اسم

اسم (انگریزی: Noun) کسے جگہ شخص یا چیز دے نام نوں کہیا جاندا اے ۔ جِداں پاکستان، کراچی، لہور، امجد، حنا، انور، کرسی، میز، قلم وغیرہ ۔ اسم دیاں کئی قِسماں نیں ۔ اسم جامد، اسم مشتق، اسم مصدر، اسم معرفہ (خاص)، اسم نکرہ (عام) اسم معرفہ دیاں درج ذیل قِسماں نیں ۔ اسم علم، اسم ضمیر، اسم اشارہ، اسم موصول۔ اسم نکرہ دیاں درج ذیل اقسام نیں ۔ اسم ذات، اسم حاصل مصدر، اسم حالیہ، اسم فاعل، اسم مفعول، اسم استفہام ۔

اسم

اسم دا مفہوم

کسے تھاں ، انسان یا چیز دے نام نوں اسم کہیا جاندا اے ۔

یا

اوہ کلمہ جیہڑا کسے تھاں ، کسے انسان یا کسے چیز دا نام ہووے اسم کہلوندا اے ۔

یا

اسم اوہ کلمہ اے جہڑا کسے تھاں ، انسان یا چیز دا نام ہووے ۔

اسم دیاں مثالاں

جگہاں دے اسم

دُنیا ، پاکستان ، کراچی ، لہور ، امریکا ، سرگودھا ، سمندر ، دریا ، مسیت وغیرہ ۔

انساناں دے اسم

انور، امجد، اختر ، رضوان ، عمران ، سیما ، عابدہ ، شاہدہ ، حنا ، انیلا وغیرہ ۔

شےواں یا چیزاں دے اسم

کرسی ، میز ، قلم ، دوات ، پینسل ، ربڑ ، کݨک ، کمپیوٹر ، ہاکی، پنکھا وغیرہ ۔

اسم دیاں قِسماں

1. اسم جامد
2. اسم مشتق
3. اسم مصدر
4. اسم معرفہ (خاص)
5. اسم نکرہ (عام)

اسم جامد

اسم جامد اوہ اسم اے جیہڑا نہ تاں آپ کسے اسم توں بݨیا ہووے تے نہ کوئی اسم اوہدے توں بݨ سکے ۔ یعݨی ساریاں بے جان چیزاں

یا

جامد دے معنی ٹھوس یا جما ہویا دے ہُندے نیں ۔ جامد اُس اسم نوں کہیا جاندا اے جیہڑا نہ تاں آپ کسے اسم توں بݨیا ہووے تے نہ ای اوہدے توں کوئی اسم بݨ سکے ۔

یا

اوہ اسم اے جیہڑا نہ تاں آپ کسے کلمے توں بݨیا ہووے تے نہ ای کوئی ہور کلمہ اوہدے توں بݨ سکے ۔

اسم جامد دیاں مثالاں

میز ، کرسی ، پنسل ، کتاب ، قلم ، چٹان ، چاندی وغیرہ

اسم مشتق

مشتق دے معنی نکلیا ہویا دے ہُندے نیں ۔ اسم مشتق اُس اسم نوں کہیا جاندا اے جیہڑا کسے مصدر توں نکلیا ہووے ۔

یا

اسم مشتق اوہ اسم ہُندا اے جیہڑا کسے مصدر توں بݨیا ہووے ۔

یا

ایہجا اسم جیہڑا کسے قاعدے دے مطابق مصدر توں بݨایا جاوے اوہنوں اسم مشتق کہیا جاندا اے ۔

اسم مشتق دیاں مثالاں

پڑھݨا توں پڑھائی ، پڑھوُ گا ، پڑھدا اے ۔ لکھݨا توں لکھائی ، لکھوُ گا ، لکھدا اے ۔ کھیلݨا توں کھیل ، کھیلوُ گا ، کھیلدا اے ۔ دوڑݨا توں دوڑݨ والا ، دوڑوُ گا ، دوڑدا اے ۔ وغیرہ۔

