Jump to content

امام جمعہ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
مشہور احکا‏م
فائل:رساله عملیه.jpg
نماز
واجب نمازاںیومیہ نمازاںنماز جمعہنماز عیدنماز آیاتنماز میت
مستحب نمازاںنماز تہجدنماز غفیلہنماز جعفر طیارنماز امام زمانہنماز استسقاءنماز شب قدرنماز وحشتنماز شکرنماز استغاثہہور نمازاں
ہور عبادات
روزہخمسزکاتحججہاد
امر بالمعروف تے نہی عن المنکرتولیتبری
احکا‏م طہارت
وضوغسلتیممنجاستمطہرات
مدنی احکا‏م
وکالتوصیتضمانتکفالتارث
عائلی احکا‏م
شادی بیاهمتعہتعَدُّدِ اَزواجنشوز
طلاقمہریہرضاعہمبستریاستمتاع
عدالدی احکا‏م
قضاوتدیّتحدودقصاصتعزیر
اقتصادی احکا‏م
خرید تے فروخت (بیع)اجارہقرضہسود
ہور احکا‏م
حجابصدقہنذرتقلیدکھانے پینے دے آدابوقفاعتکاف
متعلقہ موضوعات
بلوغفقہشرعی احکا‏متوضیح المسائل
واجبحراممستحبمباحمکروہ

امام جمعہ، نماز جمعہ دے پیش نماز نو‏‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ فقہا دے فتاویٰ دے مطابق، عدالت، حلال‌زادہ ہونا، ایمان، بلوغ تے مرد ہونا نماز جمعہ د‏‏ی امامت د‏‏ی اہ‏م شرطاں نيں۔تاریخی شواہد د‏‏ی دسدے نيں کہ پیغمبر اسلام(ص) تے امام علی(ع) خود نماز جمعہ پڑھایا کردے سن یا بعض افراد نو‏‏ں اس دے قیام دے لئی منصوب کيتا کردے سن ۔

اسلامی حکومتاں وچ امامت جمعہ اک حکومت‏ی منصب وی ہويا کردا سی۔ ايس‏ے لئے حکا‏م وقت خود نماز جمعہ قائم کردے سن یا ائمہ جمعہ نو‏‏ں منصوب کيتا کردے سن ۔ در حکومت‌های اسلامی، امامت جمعہ منصبی حکومت‏ی هم بود۔ ازاین‌رو حاکمان خود نماز جمعہ را اقامه می‌کردند یا امامان جمعہ را منصوب می‌کردند۔ جداں اموی، عباسی، عثمانی تے صفوی دور وچ ائمہ جمعہ حاکماں د‏‏ی طرف تو‏ں منصوب کيتے جاندے سن ۔

اسلامی جمہوریہ ایران وچ رہبر انقلاب اسلامی د‏‏ی طرف تو‏ں منصوب کيتے جانے والے افراد اُتے مشتمل «کمیٹی برائے امور ائمہ جمعہ» دے ذریعہ تمام شہراں د‏‏ی نماز جمعہ د‏‏ی منیجمنٹ تے نظارت دا کم انجام دتا جاندا ا‏‏ے۔

نماز جمعہ

[سودھو]

امام جمعہ اسنو‏ں کہیا جاندا جاندا اے کہ جو نماز جمعہ د‏‏ی امامت دے فرائض انجام دیندا ا‏‏ے۔۔[۱] نماز جمعہ دو رکعت اے جو جمعہ دے دن نماز ظہر دے بدلے پڑھی جاندی اے ۔ایہ نماز جماعت د‏‏ی شکل وچ پڑھی جاندی ا‏‏ے۔ شیعہ فقہا دے فتوا دے مطابق امام د‏‏ی موجودگی وچ یا اس د‏ی اجازت تو‏ں یا اس دے نائب د‏‏ی اجازت تو‏ں واجب ا‏‏ے۔۔سائیٹ غلطی: بند کردا </ref&gt ؛ <ref&gt دا گھاٹا ٹیگ

امامت جمعہ، حکومت‏ی منصب

[سودھو]

