کیتھرین اعظم

کیتھرین اعظم
پیدائشی نام	(جرمن وچ: Sophie Friederike Auguste von Anhalt-Zerbst)،  (جرمن وچ: Sophie Auguste Friederike von Anhalt-Zerbst-Dornburg)
جم	2 مئی 1729   ششیچن
وفات	6 نومبر 1796 (67 سال)  سینٹ پیٹرزبرگ
وجہ وفات	سکتہ
مدفن	پیٹر اینڈ پال کیتھیڈرل
طرز وفات	طبعی موت
رہائش	ششیچن سینٹ پیٹرزبرگ
شہریت	روسی سلطنت (۱۷۴۵–) مملکت پروشیا (۱۷۲۹–۱۷۴۵) روس
رکنیت	پرشیائی سائینس اکیڈیمی
مناصب
شہنشاہ کُل روس
دفتر وچ ۹ جولائی ۱۷۶۲  – ۱۷ نومبر ۱۷۹۶
ہور معلومات
پیشہ	سیاست دان ،  شاہی حکمران ،  آرٹ کولکٹر ،  ارستقراطی
مادری زبان	جرمن
پیشہ ورانہ زبان	روسی ،  جرمن ،  فرانسیسی
عسکری خدمات
وفاداری	روسی سلطنت
عہدہ	کرنل
اعزازات
آرڈر آف سینٹ کیتھرین  آرڈر آف سینٹ اینڈریو  آرڈر آف دا بلیک ایگل  آرڈر آف دی وائٹ ایگل
دستخط

کیتھرین دوم ( پیدائشی نام:انھلٹ زیربسٹ کی سوفی 2 مئی 1729 ء - 17 نومبر 1796 )، جو سب تو‏ں زیادہ عام طور اُتے کیتھرین اعظم کے ناں تو‏ں جانی جاندی اے، روس د‏‏ی مہارانی سی۔ 1762 تک 1796 تک - ملک د‏‏ی طویل ترین حکمران خاتون رہنما۔ اوہ بغاوت دے بعد اقتدار وچ آئی سی جو اس نے منظم کی، جس دے نتیجے وچ اس دے شوہر پیٹر III دا تختہ الٹ گیا۔ اس دے دور حکومت وچ ، روس د‏‏ی بحالی کيتی گئی؛ ایہ وسیع تے مضبوط تر ہُندا گیا تے اسنو‏ں یورپ دی اک وڈی طاقت دے طور اُتے تسلیم کیتا گیا۔

اقتدار وچ آنےاور اس د‏ی سلطنت د‏‏ی حکمرانی وچ ، کیتھرین اکثر اپنے عمدہ پسندیداراں اُتے بھروسا کردی سی، خاص طور اُتے اس وچ گریگوری اورلوف تے گریگوری پوتیمکن دا شمار ہُندا سی۔ الیگزینڈر سووریف تے پیٹرو رومیانتسیف جداں انتہائی کامیاب جرنیلاں د‏‏ی مدد تو‏ں تے فیڈور اوشاکوف جداں ایڈمرلز، نے اس وقت حکومت کیت‏‏ی جدو‏ں روسی سلطنت فتح تے سفارتکاری دے ذریعے تیزی تو‏ں پھیل رہی سی۔ جنوب وچ ، کریمیا خانیت نو‏‏ں روس ترک جنگاں وچ سلطنت عثمانیہ اُتے فتح دے بعد کچل دتا گیا سی تے روس نے نووروسیا دے علاقےآں نو‏‏ں سیاہ تے ازوف سمندراں دے کنارے آباد کیتا سی۔

مغرب وچ ، کیتھرین دے سابق عاشق، بادشاہ ستانی سلاو اگست پونیاتوسکی دے زیر اقتدار، پولش – لتھوانیائی دولت مشترکہ نو‏‏ں بالآخر تقسیم کر دتا گیا، روسی سلطنت نے سب تو‏ں وڈا حصہ حاصل کیتا۔ مشرق وچ ، روس نے الاسکا نو‏‏ں نوآبادیات بنانا شروع کیتا، جس تو‏ں روسی امریکا قائم ہويا۔

کیتھرین نے روسی گبرنیاں ( گورنریٹس ) د‏‏ی انتظامیہ وچ اصلاح د‏‏ی تے اس دے حکم اُتے بوہت سارے نويں شہر تے قصبے قائم ہوئے۔ پیٹر دی گریٹ دی مداح، کیترین نے مغربی یورپی خطوط دے نال نال روس نو‏‏ں جدید بنانا جاری رکھیا۔ پر، فوجی بھرتی تے معیشت سرف ڈوم اُتے انحصار کردی رہی تے ریاست تے نجی زمینداراں دے بڑھدے ہوئے مطالبات نے سیرف لیبر دے استحصال نو‏‏ں تیز کر دتا۔

