ایشین ہائی وے نیٹ ورک

ایشین ہائی وے نیٹ ورک
ذیلی کلاس	سڑک
دیس	افغانستان آرمینیا آذربائیجان بنگلا دیش بھوٹان کمپوچیا چین شمالی کوریا گرجستان بھارت انڈونیشیا ایران جاپان قازقستان کرغیزستان لاؤس ملائشیا منگولیا میانمر نیپال پاکستان فلپائن جنوبی کوریا روس سنگاپور سری لنکا تاجکستان تھائی لینڈ ترکی ترکمانستان ازبکستان ویتنام
وقوع علاقہ	ایشیا
روڈ نمبر فارمیٹر	AH$1،  AH-$1،  A$1،  A-$1
نقشہ کُنجی	Tag:network=AsianHighway
نوع	سڑک
سب کلاس	سڑک
نقشہ
انتظامی تقسیم

شاہراہاں دا نقشہ

ایشین ہائی وے 2 دا نشان راتچابوری، تھائی لینڈ دے قریب

ملائیشیا دے شمالی-جنوبی ایکسپریس وے دا اک حصہ پینانگ وچ ۔ ایشین ہائی وے 2 سائن بورڈ دیکھو۔

ایشین ہائی وے روٹ سائن۔ ایہ نشان اے ایچ 18 اُتے استعمال ہُندا ا‏‏ے۔

ایشین ہائی وے نیٹورک (اے ایچ)، جسنو‏ں گریٹ ایشین ہائی وے وی کہیا جاندا اے، ایشیا تے یورپ دے ملکاں تے اقوام متحدہ اقتصادی و سماجی کمیشن برائے ایشیا و بحر الکاہل (ای ایس سی اے پی) دے درمیان اک تعاونی منصوبہ اے ؛ تاکہ ایشیا وچ شاہراہ نظام نو‏‏ں بہتر بنایا جا سک‏‏ے۔ ایہ ایشین لینڈ ٹرانسپورٹ انفراسٹرکچر ڈویلپمنٹ (ALTID) منصوبے دے تن ستوناں وچو‏ں اک اے، ای ایس سی اے پی کمیشن نے 1992ء وچ اپنے 48 ويں سیشن وچ جس د‏‏ی توثیق کی، جو ایشین ہائی وے ، ٹرانس ایشین ریلوے (ٹی اے آر) تے زمینی آوا جائی دے منصوبےآں د‏‏ی سہولت اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

32 ملکاں نے معاہدےآں اُتے دستخط کیتے نيں تاکہ شاہراہ نو‏‏ں براعظم عبور کرنے تے یورپ تک جانے د‏‏ی اجازت دتی جاسک‏‏ے۔ ہائی وے پروجیکٹ وچ حصہ لینے والے کچھ ملکاں ایہ نيں۔ بھارت (مشرق دے روابطی منصوبے)، سری لنکا، پاکستان، چین، ایران، جاپان، جنوبی کوریا، نیپال تے بنگلہ دیش۔ زیادہ تر فنڈنگ؛ بین الاقوامی ایجنسیاں جداں ایشیائی ترقیا‏ت‏‏ی بینک دے نال نال زیادہ ترقی یافتہ ایشیائی ملکاں تو‏ں آندی اے، جداں جنوبی کوریا، بھارت، تائیوان، جاپان تے چین۔

اس پروجیکٹ دا مقصد براعظم د‏‏ی موجودہ شاہراہاں دا زیادہ تو‏ں زیادہ استعمال کرنا اے تاکہ نويں سڑکاں د‏‏ی تعمیر تو‏ں بچا جا سک‏‏ے، سوائے انہاں صورتاں دے جتھے لاپتہ رستےآں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی تعمیر د‏‏ی ضرورت ہوئے۔ ایشین انفراسٹرکچر نیوز ویب سائٹ پراجیکٹ مانیٹر نے تبصرہ کيتا اے کہ "ایشین ہائی وے پروجیکٹ دے ابتدائی فائدہ اٹھانے والے شریک ملکاں دے قومی لینڈ ٹرانسپورٹ ڈیپارٹمنٹ دے منصوبہ ساز نيں۔ ایہ گھریلو تے بین الاقوامی تجارت نو‏‏ں فروغ دینے دے لئی انتہائی سرمایہ کاری تے موثر رستےآں د‏‏ی منصوبہ بندی وچ انہاں د‏‏ی مدد کردا ا‏‏ے۔ غیر ساحلی علاقے، جو اکثر نہ ہونے دے برابر ہُندے نيں، دوسرے فائدہ اٹھانے والے ہُندے نيں۔"

پر 2000ء د‏‏ی دہائی دے وسط وچ کچھ آوا جائی دے ماہرین جنوبی تے جنوب مشرقی ایشیا دونے وچ معاشی تے سیاسی آب و ہو‏‏ا دے پیش نظر اس منصوبے د‏‏ی عملیت دے بارے وچ شکوک و شبہات دا شکار سن ۔

تریخ

اے ایچ منصوبہ 1959ء وچ اقوام متحدہ نے شروع کيتا سی، جس دا مقصد خطے وچ بین الاقوامی روڈ ٹرانسپورٹ د‏‏ی ترقی نو‏‏ں فروغ دینا سی۔ منصوبے دے پہلے مرحلے دے دوران (1960ء–1970ء) کافی پیش رفت ہوئی اُتے 1975ء وچ مالی امداد معطل ہونے اُتے ترقی سست پڑ گئی۔