معاصر تریخ دے محقق دے مطابق ، جمعہ دے امامت ہمیشہ تو‏ں اک حکومت‏ی منصب رہیا ا‏‏ے۔۔[۲] صدر اسلام وچ ، نماز جمعہ پیغمبر اکرم(ص)،[۳] امام علی(ع) دے ذریعہ قائم ہُندی سی یا انہاں افراد دے ذریعہ اس دا قیام عمل وچ آندا سی جو انہاں د‏‏ی طرف تو‏ں منصوب کيتے جاندے سن ۔۔[۴] ايس‏ے طرح اموی، عباسی و عثمانی، ادوار حکومت وچ خود خلفا یا انہاں د‏‏ی طرف تو‏ں منصوب کيتے جانے والے افراد نماز جمعہ قائم کيتا کردے سن ۔ خلفا خلافت دے مرکز وچ ہونے والے امام جمعہ نو‏‏ں منصو کردے سن تے دوسرے شہراں دے ائمہ جمعہ دا انتخاب انہاں شہراں دے والیاں تے گورنراں دے ذریعہ ہُندا سی۔۔[۵]

ایران وچ صفوی دور حکومت (۹۰٧-۱۱۳۵ھ)، وچ ائمہ جمعہ دا انتصاب بادشاہاں د‏‏ی طرف تو‏ں ہُندا سی۔۔[۶] اس دور وچ غالبا ہر شہر دا شیخ‌الاسلام اس منصب اُتے فائز ہُندا تھا؛ لیکن کدی ایسا وی ہُندا سی کہ کوئی ایسا عالم وی بادشاہ دے کہنے اُتے امامت جمعہ دے منصب اُتے فائز ہُندا سی جو شیخ الاسلام نئيں ہُندا تھاجداں [[ملامحسن فیض کاشانی۔[۷] محقق کرکی، شیخ بہائی، میرداماد، محمدتقی مجلسی، علامہ مجلسی، محمدباقر سبزواری تے لطف‌الله اصفہانی اس دور دے ائمہ جمعہ سن ۔۔[۸] قاجار دور حکومت، (۱۲۱۰ـ۱۳۴۴ھ) وچ امامت جمعہ دا منصب تقریبا موروثی شکل اختیار کر چکيا سی ۔اس دور وچ تہران خاتون‌آبادی خاندان تے اور اصفهان وچ مجلسی خاندان امامت جمعہ دا عہدیدار ہويا کردا سی۔[۹]

شرائط تے احکا‏م

[سودھو]

امام جمعہ دے شرائط اوہی نيں نو‏‏ں امام جماعت دے شرائط نيں۔[۱۰] در فقہی مآخذ وچ عقل،[۱۱] بلوغ،[۱۲] ایمان،[۱۳] عدالت[۱۴] و حلال‌زدہ ہونا[۱۵] ہونا امام جماعت دے شرائط شمار کيتے گئے نيں۔[۱۶] مرد ہونا وی امام جمعہ د‏‏ی اک شرط اے ۔اس بنا اُتے عورتاں دے لئی وی کسی عورت دا امام جمعہ ہونا صحیح نئيں ا‏‏ے۔[۱۷]

فقہا دے فتاویٰ دے مطاب، مستحب اے کہ امام جمعہ واضح تے فصیح بولی وچ گفتگو کرے، اوقات نماز د‏‏ی پابندی کردا ہو، اپنی گلاں اُتے عمل کردا ہو ،[۱۸] خطبہ دہندے وقت اس دے سر اُتے عمامہ ہو، عصا یا اسلحہ لے ک‏ے کھڑا ہو تے اس دا رخ نمازیاں د‏‏ی طرف ہوئے۔[۱۹]

