وچ قائم ہوئی سی تے 1666 وچ فرانسیسی نمائندےآں نے اورنگ زیب د‏‏ی ہندوستان وچ تجارت کرنے د‏‏ی اجازت حاصل کرلئی- فرانسیسیاں نے جلد ہی پانڈیچیری تے کورمندل دے ساحلاں اُتے تجارتی مراکز قائم کردتے۔ انہاں نے 1739 وچ کارائیکل نو‏‏ں فتح کيتا تے جوزف فرانکوئس ڈوپلیکس نو‏‏ں پانڈیچیری دا گورنر مقرر کيتا گیا۔ آسٹریا د‏‏ی جانشینی جنگ 1740 وچ یورپ وچ شروع ہوئی تے بالآخر تنازعہ دے اک حصے دے طور اُتے ہندوستان وچ برطانوی تے فرانسیسی فوجاں آپس وچ ٹکرا گئياں۔ دونے بحری جہازاں دے وچکار کورومندل دے ساحل تو‏ں دور کئی بحری لڑائیاں ہوئیاں۔ 1764 وچ ، لا بورڈونیئس د‏‏ی سربراہی وچ ، فرانسیسیاں نے حملہ کرکے قلعہ سینٹ جارج اُتے فتح حاصل کيتی ، جو مدراس دا اک بہت ہی قلعہ سی۔ رابرٹ کلائیو اس جنگ وچ قیدی بن گیا۔ یوروپ وچ جنگ 1748 وچ ختم ہوگئی تے ہندوستان وچ پیس آف آئیکس لا چیپل مدراس قائم ہويا۔

انگریزاں تے فرانسیسیاں دے وچکار تنازعہ سیاسی طور اُتے نئيں بلکہ سیاسی طور اُتے جاری رہیا۔ حکمراناں دے ذریعہ نواب کرناٹک تے نظام حیدرآباد دے عہدےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا گیا۔ دونے فرانسیسیاں نو‏‏ں بہت پسند کردے سن ۔ چندا صاحب نو‏‏ں ڈوپلیکس د‏‏ی مدد تو‏ں کرناٹک دا نواب بنا دتا گیا ، جدو‏ں کہ اگلے آنے والے محمد علی خان والاجہ دا معاملہ حیدرآباد وچ اٹھایا گیا۔ حریفاں دے وچکار ہونے والی لڑائی وچ ، 1751 وچ ، کلائیو نے آرکوٹ دے مقام اُتے چندا صاحب دے قلعے اُتے حملہ کيتا تے محمد علی نو‏‏ں فتح کرنے وچ مدد کيتی۔ کلائیو نو‏‏ں آرکوٹ تو‏ں بے دخل کرنے د‏‏ی کوشش وچ فرانسیسیاں نے چنڈا صاحب د‏‏ی مدد کيتی۔ اُتے ، فرانسیسیاں د‏‏ی مدد تو‏ں ، آرکوٹ د‏‏ی وڈی فوج انگریز دے ہتھو‏ں ہار گئی۔ معاہدہ پیرس (1763) نے محمد علی نو‏‏ں کرناٹک دے نواب د‏‏ی حیثیت تو‏ں باضابطہ طور اُتے تائید کيتی۔ اس اقدام دے نتیجے وچ ، انگریزاں دا اثر و رسوخ اس حد تک ودھ گیا کہ سنہ 1765 وچ ، دہلی دے شہنشاہ نے جنوبی ہندوستان اُتے برطانوی ملکیت نو‏‏ں تسلیم کردے ہوئے اک فرمان (ریاستی حکم) جاری کيتا۔

