ہندوستان وچ مسلم حکمرانی
مغلیہ سلطنت at its height, ستارہويں صدی. | |
تریخ | اٹھويں صدی-onwards |
---|---|
تھاں | برصغیر |
شرکا | Numerous سلطانs |
12 واں صدی دے آخر توں ، ترکو-منگول مسلم سلطنتاں نے دہلی سلطنت تے مغل سلطنت سمیت پورے برصغیر وچ اپنے آپ نوں قائم کرنا شروع کيتا ، جس نے مقامی سبھیاچار نوں اپنایا تے مقامی لوکاں دے نال شادی کرلئی- [۲][۳] متعدد دوسری مسلم مملکتاں ، جنہاں نے 14 واں وسط توں 18 واں صدی دے آخر وچ جنوبی ایشیاء دے بیشتر علاقےآں اُتے حکمرانی کيتی ، جنہاں وچ بہمنی سلطنت ، دکن سلطنت ، تے گجرات سلطنت شامل سن ۔ [۴][۵][۶] شریعت نوں دہلی سلطنت وچ قانونی نظام دی بنیادی بنیاد دے طور اُتے استعمال کيتا گیا ، خاص طور اُتے فیروز شاہ تغلق تے علاؤالدین خلجی دی حکومت دے دوران ، جنھاں نے ہندوستان اُتے منگولاں دے حملے نوں پسپا کردتا۔ جدوں کہ اکبر جداں حکمراناں نے سیکولر قانونی نظام اپنایا تے مذہبی غیرجانبداری نوں نافذ کيتا۔ [۷]
ہندوستان وچ مسلم حکمرانی نے برصغیر دے ثقافتی ، لسانی تے مذہبی ساخت وچ اک وڈی تبدیلی دیکھی۔ [۸] فارسی تے عربی لفظاں مقامی زباناں وچ داخل ہونا شروع ہوئے ، جس نے جدید پنجابی ، بنگالی ، تے گجراتی نوں راستہ فراہم کیہ ، جدوں کہ اردو تے ڈکانی سمیت نويں زباناں تخلیق کيتیاں ، جسنوں مسلم خانداناں تے ہندی دے تحت سرکاری بولی دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا اے۔ [۹] اس دور وچ ہندوستانی موسیقی ، قوالی دی پیدائش تے کتھک جداں رقصی شکلاں دی ہور ترقی وی دیکھی گئی۔ [۱۰][۱۱] سکھ مذہب تے دین الٰہی جداں مذہب ہندو تے مسلم مذہبی روایات دے وی پیدا ہوئے سن ۔ [۱۲]
مغل شہنشاہ اورنگ زیب دے دور وچ اسلامی حکمرانی کيتی بلندی نوں نشان زد کيتا گیا سی ، اس دوران فتاوی عالمگری مرتب کيتا گیا سی ، جس نے مختصر طور اُتے مغل ہندوستان دے قانونی نظام دے طور اُتے کم کيتا سی۔ [۱۳] میسور بادشاہ ٹیپو سلطان دے ذریعہ جنوبی ہندوستان وچ اضافی اسلامی پالیسیاں دوبارہ متعارف کروائی گئياں۔ [۱۴]
جدید بھارت دی مسلم حکومت دے مدت دا ممکنہ اختتام بنیادی طور اُتے برطانوی حکومت دا آغاز قرار دتا جاندا اے ، اُتے ریاست حیدرآباد ، جوناگڑھ ریاست ، جموں و کشمیر ریاست تے ہور چھوٹی ریاستاں وچ 20واں صدی دے وسط تک مقامی حکومت رہی. اج دا جدید بنگلہ دیش ، مالدیپ تے پاکستان برصغیر پاک و ہند وچ واحد مسلم اکثریتی اقوام بنے ہوئے نيں۔
ابتدائی مسلم تسلط
[سودھو]کیرل ، گجرات ، سیلون (سری لنکا) جداں 7 واں صدی دے اوائل وچ مقامی مسلم ریورٹ بادشاہ موجود سن ۔ مملوک خاندان (دہلی) دی آمد توں پہلے ہندوستان وچ قابل ذکر اسلامی احکام وچ اموی خلافت دے محمد بن قاسم ، غزنویاں تے غوریاں دی سلطنت شامل نيں۔
دہلی سلطنت
