بالینی ہندو مت

مضامین بسلسلہ ہندو مت
ہندو مت
ہندو تریخ
تصورات خدا برہمن ایشور توحیدیت اُتے نقطہ نظر خدا دے جنس اُتے نقطہ نظر زندگی آتما مایا کرما Samsara پروشارتھ (دھرم • ارتھ • کم • مکش) اخلاقیات قانون ہندو مت اخلاقیات اہنسا استیہ اپاری گرہ برہما چاریہ ستیہ موکش بھگتی یوگ گیان یوگ کرم یوگ
نظریات چھ آستک مکت‏‏ب فکر سنکھیا یوگا نیائے وشیشک میمانسا اتر میمانسا (ودانت) (دویت • ادویت • وششٹادویت) ہور راسخ العقیدہ مکت‏‏ب فکر Pasupata شیو مت Pratyabhijña Raseśvara پانینی
دیوت‏ا تری مورتی برہما وشنو شیو ہور دیوی / دیو جدید سرسوت‏ی لکشمی پاروندی شکتی درگا کالی گنیش کارتیکے رام کرشن ہنومان ویدی پرجاپتی ردر اندر اگنی دیوش پتا بھومی ورن وایو
متون وید رگ وید یجر وید سام وید اتھرو وید اجزا Samhita براہمن گرنتھ آرن یک اپنیشد Upavedas آیور ویدک Dhanurveda ناٹیہ شاستر Sthapatyaveda ویدانگ Shiksha Chandas Vyakarana Nirukta Kalpa Jyotisha اپنیشد رگ Aitareya یجر Brihadaranyaka Isha Taittiriya Katha Shvetashvatara سام Chandogya Kena اتھرو Mundaka Mandukya Prashna پران برہما برہما پران برہمانڈ پران Brahmavaivarta Markandeya Bhavishya ویشنو Vishnu بھاگوت پران Naradeya Garuda پدم پران شیو Shiva Linga اسکند پران Agni Vayu Itihasas رامائن مہا بھارت دوسری کتاباں مقدسہ بھگوت گیندا Dharma Shastra منوسمرتی ارتھ شاستر Yoga Vasistha Sutras Stotras Tantras Yoga Sutra وید تحریری درجہ بندی شروندی سمرتی Timeline of Hindu texts
عبادات عبادت پوجا جاپ بھجن یگیہ ہون Tirthadana Naivedhya مندر Vigraha بھکتی Penance Tapa Dhyana دان Samskaras Garbhadhana Pumsavana Simantonayana Jatakarma Namakarana Nishkramana Annaprashana Chudakarana Karnavedha Vidyarambha Upanayana Praishartha Keshanta Ritushuddhi Samavartana ہندو شادی انت یشٹی آشرم دھرم Ashrama Brahmacharya Grihastha Vanaprastha سنیاس تہوار نوراتری دسہرا دیوالی مہا شواراتری ہولی کمبھ میلہ رتھ یاترا Vishu Bihu بیساکھی Puthandu گنیش چترتھی اونم رام نوامی جنم اشٹمی رکشا بندھن درگا پوجا
گرو، سنت، فلسفی قدیم Gautama Angiras Ashtavakra Annamacharya Jaimini Kanada Kapila پانینی Patañjali Uddalaka Raikva Satyakama Jabala والمیکی ویاس Yajnavalkya Nayanmars Alvars قرون وسطیٰ شنکر اچاریہ بسو Dnyaneshwar چیتنیا مہاپربھو Gangesha Upadhyaya Gaudapada Jayanta Bhatta کبیر Kumarila Bhatta Madhusudana مدھو اچاریہ نامدیوa Nimbarka Prabhakara Raghunatha Siromani رامانج Srimanta Sankardeva Śyāma Śastri Vedanta Desika Tyagaraja تکارام تلسی داس Vachaspati Mishra Vallabha Vidyaranya عہد حاضر اروند گھوش آنند کمار سوامی دیانند سرسوت‏ی موہن داس گاندھی Krishnananda Narayana Guru Prabhupada رام کرشن Ramana Maharshi رادھا کرشنن Sivananda U. G. Krishnamurti سوامی ویویکانند پرم ہنس یوگانند Ramachandra Dattatrya Ranade
ہور موضوعات تقویم Criticism Denominations Iconography اساطیر Nationalism (ہندوتوا) ہندوواں اُتے مظالم Pilgrimage sites ہندومت تے جین مت / تے یہودیت ہندومت بلحاظ ملک
ہندو اصطلاحات د‏‏ی فرہنگ بوآ ہندومت

تاناہ لاٹ مندر، بالی

پورا بیساکیہ ، بالی دے سب تو‏ں اہ‏م ہندو مندراں وچو‏ں اک۔

بالینی ہندو مت ( سانچہ:Lang-id ) بالی د‏‏ی آبادی د‏‏ی اکثریت دے ذریعہ ہندو مذہب د‏‏ی اک شکل ا‏‏ے۔ ایہ خاص طور اُتے جزیرے اُتے رہنے والے بالینی لوکاں تو‏ں وابستہ اے، تے ہندو عبادت د‏‏ی اک وکھ شکل د‏‏ی نمائندگی کردا اے جس وچ مقامی عناد، آباؤ اجداد د‏‏ی پوجا یا پترو پاکشا ، تے بدھ مت دے سنتاں یا بودھی ستوا د‏‏ی تعظیم شام‏ل ا‏‏ے۔