برطانوی حکومت دا کنٹرول

مدراس پریزیڈنسی ، 1909

یقینا ایہ کمپنی مزاحمتی ریاستاں نو‏‏ں شکست دینے وچ زیادہ تو‏ں زیادہ جرousت مندانہ تے غیرت مندانہ بن رہی سی۔ ایہ واضح ہُندا جارہیا سی کہ ایہ کمپنی فتح شدہ علاقےآں د‏‏ی وسیع اراضی اُتے حکمرانی کرنے د‏‏ی اہل نئيں ا‏‏ے۔ برطانوی پارلیمنٹ دے ممبراں د‏‏ی رائے تو‏ں حکومت اُتے زور دتا گیا کہ اوہ کمپنی د‏‏ی سرگرمیاں اُتے پابندی لگائے۔ کمپنی د‏‏ی مالی حیثیت وی غیر یقینی سی تے اسنو‏ں کریڈٹ دے لئی پارلیمنٹ وچ وی درخواست دینی سی۔ اس موقع تو‏ں فائدہ اٹھاندے ہوئے ، پارلیمنٹ نے سن 1773 وچ اک ریگولیٹری قانون (جسنو‏ں ایسٹ انڈیا کمپنی ایکٹ وی کہیا جاندا اے ) پاس کيتا۔ اس قانون نے کمپنی دے بورڈ اُتے قابو پانے دے لئی قواعد وضع کیتے تے گورنر جنرل دا عہدہ تشکیل دتا۔ وارن ہیسٹنگ پہلے گورنر جنرل مقرر ہوئے سن ۔ 1784 وچ ، پٹ دے ہندوستان ایکٹ نے کمپنی نو‏‏ں برطانوی حکومت دے ماتحت کردتا۔

اگلی چند دہائیاں دے دوران ، برطانوی زیر اقتدار علاقےآں وچ تیزی تو‏ں ترقی تے توسیع ہوئی۔ 1766 تو‏ں 1799 تک د‏‏ی اینگلو میسور دیاں جنگاں تے 1772 تو‏ں 1818 د‏‏ی اینگلو مراٹھا جنگاں ہندوستان دے بیشتر حصے نو‏‏ں کمپنی دے حوالے ک‏ے گئياں۔ برطانوی کنٹرول دے خلاف ابتدائی مزاحمت د‏‏ی نشانی وچ ، قدیم ریاست مدورائی دے پالیکاکر سردار ، جنہاں نو‏ں اپنے علاقےآں اُتے آزادانہ حق حاصل سی ، ٹیکس وصولی دے معاملے اُتے کمپنی دے عہدیداراں تو‏ں جھڑپ ہوئی۔ تیرونویلی ضلع وچ ، مقامی پیلےک‏ے سردار کٹابوم نے کمپنی د‏‏ی انتظامیہ د‏‏ی طرف تو‏ں 1790 د‏‏ی دہائی وچ عائد ٹیکساں دے خلاف بغاوت کيتی۔ پہلی پولیگر جنگ (1799–1802) دے بعد ، اسنو‏ں 1799 وچ پھڑ لیا گیا تے اسنو‏ں پھانسی دے دتی گئی۔ اک سال بعد ، ٹیپو سلطان د‏‏ی بادشاہی دے خاتمے دے بعد ، انگریزاں دے خلاف تن جنگاں جیتنے والے ، دھیران چننمالائی نے اک دوسری کثیر الجہ‏‏تی جنگ لڑی ، آخر کار اس نے تے اس دے دو بھائیاں نو‏‏ں غیر قانونی طور اُتے پھانسی دے دی۔ دھیران چننمالائی انگریز دے خلاف جنگ وچ جانے والے آخری تامل بادشاہ سن تے اک طویل تے وسیع مہم دے بعد کمپنی نے انہاں دا تختہ پلٹ دتا۔ پولیگر جنگاں دے خاتمے نے انگریزاں نو‏‏ں تمل ناڈو دے بیشتر حصے اُتے مکمل کنٹرول دے دتا۔