[سودھو]12 واں صدی دی آخری سہ ماہی دے دوران ، محمد غور نے ہند گنگا دے میدان اُتے حملہ کيتا ، تے اَگڑ پِچھڑ غزنی ، ملتان ، سندھ ، لاہور تے دہلی پر فتح حاصل کيتی۔ قطب الدین ایبک ، انہاں دے اک جرنیل نے خود کو دہلی دا سلطان قرار دتا۔ بنگال تے بہار وچ ، جنرل محمد بن بختیار خلجی دا دور قائم ہويا ، جتھے اسلامی عقیدت دے مشنریاں نے دعوت تے اسلام قبول کرنے والےآں دی تعداد دے لحاظ توں اپنی سب توں وڈی کامیابی حاصل کيتی۔ تیرہويں صدی وچ ، شمس الدین التتمیش (1211–1236) نے دہلی وچ اک ترک سلطنت قائم کيتی ، جس توں مستقبل دے سلطاناں نوں ہر سمت اگے ودھنے دا موقع ملا۔ اگلے 100 سالاں وچ ، دہلی سلطنت نے مشرق بنگال تے جنوب وچ دکن تک دا راستہ ودھایا ، جدوں کہ خود ہی سلطان نوں شمال مغربی تے داخلی بغاوتاں توں ناپسندیدہ ، آزاد ذہن دے امراء دی طرف توں بار بار دھمکیاں ملیاں۔ سلطانی پنج خانداناں دی حیثیت توں مستقل طور اُتے رواں دواں سی ، ایہ سب ترک یا افغان نژاد ، [۱۵] خاندان اَگڑ پِچھڑ آئے: غلام خاندان (1206–90) ، خلجی خاندان (1290–1320) ، تغلق خاندان (1320–1413) ، سید خاندان (1414–51) ، تے لودی خاندان (1451–1526)۔ علاؤالدین ( (1296–1316) دے تحت خلجی خاندان ، اک عرصے دے لئی بیشتر جنوبی ہندوستان نوں اپنے زیر قبضہ کرنے وچ کامیاب رہیا ، حالانکہ فتح یافتہ علاقے تیزی توں ٹُٹ گئے۔ دہلی وچ طاقت اکثر تشدد دے ذریعہ حاصل ہُندی سی - پینتیس سلطاناں وچوں انیس نوں قتل کيتا گیا سی - تے اسنوں قبائلی دی وفاداری دے بدلے جائز قرار دتا گیا سی۔ جارحانہ دشمنی تے عدالت دی سازشاں اِنّی ہی سن جِنّی کہ اوہ غدار سن۔ سلطان دے زیر کنٹرول علاقےآں وچ انہاں دی شخصیت تے خوش قسمتی دے لحاظ توں اس دی وسعت تے منتقلی ہوئی۔
قرآن تے شریعت (اسلامی قانون) دونے نے آزاد ہندو حکمراناں اُتے اسلامی انتظامیہ نافذ کرنے دی بنیاد فراہم دی ، لیکن سلطان نے ابتداء وچ ہی کافی پیشرفت دی جدوں قلعےآں نوں پرتن تے عارضی طور اُتے کم کرنے دے لئی بہت ساری مسانوں چلائی گئياں۔ سلطان دی موثر حکمرانی دا انحصار اس اسٹریٹجک تھاںواں نوں کنٹرول کرنے دی صلاحیت اُتے منحصر سی جس وچ فوجی شاہراہاں تے تجارتی رستےآں اُتے غلبہ حاصل سی ، سالانہ زمینی ٹیکس وصول کيتا جاندا سی ، تے فوجی تے صوبائی گورنراں اُتے ذاتی اختیار نوں برقرار رکھیا جاندا سی۔ سلطان علاؤالدین نے زمین دے محصولات تے شہری ٹیکساں دا ازسر نو جائزہ لینے ، منظم کرنے تے یکجہتی کرنے تے اپنے دائرے اُتے اک اعلیٰ مرکزی نظام انتظامیہ قائم کرنے دی کوشش کيتی ، لیکن انہاں دی ایہ کوششاں ناکام رہی۔ اگرچہ شمالی ہندوستان وچ نہر دی تعمیر تے آب پاشی دے نويں طریقےآں دے نتیجے وچ زراعت وچ بہتری آئی ، جس وچ فارسی پہیے دے ناں توں جانیا جاندا اے ، لیکن طویل عرصے توں سیاسی عدم استحکام تے ٹیکس جمع کرنے دے طفیلی طریقےآں نے کساناں نوں بے دردی توں دوچار کردتا۔ فیر وی تجارت تے منڈی دی معیشت ، جو بزرگاں دی آزادانہ خرچ کرنے دی عادات توں حوصلہ افزائی کيتی جاندی اے ، نے بیرون ملک تے بیرون ملک نويں طاقت حاصل کيتی۔ دھات دا کم ، پتھر سازی تے ٹیکسٹائل تیار کرنے دے ماہرین نے نويں سرپرستی دا جوش و خروش توں جواب دتا۔ اس عرصے وچ ، مرسیہ وچ طاقت دے مراکز وچ فارسی زبان تے بہت سارے فارسی ثقافتی پہلو غالب ہوگئے ، جدوں کہ دہلی سلطنت (جو اگرچہ ترک یا افغان اے ، غزنویاں دے عہد دے بعد سے) مکمل طور اُتے فارسی بن چکيتی سی [۱۶] ہندوستان وچ اپنی اقتدار دی نشست توں غیر ملکی سبھیاچار تے بولی دے پہلوآں دی سرپرستی کيتی۔
بنگال سلطنت
[سودھو]1339 وچ ، بنگال دا علاقہ دہلی سلطنت توں آزاد ہويا تے متعدد اسلامی شہراں اُتے مشتمل سی۔ بنگال سلطنت 1352 وچ اس وقت قائم ہوئی سی جدوں ستپنڈ دے حکمران شمس الدین الیاس شاہ نے لکھنوندی دے علاؤالدین علی شاہ تے سونارپنڈکے مختیار الدین غازی شاہ نوں شکست دتی سی۔ آخر کار بنگال نوں اک ہی آزاد سلطنت وچ متحد کرنا۔ اس دی سب توں وڈی حد تک ، مغرب وچ جونپور، مشرق وچ تریپورہتے اراکان ، شمال وچ کامروپتے کماندا تے جنوب وچ پوریسے بنگال سلطنت دا دائرہ تے محافظات پھیلا ہويا اے۔
اگرچہ اس سنی مسلم بادشاہت اُتے حکمرانی ترک-فارسیاں ، بنگالی مسلماناں ، جبشیاں ، تے عرباں کيتی سی ، لیکن انتظامیہ وچ بوہت سارے غیر مسلماں ملازم دتی گئی تے مذہبی کثرتیت دی اک شکل نوں فروغ دتا گیا .[۱۷][۱۸] ایہ قرون وسطی دی دنیا دی اک وڈی تجارتی ملک دے طور اُتے جانیا جاندا سی ، جو دنیا دے مختلف حصےآں توں آنے والے تارکین وطن تے تاجراں نوں راغب کردا سی۔ [۱۹] بنگالی بحری جہازاں تے سوداگراں نے سمندری روابط تے سمندر پار تجارتی رستےآں دے ذریعے مالاکا ، چین ، افریقہ ، یورپ تے مالدیپ سمیت پورے خطے وچ تجارت کيتی۔ ہمعصر یورپی تے چینی زائرین نے بنگال وچ سامان دی وافر مقدار دی وجہ توں بنگال نوں "تجارت کرنے والا سب توں امیر ملک" قرار دتا۔ 1500 وچ ، گور دا شاہی راجگڑھ 200،000 رہائشیاں دے نال دنیا دا پنجواں سب توں زیادہ آبادی والا شہر سی۔ [۲۰]
فارسی نوں سفارتی تے تجارتی بولی دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا سی۔ عربی مذہبی رہنماواں دی بولی سی ، تے بنگالی زبان عدالت دی بولی بن گئی۔ [۲۱] بنگالیاں نوں سلطاناں دی سرپرستی حاصل سی تے اس نے سنسکرت دی خواہش رکھنے والے برہمناں دے ذریعہ اسنوں خراب ہونے توں بچایا سی۔ [۲۲] سلطان غیاث الدین اعظم شاہ نے مکہ مکرمہ تے مدینہ منورہ وچ مدرسےآں دی تعمیر دی سرپرستی دی ۔ [۲۳] اسکول غیاثیہ بنجالیہ مدرسےآں دے ناں توں مشہور ہوئے۔ معاصر عربی اسکالر تقی الدین الفیسی ، مکہ مکرمہ دے مدرسے وچ استاد سن ۔ مدینہ منورہ وچ مسجد نبوی دے نیڑے حسین العتیق نامی جگہ اُتے تعمیر کيتا گیا سی۔ [۲۴] کئی ہور بنگالی سلطاناں نے وی حجاز وچ مدرسےآں دی سرپرستی دی ۔ [۲۵]