انڈونیشیا دے جزیرے د‏‏ی آبادی زیادہ تر مسلما‏ن (۸۶٪) ا‏‏ے۔ جزیرہ بالی اک مستثنیٰ اے جتھے دے تقریباً ۸۷٪ لوک ہندو دے طور اُتے شناخت کردے نيں (انڈونیشیا د‏‏ی کل آبادی دا تقریباً ۱٫۷٪)۔ ڈچ نوآبادیات‏ی حکمرانی تو‏ں آزادی دے بعد، انڈونیشیا دے ۱۹۴۵ دے آئین نے تمام شہریاں نو‏‏ں مذہبی آزادی د‏‏ی ضمانت دی۔ ۱۹۵۲ وچ ، مائیکل پیکارڈ کہندے نيں – اک ماہر بشریات تے بالینی تریخ تے مذہب دے اسکالر، انڈونیشیا د‏‏ی وزارت مذہبی امور قدامت پسنداں دے کنٹرول وچ آگئی جنہاں نے "مذہب" د‏‏ی قابل قبول تعریف نو‏‏ں سختی تو‏ں روک دتا۔ اک سرکاری انڈونیشیائی مذہب دے طور اُتے قابل قبول ہونے دے لئی، وزارت نے "مذہب" د‏‏ی تعریف کيت‏ی اے جو کہ توحید اے، مذہبی قانون نو‏‏ں ضابطہ بنایا اے تے متعدد تقاضے شام‏ل کيتے نيں۔ ہور، انڈونیشیا نے کسی ایداں دے شخص نو‏‏ں شہریت دے حقوق (جداں ووٹ دینے دا حق) تو‏ں انکار کيتا جو سرکاری طور اُتے تسلیم شدہ توحید پرست مذہب نال تعلق نئيں رکھدا ا‏‏ے۔ اقليتی بالینی ہندوواں نے موافقت اختیار کيتی تے اپنی ہندومت د‏‏ی شکل نو‏‏ں توحید پرست قرار دتا، تے اسنو‏ں سیاسی طور اُتے اگاما د‏‏ی حیثیت دے اہل ہونے دے لئی پیش کيتا۔ بالی ہندومت نو‏‏ں انڈونیشیا د‏‏ی حکومت نے باضابطہ طور اُتے بالی وچ رائج سرکاری مذاہب وچو‏ں اک دے طور اُتے تسلیم کيتا ا‏‏ے۔

تریخ

گوا لاوہ مندر، بالی وچ تقریب

پہلی صدی عیسوی دے اوائل وچ ہندو اثرات انڈونیشی جزیرے تک پہنچ گئے۔ ہندوستان تو‏ں ثقافتی تے روحانی خیالات دے پھیلاؤ دے عمل دے بارے وچ تاریخی شواہد واضح نئيں نيں۔ جاوا دے افسانے ساکا دور دا حوالہ دیندے نيں، جس دا پتہ ۷۸ عیسوی نال ملدا ا‏‏ے۔ مہابھارت مہاکاوی د‏‏ی کہانیاں انڈونیشیا دے جزیراں وچ پہلی صدی تک پائی جاندیاں نيں، جنہاں دے ورژن تمل ناڈو وچ پائے جانے والے واقعات د‏‏ی عکاسی کردے نيں۔ ۱۴واں صدی دا جاوانی نثری کم Tantu Pagelaran ، جو انڈونیشیا د‏‏ی قدیم کہانیاں، فنون تے دستکاریاں دا مجموعہ اے، وڈے پیمانے اُتے سنسکرت دے لفظاں، ہندوستانی دیوت‏ا دے ناواں تے مذہبی تصورات دا استعمال کردا ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح جاوا تے مغربی انڈونیشیا دے جزیراں وچ کھدائی کيتی گئی قدیم چندیاں (مندراں) دے نال نال انڈونیشیا وچ دریافت ہونے والی اٹھويں صدی د‏‏ی کینگل نوشتہ جداں قدیم نوشتہ جات، شیو لنگم د‏‏ی مجسمہ سازی، اس د‏ی ساتھی دیوی پاروت‏‏‏ی ، گنیش ، وشنو ، برہما ، ارجو دے وسیع پیمانے اُتے اپنانے د‏‏ی تصدیق کردے نيں۔ ، تے دوسرے ہندو دیوت‏ا تقریبا وسط تو‏ں لے ک‏ے پہلی صدی عیسوی دے آخر تک۔ ۴۱۴ عیسوی وچ سیلون تو‏ں چین واپسی دے سفر اُتے فا ہین دے قدیم چینی ریکارڈ جاوا وچ ہندو مذہب دے دو مکاتب دا ذکر کردے نيں، جدو‏ں کہ ۸واں صدی دے چینی دستاویزات وچ بادشاہ سنجایا د‏‏ی ہندو بادشاہی نو‏‏ں ہولنگ کہیا گیا اے تے اسنو‏ں "بے حد" کہیا گیا ا‏‏ے۔ دولت مند" تے کہندے نيں کہ ایہ جاوا جزیرے دے کیڈو میدان وچ بدھ مت دے لوکاں تے سیلندرا دے حکمران دے نال پرامن طور اُتے رہ رہیا سی۔