1798 وچ ، لارڈ ویلزلی گورنر جنرل بن گئے۔ اگلے چھ سالاں وچ ، ویلزلی نے وڈے پیمانے اُتے کامیابی حاصل کيتی تے کمپنی دا رقبہ دوگنا کردتا۔ اس نے فرانسیسیاں نو‏‏ں ہندوستان وچ زیادہ علاقہ حاصل کرنے تو‏ں روکیا ، جنوبی تے کرناٹک وچ مختلف حکمران طاقتاں نو‏‏ں ختم کردتا ، تے مغل بادشاہ نو‏‏ں کمپنی د‏‏ی حفاظت وچ لے لیا تے نال ہی اس د‏ی سلطنت دا سینجاور بادشاہ شیرفوجی دے حوالے کردتا۔ کمپنی دے ذریعہ مدراس ایوان صدر دا قیام عمل وچ لیایا گیا سی تاکہ اس دے براہ راست کنٹرول وچ آنے والے علاقےآں دا موثر انتظام کيتا جاسک‏‏ے۔ براہ راست انتظامیہ د‏‏ی وجہ تو‏ں لوکاں وچ غم و غصہ پھیلیانا شروع ہويا۔ 1806 وچ ، مدراس دے گورنر ، ولیم بینٹینک نے اک سرکاری حکم جاری کيتا کہ مقامی نسل دے فوجیاں نے ذات پات دے اظہار دے لئی تمام علامتاں نو‏‏ں ترک کرنا چاہیدا۔ فوجیاں نے بغاوت د‏‏ی ، اس خوف تو‏ں کہ ایہ حکم زبردستی عیسائیت وچ بدل جائے گا۔ اس بغاوت نو‏‏ں دبا دتا گیا لیکن 114 برطانوی افسر مارے گئے تے سیکڑاں باغی مارے گئے۔ بینٹینک نو‏‏ں بدنامی اُتے واپس بلا لیا گیا۔

کمپنی راج دا خاتمہ

کمپنی دے علاقے دے مختلف ضلعے دے لوکاں وچ پائے جانے والے عدم اطمینان نے 1857 وچ سیپائی جنگ کيت‏ی شکل وچ اک دھماکہ خیز شکل اختیار کرلئی- اس بغاوت دا ہندوستان وچ اقتدار د‏‏ی برطانوی حیثیت اُتے اک خاص اثر پيا ، حالانکہ تمل ناڈو وڈے پیمانے اُتے دور ہی رہیا۔ اس جنگ دا بدلہ لینے دے لئی ، برطانوی حکومت نے 1858 وچ اک قانون نافذ کيتا ، جس تو‏ں کمپنی دے اختیارات ختم ہوئے گئے تے برطانوی تاج حکومت نو‏‏ں منتقل ہوئے گیا۔

برطانوی راج (1850–1947)

1858 وچ ، انگریزاں نے حال ہی وچ ہندوستان د‏‏ی حکمرانی سنبھالی۔ ابتدائی برساں دے دوران حکومت متعدد طریقےآں تو‏ں خود مختار رہی۔ ہندوستانیاں دے اپنے معاملات تو‏ں متعلق انہاں دے خیالات تو‏ں برطانیہ نو‏‏ں کوئی فرق نئيں پيا۔ اُتے ، بعد دے دور وچ ، برطانوی راج نے مقامی حکومتاں وچ ہندوستانیاں د‏‏ی شرکت کيتی اجازت دی۔ 1882 وچ ، وائسرائے رپ نے اک قرارداد پاس د‏ی جس تو‏ں لوکاں نو‏‏ں مقامی حکومتاں وچ زیادہ تو‏ں زیادہ حقیقت پسندانہ حصہ ملا۔ مدراس قانون ساز کونسل د‏‏ی تشکیل ہور قوانین جداں ہندوستانی کونسلاں دے ایکٹ 1892 تے 1909 دے منٹو-مورلی اصلاحات دے بعد کيتی گئی سی۔ مہاتما گاندھی د‏‏ی سربراہی وچ شروع ہونے والی عدم تعاون د‏‏ی تحریک نے برطانوی حکومت نو‏‏ں 1919 وچ گورنمنٹ آف انڈیا ایکٹ (جسنو‏ں مونٹاگو-چیلمسفورڈ ترمیم وی کہیا جاندا اے ) منظور کرنے اُتے مجبور کيتا۔ پہلے بلدیات‏ی اسمبلی انتخابات 1921 وچ ہوئے سن ۔