کرانی خاندان سلطنت دا آخری حکمران خاندان سی۔ مغلاں نے بنگالی سامراج دے خاتمے دا عزم کيتا۔ مغل حکمرانی دا باقاعدہ آغاز 1576 وچ راج محل دی لڑائی دے نال ہويا ، جدوں آخری سلطان داؤد خان کرانی نوں شہنشاہ اکبر دی فوجاں تے بنگال صوبہ دے قیام توں شکست ہوئی۔ مشرقی ڈیلٹائی بھاٹی دا علاقہ ستارہويں صدی دے اوائل وچ مغل دے کنٹرول توں باہر رہیا۔ اس ڈیلٹا اُتے سلطان دے اشرافیہ دے کنفیڈریشن نے کنٹرول کيتا سی ، جو بارو بھویان دے ناں توں جانیا جاندا سی ۔ مغل حکومت نے آخر کار سلطنت دی باقیات نوں دبا دتا تے پورے بنگال نوں مکمل مغل دے زیر کنٹرول لیایا۔
جنوبی خاندان
[سودھو]سلطان دہلی دی دکن تے جنوبی ہند اُتے موثر گرفت وچ ناکامی دا نتیجہ جنوبی خانداناں: مسلم بہمنی سلطنت (1347–1527) تے ہندو وجےنگر سلطنت (1336–1565) دی متحارب سلطنتاں دے عروج دا باعث بنیا۔
تغلقاں دے ماتحت اک سابقہ صوبائی گورنر ، ظفر خان نے اپنے ترک مالکاں دے خلاف بغاوت دی تے 1347 وچ علاؤالدین بہمن شاہ دے لقب توں اپنے آپ نوں سلطان قرار دتا۔ شمالی دکن وچ واقع بہمنی سلطنت تقریبا دو صدیاں تک جاری رہی ، ایتھے تک کہ اس نے پنج چھوٹی ریاستاں وچ بکھری ، جسنوں دکن سلطانیت ( بیجاپور ، گولکنڈہ ، احمد نگر ، بیرار تے بیدار ) دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ بہمنی سلطنت نے ٹیکس وصولی تے انتظامیہ وچ دہلی دے اقتدار دے ذریعہ قائم کردہ نمونےآں نوں اپنایا ، لیکن اس دا خاتمہ وڈے پیمانے اُتے دکنانی (رہائشی مسلمان تارکین وطن تے مقامی مذہبی مذہبی مذہبی مذہبی افراد) تے پردیسی (غیر ملکی یا عارضی ملازمت وچ شامل عہدیداراں) دے درمیان مسابقت تے منافرت دی وجہ توں ہويا۔ . بہمنی سلطانی نے ثقافتی ترکیب دا اک عمل شروع کيتا جس نوں حیدرآباد وچ نظر آندا اے جتھے اج وی دکنی فن تعمیر تے مصوری دے بھرپور اسکولاں وچ ثقافتی پھُلاں دا اظہار کيتا جاندا اے۔
1336 وچ قائم ہوئی ، وجےنگر سلطنت (اس دے راجگڑھ وجے نگر ، موجودہ شہر کرناٹک وچ "شہر فتح" ، جنوب وچ مدورائی تے مغرب وچ گوا دی طرف تیزی توں پھیل گئی تے مشرقی ساحل اُتے وقفے وقفے توں کنٹرول حاصل کيتا تے انتہائی جنوب مغرب وچ ۔ وجیاناگرا حکمراناں نے چولہ دی نظیراں دی بہت نیڑے توں پیروی دی ، خاص طور اُتے زرعی تے تجارتی آمدنی اکٹھا کرنے ، تجارتی گروہاں نوں حوصلہ افزائی کرنے تے عیش و عشرت دے نال معبداں دا احترام کرنے وچ ۔ تجارتی کاروباری ادارےآں ، پیشاں تے صنعتاں اُتے ٹیکساں دا اک سیٹ متعارف کروا کے بہمنی سلطاناں دے خلاف جنگ لڑنے دے لئی درکار اضافی محصول وچ اضافہ کيتا گیا۔ بہمنی تے وجیاناگرا حکمراناں دے وچکار سیاسی دشمنی کرشن - تنگبھدرہ ندی دے طاس اُتے کنٹرول وچ شامل سی ، جس نے اس گل اُتے انحصار کردے ہوئے ہتھ پھیر لیا سی کہ کِسے وی وقت کِسے دی فوج اعلیٰ سی۔ اپنے دشمناں اُتے فتح حاصل کرنے دے لئی وجیان نگر حکمراناں دی صلاحیت گھوڑےآں دی مستقل فراہمی نوں یقینی بنانا سی - ابتدائی طور اُتے عرب تاجراں دے ذریعہ لیکن بعد وچ پرتگالیاں دے ذریعہ۔ تے داخلی سڑکاں تے مواصلاتی نیٹ ورک نوں برقرار رکھنا۔ مرچنٹ گلڈس نے وڈے پیمانے اُتے آپریشن کيتا تے اوہ عدالتِ سیاست وچ جاگیرداراں تے برہمناں دی طاقت نوں ختم کرنے وچ کامیاب رہے۔ آخر کار تجارت تے جہاز رانی غیر ملکیوں دے ہتھ وچ چلی گئی ، تے حکمران دے ذریعہ انہاں دے لئی خصوصی سہولیات تے ٹیکس مراعات فراہم کيتیاں گئیاں۔
خود وجےنگر شہر وچ متعدد مندر موجود نيں جنہاں وچ متعدد بنے ہوئے زیورات ، خاص طور اُتے گیٹ وے ، تے دیوتاواں دے لئی مزارات دا اک جھنڈا سی۔ مندراں وچ سب توں زیادہ نمایاں وہروپاکشا دے لئی وقف کيتا گیا سی ، جو وجئے نگر حکمراناں دے سرپرست دیوتا شیو دا اک مظہر سی۔ مندراں وچ متنوع ثقافتی تے فکری سرگرمیاں دا مرکز رہیا ، لیکن ایہ سرگرمیاں عصری سیاسی حقائق دی بجائے روایت اُتے زیادہ مبنی سن۔ جدوں 1565 وچ پنج دکن سلطاناں دے حکمراناں نے اپنی فوج نوں اکٹھا کيتا تے وجےنگر اُتے حملہ کيتا تاں سلطنت تالکوٹ دی لڑائی اُتے گر گئی ۔ جنوبی ہند دے بیشتر مسلم حکمران شیعہ مسلمان سن ۔ [۲۶]
مغل عہد
[سودھو]مغل سلطنت نے 1526 توں 1707 دے درمیان برصغیر پاک و ہند دے بیشتر علاقےآں اُتے حکمرانی کيتی۔ اس سلطنت دی بنیاد 1526 وچ ترک منگول رہنما بابر نے رکھی سی ، جدوں اس نے پانی پت دی پہلی جنگ وچ دہلی سلطنت دے آخری پشتون حکمران ابراہیم لودی نوں شکست دتی سی۔ لفظ "مغل" منگول دا فارسی نسخہ اے۔ بابر ، ہمایوں ، اکبر ، جہانگیر ، شاہجہان ، اورنگ زیب چھ عظیم مغل شہنشاہاں دے ناں توں جانے جاندے نيں۔
حیدرآباد نظام
[سودھو]نظام ، نظام الملک دا اک مختصر ورژن ، جس دا مطلب اے ریاست دا منتظم ، 1719 دے بعد توں ، آصف جاہ خاندان نال تعلق رکھنے والے ، حیدرآباد ریاست ، ہندوستان دے مقامی بادشاہاں دا لقب سی۔ اس خاندان دی بنیاد میر قمرالدین صدیقی نے رکھی سی ، جو مغل بادشاہاں دے تحت دکن دا اک وائسرائے سی ، جس نے 1713 توں 1721 تک آصف جاہ دے لقب توں حکمرانی کيتی۔ 1707 وچ اورنگ زیب دی موت دے بعد ، مغل سلطنت دا خاتمہ ہوگیا ، تے حیدرآباد وچ وائسرائے ، نوجوان آصف جاہ ، نے خود نوں آزاد قرار دتا۔
دوسرے اسلامی حکمران
[سودھو]نواب اودھ نے موجودہ اتر پردیش دے کچھ حصےآں اُتے حکمرانی کيتی۔ حیدر علی تے ٹیپو سلطان نے میسور بادشاہی وچ مختصر طور اُتے اقتدار سنبھالیا ۔ حیدرآباد دے علاوہ ہور بہت ساری ریاستاں وچ مسلم حکمران سن ۔
