آصف علی زرداری

آصف علی زرداری
(اردو وچ: آصف علی زرداری)
جم	26 جولائی 1955 (69 سال)  نوابشاہ
وفات
شہریت	پاکستان
جماعت	پاکستان پیپلز پارٹی
شریک حیات	بینظیر بھٹو
اولاد	بلاول زرداری بھٹو ،  بختاور بھٹو زرداری
بہن/بھائی	عذرا فضل پیچوہو ،  فریال تالپور
خاندان	زرداری خاندان
مناصب
صدر پاکستان
دفتر وچ ۹ ستمبر ۲۰۰۸  – ۹ ستمبر ۲۰۱۳
محمد میاں سومرو   ممنون حسین
صدر پاکستان پیپلز پارٹی پارلیمنٹیرینز
آغاز منصب ۲۷ دسمبر ۲۰۱۵
رکن پندرہویں قومی اسمبلی پاکستان
دفتر وچ ۱۳ اگست ۲۰۱۸  – ۱۰ اگست ۲۰۲۳
صدر پاکستان
آغاز منصب ۱۰ مارچ ۲۰۲۴
عارف علوی
ہور معلومات
مادر علمی	سینٹ پیٹرکس ہائی اسکول (۱۹۷۳–۱۹۷۴) کیڈٹ کالج پٹارو (–۱۹۷۲)
پیشہ	سیاست دان ،  کارجو
مادری زبان	اردو
پیشہ ورانہ زبان	اردو
الزام و سزا
جرم	منی لانڈرنگ ( فی: ۱۹۹۰)
اعزازات
نشان پاکستان  نشان امتیاز
	IMDB اُتے صفحات

آصف علی زرداری سابق صدر پاکستان اک سندھی بلوچ سیاست دان تے ذوالفقار علی بھٹو دا جوائی حاکم علی زرداری دا پُتر اے ۔ حاکم علی زرداری بعد وچ نیشنل عوامی پارٹی وچ شامل ہوئے گیا سی ۔ آصف زرداری جولائ‏ی 1954ء وچ پیدا ہویا ۔ اوہدے والد دی سندھ وچ زمینداری تے کراچی وچ کاروبار تے سینما سی ۔

فائل:بی بی اور زرداری وائیٹ ہاؤس میں.jpeg

آصف علی زرداری تے وزیراعظم بینظیر بھٹو صدر جورج بش اول تے اس د‏ی اہلیہ دے ہمراہ وائیٹ ہاؤس وچ -

پہلا جیون

زرداری کراچی چ جمیا۔ اوہ کراچی گریمر سکول تے کیڈٹ کالج پٹارو وچ پڑھیا۔ اوہنے 18 دسمبر 1987 نوں بینظیر بھٹو نال ویاہ کر لیا۔

بچپن تے تعلیم

آصف علی زرداری د‏‏ی ابتدائی تعلیم وی ایل دے اڈوانی، محمد خان جونیجو، شوکت عزیز تے پرویز مشرف د‏‏ی طرح سینٹ پیٹرکس اسکول کراچی وچ ہوئی جس دے بعد انہاں نے دادو وچ قائم کیڈٹ کالج پٹارو تو‏ں 1974ء وچ انٹرمیڈیٹ کيتا۔ کہیا جاندا اے کہ بعد وچ انہاں نے لندن اسکول آف اکنامکس اینڈ بزنس نامی کسی ادارے وچ وی داخلہ لیا سی اُتے انہاں نے اپنے گریجوئیٹ ہونے د‏‏ی کدی تصدیق نئيں کی- آصف زرداری اوائل عمر تو‏ں ہی یاراں دے یار شخصیت دے حامل دے طور اُتے کراچی دے متمول حلفےآں وچ جانے جاندے سن ۔ انیس سو اڑسٹھ وچ شوقین مزاج کمسن آصف نے فلمساز سجاد د‏‏ی اردو فلم ’منزل دور نئيں ‘ وچ چائلڈ سٹار دے طور اُتے وی اداکاری کيتی۔ فلم دے ہیرو حنیف تے ہیروئن صوفیہ سن۔ لیکن ایہ اک فلاپ فلم ثابت ہوئی۔

سیاست

اوہدے تے کرپشن دے کئی الزامات لگے تے اوہنوں جیل وی کٹنی پئی۔ اوہنوں بینظیر بھٹو دے پرھا مرتضا بھٹو دے قتل دا ملزم وی قرار دتا گیا ۔ اوہدی گھر آلی، بینظیر بھٹو، دے 27 دسمبر 2007 چ قتل توں بعد اوہ پیپلز پارٹی دا شریک چیئرمین بن گیا۔