شعری مثالاں

اوہ نبیاں وچ رحمت لقب پوݨ والا

مراداں غریباں دیاں بھر لیوݨ والا

اوہ اپݨے پرائے دا غم کھاݨ والا

مصیبت وچ غیراں دے کم اوݨ والا

اُپر دتے گئے شعراں وچ پوݨ والا، لیوݨ والا، کھاݨ والا، اوݨ والا ، اسم مشتق نیں ۔

اسم مصدر

اسم مصدر اوہ اسم ہُندا ے جیہڑا آپ تاں کسے اسم توں نہ بݨیا ہووے پر اوہدے توں مقررہ قاعدےآں دے مطابق بہت سارے الفاظ بݨائے جا سکݨ ۔ (مصدر دے معنی نیں، نکلݨ دی جگہ)

یا

اسم مصدر اوہ اسم اے جیہڑا آپ تاں کسے اسم توں نہ بݨیا ہووے پر اوہدے توں مقررہ قاعدےآں دے مطابق کئی الفاظ بݨائے جا سکݨ ۔

یا

اوہ اسم جیہڑا آپ تاں کسے کلمے توں نہ بݨیا ہووے پر اوہدے توں بہت سارے الفاظ بݨائے جا سکݨ ۔

اسم مصدر دیاں مثالاں

پڑھݨا توں پڑھو، دیکھݨا توں دیکھو ، بڑھوݨا توں بڑھاو، بݨوݨا توں بݨاوٹ ، سُنگھݨا توں سُنگھو وغیرہ ۔

ایہناں وچ پڑھݨا ، دیکھݨا ، بڑھوݨا ، بݨوݨا ، سُنگھݨا اسم مصدر نیں ۔

توں ہوراں ونگوں تعھوکھا نہ کھاویں

کسے نوں خدا دا بیٹا نہ بݨاویں

قدر گوا دیندا اے روز دا اوݨا جاݨا

ایہناں وچ کھاݨا ، بݨوݨا ، اوݨا ، جاݨا مصدر نیں ۔

مصدر دی پچھاݨ

مصدر اوہ اسم ہُندا اے جیہڑا کم دے معنے دیندا اے پر اوہدے وچ کوئی زمانہ نہیں پایا جاندا ، اوہدے توں مقررہ قاعدےآں دے مطابق کئی اسم تے فعل بݨ سکدے نیں ۔ مصدر دی علامت ایہ اے کہ ایہدے آخر وچ ݨا اوندا اے ۔ جِداں پڑھݨا ، لِکھݨا ، سُݨݨا ، دیکھݨا ، روݨا ، گوݨا وغیرہ ۔

مصدر دیاں قِسماں بلحاظ بݨاوٹ

مصدر دی بلحاط بݨاوٹ دو قِسماں نیں ۔

1. مصدر اصلی یا مصدر وضعی
2. مصر جعلی یا مصدر مرکب

مصدر اصلی یا مصدر وضعی

جیہڑا مصدر خاص مصدری معنےآں لئی وضع کیتے جاندے نیں ۔ ایہناں نوں مصدر اصلی یا مصدر وضعی کہیا جاندا اے ۔

مثالاں

سوݨا ، جاگݨا ، کھاݨا ، پیݨا ، پڑھݨا ، لکھݨا ، دوڑݨا ، نٹھݨا وغیرہ ۔

مصدر جعلی یا مصدر مرکب

ایہجے سارے مصدراں نوں جیہڑے دوجیاں زباناں دے لفظاں دے آخر وچ مصدر دی علامت ”نا“ زیادہ کر کے یا دوسریاں زباناں دے لفظاں توں بعد پنجابی مصدر لا کے بِنالئے جاندے نیں اوہناں نوں مصدر جعلی یا مصدر مرکب کہیا جاندا اے ۔

مثالاں

تشریف لیوݨا ، فلموݨا ، سیر کرنا ، گرموݨا، کفنوݨا وغیرہ

مصدر دیاں قِسماں بلحاظ معنی

مصدر دیاں بلحاط معنی دو قِسماں نیں ۔

1. مصدر لازم
2. مصدر متعدی

مصدر لازم

جد کسے مصدر توں بݨݨ آلا فعل اپݨی تکمیل لئی صرف فاعل نوں چاہوے تاں ایہجے مصدر نوں مصدر لازم کہیا جاندا اے ۔