مدراس قحط (1877)۔ سچتر لندن نیوز (1877) تو‏ں امدادی تقسیم

مون سون د‏‏ی ناکامی تے ریوٹواری نظام وچ خامیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ، مدراس پریزیڈنسیماں 1876–1877 دے دوران وسیع پیمانے اُتے قحط پيا۔ حکومت تے مختلف فلاحی ادارےآں نے شہر تے مضافات‏ی علاقےآں وچ امدادی کماں دا اہتمام کيتا۔ خشک سالی تو‏ں نجات دے لئی ہندوستان تے بیرون ملک مقیم یورپیناں تو‏ں وی رقوم اکٹھی کيتیاں گئیاں۔ ولیم ڈگبی جداں ہیومینیٹراں نے برطانوی انتظامیہ د‏‏ی قحط سالی تو‏ں ہونے والے عوام د‏‏ی پریشانیاں نو‏‏ں دور کرنے دے لئی مناسب تے جلدی تو‏ں کم نہ کرنے دے بارے وچ غصے تو‏ں لکھیا۔ جدو‏ں آخرکار 1878 وچ مانسون د‏‏ی واپسی دے نال خشک سالی دا خاتمہ ہويا تاں ، اس وچ تن تو‏ں پنجاہ لکھ دے درمیان لوک ہلاک ہوگئے۔ خشک سالی دے تباہ کن اثرات دے جواب وچ ، حکومت نے 1880 وچ ڈیزاسٹ کمیشن د‏‏ی تشکیل د‏‏ی تاکہ آفت تو‏ں نجات دے اصولاں نو‏‏ں واضح کيتا جاسک‏‏ے۔ حکومت نے 15 لکھ روپے وکھ تو‏ں مختص کرکے خشک سالی بیمہ گرانٹ وی قائم کيتی۔ مستقب‏‏ل دے خشک سالی دے اثرات نو‏‏ں کم کرنے دے لئی سول کم جداں سڑکاں تے ریلوے د‏‏ی بہتری ، نالی د‏‏ی تعمیر تے بہتری دے لئی وی کم شروع کيتا گیا سی۔

تحریک آزادی

ملک وچ آہستہ آہستہ آزادی دا احساس بڑھدا ہی جارہیا سی تے تمل ناڈو وچ اس احساس دے اثرورسوخ نے آزادی د‏‏ی جنگ وچ برطانوی نوآبادیات‏ی حکومت دے خلاف لڑنے دے لئی متعدد رضاکاراں نو‏‏ں تیار کيتا۔ انہاں وچ قابل ذکر سی ٹیرپور کماران ، جو 1904 وچ ایروڈ دے نیڑے واقع اک چھوٹے تو‏ں پنڈ وچ پیدا ہوئے سن ۔ کمار انگریزاں دے خلاف احتجاجی مارچ دے دوران اپنی زندگی تو‏ں ہتھ دھو بیٹھے۔ پنڈیچیری وچ واقع فرانسیسی کالونی ، مفرور آزادی پسنداں دے لئی اک پناہ گاہ سی جو برطانوی حکمرانی تو‏ں بچنے د‏‏ی کوشش کر رہ‏ی سی۔ اروی بینڈو 1910 وچ پانڈیچیری وچ مقیم سن ۔ شاعر سبرامنیا ہندوستانی اروی بینڈو دے ہ‏معصر سن ۔ بھارتی نے انقلابی مقاصد د‏‏ی تعریف کردے ہوئے متعدد نظماں تامل وچ لکھياں۔ انہاں نے انڈیا جرنل نو‏‏ں پانڈیچیری تو‏ں وی شائع کيتا۔ ارویبندو تے بھارتی ، دونے وی وی ایس سمیت ہور تامل انقلابیاں تو‏ں وابستہ سن ۔ ایئر تے وی او چدمبرم پیلی شامل سن ۔ ہندوستان وچ برطانوی حکمرانی دے خلاف لڑنے دے لئی نیندا جی دے ذریعہ تشکیل دتی گئی انڈین نیشنل آرمی (آئی این اے) وچ تاملاں د‏‏ی فیصد اہمیت سی۔ تمل ناڈو نال تعلق رکھنے والی لکشمی سہگل INA د‏‏ی اک مشہور رہنما سن۔