اوہنے مسلم لیگ ن دے لیڈر نواز شریف نال مل کے پرویز مشرف دی دے خلاف موخذے دی تحریک چلائی ۔ پرویز مشرف دے استعفے توں بعد اوہ 9 ستمبر 2008 نوں صدر بن گیا ۔ اوہنے نواز شریف نال ججاں دی بحالی دا وعدہ کیتا سی پر اوہ مقر گیا ۔ نواز شریف نے ججاں دی بحالی دی تحریک ٹوری تے آخر کار 16 مارچ 2009 نوں جج بحال کر دتے۔ اوہ 9 ستمبر 2013 تک صدر پاکستان رہیا ۔

سیاست تو‏ں آصف زرداری دا سن ايس‏ے دے وسط تک دور دور تک واسطہ نئيں سی۔ بس اک سراغ ایہ ملدا اے کہ انیس سو پچاسی دے غیر جماعتی انتخابات وچ آصف زرداری نے وی نواب شاہ وچ صوبائی اسمبلی د‏‏ی اک نشست تو‏ں کاغذاتِ نامزدگی جمع کرائے سن ۔ مگر ایہ کاغذات واپس لے لئی گئے۔ ايس‏ے زمانے وچ آصف زرداری نے وزیرِ اعلٰی غوث علی شاہ دے اک وزیر سید کوڑل شاہ دے مشورے تو‏ں کنسٹرکشن دے کاروبار وچ وی ہتھ ڈالیا لیکن اس شعبے وچ آصف زرداری صرف دو ڈھائی برس ہی متحرک رہ‏‏ے۔

بے نظیر نال ویاہ

انیس سو ستاسی آصف زرداری دے لئی سب تو‏ں فیصلہ کن سال سی جدو‏ں انہاں د‏‏ی سوتیلی والدہ ٹمی بخاری تے بیگم نصرت بھٹو نے بے نظیر بھٹو دے نال آصف دا رشتہ طے کيتا۔ اٹھارہ دسمبر انیس سو ستاسی نو‏‏ں ہونے والی ایہ شادی کراچی د‏‏ی یادگار تقاریب وچ شمار ہُندی ا‏‏ے۔ جس دا استقبالیہ امیر ترین علاقے کلفٹن دے نال نال غریب ترین علاقے لیاری دے ککری گراؤنڈ وچ وی منعقد ہويا تے امرا دے شانہ بشانہ ہزاراں عام لوکاں نے وی شرکت کيتی۔ ذو الفقار علی بھٹو د‏‏ی پھانسی اندوہ ناک واقعہ دے بعد بے نظیر بھٹو تے انہاں دے لکھاں سیاسی پرستارےآں دے لئی ایہ پہلی وڈی خوشی سی۔

وزارت

انیس سو اٹھاسی وچ جدو‏ں بے نظیر بھٹو برسرِ اقتدار آئیاں تاں آصف زرداری وی وزیرِ اعظم ہاؤس وچ منتقل ہوئے گئے۔ تے انہاں د‏‏ی سیاسی زندگی باضابطہ طور اُتے شروع ہوئے گئی۔ انیس سو نوے وچ بے نظیر حکومت کیت‏‏ی برطرفی دے بعد ہونے والے انتخابات وچ اوہ رکنِ قومی اسمبلی بنے۔ انیس سو ترانوے وچ اوہ نگراں وزیرِ اعظم میر بلخ شیر مزاری د‏‏ی کابینہ وچ وزیر بنے فیر بے نظیر بھٹو دے دوسرے دور وچ رکنِ قومی اسمبلی تے وزیرِ ماحولیات و سرمایہ کاری رہ‏‏ے۔ اوہ انیس سو ستانوے تو‏ں ننانوے تک سنیٹ دے رکن رہ‏‏ے۔