مثالاں

جِداں اوݨا ، جاݨا ، سوݨا ، دوڑݨا وغیرہ ۔ ایناں مصدراں نال ایہ جُملے بݨݨ گے ۔ اسلم آیا، رضوان گیا، عرفان سُتا، مُنڈا دوڑیا وغیرہ ۔

مصدر متعدی

جد کسے مصدر نال بݨݨ آلا فعل ، فاعل توں علاوہ مفعول نوں وی چاہوے تاں ایہجے مصدر نوں مصدر متعدی کہیا جاندا اے ۔

مثالاں

جِداں کھاݨا ، لِکھݨا ، پڑھݨا ، خریدݨا وغیرہ ۔ ایہناں مصدراں نال ایہ جُملے بݨݨ گے ۔

اختر نے سیب کھادا ۔

بشرا نے خط لکھیا۔

ثاقب نے کتاب پڑھی ۔

فصیح نے کتاب خریدی ۔

متعدی بلواسطہ

ایہجے مصدر جیہڑے لازم توں متعدی بݨا لئے جاندے نیں ۔ ایہناں نوں متعدی بلواسطہ کہیا جاندا اے ۔

مثالاں

گرنا توں گروݨا ، جلݨا توں جلوݨا ، لِکھݨا توں لکھوݨا، پڑھݨا توں پڑھوݨا ، کھاݨا ت کھلوݨا ، دیکھݨا توں دکھوݨا ، سُݨݨا توں سݨوݨا وغیرہ

لازم	متعدی	لازم	متعدی	لازم	متعدی	لازم	متعدی	لازم	متعدی
لڑݨا	لڑوݨا	اُکھڑݨا	اُکھاڑݨا	بُھلݨا	بُھلوݨا	جلݨا	جلوݨا	لُٹݨا	لُٹوݨا
اُترنا	اُتارنا	کِھلرنا	کھلارنا	گِرنا	گِرونا	سمجھݨا	سمجھوݨا	اُبلݨا	اُبالݨا
برسݨا	برسوݨا	اُگݨا	اُگوݨا	نہوݨا	نہلوݨا	گُزرنا	گُزارنا	بݨݨا	بݨوݨا
اُٹھݨا	اُٹھالݨا	لگݨا	لگوݨا	جاگݨا	جگوݨا	چمکݨا	چمکوݨا	پکݨا	پکوݨا
چبھنا	چبھوݨا	جھکݨا	جھکوݨا	لیٹݨا	لِٹوݨا	اُچھلݨا	اُچھالݨا	نٹھݨا	نٹھوݨا
ٹُٹݨا	توڑݨا	نِکھرنا	نِکھارنا	اُلجھݨا	اُلجھوݨا	بیٹھݨا	بٹھوݨا	کٹݨا	کٹوݨا
چلݨا	چلوݨا	دکھݨا	دکھوݨا	پِگھلنا	پِگھلوݨا	ہسݨا	ہسوݨا	سنورنا	سنوارنا
پھرنا	پھروݨا	بچݨا	بچونا	بِکݨا	بِکوݨا	بولݨا	بلوݨا	ڈُبݨا	ڈبوݨا
مرنا	مارنا	مہکݨا	مہکوݨا	دوڑنا	دڑوݨا	پھٹݨا	پھاڑݨا	ہلݨا	ہلوݨا
روݨا	رُلوݨا	رُکݨا	روکݨا	سوݨا	سلوݨا	سُلگݨا	سلگوݨا	پھرنا	پھروݨا
سکڑݨا	سکیڑݨا	ٹلݨا	ٹاݨا	تھکݨا	تھکوݨا	تڑفݨا	تڑفوݨا	تیرنا	تروݨا
پھٹݨا	پھوڑݨا	ڈرنا	ڈروݨا	ملݨا	ملوݨا	مٹݨا	مٹوݨا	پہنچݨا	پہنچوݨا

متعدی المتعدی

بعض مصدر ایہجے ہُندے نیں جیہناں نوں متعدی توں دوبارہ متعدی بݨا لیا جاندا اے ۔ ایہجے مصدراں نوں متعدی المتعدی کہیا جاندا اے ۔