تقریباً ۱۴۰۰ عیسوی وچ ، انڈونیشیا دے جزیراں د‏‏ی سلطنتاں اُتے ساحلی مسلماناں د‏‏ی فوجاں تو‏ں حملہ کيتا گیا۔ ۱۵ واں تے ۱۶ واں صدیاں وچ ، سلطاناں د‏‏ی قیادت وچ اس مسلم ماساں انڈونیشیا دے جزیرہ نما وچ ہندو بدھ ریاستاں تے مختلف برادریاں نو‏‏ں نشانہ بنایا، ہر سلطان دے نال کسی علاقے یا جزیرے نو‏‏ں کنٹرول کرنے د‏‏ی کوشش کيتی گئی۔ چار متنوع تے متنازعہ اسلامی سلطنتاں شمالی سماٹرا ( آچے )، جنوبی سماٹرا، مغربی تے وسطی جاوا، تے جنوبی بورنیو ( کالیمانتان ) وچ ابھراں۔ تشدد نے انڈونیشیا دے بوہت سارے جزیراں وچ ہندو بدھ ریاستاں تے برادریاں نو‏‏ں ختم کر دتا۔ دوسرے معاملات وچ ، ہندوواں تے بدھسٹاں نے چھڈ دتا تے جزیراں وچ کمیونٹی دے طور اُتے توجہ مرکوز د‏‏ی جس دا اوہ دفاع ک‏ر سکدے سن ۔ مغربی جاوا دے ہندو مشرق تے فیر بالی دے جزیرے تے پڑوسی چھوٹے جزیراں د‏‏ی طرف چلے گئے، اس طرح بالینی ہندو مت دا آغاز ہويا۔ جدو‏ں مذہبی تنازعات تے بین السلطنتیہ جنگ دا ایہ دور سامنے آ رہیا سی، تے طاقت دے نويں مراکز اپنے زیر تسلط علاقےآں نو‏‏ں مضبوط کرنے د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے سن، یورپی استعمار آ گیا۔ انڈونیشی جزیرے اُتے جلد ہی ڈچ نوآبادیات‏ی سلطنت دا غلبہ ہو گیا۔ ڈچ نوآبادیات‏ی سلطنت نے بین مذہبی تنازعات نو‏‏ں روکنے وچ مدد کيت‏ی، تے اس نے آہستہ آہستہ انڈونیشیا د‏‏ی قدیم ہندو بدھ ثقافتی بنیاداں، خاص طور اُتے جاوا تے انڈونیشیا دے مغربی جزیرے وچ کھدائی، سمجھنے تے محفوظ کرنے دا عمل شروع کيتا۔

ڈچ نوآبادیات‏ی حکمرانی تو‏ں آزادی دے بعد، انڈونیشیا دے ۱۹۴۵ دے آئین دے آرٹیکل ۲۹ نے اپنے تمام شہریاں نو‏‏ں مذہبی آزادی د‏‏ی ضمانت دی۔ ۱۹۵۲ وچ ، مائیکل پیکارڈ کہندے نيں، انڈونیشیا د‏‏ی وزارتِ مذہب اسلام پسنداں دے کنٹرول وچ آ گئی جنہاں نے "مذہب" د‏‏ی قابلِ قبول تعریف نو‏‏ں سختی تو‏ں روک دتا۔ انڈونیشیا دے سرکاری مذہب دے طور اُتے قابل قبول ہونے دے لئی، وزارت نے "مذہب" د‏‏ی تعریف کيت‏ی اے کہ اوہ توحید پرست اے، مذہبی قانون نو‏‏ں ضابطہ اخلاق رکھدا اے، اک نبی تے مقدس کتاب رکھدا اے، ہور تقاضاں دے نال۔ بالینی ہندوواں نو‏‏ں "مذہب دے بغیر لوک" قرار دتا گیا، تے اوہ تبدیل ہونے دے لئی دستیاب سن ۔ بالینی ہندوواں نے اختلاف کیا، بحث کيتی، موافقت اختیار کيتی، تے ہندو مذہب د‏‏ی اپنی شکل نو‏‏ں توحید پرست قرار دتا، تے اسنو‏ں ۱۹۵۲ دے ترمیم شدہ آرٹیکلز دے تحت "اگاما" د‏‏ی حیثیت دے اہل ہونے دے لئی اک شکل وچ پیش کيتا۔ اسنو‏ں پورا کرنے دے لئی، بالینی ہندوواں نے بالی تے ہندوستان دے درمیان طلبہ تے ثقافتی تبادلے دے اقدامات دا اک سلسلہ شروع کيتا تاکہ بالینی ہندو مت دے پِچھے بنیادی اصولاں د‏‏ی تشکیل وچ مدد کيت‏ی جا سک‏‏ے ( کتور وید ، اپنشد ، پراناس ، اتہاس)۔ خاص طور پر، ۱۹۵۰ د‏‏ی دہائی دے وسط وچ بالی وچ سیاسی خود ارادیت د‏‏ی تحریک نے ۱۹۵۸ د‏‏ی مشترکہ پٹیشن نو‏‏ں جنم دتا جس وچ انڈونیشیا د‏‏ی حکومت تو‏ں ہندو دھرم نو‏‏ں تسلیم کرنے دا مطالبہ کيتا گیا۔ اس مشترکہ درخواست وچ ہندو صحیفاں تو‏ں تھلے لکھے سنسکرت منتر دا حوالہ دتا گیا اے:

Om tat sat ekam eva advitiyam

Translation: Om, thus is the essence of the all-pervading, infinite, undivided one.

—Joint petition by Hindus of Bali

"غیر منقسم اک" اُتے درخواست کيتی توجہ اس آئینی تقاضے نو‏‏ں پورا کرنا سی کہ انڈونیشیا دے شہریاں دا اک خدا وچ توحیدی عقیدہ ا‏‏ے۔ درخواست گزاراں نے آئیڈا سنگھیانگ ودھی واسا د‏‏ی شناخت غیر منقسم دے طور اُتے کيتی۔ بالینی بولی وچ ، اس اصطلاح دے دو معنی نيں: "کائنات دا خدائی حکمران" تے "خدائی مطلق کائنات‏‏ی قانون"۔ ایہ تخلیقی جملہ سابقہ معنےآں وچ انڈونیشیا د‏‏ی وزارتِ مذہب د‏‏ی توحیدی ضرورت نو‏‏ں پورا کردا اے، جدو‏ں کہ اس دے معنی دے بعد دے معنی نے ہندو مت دے قدیم رسم الخط وچ دھرم دے مرکزی تصورات نو‏‏ں محفوظ رکھیا۔