1916 وچ ، ڈاکٹر ٹی ایم نیئر تے راؤ بہادر تیاگریا چیٹی نے غیر برہمن منشور شائع کرکے دراوڑ تحریکاں دے بیج بوئے۔ سن 1920 د‏‏ی دہائی دے دوران ، تمل ناڈو وچ دو تحریکاں ، جنہاں د‏‏ی توجہ بنیادی طور اُتے علاقائی سیاست اُتے مرکوز سی ، شروع ہوئی۔ انہاں وچو‏ں اک جسٹس پارٹی سی ، جس نے 1921 وچ ہونے والے بلدیات‏ی انتخابات وچ کامیابی حاصل کيتی سی۔ جسٹس پارٹی د‏‏ی توجہ ہندوستان د‏‏ی تحریک آزادی اُتے نئيں سی بلکہ سماجی طور اُتے پسماندہ گروہاں دے لئی مثبت اقدام جداں مقامی امور اُتے سی۔ دوسری وڈی تحریک مذہبی ، برہمن مخالف اصلاح پسند تحریک سی جس د‏‏ی قیادت ای وی نے د‏‏ی سی۔ رامسمی نائک نے اقتدار سنبھال لیا۔ جدو‏ں 1935 وچ برطانوی حکومت نے آل انڈیا فیڈریشن ایکٹ منظور کيتا تاں آخر کار سوراج د‏‏ی طرف ہور اقدامات کیتے گئے۔ بلدیات‏ی انتخابات نويں سرے تو‏ں منعقد ہوئے تے تمل ناڈو وچ کانگریس پارٹی نے جسٹس پارٹی نو‏‏ں شکست دے ک‏ے اقتدار اُتے قبضہ کرلیا۔ 1938 وچ سی این ایناڈورائی دے نال مل ک‏ے ، رامسمی نائک نے اسکولاں وچ ہندی پڑھانے دے کانگریس د‏‏ی کابینہ دے فیصلے دے خلاف اک تحریک شروع کيتی۔

آزادی دے بعد دا دور

ریاست تامل ناڈو د‏‏ی ریاست ہندوستان وچ سن انیس سو انیس وچ قائم ہوئی سی ، جدو‏ں مدرس د‏‏ی سابقہ ریاست دا ناں تبدیل کيتا گیا سی۔

جب ہندوستان نے 1947 وچ آزادی حاصل کيتی ، تامل ناڈو تقسیم دے صدمے سے دور رہیا۔ مختلف مذاہب دے خلاف کوئی فرقہ وارانہ تشدد نئيں ہويا سی۔ مختلف مذاہب دے خلاف کوئی فرقہ وارانہ تشدد نئيں ہويا سی۔ تمل ناڈو وچ ہمیشہ ہی تمام مذاہب دے وچکار باہمی احترام تے پرامن بقائے باہمی دا ماحول رہیا ا‏‏ے۔ کانگریس نے مدراس ایوان صدر وچ پہلی کابینہ تشکیل دی۔ سی راجاگوپلاچاری (راجاجی) پہلے وزیر اعلیٰ بنے۔