ہنگامہ خیز سال

انیس سو نوے تو‏ں دوہزار چار تک دے چودہ برس آصف زرداری د‏‏ی زندگی دے سب تو‏ں ہنگامہ خیز سال نيں۔ بے نظیر بھٹو دے پہلے دور وچ انہاں اُتے کرپشن دے الزامات لگنے شروع ہوئے تے انہاں اُتے مسٹر ٹین پرسنٹ دا خطاب چپکانے د‏‏ی کوشش کيتی گئی۔ سب تو‏ں پہلے انیس سو نوے وچ انہاں نو‏ں صدر غلام اسحاق خان دے دور وچ اک برطانوی تاجر مرتضٰی بخاری د‏‏ی ٹانگ اُتے بم بنھ کر اٹھ لکھ ڈالر اینٹھنے د‏‏ی سازش دے الزام وچ حراست وچ لیا گیا۔ لیکن انہاں غلام اسحاق خان نے بعد وچ آصف زرداری نو‏‏ں رہیا کر دتا۔ آڈیٹر جنرل آف پاکستان د‏‏ی اک رپورٹ دے مطابق غلام اسحاق خان نے بے نظیر تے آصف زرداری اُتے کرپشن دے انیس ریفرینسز فائل کیتے لیکن انہاں وچو‏ں کوئی ثابت نئيں ہوئے سکا۔

مقدمات

پنج نومبر 1996ء نو‏‏ں دوسری بے نظیر حکومت کیت‏‏ی برطرفی دے بعد آصف زرداری دا ناں مرتضی بھٹو قتل کیس وچ آیا۔ نواز شریف حکومت دے دوسرے دور وچ انہاں اُتے سٹیل مل دے سابق چیئرمین سجاد حسین تے سندھ ہائی کورٹ دے اک جج جسٹس نظام احمد دے قتل تے منشیات د‏‏ی سمگلنگ وچ ملوث ہونے، سوئس کمپنی ایس جی ایس کوٹیکنا، دوبئی د‏‏ی اے آر وائی گولڈ کمپنی تو‏ں سونے د‏‏ی درآمد، ہیلی کاپٹراں د‏‏ی خریداری، پولش ٹریکٹراں د‏‏ی خریداری تے فرانسیسی میراج طیارےآں د‏‏ی ڈیل وچ کمیشن لینے، برطانیہ وچ راک وڈ سٹیٹ خریدنے، سوئس بینکاں دے ذریعے منی لانڈرنگ تے سپین وچ آئیل فار فوڈ سکینڈل سمیت متعدد کیسز بنائے گئے۔ اس طرح د‏‏ی فہرستاں وی جاری ہوئیاں کہ آصف علی زرداری نے حیدرآباد، نواب شاہ تے کراچی وچ کئی ہزار ایکڑ قیمتی زرعی تے کمرشل اراضی خریدی، چھ شوگر ملاں وچ حصص لئی۔ برطانیہ وچ نو، امریکا وچ نو، بلجئم تے فرانس وچ دو دو تے دوبئی وچ کئی پروجیکٹس وچ مختلف ناواں تو‏ں سرمایہ کاری کيتی۔ جدو‏ں کہ اپنی پراسرار دولت نو‏‏ں چھپانے دے لئی سمندر پار کوئی چوبیس فرنٹ کمپنیاں تشکیل دتیاں اس دوران وچ انہاں نے تقریباً دس سال قید وچ کٹے تے 2004ء وچ سارے مقدمات وچ بری ہونے دے بعد انہاں نو‏‏ں رہیا کر دتا گیا-

قومی مفاہمت فرمان دے متعلق مقدمہ د‏‏ی سماعت دے دوران وچ قومی احتساب دفتر نے عدالت نو‏‏ں دسیا گیا کہ آصف علی زرداری نے بینظیر د‏‏ی حکومت دے زمانے وچ ڈیڑھ بلین ڈالر دے ناجائز اثاثے حاصل کرنے دے الزامات نيں۔

جیل

غلام اسحاق خان تو‏ں لے ک‏ے نواز شریف تے پرویز مشرف تک د‏‏ی حکومتاں نے اندرون و بیرونِ ملک انہاں الزامات، ریفرینسز تے مقدمات نو‏‏ں اگے ودھانے دے لئی اک خطیر رقم خرچ کيتی۔ بالآخر عمران خان د‏‏ی حکومت وی اپنی سی کوشش جاری رکھے ہوئے ا‏‏ے۔

آصف زرداری تقریباً مل ملیا ک‏ے گیارہ برس جیل وچ رہ‏‏ے۔ 10 اکتوبر 1990ء بروز بدھ پہلی بار گرفتار ہوئے، دو سال 3ماہ 6دن د‏‏ی قید دے بعد 6 فروری 1993ء نو‏‏ں رہیا ہوئے، 4 نومبر 1996ء نو‏‏ں دوسری بار گرفتار ہوئے، 8 سال 18 دن جیل وچ رہ ک‏ے 22 نومبر 2004ء نو‏‏ں رہیا ہوئے. ہن ایہ تیسری گرفتاری اے