مثالاں

سݨݨا توں سݨوݨا ، پڑھݨا توں پڑھݨا ، کھاݨا توں کھلوݨا ، چکھݨا توں چکھوݨا ، لکھݨا توں لکھوݨا ، دیکھݨا توں دکھوݨا ، مارنا توں مروݨا وغیرہ

متعدی	متعدی المتعدی	متعدی	متعدی المتعدی	متعدی	متعدی المتعدی
دیکھݨا	دکھوݨا	گِݨݨا	گݨوݨا	پکوݨا	پکووݨا
منگݨا	منگوݨا	بݨݨا	بݨووݨا	رلوݨا	رلووݨا
بلوݨا	بلووݨنا	کہݨا	کہلوݨا	اُٹھوݨا	اُٹھووݨا
تعھوݨا	تعھلوݨا	اُتارنا	اُتروݨا	کرنا	کروݨا
پڑھݨا	پڑھوݨا	کھاݨا	کھلوݨا	بدلݨا	بدلوݨا
مارنا	مروݨا	سُݨݨا	سݨوݨا	لِکھݨا	لکھوݨا
لُٹݨا	لٹوݨا	روکݨا	رکوݨا	بخشنا	بخشوانا
لوݨا	لووݨا	پیسݨا	پسووݨا	کٹݨا	کٹووݨا
چکھݨا	چکھوݨا	جلوݨا	جلووݨا	سِکھݨا	سکھوݨا

اسم معرفہ (خاص)

اسم معرفہ نوں اسم خاص وی کہیا جاندا اے ۔ ایہجا اسم جیہڑا کسے مخصوص شخص ، جگہ یا چیز دا نام ہووے ، اوہنوں اسم معرفہ کہیا جاندا اے ۔

یا

ایہجا اسم جیہڑا کسے وی خاص شخص ، جگہ یا چیز لئی بولیا جاوے ، اسم معرفہ کہلوندا اے ۔

اسم معرفہ دیاں مثالاں

وارث شاہ ، شیش محل ، بادشاہی مسجد ،ابن مریم ، غار حرا ، کراچی، لہور وغیرہ ۔

شعر دی مثال

اِک ولولا تازہ دتا میں دِلاں نوں

لہور توں تا خاکِ بخارا و سمرقند

اس شعر وچ لہور ،بخارا تے سمرقند اسم معرفہ نیں ۔

اسم معرفہ دیاں قِسماں

1. اسم علم
2. اسم ضمیر
3. اسم اشارہ
4. اسم موصول

اسم نکرہ (عام)

ماخذ

عربی زبان دا لفظ اِس + مے + نَکِرَہ۔ اسم عام۔

تعریف

اوہ اسم جیہڑا غیر معین شخص یا شے (اشخاص یا اشیا) دے معنے دوے ، اسم نکرہ کہلوندا اے ۔

یا

اوہ اسم جیہڑا کسے عام جگہ، شخص یا کسے چیز لئی بولیا جاوے ، اسم نکرہ کہلوندا اے ، اس اسم نوں اسم عام وی کہیا جاندا ے ۔

اسم نکرہ دیاں مثالاں

شخص یا انسان خاص: مُنڈا ، کُڑی ، گلوکار ، مالی ،اسلم ، انور وغیرہ ۔

جانور: بلی ، چوچے ، مرغی ، بطخ ، چڑی وغیرہ ۔

چیز یا شے : کتاب ، کرسی ، میز ، پنکھا ، گھڑی ، ٹیلی فون وغیرہ ۔

جگہ: پہاڑ، دریا ، شہر ، قصبا ، پنڈ وغیرہ ۔

اسم نکرہ دیاں قِسماں

1. اسم ذات
2. اسم حاصل مصدر
3. اسم حالیہ
4. اسم فاعل
5. اسم مفعول
6. اسم استفہام

ہور دیکھو

• اکھر
• لفظ
• جُملا
• پیرا
• لیکھ
• گریمر
• شبد بھنڈار

ہور دیکھو

• کلما
• اسم
• فعل
• حرف
• مصدر
• نحو