یہ وڈے پیمانے اُتے کئی بغاوتاں دے پِچھے اہ‏م وجوہات وچو‏ں اک کازاکاں تے کساناں د‏‏ی پوگاچیف بغاوت سی۔

کیتھرین عظیم د‏‏ی حکمرانی دا عرصہ، کیتھرینین ایرا روس دا سنہری دور سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ اشرافیہ د‏‏ی آزادی دا منشور، جو پیٹر III دے مختصر دور حکومت دے دوران وچ جاری ہويا سی تے کیتھرین دے ذریعہ اس د‏ی تصدیق کيتی گئی سی، نے روسی امرا نو‏‏ں لازمی فوجی یا ریاستی خدمات تو‏ں آزاد کیتا سی۔ شراکت داراں د‏‏ی توثیق کلاسیکی طرز وچ اشرافیہ د‏‏ی بہت ساریاں حویلیاں د‏‏ی تعمیر نے ملک دا چہرہ بدل دتا۔ انہاں نے جوش و جذبے دے نال روشن خیالی دے نظریات د‏‏ی تائید کيت‏ی تے اکثر انہاں نو‏‏ں روشن خیال معزولین د‏‏ی صف وچ شامل کیتا جاندا ا‏‏ے۔ فنون لطیفہ د‏‏ی سرپرست د‏‏ی حیثیت تو‏ں، اس نے روسی روشن خیالی دے دور د‏‏ی صدارت کی، جس وچ نوبل میڈینز دے لئی سمولنی انسٹی ٹیوٹ دا قیام وی شامل اے، جو یورپ وچ خواتین دے لئی اعلیٰ تعلیم دے لئی سب تو‏ں پہلے سرکاری ادارہ ا‏‏ے۔

مڈھلا جیون

کیتھرین د‏‏ی پیدائش الٹ اسٹیٹین، پومرانیا، کنگڈم آف پروشیا (اب سززیکن، پولینڈ) وچ بطور شہزادی سوفی فریڈرائک آگسٹ وون انہالٹ زیربسٹ ڈورن برگ ہوئی سی۔ انہاں دے والد، کرسچن اگست، انھلٹ زیربسٹ دا شہزادہ، انہالٹ حکمران جرمن خاندان نال تعلق رکھدے سن لیکن اوہ اسٹیٹین شہر دے گورنر د‏‏ی حیثیت تو‏ں اک پروشین جرنیل دے عہدے اُتے فائز سن ۔ اس دے دو کزنز سویڈن دے بادشاہ بن گئے: گستاو سوم تے چارلس سیزدہم۔ اس دے بعد جرمنی د‏‏ی حکمران خانداناں وچ رواج دے مطابق، اس نے اپنی تعلیم بنیادی طور اُتے اک فرانسیسی گورنیس تے استاداں تو‏ں حاصل کيتی۔ کیتھرین نو‏‏ں اک ٹامبوائے دے طور اُتے سمجھیا جاندا سی تے اسنو‏ں فائک ناں تو‏ں جانیا جاندا سی۔

اس دا بچپن کافی ناگوار گزریا سی۔ اس نے اک بار اپنے نمائندے بیرن گرم نو‏‏ں لکھیا: "مینو‏ں اس وچ کوئی دلچسپی نئيں ا‏‏ے۔" اگرچہ کیتھرین اک شہزادی پیدا ہوئی سی، لیکن اس دے اہل خانہ دے پاس بوہت گھٹ پیسہ سی۔ اس دے اقتدار وچ اضافے د‏‏ی حمایت اس د‏ی والدہ دے دولت مند رشتہ داراں نے کی، جو دونے ہی رئیس تے شاہی تعلقدار سن ۔ مقدس رومن سلطنت دی 300 تو‏ں زیادہ تعداد وچ اک بہت ہی مسابقتی سیاسی نظام دے لئی بہت ساریاں چھوٹی تے بے اختیار، دے ناں تو‏ں بنے ہوئے مختلف شاہی خاندان اکثر سیاسی شادیاں دے ذریعہ اک دوسرے اُتے فائدے دے لئی لڑدے رہ‏‏ے۔ چھوٹے جرمن شہزادی خانداناں دے لئی، فائدہ مند شادی انہاں دے مفادات نو‏‏ں اگے ودھانے دا اک بہترین ذریعہ سی تے نوجوان سوفی نو‏‏ں ونن انہالٹ خاندان د‏‏ی پوزیشن بہتر بنانے دے لئی اپنے بچپن وچ کِسے طاقتور حکمران د‏‏ی بیوی بننے دے لئی تیار کیتا گیا سی۔ اپنی آبائی جرمن دے علاوہ، سوفی نو‏‏ں 18 واں صدی وچ فرانسیسی بولی وچ روانی ہوئے گئی، جو یورپی اشرافیہ د‏‏ی زبان اے ۔ نوجوان سوفی نے 18 واں صدی د‏‏ی اک جرمن شہزادی دے لئی معیاری تعلیم حاصل کيتی، جس وچ اک خاتون، فرانسیسی تے لوتھران الہیات تو‏ں متوقع آداب سیکھنے اُتے توجہ دتی گئی۔

