ابو علی شلوبین

ابو علی شلوبین
جم	سنہ 1166 (عمر 857–858 سال)  اشبیلیہ، اندلس
مقام وفات	اشبیلیہ
عملی زندگی
قلمی نام	رئيس النحويين بالأندلس
ادبی تحریک	لغت تے نحو
پیشہ	مدرس لغت عربیہ
کارہائے نمایاں	كتاب التوطئہ
متاثر	ابن عصفور اشبیلی
[[file:|16x16px|link=|alt=]]
25px باب ادب

ابو علی عمر بن محمد (562ھ – 642ھ) بن عمر بن عبد اللہ ازدی، المعروف شلوبینی اندلسی اشبیلی نحوی ، اوہ اندلس دے اک اعلیٰ درجہ دے نحوی سن ۔

حالات زندگی

ابو علی شلوبین سنہ 562ھ وچ اشبیلیہ وچ پیدا ہوئے تے شلوبینی: اس تو‏ں مراد شلوبین علاقے د‏‏ی نسب تو‏ں اے ۔ جس دے معنی اندلسی بولی وچ سفید تے سنہرے رنگ دا ا‏‏ے۔ ابو محمد حرار نے انہاں تو‏ں اس نسبت دے بارے وچ پُچھیا: کیہ ایہ شلوبین تو‏ں اے ۔ جو اندلس د‏‏ی سنہرے بالاں والی، نیلی بولی بولدا اے غرناطہ دے ساحل اُتے واقع قریہ شلوبانیہ تو‏ں؟ اس نے کہیا: میرے والد نیلے سنہرے سن، تے اوہ نانبائی سن ۔ انہاں نو‏ں ادب تے شعری تنقید دا علم سی تے اس وچ مہارت د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں تو‏ں صرف نحو لیا جاندا سی۔ خدا اس عربی نو‏‏ں محفوظ رکھے جو مراکش دے ہتھ وچ سی۔ اوہ ابو بکر بن خلف بن صف دے نال رہے ایتھ‏ے تک کہ اوہ اس فن وچ مہارت حاصل کر گئے تے انہاں د‏‏ی شہرت مشرق و مغرب دے علماء دے کاناں تک پہنچی، ایتھ‏ے تک کہ انہاں دا خیال سی کہ ابو علی نے اپنے ملک وچ جس نے وی انہاں تو‏ں تعلیم حاصل کيتی اوہ شیخ بن گیا۔۔

شیوخ

ابو علی نے اپنے زمانے دے مشہور علماء تو‏ں علم حاصل کیتا، انہاں وچو‏ں :

1. ابو اسحاق بن ملكون.
2. ابو بكر بن الجد.
3. ابن زہر
4. ابن صاف والنيار.
5. ابو جعفر بن مضا.
6. ابوی حسن.
7. سليمان بن احمد.
8. محد بن زرقون.
9. ابو محمد بن بنونہ.
10. ابو ربيع بن محمد مقوقی.
11. ابو عبد اللہ بن زرقون.
12. يحی جريطی.
13. ابو عمرو عياش بن عظيمہ.
14. ابو قاسم حوفی۔
15. ابو قاسم سہیلی ۔
16. ابو قاسم بن ابی ہارون.

اپنے زمانے دے بعض علماء نے اس د‏ی اجازت دتی ا‏‏ے۔ اسيں انہاں دا ذکر کردے نيں :

1. ابن ازہر.
2. ابن الحذاء.
3. ابن خير.
4. ابن مالک.
5. ابن مشكريل.
6. ابن ابی زمنين.
7. حصار وابن يحی.
8. ابو حسن بن كوثر.
9. ابو خالد بن رفاعہ.
10. ابو طاہر سلفی.
11. ابو عبد اللہ بن حميد.
12. ابن بشکوال.

تلامذہ

بوہت سارے لوکاں نے ابو علی الشلوبین دے ہتھ تو‏ں تعلیم حاصل کيتی، جنہاں وچو‏ں کچھ نے اندلس وچ عربی بولی دا جھنڈا اٹھا رکھیا سی، جنہاں وچو‏ں کچھ نے اسنو‏ں دوبارہ زندہ ک‏ر ک‏ے محفوظ کیتا، تے انہاں دے شاگرداں وچ ، لیکن انہاں تک محدود نئيں۔ :

1. ابن عصفور اشبيلی ، لقب حامل لواء عربيہ اندلس.
2. ابن ابی الاحوص.
3. ابن فرتون.
4. ابن صابونی.
5. ابن سيد الناس.
6. ابن الابار.
7. ابن علی غرناطی.
8. ابن علی الماردی.
9. ابن حد بن منصور جنب.
10. ابن يوسف القبلی.
11. ابن احمد بن علي التجيی.
12. ابن علي بن ستاری.
13. ابن علي بن ابی قرہ.
14. ابو عمرو عبد الواحد بن تقی.
15. ابو بد الرحمن عبد اللہ بن قاسم بن زغبوش.
16. ابو محد عبد الحق بن حكم.

لکھتاں

شلوبینی نے وکھ وکھ کتاباں چھڈی نيں، جو کہ عربی بولی دے کتاباں خاناں وچ بکثرت نيں، جنہاں وچ گرامر، مورفولوجی تے لٹریچر شام‏ل نيں جو ابو علی شلوبین د‏‏ی لکھی گئی سب تو‏ں مشہور کتاباں وچو‏ں نيں۔ :

1. شرح الجزولية شرحين، شرح كبير
2. وشرح صغير.
3. تعليق على كتاب سيبويه.
4. كتاب في النحو سماه التوطئة.
5. حواشي المفصل.
6. حواشي الإفصاح.
7. حواشي إيضاح المنهج في الجمع بين كتابي النبيه والمبهج.
8. التنابيه.
9. برنامج شيوخه.
10. الاعتراض والانفصال فيما نسب فيه صاحب الجمل من كلامه إلى الاختلال.
11. حواشي الحماسة أو شرح الحماسة.
12. حواشي المسائل العسكريات.
13. شرح الإيضاح.

وغيرها من المصنفات التي استفاد منها طالب علماں العلم.

وفات

ابو علی شلوبین نے اپنی زندگی دا بیشتر حصہ علم تے تعلیم دے حصول وچ گزاریا، اس نے سٹھ سال تو‏ں ودھ تعلیم حاصل کيتی، ایہ سب کچھ مراکش تے اندلس وچ عربی بولی نو‏‏ں دینے، علم پھیلانے تے اس دے تحفظ تو‏ں بھریا ہويا سی۔ اندلس وچ کدی کدائيں ہی اس دے لوکاں وچو‏ں کسی نے چنگا برتاؤ کيتا اے جداں تک کہ اوہ اسنو‏ں پڑھ کر اس اُتے بھروسہ نہ کرے، حتیٰ کہ کسی ثالث دے ذریعے بھی۔۔ وہ اندلس وچ رئیس النحویین دا عہدہ رکھنے دے بعد مر گیا، رومیاں دے ہتھو‏ں اشبیلیہ وچ سنہ 645ھ صفر دے مہینے دے وسط تو‏ں، تے اگلے سال، رومیاں نے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا، انہاں د‏‏ی نماز جنازہ مسجد عباس دے نواح وچ ادا کيتی گئی، تے آپ نو‏‏ں جمعرات د‏‏ی سہ پہر اک مخلوط قبرستان وچ دفن کيتا گیا۔ ۔

حوالے