بالی انڈونیشیا دا واحد حصہ بن گیا جتھے زیادہ تر ہندو رہ‏‏ے۔ بالی دے مشرقی ساحل اُتے واقع جزیرے د‏‏ی آبادی وی زیادہ تر ہندو نيں، تے جاوا دے مشرقی ساحل دے نیڑے ہندو پنڈ بکھرے ہوئے نيں۔

کلیدی عقائد

بالینی ہندوازم ہندوستانی مذاہب تے مقامی دشمنی اُتے مبنی رسوم و رواج دا امتزاج اے جو اسلام د‏‏ی آمد تے بعد وچ ڈچ استعمار تو‏ں پہلے انڈونیشیا دے جزیرہ نما وچ موجود سی۔ ایہ ہندومت دے بوہت سارے بنیادی عقائد نو‏‏ں بالینی لوکاں دے فنون تے رسومات دے نال مربوط کردا ا‏‏ے۔ عصر حاضر وچ ، بالی وچ ہندو مذہب نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے انڈونیشیا د‏‏ی وزارت مذہب نے اگاما ہندو دھرم کہیا اے، لیکن روايتی طور اُتے اس مذہب نو‏‏ں کئی ناواں تو‏ں پکاریا جاندا سی جداں تردا، تریمورتی، ہندو، اگاما تردا، سیوا، بودا، تے سیوا-بوڈا۔ تردا تے تری مورتی د‏‏ی اصطلاحات ہندوستانی ہندو مت تو‏ں نکلدی نيں، جو بالترتیب تیرتھ (مقدس پانیاں دے نیڑے روحانیت د‏‏ی زیارت) تے تریمورتی (برہما، وشنو تے شیوا) دے مساوی نيں۔ جداں کہ ہندوستان وچ ، بالی وچ ہندو مذہب لچک دے نال پروان چڑھا، جس وچ مختلف طرز زندگی د‏‏ی خاصیت سی۔ اس وچ بوہت سارے ہندوستانی روحانی نظریات شام‏ل نيں، ہندوستانی پراناں تے ہندو مہاکاوی دے افسانےآں تے افسانےآں د‏‏ی پرورش کردے نيں، تے اپنی روایات نو‏‏ں تہواراں تے رسم و رواج دے اک منفرد مجموعہ دے ذریعے ظاہر کردے نيں جو متعدد <i id="mwsQ">ہیانگوں</i> تو‏ں وابستہ نيں - مقامی تے آبائی روحاں دے نال نال جانوراں د‏‏ی قربانی جو ہندوستان وچ عام نئيں ا‏‏ے۔

Sang Hyang Widhi Wasa (left), the Divine Oneness and supreme god (Brahman) of Balinese Hinduism. Acintya is a part of temples, home shrines and ceremonies, remembered with a colorfully decorated stone seat, Padmasana (right).

اگاما ہندو دھرم دے عمومی عقائد تے طرز عمل جداں کہ بالی وچ رائج اے قدیم روایات تے انڈونیشیا دے قوانین دے ذریعہ رکھے گئے عصری دباؤ دا مرکب اے جو <i id="mwuw">پانکا سیلا</i> دے قومی نظریے دے تحت صرف توحید پرست عقیدے د‏‏ی اجازت دیندے نيں۔ روايتی طور پر، انڈونیشیا وچ ہندو مذہب وچ دیوتاواں دا اک پینتین سی تے عقیدہ د‏‏ی اوہ روایت عملی طور اُتے جاری ا‏‏ے۔ ہور، انڈونیشیا وچ ہندو مذہب نے ہندوواں نو‏‏ں آزادی تے لچک دتی کہ کب، کِداں تے کتھے نماز ادا کرن۔ پر، سرکاری طور پر، انڈونیشیا د‏‏ی حکومت انڈونیشین ہندو مذہب نو‏‏ں اک توحید پرست مذہب دے طور اُتے مانت‏ی اے تے اس د‏ی تشہیر کردی اے تے اس د‏ی تشہیر کچھ سرکاری طور اُتے تسلیم شدہ عقائد دے نال کردی اے جو اس دے قومی نظریے د‏‏ی تعمیل کردے نيں۔ انڈونیشیا د‏‏ی اسکول د‏‏ی نصابی کتاباں وچ ہندو مذہب نو‏‏ں اک اعلیٰ ہستی دے طور اُتے بیان کيتا گیا اے، ہندو روزانہ تن لازمی نمازاں ادا کردے نيں، تے ہندو مت دے کچھ مشترکہ عقائد نيں جو جزوی طور اُتے اسلام دے متوازی نيں۔ اسکالرز ایہ مقابلہ کردے نيں کہ آیا انڈونیشیا د‏‏ی حکومت نے انڈونیشیا نو‏‏ں ڈچ نوآبادیات‏ی حکمرانی تو‏ں آزادی حاصل کرنے تو‏ں پہلے روايتی بالینی ہندو عقائد تے طریقےآں د‏‏ی عکاسی کرنے دے لئی عقائد نو‏‏ں تسلیم کيتا تے تفویض کيتا۔

انڈونیشیا د‏‏ی وزارت مذہبی دے ذریعہ سرکاری طور اُتے تسلیم شدہ کچھ ہندو عقائد وچ شام‏ل نيں:

• اک اعلیٰ ہستی دا عقیدہ جسنو‏ں "اڈا سنگھیانگ وڈی واسا"، "سنگ ہیانگ تنگگل " یا " سنگ ہیانگ ایکنٹیا " کہیا جاندا ا‏‏ے۔
• اک عقیدہ کہ تمام دیوت‏ا اس اعلیٰ ہستی دے مظہر نيں۔ ایہ عقیدہ سمارٹ ازم دے عقیدے جداں ہی اے، جو ایہ وی مندا اے کہ دیوتاواں تے دیویاں د‏‏ی مختلف شکلاں، وشنو ، شیوا ، شکتی (دیوی) اک ہی اعلیٰ ہستی دے مختلف پہلو نيں۔ شیو د‏‏ی دوسری شکلاں وچ وی پوجا کيتی جاندی اے جداں "بتارا گرو" تے "مہاراجہ دیوا" ( مہادیوا )۔