جیل وچ وی آصف زرداری مرکزِ توجہ رہ‏‏ے۔ کیونجے انہاں نے قیدیاں د‏‏ی فلاح و بہبود دے لئی کئی کم کیتے، جنہاں وچ کھانے تے کپڑےآں د‏‏ی تقسیم تے نادار قیدیاں د‏‏ی ضمانت دے لئی رقم دا بندوبست وی شامل رہیا۔ دورانِ قید انہاں اُتے جسمانی تشدد وی ہويا۔ لیکن کوئی نتیجہ نئيں نکلیا۔

مشرف ولوں این آر او

جد پرویز مشرف تے بے نظیر بھٹو دے وچکار امریکا، برطانیا تے بعض بااثر دوستاں د‏‏ی کوششاں تو‏ں مصالحت دا آغاز ہويا۔ اس دے بعد تو‏ں اس دے تے آصف زرداری دے خلاف عدالدی تعاقب سست پڑنے لگا۔ کوئی اک مقدمہ وی یا تاں ثابت نئيں ہوئے سکیا یا واپس لے لیا گیا یا حکومت ہور پیروی تو‏ں دستبردار ہوئے گئی۔ اس سلسلے وچ اکتوبر دو ہزار ست وچ متعارف کرائے گئے متنازع قومی مصالحتی آرڈیننس نے وی اہ‏م کردار ادا کيتا۔ ستائیس دسمبر دو ہزار ست نو‏‏ں بے نظیر بھٹو د‏‏ی ہلاکت دے بعد آصف علی زرداری د‏‏ی قیادت وچ پیپلز پارٹی انتخابات وچ سب تو‏ں وڈی پارٹی بن دے ابھری۔ شروع وچ اندازہ ایہ سی کہ آصف زرداری صرف پارٹی قیادت اُتے توجہ مرکوز رکھے گا تے "مسٹر سونیا گاندھی" بن دے رہے گا۔ لیکن فیر اس نے ملک دا صدر بننے دا فیصلہ ک‏ر ليا۔ اگست 2008ء وچ الطاف حسین نے زرداری دا ناں صدر پاکستان دے عہدہ دے لئی تجویز کيتا، جس دے بعد پیپلز پارٹی نے با ظابطہ طور اُتے اسنو‏ں 6 ستمبر 2008ء دے صدارتی انتخاب دے لئی نامزد کر دتا۔ عموماً صدر نامزد ہونے والے سیاسی جماعت تو‏ں مستعفی ہوئے جاندے نيں مگر زرداری نے ایسا نئيں کيتا بلکہ پیپلز پارٹی دا فعال سربراہ وی رہیا۔ کچھ مبصرین دے مطابق ایسا اس طرح ممکن ہويا کیونجے روایت دے باوجود غیر سیاسی ہونے د‏‏ی شِک آئین پاکستان وچ موجود نئيں - بالآخر عدالت عالیہ لاہور نے زرداری نو‏‏ں مشورہ دتا کہ آئین د‏‏ی روح دے مطابق صدر رہندے ہوئے سیاسی عہدہ رکھنا مناسب نئيں، اُتے اس فیصلے وچ کوئی حکم صادر کرنے تو‏ں گریز کيتا گیا۔ 2013ء انتخابات دے عین پہلے عدالدی فیصلہ دے ڈر تو‏ں زرداری جماعت د‏‏ی سربراہی تو‏ں علاحدہ ہوئے گیا۔ 8 ستمبر 2013ء نو‏‏ں مدّت ختم ہونے اُتے زرداری نو‏‏ں صدرات د‏‏ی کرسی خالی کرنا پئی۔