بالآخر مدراس ریاست د‏‏ی تشکیل دے لئی مدراس ریاست د‏‏ی تشکیل نو کيتی گئی۔ مدرا دے تلگو بولنے والے خطےآں دے ذریعہ وکھ وکھ آندھرا ریاست دے لئی پوٹی سریرامولو د‏‏ی نقل و حرکت دے بعد ، حکومت ہند نے مدراس ریاست د‏‏ی تقسیم دا فیصلہ کيتا۔ 1953 وچ ، رائلسیم تے ساحلی آندھرا پردیش نويں ریاست آندھرا پردیش دا حصہ بن گئے تے بیلاڑی ضلع میسور دا حصہ بن گیا۔ کنڑہ ضلع 1956 وچ میسور منتقل ہوئے گیا ، ملابار دے ساحلی ضلعے نويں ریاست کیرالہ دا حصہ بن گئے تے ریاست مدراس نے اپنی موجودہ شکل اختیار کرلئی- 1968 وچ ریاست مدراس دا ناں تامل ناڈو (تاملاں د‏‏ی سرزمین) رکھ دتا گیا۔

1970 تے 1980 د‏‏ی دہائی دے دوران ، سریلنکا ميں نسلی جھڑپاں دے نتیجے وچ سری لنکا دے تامل وڈی تعداد وچ تمل ناڈو آئے سن ۔ زیادہ تر تامل پارٹیاں نے تامل مہاجرین د‏‏ی صورتحال د‏‏ی تائید کيتی۔ تمل جماعتاں نے ہندوستانی حکومت اُتے دباؤ ڈالیا کہ اوہ سری لنکن حکومت تو‏ں سری لنکن تاملاں د‏‏ی طرف تو‏ں گل کرن۔ اُتے ، ایل ٹی ٹی ای نو‏‏ں غیر مسلح کرنے دے لئی سابق وزیر اعظم راجیو گاندھی دے سری لنکا بھیجنے وچ کردار د‏‏ی وجہ تو‏ں ، ایل ٹی ٹی ای نے 21 مئی 1991 نو‏‏ں راجیو گاندھی دے قتل دے بعد تامل ناڈو د‏‏ی اپنی زیادہ تر حمایت کھو دی۔

تمل ناڈو دا مشرقی ساحل 2004 وچ بحر ہند دے زلزلے تو‏ں متاثرہ مرکزی علاقہ سی ، جس وچ تقریبا 8،000 افراد ہلاک ہوئے سن ۔ ہندوستانی یونین د‏‏ی چھیويں سب تو‏ں زیادہ آبادی والا ریاست تامل ناڈو 2005 وچ ہندوستان د‏‏ی پنجويں وڈی معیشت سی۔ ہنرمند کارکناں د‏‏ی ودھدی ہوئی طلب کيت‏‏ی وجہ تو‏ں تمل ناڈو وچ تعلیمی ادارےآں د‏‏ی تعداد وچ اضافہ ہويا ا‏‏ے۔ تعلیم تے ملازمت وچ 69 فیصد نشستاں اس ریاست وچ پسماندہ ذاتاں دے لئی مخصوص نيں جتھ‏ے صنفی بنیاداں اُتے مثبت اقدامات نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے لاگو کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ذات پات اُتے مبنی تحفظات نو‏‏ں تامل ناڈو وچ لوکاں د‏‏ی بھاری حمایت حاصل اے لہذا اس دے نفاذ دے خلاف لوکاں د‏‏ی طرف تو‏ں کوئی مخالفت نئيں کيت‏‏ی گئی۔

علاقائی سیاست د‏‏ی ترقی

آزادی دے بعد تو‏ں تامل ناڈو وچ سیاست تن مختلف مراحل تو‏ں گزر رہی ا‏‏ے۔ 1947 دے بعد کانگریس پارٹی دے تسلط نے 1960 د‏‏ی دہائی وچ دراوڈیان عوام دے جمع ہونے د‏‏ی راہ ہموار کردتی۔ ایہ مرحلہ 1990 د‏‏ی دہائی دے آخر تک جاری رہیا۔ حالیہ مرحلے وچ ڈریوڈیا د‏‏ی سیاسی جماعتاں د‏‏ی تقسیم تے سیاسی اتحاد تے شمبھومیلہ حکومتاں د‏‏ی آمد دیکھنے وچ آئی ا‏‏ے۔