اگاما ہندو دھرم وچ پائے جانے والے مقدس متون وید تے اپنشد نيں ۔ اوہ ہندوستانی تے بالینی ہندو مت د‏‏ی بنیاد نيں۔ مذہبی معلومات دے ہور ذرائع وچ یونیورسل ہندو پران تے اتہاس (بنیادی طور اُتے رامائن تے مہابھارت ) شام‏ل نيں۔ مہابھارت تے رامائن انڈونیشیا دے مننے والےآں دے درمیان پائیدار روایات بن گئے، جنہاں دا اظہار شیڈو پپٹ ( ویانگ ) تے رقص پرفارمنس وچ ہُندا ا‏‏ے۔ جداں کہ ہندوستان وچ ، انڈونیشی ہندو مذہب روحانیت دے چار رستےآں نو‏‏ں تسلیم کردا اے، اسنو‏ں کاتور مارگا کہندے نيں۔ ایہ بھکتی مرگا (دیوتاواں د‏‏ی عقیدت دا راستہ)، جننا مرگا (علم دا راستہ)، کرما مرگا (کم دا راستہ) تے راجہ مرگا (مراقبہ دا راستہ) نيں۔ بھکتی مارگا بالی وچ سب تو‏ں زیادہ پیروکار ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح، ہندوستان دے ہندوواں د‏‏ی طرح، بالینی ہندوواں دا مننا اے کہ انسانی زندگی دے چار مناسب مقاصد نيں، اسنو‏ں کٹور پورسارتھا کہندے نيں – دھرم (اخلاقی تے اخلاقی زندگی دا حصول)، آرسی (دولت تے تخلیقی سرگرمی دا حصول)، کم (دولت تے تخلیقی سرگرمیاں دا حصول)۔ خوشی تے محبت دا حصول) تے موکشا (خود شناسی تے آزادی د‏‏ی جستجو)۔

خدا تے دیوت‏ا

Some of many Hindu gods and goddesses of Balinese Hinduism: Ganesha (left), Wisnu on Garuda (right).

بالینی ہندومت وچ ہندوستانی تثلیث دا تصور شام‏ل اے جسنو‏ں تریمورتی کہندے نيں:

• برہما
• وسنو یا وشنو
• شیوا یا سیوا یا شیوا

بالینی ہندو متون وچ ، ہندوستانی شیو مت دے شیو دا متبادل سہ فریقی تصور وی پایا جاندا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں بالینی بولی وچ عام طور اُتے "Siwa-Sadasiwa-Paramasiwa" کہیا جاندا اے، جتھے شیوا چکراندی وجود دا خالق، برقرار رکھنے والا تے تباہ کرنے والا ا‏‏ے۔

روايتی ہندو تثلیث دے نال، بالینی ہندو دیوتاواں تے دیویاں د‏‏ی اک حد د‏‏ی پوجا کردے نيں ( ہیانگ ، دیوت‏ا تے باتارا-بتاری ) دے نال نال ہور جو منفرد نيں تے ہندوستانی ہندو مت وچ نئيں پائی جاندیاں نيں۔ سانگ ہیانگ ودھی دا لفظی مطلب اے "الہی حکم"، جسنو‏ں Acintya ("ناقابل تصور") وی کہیا جاندا اے یا سانگ ہیانگ تنگگل ("الہی وحدانیت")، ہندو مت د‏‏ی بالینی روایت وچ اوہ تصور اے جو ہندوستانی ہندوواں وچ برہمن دا مابعد الطبیعیاندی تصور۔ تقریبات وچ اک خالی اُچی بیٹھی کرسی شام‏ل ا‏‏ے۔ ایہ گھراں تے مندراں دے باہر پدماسنا مزار دے اُتے وی پایا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ سانگ ہیانگ ودھی واسا دے لئی ا‏‏ے۔ بالینی ہندو اصولاں دے مطابق، دیوی سری جداں دیوی سری - چاول د‏‏ی دیوی، تے پہاڑاں، جھیلاں تے سمندر تو‏ں وابستہ بوہت سارے دوسرے دیوتاؤں د‏‏ی شکل وچ سانگ ہیانگ ودھی واسا دے بوہت سارے مظہر نيں۔

اخلاقی اقدار

کنانگ ساڑھی کا نذرانہ

بالینی ہندوازم دے محوری نظریات ہندوستانی ہندومت دے متوازی نيں۔ پر، جنوب مشرقی ایشیا وچ ہندو مت دے اک اسکالر مارٹن رمسٹڈ دا کہنا اے کہ، انہاں نو‏ں کچھ مختلف کہیا جاندا اے تے اک نسل تو‏ں دوسری نسل نو‏‏ں اک برادری دے طور اُتے تے روحانی تقریبات وچ منتقل کيتا جاندا ا‏‏ے۔ انڈونیشیا دے اسلامی اسکولاں تے ہندوستان وچ ہندو آشرماں دے برعکس، تے بالینی ہندو مذہب د‏‏ی سرکاری نمائندگی د‏‏ی روشنی وچ ، روايتی اصول تے اقدار گھراں، رسومات تے مذہبی علامتاں دے ذریعے حاصل کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ مثال دے طور پر، " تیرتھ " دے چھڑکنے تو‏ں جڑی علامت، یا مقدس پانی جو مادی تے روحانی نو‏‏ں پلاندا اے، اس پانی نو‏‏ں پہلے سر دے اُتے چھڑکایا جاندا اے جسنو‏ں "منہ (دماغ) د‏‏ی تطہیر " دے طور اُتے سمجھیا جاندا اے، فیر اسنو‏ں سمجھیا جانے دے لئی گھونٹ دتا جاندا ا‏‏ے۔ " واک (تقریر) دا تزکیہ"، تے فیر جسم اُتے چھڑکا گیا جس د‏‏ی علامت " کایا (رویہ تے طرز عمل) د‏‏ی پاکیزگی" د‏‏ی علامت ا‏‏ے۔ اس طرح، نگورہ نالہ دا کہنا اے کہ، نوجوان نسل " طری کایا پیرسودھا دے تصور وچ مجسم اخلاقی اقدار تو‏ں آشنا ہو جاندی اے، یا اک خالص یا اچھے دماغ دا حصول ( ماناسیکا )، خالص یا اچھی گفتگو ( واکیکا )، تے خالص طرز عمل ( کائیکا )"۔