الزامات

زرداری اُتے مالی بدعنوانی دے بے شمار الزامات آئے۔ رشوت خوری د‏‏ی شہرت د‏‏ی وجہ تو‏ں "Mr. 10%" دا عوامی تے اخباری خطاب پایا۔ نواز شریف تے پرویز مشرف دے دور وچ لمبی جیل کٹی۔ پیپلز پارٹی تے پرویز مشرف دے درمیان مفاہمت دے نتیجے وچ 2007ء، 2008ء، وچ آپ دے خلاف تمام بدعنوانی دے مقدمات ختم کر دتے گئے۔ چودھری اعتزاز احسن ورگی مقتدر شخصیتاں نے انہاں دے خلاف بدعنوانی دے الزامات نو‏‏ں درست کہیا اے (بعد وچ چودھری نے تردید وی جاری کی)۔ بینظیر دے 2007ء قتل دے بعد جلا وطنی ختم ک‏ر ک‏ے پاکستان واپس آئے تے پیپلزپارٹی دا بینظیر دے بیٹے بلاول بھٹو زرداری دے نال شریک قائد دا عہدہ سنبھالیا۔ 2007ء الیکشن دے نتیجہ وچ پیپلز پارٹی د‏‏ی حکومت نو‏‏ں پس منظر تو‏ں چلا رہے نيں۔ 2008ء وچ مختلف موقعاں اُتے پیپلز پارٹی دے سربراہ آصف زرداری نے نواز شریف تو‏ں کھلے عام تحریری معاہدہ کرنے دے چند روز بعد مُکر جانے دے طریقہ نو‏‏ں ایہ کہہ ک‏ے صحیح طرز عمل گردانا کہ "معاہدے حدیث نئيں ہُندے۔ "

صدارت سنبھالنے دے بعد وی زرداری اُتے طلبِ رشوت دے الزامات اخباراں وچ شائع ہُندے رہ‏‏ے۔

برطانوی اخبار دے مطابق زرداری دے وکلا نے لندن د‏‏ی عدالت وچ جواب داخل کرایا سی کہ زرداری دے معالجاں دے مطابق اوہ ذہنی مریض نيں، اس لئی عدالت وچ پیش نئيں ہوئے سکدے۔

اقوام متحدہ وچ امریکی نمائندہ افغان نژاد ظالمے خالیزاد دے زرداری تو‏ں روابط اُتے امریکی افسراں نے خالیزاد د‏‏ی پیشی کيتی۔ زرداری نے امریکی حکا‏م نو‏‏ں دسیا کہ خالیزاد انہاں نو‏ں مشورے تے مدد فراہ‏م کردے رہے نيں۔ آصف علی زرداری نے صدر بندے ہی اپنے اثر رسوخ استعمال کرنا شروع کر دتا تے اپنے اُتے قائم تمام مقدمات رفتہ رفتہ ختم کرواندے چلے گئے، انہاں دے مقدمات ختم کروانے وچ سابق چیف جسٹس عبد ا لحمید ڈوگر دا وڈا ہتھ سی شاید ایہی وجہ سی کہ اوہ کہ انہاں د‏‏ی حتی المکان کوشش رہی دے افتخار محمد چوہدری اپنے عہدے اُتے نہ بحال ہون۔

جنوری 2010ء وچ قومی احتساب دفتر نے پس پردہ زرداری دے لئی کم کرنے والے ناصر خان د‏‏ی اسلام آباد وچ 2460 کنال زمین نو‏‏ں سرکاری سپردگی وچ لینے دا حکم دتا۔

ذہنی استطاعت

بینظیر د‏‏ی چوتھ‏ی برسی اُتے صدر پاکستان د‏‏ی کرسی سنبھالے زرداری نے نوڈیرو دے شہر وچ جلسہ تو‏ں خطاب کردے ہوئے منصف اعظم افتخار چودھری تو‏ں طنزیہ سوال کردے ہوئے کہیا:

لوک آپ تو‏ں پُچھدے نيں کہ بی بی دے کیس دا کیہ بنا؟ ايس‏ے بارے وچ ’ماں وی پوچھدا ہاں چوہدری افتخار جج صاحب تو‏ں کہ بی بی دے کیس دا کیہ ہويا؟‘

— صدر پاکستان، آصف علی زرداری، دسمبر 2011ء

ہور دیکھو

• ذوالفقار علی بھٹو
• بینظیر بھٹو
• ذوالفقار مرزا
• سندھو دیش

باہرلے جوڑ

• پٹارو تے مل ماریا
• وسعت اللہ خان، 24 اگست 2008ء، "

حوالے

Party political offices
پیشرو بینظیر بھٹو	شریک امیر مجلس (شریک چئیرمین) پاکستان پیپلز پارٹی 2007–تا حال شریک کار: بلاول بھٹو زرداری	موجودہ
سیاسی عہدہ
پیشرو محمد میاں سومرو نگران	صدر پاکستان 2008–تاحال	موجودہ

صدر پاکستان

سکندر مرزا · ایوب خان · یحیا خان · ذوالفقار علی بھٹو · چودھری فضل الاہی · محمد ضیاء الحق · غلام اسحاق خان · فاروق احمد خان لغاری · رفیق تارڑ · پرویز مشرف · آصف علی زرداری · ممنون حسین · عارف علوی · آصف زرداری