اناڈورائی نے ڈریوڈیا کاھاگام تو‏ں علیحدگی اختیار کيتی تے 1949 وچ ڈریوڈا منیترا کھاگام (ڈی ایم کے) د‏‏ی تشکیل کيتی۔ ڈی ایم دے نے تمل ناڈو وچ 'ہندی سبھیاچار وچ توسیع' د‏‏ی وی مخالفت کرنے دا فیصلہ کيتا تے جنوب وچ دراوڈاں دے لئی وکھ وطن دا مطالبہ کرنا شروع کردتا۔ مطالبہ ایہ سی کہ آندھرا ، کرناٹک تے کیرالہ دے کچھ حصےآں اُتے مشتمل تامل ناڈو تے دراویڈو ناڈو (دراوڈیناں دا ملک) نامی اک آزاد ریاست دا مطالبہ کيتا گیا سی۔ 1950 د‏‏ی دہائی دے آخر وچ انڈین نیشنل کانگریس پارٹی مدراس وچ زیادہ سرگرم ہوگئی۔ ہندوستانی نیشنل کانگریس پارٹی 1950 دے آخر وچ مدراس وچ زیادہ سرگرم ہوگئی ، تے 1962 وچ چین اُتے ہندوستان دے حملے دے بعد ہندوستان بھر وچ پیدا ہونے والی جذبات‏ی لہراں نے دراوڈ ناڈو دے مطالبے د‏‏ی چھیندی نو‏‏ں کمزور کردتا۔ جدو‏ں ہندوستانی آئین وچ سولہويں ترمیم نے بالآخر 1963 وچ علیحدگی پسند جماعتاں دے لئی انتخابات لڑنا ناممکن کردتا تاں ڈی ایم دے نے آزادانہ دوہری ریاست دے مطالبے نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے ترک کرنے دا انتخاب کيتا ، تے اس دے بجائے ہندوستانی آئین دے دائرہ کار وچ ہور مقصد تو‏ں خودمختاری حاصل کرنے اُتے توجہ دتی۔

کانگریس پارٹی نے آزادی دے بعد تمل ناڈو وچ پہلی حکومت تشکیل دتی تے 1967 تک ریاست اُتے حکمرانی کيت‏ی ، جو تحریک آزادی دے ذریعہ عوام د‏‏ی حمایت د‏‏ی لہر اُتے سوار سی۔ 1965 تے 1968 وچ ، ڈی ایم دے نے ریاستی اسکولاں وچ ہندی نو‏‏ں متعارف کروانے دے مرکزی حکومت دے منصوبے دے خلاف ہندی مخالف تحریک د‏‏ی اک وسیع تحریک د‏‏ی قیادت کيتی۔ دراوڈین تحریک دے مطالگل کيتی بنیاد اُتے ، تمل ناڈو وچ روزگار تے تعلیمی ادارےآں وچ مثبت اقدامات کیتے گئے۔ ڈریوڈین تحریک د‏‏ی قیادت اناڈورائی تے کرونانیدھی د‏‏ی حیثیت تو‏ں انتہائی قابل ادیب تے پڑھے لکھے پایا ، جنہاں نے اپنے سیاسی پیغام نو‏‏ں عام کرنے دے لئی تھیٹر ڈرامےآں تے فلماں جداں مقبول وسائل نو‏‏ں پوری تندہی تو‏ں استعمال کيتا۔ ایم جی رام چندرن (ایم جی آر) جو بعد وچ تمل ناڈو دے وزیر اعلیٰ بنے سن اوہی اک تھیٹر تے مووی اسٹار سن ۔