پیدائش تے زندگی

نیلو بلانین د‏‏ی رسم

تصور تو‏ں لے ک‏ے زندگی تو‏ں متعلق کل تیرہ تقریبات نيں، لیکن انہاں وچ موت شام‏ل نئيں اے، جنہاں وچو‏ں ہر اک وچ چار عناصر نيں: بری روحاں دا قیام، مقدس پانی تو‏ں پاکیزگی، جوہر نو‏‏ں لہرانا، تے دعا۔ ایہ تقریبات کسی شخص د‏‏ی زندگی دے اہ‏م واقعات نو‏‏ں نشان زد کردیاں نيں، بشمول پیدائش ، بلوغت ، اناج کھلانا ، تے شادی ۔ خیال کيتا جاندا اے کہ اک نوزائیدہ بچہ اک آباؤ اجداد د‏‏ی روح د‏‏ی نمائندگی کردا اے، تے اسنو‏ں اپنی زندگی دے پہلے ۴۲ دناں دے لئی دیوت‏ا سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ پر، ماں نو‏‏ں ناپاک سمجھیا جاندا اے تے اس مدت دے دوران کسی وی مذہبی سرگرمیاں وچ حصہ لینے د‏‏ی اجازت نئيں اے . بچے نو‏‏ں ۱۰۵ دن د‏‏ی عمر تک ناپاک زمین نو‏‏ں ہتھ نئيں لگانا چاہیے، ۲۱۰ دن دے <i id="mwAVM">بالینی پاوکون</i> کیلنڈر دے مطابق اس د‏ی پہلی سالگرہ منانے دے ادھے راستے اُتے ۔ اک بار جدو‏ں بچہ بلوغت نو‏‏ں پہنچ جاندا اے، چھ اوپری کینائن دانت اس وقت تک فائل کيتے جاندے نيں جدو‏ں تک کہ اوہ برابر نہ ہون۔

موت تے تناسخ

سب تو‏ں اہ‏م تقریبات موت دے بعد ہُندیاں نيں تے اس دے نتیجے وچ روح نو‏‏ں آزاد کيتا جاندا اے تاکہ اوہ آخرکار دوبارہ جنم لے۔ ہور مذاہب د‏‏ی موت د‏‏ی رسومات دے برعکس، جسمانی جسم اُتے توجہ نئيں دتی جاندی، کیونجے اسنو‏ں روح دے اک عارضی کنٹینر دے علاوہ تے کچھ نئيں سمجھیا جاندا اے تے ایہ صرف فوری تصرف دے لئی موزاں ا‏‏ے۔ درحقیقت جسم نو‏‏ں جلا دینا ضروری اے اس تو‏ں پہلے کہ روح اسنو‏ں مکمل طور اُتے چھڈ دے۔ اس دے لئی آخری رسوم د‏‏ی تقریب انتہائی مہنگی ہو سکدی اے کیونجے اک وسیع تقریب اک ایسی روح دے لئی احترام ظاہر کرنے دا اک طریقہ اے جو پِچھے رہ جانے والےآں اُتے کافی طاقتاں دے نال دیوت‏ا بننے دے لئی مقدر ا‏‏ے۔ لہذا، لاشاں نو‏‏ں بعض اوقات عارضی طور اُتے اس وقت تک دفنایا جاندا اے جدو‏ں تک کہ خاندان آخری رسوم دے لئی کافی رقم جمع نہ کر لے، حالانکہ پادریاں یا اعلیٰ طبقے دے خانداناں د‏‏ی لاشاں زمین دے اُتے محفوظ کيت‏یاں جاندیاں نيں۔

تہوار

گالونگان تے کونینگان

Nyepi دے موقع اُتے Ogoh-ogoh جلوس

سب تو‏ں اہ‏م تہوار گالونگن (دیپاولی تو‏ں متعلق) اے، جو ادھرم اُتے دھرم کی فتح دا جشن اے ۔ اس دا حساب ۲۱۰ دن دے <i id="mwAXU">بالینی پاوکون</i> کیلنڈر دے مطابق کيتا جاندا اے تے ایہ گیارہويں ہفتے دے بدھ ( بوڈا ) نو‏‏ں ہُندا اے ( ڈنگگولان )۔ روایت دے مطابق، مُرداں د‏‏ی روحاں آسمان تو‏ں اترتی نيں، دس دن بعد کننگان اُتے واپس آندیاں نيں۔

نیپی

نیپی ، یا خاموشی دا دن، بالینی <i id="mwAYI">ساکا</i> سال دا آغاز کردا اے تے ۱۰واں مہینے دے پہلے دن، کیداسا نو‏‏ں نشان زد کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ عام طور اُتے مارچ وچ آندا ا‏‏ے۔