ایہ وی دیکھو
[سودھو]- ہندوستان دی تریخ ، جداں کہ اس دے اپنے مؤرخین نے دسیا اے۔ محمدن پیریڈ (کتاب)
- برصغیر پاک و ہند وچ مسلم فتح
- ہندوستان دی تریخ
حوالے
[سودھو]- ↑ Some Aspects of Muslim Administration, Dr. R.P.Tripathi, 1956, p.24
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ "South Asian Sufis: Devotion, Deviation, and Destiny". https://books.google.com/books?id=EQJHAQAAQBAJ&pg=PA18&dq=ghaznavids+brought+persian+to+south+asia&hl=nl&sa=X&ei=WSamVIHeGNLiavmygKAL&ved=0CEYQ6AEwBQ#v=onepage&q=ghaznavids%20brought%20persian%20to%20south%20asia&f=false. Retrieved on 2 January 2015.
- ↑ "Gaur and Pandua Architecture". https://www.sahapedia.org/gaur-and-pandua-architecture.
- ↑ "He founded the Bengali Husayn Shahi dynasty, which ruled from 1493 to 1538, and was known to be tolerant to Hindus, employing many on them in his service and promoting a form of religious pluralism" Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Kapadia, Aparna. "Gujarat’s medieval cities were once the biggest in the world – as a viral video reminds us" (in en-US). https://scroll.in/article/917929/medieval-cities-in-gujarat-were-once-the-biggest-in-the-world-their-culture-deeply-influential. Retrieved on 2019-12-22.
- ↑ "Evolution of Bangla" (in en). 2019-02-21. https://www.thedailystar.net/shout/cover-story/news/evolution-bangla-1705177. Retrieved on 2019-12-31.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ↑ "Jalaluddin Muhammad Shah". https://web.archive.org/web/20150707023341/http://en.banglapedia.org/index.php?title=Jalaluddin_Muhammad_Shah.
- ↑ [۱]
- سانچہ:Loc - ہندوستان ، پاکستان
- ہندوستان وچ ہونے والی Negationism اسلام دے ریکارڈ نوں چھپانا از کوئینارڈ ایلسٹ
ادب
[سودھو]- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
- ایلیوٹ ، سر ایچ ایم ، ڈاؤسن ، جان دے ذریعہ تدوین کيتا گیا۔ ہندوستان دی تریخ ، جداں کہ اس دے اپنے مؤرخین نے دسیا اے۔ محمدن پیریڈ ؛ لندن ٹربنر کمپنی دے ذریعہ شائع کردہ 1867–1877۔ (آن لائن کاپی: ہندوستان دی تریخ ، جداں کہ اپنے ہی مورخین نے دسیا اے۔ محمدن ادوار؛ بذریعہ سر ایچ ایم ایلیوٹ؛ جان ڈاؤسن نے ترمیم کيتا۔ لندن ٹربنر کمپنی 1867–1877 - اس آن لائن کاپی نوں پوسٹ کيتا گیا اے: دتی پیکارڈ ہیومینٹیز انسٹی ٹیوٹ؛ ترجمہ وچ فارسی متن؛ دوسری تاریخی کتاباں وی تلاش کرن: مصنف دی لسٹ تے عنوان دی لسٹ )