پنجابی لوک سنگیت

پنجابی لوک سنگیت پنجاب دے روائتی سنگیت ہے جس وچ پنجاب دے روائتی سازاں دی ورتوں ہندی ہے۔ اس وچ جنم توں لے کے، زندگی دیاں خوشیاں اتے غمیاں دیاں وکھ-وکھ حالتاں وچوں لنگھدے ہوئے، موت تکّ دے گیتاں دا وڈا خزانہ ہے۔ ہندستان دا دروازہ ہون کرکے پنجابیاں دا اک وکھرا سبھاء اتے انداز ہے اتے ایہہ لوک جاں روائتی سنگیت پنجاب دے لوکاں دے محنتی سبھاء بہادری وغیرہ گناں دی ترجمانی کردا ہے۔ وڈا خطہ ہون کرکے پنجاب دے روائتی سنگیت وچ معمولی بھاشائی فرق وی ویکھن نوں ملدا ہے پر احساس اوہی ہن۔ پنجاب دے ماجھا، مالوا، دوآبہ، پوٹھوہار، پوادھ اتے پہاڑی آدی علاقیاں وچ انگنت لوک-گیت ہن۔

لوک گیت

پنجاب وچ جنم، ویاہ، موت، پیار، عشقَ، وچھوڑا، اڈیک، پینڈو جیون، سہپن، مالی اتے سماجی حالتاں، سبھاء، بہادری، ریت-رواج، کھان-پین، میلے-تیوہار، لوک-گاتھاواں، پریت-کہانیاں، لوک اتے اتہاسک نائیکاں سبندھی قصے وغیرہ انیکاں لوک-گیت ہن۔ ایہناں نوں ایہناں شرینیاں(کیٹگریاں) وچ ونڈیا جا سکدا ہے:

موقعے

پنجابی لوک-گیتاں دا اک وڈا حصہ جنم توں لے کے موت، رشتیاں، ساکاں-سبندھیاں اتے میلیاں-تیوہاراں نال سبندھت ہے۔ عورتاں/کڑیاں دے لوک-گیت اوہناں دے نازک احساساں، سبھاء، ریجھاں، چاواں، شوق اتے اوہناں دے نیویں سماجی درجے آدی نوں بیان کردے ہن جدوں کہ مرداں دے لوک-گیت اوہناں دی آزاد طبیعت، محنتی سبھاء اتے طاقت دی ترجمانی کردے ہن۔ لوک-گیت بچے دے جنم توں شروع ہو کے، اسدے نام رکھن، ویاہ، رشتے، ساک-سبندھیاں وغیرہ حالتاں وچوں لنگھدے ہن۔ ویاہ موقعے سہاگ، گھوڑیاں، سٹھنیاں، سہرا، سکھیا آدی گیت ہن۔ سہاگ اتے سکھیا کڑی نال سبندھت ہن جدکہ سہرا اتے گھوڑیاں منڈے نال سبندھت ہن۔ دھی دے جذباتاں اتے چاواں-ملھاراں دی پنجابی لوک-گیتاں وچ خاص تھاں ہے جہناں راہیں اوہ اپنے باپ نوں اس لئی چنگے لوک اتے گھر لبھن لئی کہندی ہے اتے استوں بناں اپنی ماں اتے سہیلیاں لئی وی اپنے وچار پیش کردی ہے۔ سبھاء اتے لمبائی پکھوں بہت سارے لوک گیت ملدے ہن جنھاں وچ گھوڑیاں، سہرا، سہاگ، سکھیا،ماہیا، ٹپے، بولیاں، چھند، لوریاں، ہیئرا وغیرہ شامل ہن۔

میلے اتے تیوہار

پنجاب دا ہر میلہ اتے تیوہار سنگیت نال سبندھ رکھدا ہے۔ ماگھی اتے لوہڑی دا سبندھ بدلدی رتّ نال ہے اتے وساکھی ہاڑی نال سبندھت ہے۔ ایہناں موقعے مرد بھنگڑا اتے عورتاں گدا پا کے اپنی خوشی ظاہر کردیاں ہن۔ ساؤن دے مہینے وچ تیاں کڑیاں دا پیارا تیوہار ہے۔ ویاہیاں ہوئیاں کڑیاں اپنے پیکے گھر واپس آؤندیاں ہن اتے کھلھے پڑاں وچ گدا پاؤندیاں اتے پیگھاں جھوٹدیاں ہن۔ اوہناں دے سراں تے رنگدار پھلکاریاں اتے ہتھاں تے مہندی اتے ونگاں سجائیاں ہندیاں ہن۔

ساز

لوک-گیتاں وچ پنجاب دے روائتی سازاں دی ورتوں کیتی جاندی ہے۔ پنجابی گائیک اکثر ڈھول، تومبی، گھڑا، الغوزے، چمٹا، ڈھڈّ اتے سارنگی آدی سازاں دی ورتوں کردے ہن۔

ایہہ وی ویکھو

• ڈھاڈی
• تومبی
• کلی