دوسرے تہوار

<i id="mwAYk">Watugunung</i> ، Pawukon کیلنڈر دا آخری دن، سیکھنے د‏‏ی دیوی، سرسوت‏ی دے لئی وقف ا‏‏ے۔ بھانويں ایہ کتاباں دے لئی وقف اے ، پڑھنے د‏‏ی اجازت نئيں ا‏‏ے۔ سال دے چوتھے دن نو‏‏ں پیجرویسی کہیا جاندا اے، جس دا مطلب اے "لوہے د‏‏ی باڑ"۔ ایہ نیکی تے بدی دے درمیان جنگ کيت‏ی یاد دلاندی ا‏‏ے۔

ورنا سسٹم

بوڈا پینڈا اپنی بیوی دے نال

۲۰ واں صدی دے اوائل دے یورپی ادب وچ بالینی ذات د‏‏ی ساخت نو‏‏ں تن زمراں اُتے مبنی بیان کيتا گیا اے - <i id="mwAZs">تریوانگسا</i> (تین طبقے) یا شرافت، <i id="mwAZ0">دوجاتی</i> (دو بار پیدا ہونے والے) ادنیٰ لوکاں دے مقابلے وچ ایکجاندی (اک بار پیدا ہونے والے)۔ انہاں سماجیات دے مطالعے وچ چار حیثیتاں د‏‏ی نشاندہی کيتی گئی سی، جو ہندوستان دے لئی ذات دے زمرے تو‏ں کچھ مختلف نيں:

• برہمن - پجاری
• چھتری - نائٹ د‏‏ی حیثیت
• ویش - تجارت
• شودر - غلامی

برہمن ذات نو‏‏ں انہاں ڈچ نسل پرستاں نے ہور دو حصےآں وچ تقسیم کيتا : <i id="mwAbE">سیوا</i> تے <i id="mwAbM">بڈا</i> ۔ سیوا ذات نو‏‏ں پنج وچ تقسیم کيتا گیا سی - کیمینوہ، کینیٹن، ماس، مانوبا تے پیٹپن۔ ایہ درجہ بندی اعلیٰ ذات دے برہمن مرداں دے درمیان نچلی ذات د‏‏ی عورتاں دے نال مشاہدہ شدہ شادی نو‏‏ں ایڈجسٹ کرنے دے لئی سی۔ دوسری ذاتاں نو‏‏ں ايس‏ے طرح ۱۹واں صدی تے ۲۰واں صدی دے اوائل دے نسل پرستاں نے پیشہ، اینڈوگیمی یا ایکوگیمی یا کثیر ازدواجی، تے ہسپانوی کالونیاں وچ کاسٹاں د‏‏ی طرح دے ہور عوامل دے متعدد معیارات د‏‏ی بنیاد اُتے ہور ذیلی درجہ بندی د‏‏ی سی۔ جداں کہ میکسیکو، تے ہندوستان ورگی برطانوی کالونیاں وچ ذات پات دے نظام دا مطالعہ ۔

جلوس تے رنگ

پرساد دے نال جلوس بالی وچ اک ہندو مندر وچ داخل ہُندا ا‏‏ے۔

بالی وچ اپنی قدیم شکل وچ ہندوستانی نظام جداں ذات پات دا نظام ا‏‏ے۔ قدیم ہندوستان وچ ، ذات نو‏‏ں ورنا کہیا جاندا سی، جس دا مطلب اے غیر جانبدار یا شفاف روح دا رنگ بھرنا یا روح د‏‏ی اپنی فطری نوعیت د‏‏ی بنیاد اُتے بعض رجحانات دے مطابق برتاؤ کرنے دا رجحان۔ اس رجحان د‏‏ی بنیاد اُتے لوکاں نے اپنے پیشہ دا انتخاب کيتا۔ بعد وچ کٹاؤ دے ذریعے ایہ عمل خاندانی نسب/پیدائش اُتے مبنی نظام بن گیا۔ بالی وچ وی ایہی نظام اپنایا گیا اے تے اسنو‏ں ' <i id="mwAck">وانگسا</i> ' کہیا جاندا اے جس دا تعلق آباؤ اجداد دے پیشےآں تو‏ں ا‏‏ے۔ پر، بالی وچ اج وی، فرد دے پیشے تو‏ں قطع نظر، اوہ اپنے خاندانی وانگسا نال تعلق رکھنے دا دعویٰ کردے نيں۔ چار بنیادی وانگسا یا پیشے نيں، جنہاں نو‏ں اجتماعی طور اُتے caturwangsa کہیا جاندا اے — تمام بالینی اس گروہ نال تعلق رکھدے نيں۔ سرلسٹ تن وانگسا نيں برہمن ، ستریا (یا کستریہ ) تے ویسیا (یا ویسیا )، شرافت د‏‏ی نمائندگی کردے نيں، تے انہاں نو‏ں تریوانگسا دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ چوتھا تے سب تو‏ں عام وانگسا سودرا ا‏‏ے۔

یہ وانگسا گروپس ذیلی تقسیم نيں، تے ہر اک دے نال کچھ مخصوص ناں وابستہ نيں۔ استاداں تے پجاریاں، برہمنان ، دے پنج ذیلی حصے نيں، تے کہیا جاندا اے کہ ایہ اک فرد د‏‏ی نسل تو‏ں نيں۔ مرداں تے عورتاں دے پہلے ناں دے طور اُتے آئیڈا ا‏‏ے۔ Ksatriya روايتی حکمران تے جنگجو نيں۔ اس وانگسا دے مخصوص ناں " دیوا اگونگ " ، " اناک اگونگ" تے "ميں دیوا " نيں۔ ویسیا، جنہاں وچو‏ں زیادہ تر گستی کہلاندے نيں، مختلف قسم دے سوداگ‏‏ر سمجھ‏‏ے جاندے نيں۔ بالی وچ تعداد دے لحاظ تو‏ں سب تو‏ں زیادہ عام وانگسا سودرا اے کیونجے ۹۰٪ بالی ہندو اس نال تعلق رکھدے نيں۔ اوہ عام لوکاں نو‏‏ں کساناں تے دوسرےآں دے طور اُتے بنا‏تے نيں۔ پانڈاں یا لوہاراں دا اک خاص 'قبیلہ' اے جس دا تذکرہ کتور وانگسا گروپ وچ نئيں اے لیکن اسنو‏ں خاص طور اُتے اپنے ہنر مند کماں تے اگ دے اسمتھ، دیوا اگنی یا دیوا برہما دے لئی اہ‏م سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