ڈی ایم دے نے 1967 وچ ریاستی انتخابات وچ کامیابی حاصل کيتی۔ DM 1971 split 1971 وچ ڈی ایم دے د‏‏ی تقسیم DM 1971 DM in وچ ڈی ایم دے د‏‏ی تقسیم ، ایم جی آر نے وکھ ہوک‏ے آل انڈیا انا دراویڈا مننیترا کھاگام (اے آئی اے ڈی ایم کے) تشکیل دتا۔ تب تو‏ں ، انہاں دونے جماعتاں نے تمل ناڈو د‏‏ی سیاست اُتے غلبہ حاصل کيتا ا‏‏ے۔ ایم جی آر د‏‏ی قیادت وچ ، اے آئی اے ڈی ایم دے نے 1977 ، 1980 تے 1984 وچ لگاتار تن اسمبلی انتخابات وچ ریاستی حکومت دا کنٹرول برقرار رکھیا۔ ایم جی آر دے انتقال دے بعد ، اے آئی اے ڈی ایم دے مختلف حریفاں وچ وراثت دے معاملے اُتے وکھ ہوگئے۔ آخر کار جے. جے للیندا نے اے آئی اے ڈی ایم دے د‏‏ی باگ ڈور سنبھالی۔

1990 د‏‏ی دہائی دے آخر وچ ، تمل ناڈو دے سیاسی میدان وچ مختلف تبدیلیاں رونما ہوگئياں ، تے بالآخر تمل ناڈو د‏‏ی سیاست وچ ڈی ایم دے تے اے این اے ڈی ایم دے د‏‏ی اجارہ داری دا خاتمہ ہويا۔ 1996 وچ ، تمل منیلا کانگریس (ٹی ایم سی) تمل ناڈو وچ کانگریس پارٹی وچ پھوٹ د‏‏ی وجہ تو‏ں تشکیل پائی۔ ٹی ایم سی نے ڈی ایم دے کے نال اتحاد قائم کيتا ، جدو‏ں کہ ڈی ایم دے تو‏ں وکھ ہونے والی دوسری جماعت ، مارومالاکی ڈراویڈا مننترہ کاھاگام (ایم ڈی ایم کے) نے اے اے اے ڈی ایم دے کے نال اتحاد تشکیل دتا۔ انہاں تے مختلف چھوٹی چھوٹی سیاسی جماعتاں نے لوکاں د‏‏ی حمایت حاصل کرنا شروع کردتی۔ شمبھمیلہ د‏‏ی پہلی مثال 1996 دے قومی اسمبلی دے انتخابات وچ دیکھنے وچ آئی ، اس دوران اے آئی اے ڈی ایم دے نے ڈی ایم دے تے ٹی ایم سی دے وچکار اتحاد نو‏‏ں درپیش چیلینج دا مقابلہ کرنے دے لئی متعدد چھوٹی جماعتاں اُتے مشتمل اک وڈی شمبومیل تشکیل دی۔ تب تو‏ں ، تمل ناڈو وچ متعدد سیاسی جماعتاں دے اتحاد دا قیام انتخابات دا طریقہ رہیا ا‏‏ے۔ 1990 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ قومی سطح اُتے انتخابات تو‏ں کانگریس پارٹی د‏‏ی پسپائی نے کانگریس نو‏‏ں تامل ناڈو سمیت متعدد ریاستاں وچ اتحادی شراکت دار تلاش کرنے اُتے مجبور کردتا۔ اس تو‏ں دراوڑ پارٹیاں نو‏‏ں مرکزی حکومت دا حصہ بننے د‏‏ی راہ ہموار ہوگئی۔

وقت دا چکر

ہور ویکھو

• ہندوستان د‏‏ی تریخ
• بنگال د‏‏ی تریخ
• بہار د‏‏ی تریخ
• قرون وسطی کرناٹک د‏‏ی سیاسی تریخ

نوٹ

حوالے