سنت سنگھ مسکین

سنت سنگھ مسکین
جم	سنہ 1934   لکی مروت، بنوں، پاکستان
وفات	18 فروری 2005 (70–71 سال)  اٹاوا، اتر پردیش، بھارت
قومیت	بھارت
شریک حیات	سندر کور
عملی زندگی
پیشہ	سکھ دھرم شاشتری اتے مفکر
دور فعالیت	1950–2005
کارہائے نمایاں	جپُ نیسان، گرو سوچ وچار، گرو جوتی ، تیجا نیتر، چوتھا پد، پنچ پروان، کھٹّ درشن، پربھو سمرن، گوردواریاں دا پربندھکی ڈھانچہ، پنج وکار تے چار جگ، رتناکر، رس دھارا، رہراس سماج اتے کہانیاں دیاں کئیاں سیڈیاں
مؤثر	گیانی بلونت سنگھ

گیانی سنت سنگھ مسکین پنتھ دے مشہور ترجمان، مہان راوی، گرمتِی پرچار، دلیر تے مذہبی جیون والے پورن گرسکھ سن۔

مڈھلا جیون

گیانی سنت سنگھ مسکین دا جم 1934 ای۔ نوں پیؤ کرتار سنگھ دے سیارہ ماں رام کور جی دی ککھوں قصبہ لکّ مروت ضلع بنو (پاکستان) وچ ہویا۔ اوہناں نے مڈھلی تعلیم خالصہ سکول پاکستان توں حاصل کیتی۔ مگروں گورمنٹ ہائی سکول وچ داخل ہو گئے، پر 1947 وچ دیس دی ونڈ ہون کارن میٹرک دا امتحان نہ دے سکے۔ دیس ونڈ توں بعد گیانی جی راجستھان دے ضلع الور وکھے وسّ گئے۔

مذہبی سنت

گیانی جی رچیاں دی پربلتا دے کارن مذہبی سنت بن گئے۔ بیجناتھ دھام تے کٹک آدی تھاواں تے سادھوآں نال وچردے رہے۔ اوہناں نرملے سنت گیانی بلونت سنگھ پاسوں برہم تعلیم، گربانی دے مطلب تے گرمتِ تعلیم حاصل کیتی۔ سنتاں دی سنگت صدقہ کہانی کرنی شروع کر دتی۔ گرمتِ دے دھارنی ہون دے نال نال پورن تیاگی، سنجمی، نامبانی دے رسیے تے نمرتا دے پنج سن۔ اوہناں دی کہانی وچ انا رس سی کہ دور-دور توں کہانی سنن لئی سنگتاں آؤندیاں سن۔ مسکین جی دے کہانی کرن دا ڈھنگ عامَ کتھاکاراں نالوں نویکلا سی۔ اوہ سنگتاں نوں بہت ہی نمرتا نال سٹیک ٹپنیاں کریا کردے سن۔

مذہبی سکول

گیانی جی نوں ‘مسکین’ لقب بابا بلونت سنگھ جی نے آپ دتا۔ 1958 وچ اوہناں دا ویاہ بیبی سندر کور نال ہویا۔ اوہناں گرہستھی جیون دے نال نال پرچار کرن دا کم وی جاری رکھیا۔ 1960 وچ اوہناں اپنے سیارہ وکھے گرمتِ سماگماں دی شروعات کیتی۔ الور وکھے گرو نانک پبلک سکول تے سری گرو ہرکرشن پبلک سکول گیانی جی دی دیکھ-ریکھ وچ چل رہے سن۔ ایہناں سکولاں وچ پڑھدے غریب بچیاں نوں مفت کتاباں تے وردیاں دندے سن۔ ایہناں سکولاں دا خرچہ وی زیادہ تر گیانی جی آپ کردے سن۔ الور وکھے مسکین جی دی سرپرستی ہیٹھ سالانہ گرمتِ تقریب منایا جاندا سی۔

نت کریا تے جیون ڈھنگ

امرت ویلے اٹھ کے اشنان مگروں اچا تے وجد وچ نت-نیم کرنا پھر سمرن وچ لین ہو جانا اوہناں دا نت دا کرم سی۔گردوارے جا کے کجھ دیر کیرتن ضرور سننا پھر ہی کہانی تے بیٹھنا۔ آپ سکھی اصولاں وچ پرپکّ ہون کارن دیہدھاری گروآں ، پکھنڈی سادھاں، گرودوارہ پردھاناں،سکتراں عادی دے پاج اجاگر کرن توں ہچکچاہٹ نہیں کردے سن۔گرپرباں تے خاص سماگماں تے بھارت توں بنا باہرلے دیساں قابل، قندھار، کویت، سنگھاپور، ملیشیا، انگلینڈ ، ایران ،کینیڈا،امریکہ آدی وچ وی اوہناں نوں پرچار تے کہانی کرن دے اوسر حاصل ہوئے۔