غذائی قانون

بالینی ہندو کسی وی حالت وچ انسان، بلی، بندر، کتے، مگرمچھ، چواے، سپ، مینڈک، کچھ زہریلی مچھلی، جونک، ڈنکنے والے کیڑے، کوے، عقاب، الّو یا کسی دوسرے شکاری پرندے دا گوشت نئيں کھا سکدے۔

چکن، پھل، سبزیاں تے سمندری غذا وڈے پیمانے اُتے استعمال کیت‏‏ی جاندی ا‏‏ے۔ ہندو، خاص طور اُتے جو برہمن تے کھشتریا د‏‏ی ورنا (ذات) نال تعلق رکھدے نيں، انہاں نو‏ں گائے دے گوشت نو‏‏ں چھونے یا چھونے تو‏ں منع کيتا گیا اے تے کدی کدائيں ہی سور دے گوشت نو‏‏ں چھونے تو‏ں منع کيتا گیا ا‏‏ے۔ ہور برآں، انہاں نو‏ں سڑک یا بازار وچ کھانا نئيں کھانا چاہیے، شراب نئيں پینا چاہیے، یا ایسی اشیاء دا ذائقہ چکھنا نئيں چاہیے

بالی تے انڈونیشیا تو‏ں باہر

بوگور ، مغربی جاوا وچ پورا پارہیانگن اگونگ جگتکاردا

بالینی ہندوواں نے پورا پارہیانگن اگونگ جگتکاردا ، بالی وچ پورہ بیساکیہ دے بعد انڈونیشیا دا دوسرا سب تو‏ں وڈا مندر، ہندو سنڈانی بادشاہ سری بدوگا مہاراجہ سانگ رتو جیا دیوت‏ا پرابو سلیوانگی دے لئی وقف بنایا۔ پورا آدتیہ جیا انڈونیشیا دے راجگڑھ جکارتہ دا سب تو‏ں وڈا مندر ا‏‏ے۔

یورپ وچ گھٹ تو‏ں گھٹ چار بالینی ہندو مندر موجود نيں۔ ہیمبرگ ، جرمنی وچ میوزیم آف ایتھنولوجی، ہیمبرگ دے سامنے اک پدماسنا موجود ا‏‏ے۔ دلی ، تیمور لیسٹے وچ پورا گریناتھا ، انڈونیشیائی تارکین وطن نے تعمیر کيتا سی۔ حال ہی وچ تعمیر شدہ پورہ ٹری ہیندا کرانا برلن ، جرمنی وچ ایرہولنگ اسپارک مارزاہن پارک وچ واقع ا‏‏ے۔ بیلجیم وچ پیری ڈائیزا بوٹینیکل گارڈن وچ دو مندر موجود نيں۔

ہور ویکھو

• انڈونیشیا د‏‏ی کینڈی
• مشرقی تیمور وچ ہندومت
• انڈونیشیا وچ ہندومت
• جاوا وچ ہندومت
• جنوب مشرقی ایشیا وچ ہندومت
• انڈونیشی باطنی بدھ مت
• انڈوسفیئر
• جاوانی کھشتریا
• کاکاون سوتاسوما
• کیجاون
• سنڈا ویوٹان

حوالے

ہور پڑھو

• Davison, Julian; Granquist, Bruce (1999). Balinese Temples. Periplus Editions. ISBN 978-962-593-196-8. 
• Eiseman, Fred B. (1989). Bali: Sekala & Niskala Volume I: Essays on Religion, Ritual, and Art. Singapore: Periplus Editions. ISBN 978-0-945971-03-0. 
• Haer, Debbie Guthrie; Morillot, Juliette; Toh, Irene (2000). Bali: A Traveller's Companion. Editions Didier Millet Pte Ltd. Publishers Ltd. ISBN 978-981-3018495. 
• Hobart, Angela; Ramseyer, Urs; Leeman, Albert (1996). The Peoples of Bali. Blackwell Publishers Ltd. ISBN 978-0-631-17687-9. 
• Jones, Howard Palfrey (1971). Indonesia: The Possible Dream. Hoover Institution Publications. ISBN 978-0-15-144371-0. 
• Vickers, Adrian (1989). Bali: A Paradise Created. Periplus. ISBN 978-0-945971-28-3. 
• Hoadley, M. C. (1991). Sanskritic continuity in Southeast Asia: The ṣaḍātatāyī and aṣṭacora in Javanese law. Delhi: Aditya Prakashan. 
• Hughes-Freeland, F. (1991). Javanese visual performance and the Indian mystique. Delhi: Aditya Prakashan. 
• Lokesh, Chandra (2000). Society and culture of Southeast Asia: Continuities and changes. New Delhi: International Academy of Indian Culture. 
• Cœdès, George (1968). Walter F. Vella, ed. The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1. 
• Majumdar, R. C.. Study of Sanskrit in South-East Asia. 
• ——————— (1979). India and South-East Asia. I.S.P.Q.S. History and Archaeology Series Vol. 6. ISBN 81-7018-046-5. 
• Daigorō Chihara (1996). Hindu-Buddhist Architecture in Southeast Asia. BRILL. ISBN 978-90-04-10512-6. 
• Ariati, Ni Wayan Pasek (2016). The journey of the Goddess Durga: India, Java, and Bali. Aditya Prakashan, New Delhi. ISBN 9788177421521.