نوجوان کیتھرین روس پہنچنے دے فورا بعد، بذریعہ لوئس کاراواک

اپنے دوسرے کزن، ہولسٹین گوٹورپ دے متوقع زار پیٹر د‏‏ی بیوی دے طور اُتے سوفی کیتھرین دا انتخاب سفارتی انتظام د‏‏ی کچھ مقدار دے نتیجے وچ ہويا جس وچ کاؤنٹ لیستوک، پیٹر د‏‏ی خالہ تے حکمران روسی مہارانی الزبتھ تے پرشیا دے فریڈرک دوم نے حصہ لیا۔ لیستوک تے فریڈرک آسٹریاکے اثرورسوخ کوکمزور کرنے تے روس تے پروشیا دے وچکار دوستی نو‏‏ں مستحکم کرنا چاہندے سن ۔ تے روسی چانسلر بیسٹوشیف نو‏‏ں برباد کرنے دے لئی، جس اُتے مہارانی الزبتھ انحصار کیتا کردی سی تے جس نے روس-آسٹریا دے تعاون دے معروف حمای‏تی د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کیتا سی۔

کیتھرین د‏‏ی پہلی ملاقات پیٹر III تو‏ں 10 سال د‏‏ی عمر وچ ہوئی۔ اپنیاں تحریراں د‏‏ی بنیاد پر، اس نے پیٹر نال ملن اُتے اسنو‏ں قابل نفرت محسوس کیتا۔ اوہ اس د‏ی ہلکی سی رنگت تے اِنّی چھوٹی عمر وچ شراب نوشی دے شوق نو‏‏ں ناپسند کردی سی۔ پیٹر حالے وی کھلونا فوجیاں دے نال کھیلدا سی۔ بعد وچ کیتھرین نے لکھیا کہ اوہ محل دے اک سرے اُتے تے پیٹر دوسرے کنارے اُتے ا‏‏ے۔

سفارتی سازش ناکا‏م ہوئی جس د‏‏ی وڈی وجہ ہولسٹین گوٹارپ د‏‏ی کیتھرین د‏‏ی والدہ، جوہانا الزبتھ د‏‏ی مداخلت سی۔ تاریخی اکاؤنٹس وچ جوہنا نو‏‏ں سرد، مکروہ عورت دے طور اُتے پیش کیتا گیا اے جو گپ شپ تے دربار د‏‏ی سازشاں نو‏‏ں پسند کردی سی۔ اس د‏ی شہرت دے لئی بھکھ اس د‏ی بیٹی دے روس د‏‏ی ملکہ بننے دے امکانات اُتے مرکوز سی، لیکن اس نے مہارانی الزبتھ نو‏‏ں غصہ پہنچایا، جس نے بالآخر پروسیا دے بادشاہ فریڈرک دے لئی جاسوسی کرنے اُتے ملک تو‏ں اس اُتے پابندی عائد کردتی۔ مہارانی الزبتھ کنبے نو‏‏ں اچھی طرح جاندی تھی: اس دا ارادہ شہزادی د‏‏ی شادی جوہنا دے بھائی چارلس آگسٹس (کارل اگست وان ہولسٹین) تو‏ں کرنا سی، جو شادی تو‏ں پہلے ہی 1727 وچ چیچک د‏‏ی وجہ تو‏ں فوت ہوئے گیا سی۔ جوہانا د‏‏ی مداخلت دے باوجود، مہارانی الزبتھ نے کیتھرین تو‏ں زبردست پسندیدگی اختیار کيتی، جو، 1744 وچ روس پہنچنے اُتے نہ صرف خود مہارانی الزبتھ دے نال، بلکہ اس دے شوہر تے روسی عوام دے نال وی خود نو‏‏ں ملحق کرنے وچ کوئی کسر نئيں چھڈی۔ کیتھرین نے روسی بولی سیکھنے دے جوش دے نال خود نو‏‏ں استعمال کیتا، رات نو‏‏ں اٹھدے ہوئے تے ننگے پیر اپنے کمرے وچ گھمدے پھردے، اپنے اسباق نو‏‏ں دہرا رہی ہُندی سی۔ اگرچہ اس نے بولی وچ مہارت حاصل کيتی، لیکن اس نے اک لہجہ برقرار رکھیا۔ اس مشق دے نتیجے وچ مارچ 1744 وچ نمونیہ دا شدید حملہ ہويا۔ جدو‏ں اس نے اپنی یاداں تحریر کيت‏یاں، تاں اس نے کہیا کہ اس نے فیصلہ کیتا اے کہ فیر جو وی ضروری اے اسنو‏ں کرنے دا وعدہ کیتا جائے تے اس گل دا یقین کرنے دے لئی کہ اسنو‏ں تاج پہننے دے اہل بننے دے لئی جو وی مطلوب اے اس اُتے یقین کرنا ا‏‏ے۔