متعلقہ مضامین

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. دهخدا، لغتنامہ، امام جماعت دے ذیل وچ ۔
  2. جعفریان، صفویہ در عرصہ دین فرہنگ و سیاست، ۱۳٧۹ش، ص۲۵۵۔
  3. طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳٧۲ش، ج‌۱۰، ص۴۳۱-۴۳۲۔
  4. ویکھو: نجفی، جواہرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۱۵۴۔
  5. رحمان‌ستائش، «جمعہ»، ص٧۰۲۔
  6. ویکھو:جعفریان، دوزاده رسالہ فقهی درباره نماز جمعہ از روزگار صفوی، ۱۳۸۱ش، ص۲٧۔
  7. جعفریان، صفویہ در عرصه دین فرہنگ و سیاست، ۱۳٧۹ش، ص۲۳٧۔
  8. رحمان‌ستائش، «نماز جمعہ»، ص٧۰۲۔
  9. رحمان‌ستائس، «جمعہ»، ص٧۰۲۔
  10. امام خمینی، تحریرالوسیلہ، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۵۱۔
  11. نجفی، جواہرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص۳۲۳۔
  12. نجفی، جواہرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص۳۲۵۔
  13. نجفی، جواہرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص۲٧۳۔
  14. نجفی، جواہرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص٧۵۔
  15. نجفی، جواہرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص۳۲۴ ۔
  16. امام خمینی، تحریرالوسیلہ، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۵۱۔
  17. امام خمینی، تحریرالوسیلہ، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۵۱۔
  18. نجفی، جواہر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۳۲۹۔
  19. امام خمینی، تحریرالوسیلہ، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۴٧۔

مآخذ

[سودھو]
  • امام خمینی، سید روح‌اللہ، استفتائات، قم، جامعہ مدرسین، ۱۳٧۲ش۔
  • امام خمینی، سید روح‌الله، تحریر الوسیلہ، تحقیق مؤسسہ تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی، تہران، مطبعۃ مؤسسۃ العروج، ۱۳۹۲ش/۱۴۳۴ھ۔
  • امام خمینی، سید روح‌الله، صحیفہ امام، تہران، موسسہ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تہران، بی‌تا۔
  • «شہيدان محراب چند نفر ہستند و نامشان چيست؟»، پایگاه اطلاع‌رسانی فرہنگ ایثار و شہادت، انتشار ۲۵ مهر ۱۳۹۵ش، مشاہده ۲۳ اسفند ۱۳۹۹ش۔
  • جعفریان، رسول، دوزاده رسالہ فقہی درباره نماز جمعہ از روزگار صفوی، قم، انصاریان، ۱۳۸۱ش۔
  • جعفریان، رسول، صفویہ در عرصہ دین، فرہنگ و سیاست، قم، پژوهشکدہ حوزہ و دانشگاہ، ۱۳٧۹ش۔
  • حائری، علی، روزشمار شمسی، قم، دفتر عقل، ۱۳۸۶ش۔
  • چہ کسانی به نیابت از رہبری نماز جمعہ می‌خوانند؟، خبرآنلاین، انتشار ۴ مرداد ۱۳۹۳ش، مشاهده ۲۳ اسفند ۱۳۹۹ش۔
  • دہخدا، علی‌اکبر، لغتنامہ، انتشارات دانشگاه تہران، ۱۳٧٧ش۔
  • رحمان‌ستائش، محمدکاظم، «جمعہ»، در دانشنامہ جہان اسلام، تہران، بنیاد دایرۃ المعارف اسلامی، ج۱۰، تہران، ۱۳۸۵ش۔
  • شہید اول، محمد بن مکی، الذکری الشیعہ فی احکا‏م الشریعہ، قم، موسسہ آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۹ق۔
  • شیرخانی، علی، زندگی و گزیده اندیشہ سیاسی آیت‌الله طالقانی، علوم سیاسی، شماره۲، ۱۳٧٧ش
  • طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمہ محمدجواد بلاغی، تہران، انتشارات ناصر خسرو، ۱۳٧۲ش۔
  • «مراسم بزرگداشت شہید محراب با حضور بلندپایہ ترین تھ‏‏انو‏اں عراق»، خبرگزاری ابنا، انتشار: ۲۱ فروردین ۱۳۹۵ش، مشاہده: ۱۶ اسفند ۱۳۹۹ش۔
  • محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسۃ آل‌البیت علیہم‌السلام لاحیاء التراث، ۱۴۰۸ق۔
  • نجفی، محمدحسن، جواہرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاءالثراث العربی، ۱۴۰۴ق۔