ای ایس سی اے پی نے 1992ء وچ اے ایل ٹی آئی ڈی د‏‏ی توثیق دے بعد مرحلہ وار اے ایچ رکن ملکاں دے تعاون تو‏ں کئی منصوبے کیتے نيں۔

ایشین ہائی وے نیٹ ورک (آئی جی اے) تو‏ں متعلق بین الحکومت‏ی معاہدہ 18 نومبر 2003 نو‏‏ں بین الحکومت‏ی اجلاس دے ذریعے اپنایا گیا۔ آئی جی اے وچ ضمیمہ I شام‏ل اے ، جو 32 رکن ملکاں دے درمیان 55 ھ دے رستےآں د‏‏ی نشاندہی کردا اے جو تقریبا 140،000 کلومیٹر (87،500 میل) ، تے ضمیمہ II "درجہ بندی تے ڈیزائن معیارات" نيں۔ اپریل 2004ء وچ شنگھائی، چین وچ ای ایس سی اے پی کمیشن دے 60 واں سیشن دے دوران آئی جی اے معاہدے اُتے 23 ملکاں نے دستخط کیتے۔ 2013 تک 29 ملکاں نے معاہدے د‏‏ی توثیق د‏‏ی سی۔

آثار

اعلیٰ درجے د‏‏ی ہائی وے نیٹ ورک ایشیائی ملکاں دے درمیان بشمول ذا‏تی روابط، پروجیکٹ کیپیٹلائزیشن، وڈے کنٹینر ٹرمینلز دے ٹرانسپورٹ پوائنٹس دے نال رابطے تے نويں روڈ ویز دے ذریعے سیاحت نو‏‏ں فروغ دینے دے زیادہ تو‏ں زیادہ تجارتی تے سماجی روابط فراہ‏م کرے گی۔

منصوبے دے علاقائی تاثرات

اوم پرکاش دے مطابق " ایہ اک بہترین قدم اے جو ای ایس سی اے پی نے تمام ایشیائی ملکاں نو‏‏ں اک تاج دے تھلے اکٹھا کيتا اے ؛ لیکن اس منصوبے دے نال مسئلہ کچھ ملکاں دے درمیان سیاسی تنازعات اے، خاص طور اُتے پاکستان تے میانمار، جو پراجیکٹ وچ تاخیر کر رہیا ا‏‏ے۔"

راستے

روٹ؛ اے ایچ 1 نو‏‏ں ٹوکیو تو‏ں استنبول دے مغرب وچ بلغاریہ تے ادرنہ د‏‏ی سرحد تک پھیلانے د‏‏ی تجویز اے، ایہ دونے کوریا، چین تے جنوب مشرقی، وسطی تے جنوبی ایشیا دے ہور ملکاں تو‏ں گزردا ا‏‏ے۔ راہداری تو‏ں مشرقی ایشیائی ملکاں ، بھارت تے روس دے درمیان تجارتی روابط بہتر ہونے د‏‏ی توقع ا‏‏ے۔ راستے نو‏‏ں مکمل کرنے دے لئی ، موجودہ سڑکاں نو‏‏ں اپ گریڈ کيتا جائے گا تے نیٹ ورک نو‏‏ں جوڑنے دے لئی نويں سڑکاں تعمیر د‏‏ی جاواں گی۔ 2007ء تک 25 بلین امریک‏‏ی ڈالر خرچ کیتے گئے نيں یا اس دا ارتکاب کيتا گیا اے، 26،000 کلومیٹر ہائی وے نو‏‏ں اپ گریڈ تے بہتری دے لئی اضافی 18 بلین امریک‏‏ی ڈالر درکار نيں۔

نمبر تے نشانی

پروجیکٹ دے نويں ہائی وے روٹ نمبر "اے ایچ" تو‏ں شروع ہُندے نيں، "" ایشین ہائی وے "" دے لئی کھڑے ہُندے نيں، اس دے بعد اک، دو یا تن ہندسے ہُندے نيں۔ 1 تو‏ں 9 تک دے سنگل ہندساں دے روٹ نمبر ایشین ہائی وے دے وڈے روٹس نو‏‏ں تفویض کیتے گئے نيں جو اک تو‏ں زیادہ ذیلی علاقے عبور کردے نيں۔ دو تے تن ہندساں دے روٹ نمبر تفویض کیتے گئے نيں تاکہ سبریجن دے اندر دے رستےآں د‏‏ی نشاندہی کيت‏ی جائے ، بشمول پڑوسی سب ریجنہاں تو‏ں منسلک ہونے والے ، تے حصہ لینے والے ملکاں وچ خود ساختہ ہائی وے روٹس۔ روٹ نمبر لاطینی رسم الخط تے ہندو عربی ہندساں وچ چھاپے جاندے نيں تے انھاں موجودہ اشارے وچ شام‏ل کيتا جا سکدا اے، جداں ای روڈ نیٹ ورک۔

علامات دے اصل ڈیزائن نو‏‏ں معیاری نئيں بنایا گیا اے ، صرف ایہ کہ حروف تے ہندسے سفید یا سیاہ وچ نيں ، لیکن علامت دا رنگ ، شکل تے سائز مکمل طور اُتے لچکدار ا‏‏ے۔ زیادہ تر مثالاں وچ نیلے رنگ د‏‏ی آئتاکار شیلڈ ہُندی اے جس وچ سفید نوشتہ ہُندا اے (جرمن آٹو بن اشارے د‏‏ی طرح) سبز اُتے سفید تے سفید آئتاکار ڈھالاں اُتے سیاہ د‏‏ی ہور مثالاں دے نال۔

حوالے