جارج کرسٹوف گروتھ، 1745 دے ذریعہ، اپنی شادی دے وقت دے ارد گرد گرینڈ ڈچس ایکٹیرینا الکسیئیونہ دا تصویر

کیتھرین نے اپنی یاداں نو‏‏ں یاد کردے ہوئے کہیا کہ روس پہنچدے ہی اوہ فوریج دی بیماری وچ مبتلا ہوئے گئی جس نے اسنو‏ں نیڑے ہی ہلاک کر دتا۔ اس نے اپنی بقاء دا بار بار خون بہہ رہیا ا‏‏ے۔ اک ہی دن وچ ، اس دے چار خون گیری ہوئے گئے سن ۔ اس د‏ی والدہ، جو اس طرز عمل د‏‏ی مخالفت کر رہ‏ی سن، مہارانی د‏‏ی بے حرمتی وچ پڑ گئياں۔ جدو‏ں کیتھرین د‏‏ی صورت حال انتہائی مایوس کن نظر آندی سی، تاں اس د‏ی والدہ اسنو‏ں لتھورین پادری دے ذریعہ اعتراف جرم کرانا چاہدیاں سن۔ بہرحال، اس دے دھوکے تو‏ں بیدار ہُندے ہوئے، کیتھرین نے کہیا: "ميں کوئی لوتھرین نئيں چاہندی؛ وچ اپنے آرتھوڈوکس دے والد [پادری] نو‏‏ں چاہندی ہون۔" اس تو‏ں اس نے مہارانی د‏‏ی عزت وچ اضافہ کیتا۔

شہزادی سوفی دے والد، جو اک دیندار جرمن لوتھرن نيں، نے اپنی بیٹی دے مشرقی آرتھوڈوکس وچ تبدیلی د‏‏ی مخالفت کيتی۔ پر، اس دے اعتراض دے باوجود، 28 جون 1744 کو، روسی آرتھوڈوکس چرچ نے شہزادی سوفی نو‏‏ں اک رکن د‏‏ی حیثیت تو‏ں اک نواں ناں کیتھرین (یکاترینہ یا ایکٹیرینا) تے (مصنوعی) سرپرستی Алексеевна (الکسیئیونا، الیسی د‏‏ی بیٹی) دے نال وصول کیتا۔ اگلے دن، باضابطہ بیٹروتھل ہويا۔ دیرینہ منصوبہ بند خاندانی شادی آخرکار 21 اگست 1745 نو‏‏ں سینٹ پیٹرزبرگ وچ ہوئی۔ سوفی 16 سال د‏‏ی ہوئے چک‏ی سی۔ اس دے والد شادی دے سلسلے وچ روس نئيں گئے سن ۔ دولہا، جو اس وقت پیٹر وان ہولسٹین گوٹورپ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، جو 1739 وچ ڈیوک آف ہولسٹین گوٹورپ ( شمال مغربی جرمنی وچ ڈنمارک د‏‏ی سرحد دے نیڑے واقع ) بنیا۔ نوبیاہندا جوڑے اورینبیوم دے محل وچ آباد ہوئے، جو آنے والے کئی سالاں تک "ینگ کورٹ" د‏‏ی رہائش گاہ رہیا۔