انسائیکلوپیڈیا

مسکین جی علم دے بھنڈار سن۔ اوہناں نوں انگریزی، پنجابی، ہندی، اردو، عربی، فارسی بولیاں دا گوڑہا علم سی۔س تو علاوہ آپ جی نے ہر دھرم دے مذہبی گنتھاں دا ادھیئین وی کیتا۔ مسکین جی نوں سری گرو گرنتھ صاحب جی، سکھ اتہاس اتے سکھ دھرم نال متعلق پرانے تے موجودہ گرنتھاں دا ڈونگھا علم سی۔ اوہ کہانی کردے ویلے کئیاں ہی عربی، فارسی دے شعر پیش کرکے اوہناں دے تمثیلی دے کے سمجھاؤندے۔ اوہناں نے دسم گرنتھ، وید، اپنشد اتے ہور سنسکرت ساہت دا مطالعہ کیتا ہویا سی۔ علم دا ساگر ہون کرکے آپ جی پڑھے لکھے تے وکھو وکھ دھرماں دے مذہبی آگوآں نوں وی پڑھنے پا دندے ۔ڈاکٹر۔ علامہ اقبال، مرزا غالب، میر تقی میر ورگے استاد شاعراں دے کلام اوہناں نوں زبانی یاد سی۔ اوہ سکھ دھرم دے انسائیکلوپیڈیا سن۔ اوہناں سکھ دھرم دے پرچار، پسار اتے سکھ گروآں دیاں سکھیاواں پورے دنیا وچ پھیلاؤن لئی ورننیوگ کم کیتا۔ مسکین جی نے 50 سال تک دیشاں-ودیساں وچ گرمتِ دا پرچار کیتا۔ اوہناں اپنی گل نوں بہت ہی آسان تے سادے شبداں وچ اتے وکھ-وکھ تمثیلی تے وار-وار گل کرکے دسن دی نویکلی سٹائل ترقی یافتہ کیتی ہوئی سی۔ اوہ اک گل نوں وار-وار کردے تاں جو سنگتاں نوں اوہناں دا دسیا نقطہ سمجھ آ سکے۔ مسکین جی جو کہندے، اس تے عمل وی کردے سن۔ ایہی کارن اے کہ اوہناں دی کہانی وضاحت دا اثر سنگتاں وچ رچ-مچ جاندا سی۔ اوہناں دا لباس بہد سادہ سی۔ مسکین جی دیش-ودیش وچ پرچار کرن لئی جتھے وی جاندے، رہائش اوہ اپنی گردوارے ہی رکھدے سن۔ پرشادا وی اوہ گردوارے دے لنگر وچ ہی چھکدے سن۔ مسکین جی ولوں بھارت وچ ہر سال بہت تھاواں تے گرمتِ تقریب کروائے جاندے سن۔ اوہ سری گرو گوبند سنگھ جی دے پرکاش دن تے پٹنا صاحب وکھے، سری گرو رام داس جی دے پرکاش گرپرب اتے دیوالی تے سکھاں دے مرکزی مذہبی استھان سچکھنڈ سری ہرمندر صاحب امرتسر اتے منجی صاحب دے دیوان ہال وچ سویرے شام کہانی اتے گربانی دی وضاحت 40 سال توں کردے رہے ہن۔

لکھاری

مسکین جی جتھے چنگے بلارے سن، اتھے اوہ قلم دے دھنی وی سن۔ اوہناں دا کہانی ڈھنگ عامَ کتھا-واچکاں توں نویکلا اے۔ شروع کیتے مضمون نوں کئی اداہرن دین بعد اتھے واپس آ جانا اوہناں دی خاصیت سی۔ سروتے بتّ بن کے چپ چاپ اوہناں دی کہانی دا انند ماندے۔ اوہناں نے جپُ نیسان، گرو سوچ وچار، گرو جوتی، برہم علم، تیجا نیتر، پنج تتّ، دھرم تے انسان، مسکین جی دے لکچر سمیت اک درجن توں وی ودھ کتاباں سکھ جگت نوں بھیٹ کیتیاں ہن۔ مسکین جی دے لکچر کیسیٹاں اتے سیڈیز راہیں وی مارکیٹ وچ مہیا ہن۔ ای۔ٹی۔سی۔ چینل پنجابی توں روزانہ سویرے اوہناں دی لڑیوار کہانی آؤندی رہی۔

اعزاز

• مسکین جی نوں پنتھ رتن دے خطاب تے دیش-ودیش وچ کئیاں مان-سنماناں نال نوازیا گیا گیا۔
• 20 مارچ 2005 نوں سری اکال تخت امرتسر توں مسکین جی دی موت مگروں ‘گرمتِ تعلیم مارتنڈ’ دی اپادھی نال نوازیا گیا۔
• سری اکال تخت صاحب دے جتھیدار گیانی جوگندر سنگھ ویدانتی ولوں اعزاز پتر، تشتری، سروپاؤ، سری صاحب نال مسکین جی دی دھرم بیوی بیبی سندر کور نوں نوازیا گیا گیا۔
• اس موقعے شرومنی گرودوارہ پربندھک کمیٹی ولوں ‘بھائی گرداس انعام’ نال نوازیا گیا گیا۔

موت

پنتھ دے مشہور مفکر، راوی، گیانی سنت سنگھ جی مسکین 18 فروری، 2005 دن جمعہ نوں 71 سال دی عمر بتیت کرکے گرو چرناں وچ جا براجے۔

حوالے