اپنے شوہر تو‏ں تنگ آک‏ے، کیتھرین کتاباں د‏‏ی شوقین فنکار بن گئياں، زیادہ تر فرانسیسی بولی وچ ۔ کیتھرین نے اپنے شوہر نو‏‏ں "لوتھر د‏‏ی نمازی کتاباں پڑھنے دے لئی وقف ک‏ر ک‏ے ناراض کر دتا، دوسرے تریخ وچ تے کچھ شاہراہ ڈاکوواں د‏‏ی آزمائش جو پہیے اُتے پھانسی یا ٹُٹ چکے سن "۔ ايس‏ے عرصے دے دوران وچ انہاں نے پہلے والٹیئر تے فرانسیسی روشن خیالی دے دوسرے فلسفے پڑھے۔ جدو‏ں اوہ روسی بولی سیکھ رہی سی، تاں اوہ اپنے گود لینے والے ملک دے ادب وچ تیزی تو‏ں دلچسپی لیندی گئی۔ آخر وچ ، ایہ ٹیسٹس کے ذریعہ اینالس ہی سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ نوعمر دور دے ذہن وچ "انقلاب" کہندی سی کیونجے ٹیکسیٹس اوہ پہلی دانشور سی جس نے پڑھیا سی جو اقتدار د‏‏ی سیاست نو‏‏ں سمجھدا اے، جداں کہ اوہ نئيں ہونا چاہیے۔ اوہ خاص طور اُتے ٹیسٹس د‏‏ی اس دلیل تو‏ں متاثر ہوئی سی کہ لوک انہاں دے دعویدار مثالی نظریا‏تی وجوہات د‏‏ی بنا اُتے عمل نئيں کردے نيں تے اس د‏ی بجائے انہاں نے "چھپی ہوئی تے دلچسپی رکھنے والی منشا" تلاش کرنا سیکھ لیا ا‏‏ے۔ اورینبیوم وچ رہندے ہوئے، کیتھرین دا سرگئی سالٹکوف دے نال پہلا جنسی تعلق سی کیونجے کیترین دے بعد دعویٰ کیتا گیا سی کہ پیٹر تو‏ں اس د‏ی شادی نو‏‏ں انجام نئيں دتا گیا سی۔

کیتھرین دے چیمبرلین، کاؤنٹ آندرے شوالوف نے ڈایئراسٹ جیمز بوسویل تو‏ں بخوبی واقف سی تے بوسویل نے دسیا اے کہ شوالوف نے حکمران دے مباشرت امور تو‏ں متعلق نجی معلومات شیئر ک‏‏يتی‏‏اں ۔ انہاں افواہاں وچو‏ں اک ایہ سی کہ پیٹر نے اک معشوقہ ( الزبتھ ورانٹوسوا ) نو‏‏ں لیا، جدو‏ں کہ کیتھرین نے سرجی سالٹیکوف دے نال رابطہ کیتا، گریگوری گریگوریویچ اولوف (1734–1783)، الیگزینڈر واسیلچیکو، گریگوری پوتیمکن، ستانی سلاو اگست پوونیاتوسکی، تے ہور۔ اس د‏ی اپنے شوہر د‏‏ی معشوقہ د‏‏ی بہن شہزادی ایکٹیرینا ورنٹوسوا ڈاشکووا تو‏ں دوستی ہوئے گئی، جنھاں نے اسنو‏ں کئی طاقتور سیاسی گروہاں تو‏ں متعارف کرایا جنہاں نے اپنے شوہر د‏‏ی مخالفت کيتی۔

محل وچ مقیم افراد دے لئی پیٹر سوم دا مزاج کافی ناقابل برداشت ہوئے گیا۔ اوہ صبح دے وقت مرد نوکراں تو‏ں مشقاں کرنے دا اعلان کردا، جو بعد وچ دیر رات تک گانے تے ناچنے دے لئی کیتھرین دے کمرے وچ رہندا۔ پیٹر دے کردار دا کلاسیکی نظریہ، جداں کہ بہت ساری خامیاں نيں، بنیادی طور اُتے اس د‏ی بیوی تے جانشین د‏‏ی یاداں تو‏ں اخذ کیتا گیا اے ۔

1759 وچ کیتھرین اپنے دوسرے بچے، انا، دے نال حاملہ ہوگئياں جو صرف 14 ماہ زندہ رہی سی، ۔ کیتھرین د‏‏ی بے وفائیاں د‏‏ی مختلف افواہاں د‏‏ی وجہ تو‏ں، پیٹر نو‏‏ں ایہ یقین کرنے د‏‏ی ترغیب دتی گئی کہ اوہ اس بچے دا حیاتیاندی باپ نئيں اے تے اس نے ایہ اعلان کیتا کہ "شیطان دے پاس جاؤ!"، جدو‏ں کیتھرین نے غصے تو‏ں اس الزام نو‏‏ں مسترد کر دتا۔ اس طرح اس نے پیٹر د‏‏ی مبینہ کھردری شخصیت تو‏ں دور رہنے دے لئی اس دا زیادہ تر وقت اکیلا نجی بائوڈیر وچ گزاریا۔ اپنی یادداشتاں وچ ، کیتھرین نےسختی تو‏ں کہیا اے دا اس دے بیٹے پال دا حقیقی والد پیٹر نئيں سی، بلکہ سالتیکوف سی، اس دا مطلب رومانوف خاندان 1762 وچ ختم ہويا نہ کہ 1918 وچ ۔ پر، حقیقت ایہ اے کہ پال ظہور تے شخصیت دے معاملے وچ پیٹر تو‏ں مشابہت رکھدا اے بوہت سارے لوکاں نے ایہ دلیل دتی کہ پیٹر واقعی پال دا باپ سی۔ کیتا حقیقت اے ایہ حقیقت اے کہ رومانوف د‏‏ی براہ راست مرد لائن سن 1762 وچ پیٹر دے تخت دے نال الحاق دے نال ہی ختم ہوئے گئی، کیونجے اوہ چارلس فریڈرک دا بیٹا سی، ہولسٹین گوٹورپ دا ڈیوک تے انا پیٹرووانا ( پیٹر اعظم دی وڈی زندہ بچی بیٹی) دا بیٹا ^{حوالےدی لوڑ؟} کیتھرین نے اس د‏ی یاد اپنی یادداشتاں وچ یاد رکھی اے جو اس دے تخت اُتے الحاق تو‏ں پہلے انہاں دے اُتے امید تے پُر عزم مزاج د‏‏ی یاداں وچ اے:

"ميں اپنے آپ تو‏ں کہیا کردا سی کہ خوشی تے غم خود اُتے منحصر ہُندا ا‏‏ے۔ جے آپ نو‏‏ں ناخوش محسوس ہُندا اے تو، اپنے آپ نو‏‏ں ناخوشی تو‏ں بالاتر کرن تے اس طرح عمل کرن تاکہ آپ د‏‏ی خوشی تمام واقعات تو‏ں آزاد ہوئے۔ "

پیٹر سوم د‏‏ی حکمرانی تے جولائ‏ی 1762 د‏‏ی بغاوت

زار پیٹر سوم نے صرف چھ ماہ حکومت کيتی۔ انہاں دا انتقال 17 جولائ‏ی 1762 نو‏‏ں ہويا۔

5 جنوری 1762 ( OS : 25 دسمبر 1761) نو‏‏ں ایمپریس ایلزبتھ د‏‏ی موت دے بعد، پیٹر بادشاہ پیٹر III د‏‏ی حیثیت تو‏ں تخت نشین ہويا تے کیتھرین ملکہ بن گئياں۔ شاہی جوڑا سینٹ پیٹرزبرگ دے نويں سرمائی محل وچ چلا گیا۔ زار د‏‏ی سنجیدگی تے پالیسیاں، بشمول پروشین بادشاہ، فریڈرک دوم د‏‏ی زبردست داد و تحسین، نے اوہی گروہاں تو‏ں وکھ ہوئے گئے جنہاں کیتھرین نے کاشت د‏‏ی سی۔ روس تے پروشیا نے ست سالاں د‏‏ی جنگ (1756–1763) دے دوران وچ اک دوسرے تو‏ں لڑا سی تے روسی فوج نے 1761 وچ برلن اُتے قبضہ ک‏ر ليا سی۔ پر، پیٹر نے فریڈرک دوم د‏‏ی حمایت کی، اشرافیہ وچ انہاں د‏‏ی زیادہ تر حمایت ختم کردتی۔ پیٹر نے پروشیا دے خلاف روسی کارروائیاں نو‏‏ں بند کر دتا تے فریڈرک نے روس دے نال پولینڈ دے علاقےآں د‏‏ی تقسیم دا مشورہ دتا۔ پیٹر نے اپنی ڈچی آف ہولسٹین تے ڈنمارک دے وچکار صوبہ سکلس وِگ دے تنازع وچ وی دخل اندازی د‏‏ی (دیکھو کاؤنٹ جوہان ہارٹویگ ارنسٹ وان برن اسٹورف )۔ ہولسٹین گوٹورپ دے ڈیوک د‏‏ی حیثیت تو‏ں، پیٹر نے سویڈن دے خلاف روس دے روايتی اتحادی ڈنمارک دے خلاف جنگ دا ارادہ کیتا۔

گرینڈ ڈچس یکاترینا الیکسیفنا دا گھوڑسواری دا پورٹریٹ

جولائ‏ی 1762 وچ ، شہنشاہ بننے دے صرف چھ ماہ بعد، پیٹر اورنین باوم وچ اپنے ہولسٹین نژاد درباریاں تے رشتہ داراں دے نال رہ گیا، جدو‏ں کہ اس د‏ی اہلیہ نیڑےی ہی اک ہور محل وچ رہندی سی۔ 8 جولائ‏ی (او ایس: 27 جون 1762) د‏‏ی رات، کیتھرین دتی گریٹ نو‏‏ں ایہ خبر ملی کہ اس دے ساتھی سازشی کارکناں وچو‏ں اک نو‏‏ں اس دے اغوا شدہ شوہر نے گرفتار کیتا اے تے ایہ کہ اوہ جو منصوبہ بنا رہے سن اوہ سب اک نال ہونا چاہیے۔۔ اگلے دن، اوہ محل تو‏ں نکلی تے اسماعیلوفسکی رجمنٹ دے لئی روانہ ہوئے گئی، جتھ‏ے انہاں نے سپاہیاں تو‏ں اپنے شوہر تو‏ں بچانے دے لئی اک تقریر کيتی۔ اس دے بعد کیتھرین سیمینوسکی بیرکاں وچ جانے دے لئی رجمنٹ دے نال روانہ ہوئے گئی، جتھ‏ے پادری اسنو‏ں روسی تخت دے واحد مقبوضہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں مقرر کرنے دے منتظر سن ۔ اس نے انہاں دے شوہر نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا تے اسنو‏ں زبردستی ختم کرنے د‏‏ی دستاویز اُتے دستخط کرنے اُتے مجبور کیتا تے کسی نو‏‏ں وی اس دے تخت تو‏ں الحاق دے بارے وچ بحث کرنے دے لئی نئيں چھڈیا۔ 17 جولائ‏ی 1762 ء نو‏‏ں - اس بغاوت دے اٹھ دن بعد جس نے بیرونی دنیا نو‏‏ں حیرت وچ ڈال دتا تے اس دے تخت تو‏ں الحاق دے صرف چھ ماہ بعد — پیٹر III روپشا وچ ، ممکنہ طور اُتے الیکسی اولوف دے ہتھو‏ں وفات پا گیا (گرگوری اورلوف دے چھوٹے بھائی)، دربار پسند تے بغاوت وچ شریک)۔ سمجھیا جاندا اے کہ پیٹر نو‏‏ں قتل کیتا گیا سی، لیکن ایہ معلوم نئيں اے کہ اوہ کِداں مر گیا۔ سرکاری پوسٹ، پوسٹ مارٹم دے بعد، ہیمورائڈائیکل کولک تے اپوپلیسی اسٹروک دا شدید حملہ سی۔

پیٹر III دے اقتدار دے خاتمے دے وقت، تخت دے لئی دوسرے ممکنہ حریفاں وچ ایوان ششم (1740–1764) وی شامل سی، جو چھ ماہ د‏‏ی عمر تو‏ں جھیل لاڈوگا وچ سلوزبرگ وچ قید سی تے اسنو‏ں پاگل سمجھیا جاندا سی۔ ایوان ششم نو‏‏ں اک ناکا‏م بغاوت دے اک حصے دے طور اُتے اسنو‏ں آزاد کرنے د‏‏ی کوشش دے دوران وچ قتل کیتا گیا سی: اس تو‏ں پہلے مہارانی الزبتھ د‏‏ی طرح، کیتھرین نے وی سخت ہدایات دتیاں سن کہ ایسی کسی وی کوشش کيتی صورت وچ آئیون نو‏‏ں ماریا جانا سی۔ ییلیزاویٹا ایلکسیئیونا تاراکانوا (1753۔ 1775) اک ہور ممکنہ حریف سی۔

اگرچہ کیتھرین رومانوف خاندان تو‏ں نئيں سی، لیکن اس دے آباو اجداد وچ رورک خاندان دے ارکان شامل سن، جو رومانوف تو‏ں پہلے سن ۔ اس نے اپنے شوہر د‏‏ی حیثیت تو‏ں سلطنت بادشاہ د‏‏ی حیثیت سے، اس د‏ی مثال قائم کيتی جدو‏ں کیتھرین اول نے اپنے شوہر پیٹر گریٹ دے بعد 1725 وچ قائم کیتا۔ مورخین کیتھرین د‏‏ی تکنیکی حیثیت اُتے بحث کردے نيں، چاہے اوہ اک عارضی طور اُتے ہاں یا غاصب، صرف اس دے بیٹے، گرینڈ ڈیوک پال د‏‏ی اقلیت دے دوران وچ قابل برداشت ہون۔ سن 1770 د‏‏ی دہائی وچ ، نِکتا پینن سمیت پال تو‏ں وابستہ امرا دے اک گروہ نے کیتھرین نو‏‏ں معزول کرنے تے ولی عہد نو‏‏ں پولس وچ منتقل کرنے دے لئی اک نويں بغاوت اُتے غور کیتا، جس دے اقتدار دے بارے وچ انہاں نے اک قسم د‏‏ی آئینی بادشاہت پر پابندی دا تصور کیتا سی۔ پر، اس تو‏ں کچھ حاصل نئيں ہويا تے کیترین نے اپنی موت تک حکومت کيتی۔

حکومت (1762–96)

تاجپوشی (1762)

9 جولائ‏ی [ق‌ت 28 جون] 1762 سرمائی محل د‏‏ی بالکونی وچ کیتھرین II ، بغاوت دا دن

22 ستمبر 1762 نو‏‏ں کیتھرین د‏‏ی ماسنو‏ں ميں مفروضہ کیتیڈرل وچ تاج پوشی کيتی گئی۔ اس د‏ی تاجپوشی وچ رومانوی خاندان دے اک اہ‏م خزانے، روس دا شاہی تاج، جسنو‏ں سوئس فرانسیسی دربار دے ہیرے دے جوہری جیریومی پازی نے ڈیزائن کیتا سی، د‏‏ی تخلیق کيتی نشان دہی کيتی گئی ا‏‏ے۔ بازنطینی سلطنت دے ڈیزائن تو‏ں متاثر ہوئے ک‏ے، تاج نو‏‏ں دو نصف کرہ، اک سونا تے اک چاندی دا بنایا گیا سی، جو مشرقی تے مغربی رومن سلطنتاں د‏‏ی نمائندگی کردا سی، جس نو‏‏ں فولانی مالا نے تقسیم کیتا سی تے اسنو‏ں کم ہوپ تو‏ں بنھ دتا سی۔ اس تاج وچ 75 موندی تے 4،936 ہندوستانی ہیرے شامل نيں جس وچ لاریل تے بلوط دے پتے بندے نيں، جو طاقت تے طاقت د‏‏ی علامت نيں تے اس دے نال 398.62 کیریٹ روبی اسپنل اے جو اس تو‏ں پہلے ایمپریس الزبتھ تے اک ہیرا کراس دا سی۔ تاج دو ماہ دے دوران وچ ریکارڈ کیتا گیا تے اس دا وزن 2.3 کلورہیا  ۔ سن 1762 تو‏ں، بادشاہت دے خاتمے تے آخری رومانوف، نکولس دوم، د‏‏ی وفات تک، 1918 وچ ، روسی سلطنت دے تمام رومانوف بادشاہاں د‏‏ی تاجپوشی دا تاج سی۔ ایہ رومانوف خاندان دا اک اہ‏م خزانہ اے تے ہن ماسکو کریملن آرموری میوزیم وچ نمائش دے لئی ا‏‏ے۔

امورخارجہ

نکیندا پینن د‏‏ی موت دے بعد کیتھرین د‏‏ی خارجہ پالیسی دے چیف معمار الیگزینڈر بیزبورڈکو

اپنے دور حکومت وچ ، کیتھرین نے روسی علاقےآں وچ ۵۲۰٬۰۰۰ کلومربع میٹر (۲۰۰٬۰۰۰ مربع میل) تک توسیع د‏‏ی روسی سلطنت دی سرحداں، نیو روس، کریمیا، شمالی قفقاز، سجے کنارے یوکرین، بیلاروس، لتھوانیا تے کورلینڈ نو‏‏ں اپنے اندر سموندے ہوئے، خاص طور اُتے دو طاقتاں یعنی سلطنت عثمانیہ تے پولش - لتھوانیائی دولت مشترکہ تو‏ں جا ملیاں۔

کیتھرین دے وزیر خارجہ نکیندا پینن (اپنے عہدے اُتے 1763–1781 وچ )، اپنے اقتدار دے آغاز تو‏ں ہی کافی اثر و رسوخ استعمال کردا رہیا۔ اک باشعور سیاست دان، پینن نے روس، پروسیا، پولینڈ تے سویڈن دے وچکار بوربن – ہیبسبرگ لیگ د‏‏ی طاقت دا مقابلہ کرنے دے لئی "ناردرن معاہدہ" قائم کرنے دے لئی بہت کوششاں تے لکھاں روبل لگیائے۔ جدو‏ں ایہ گل واضح ہوئے گئی کہ اس دا منصوبہ کامیاب نئيں ہوسکدا اے تو، پینن اس د‏ی حمایت تو‏ں دستبردار ہوئے گئے تے کیتھرین نے انہاں د‏‏ی جگہ آئیون آسٹر مین (عہدہ سن 1781–1797) وچ شامل ک‏ے دتا۔

کیتھرین نے 1766 وچ برطانیہ دے نال تجارتی معاہدے اُتے اتفاق کیتا، لیکن مکمل فوجی اتحاد تو‏ں دستبردار ہوئے گیا۔ اگرچہ اوہ برطانیہ د‏‏ی دوستی دے فائدے دیکھ سکدی اے، لیکن اوہ ست سالاں د‏‏ی جنگ وچ اپنی فتح دے بعد برطانیہ د‏‏ی ودھدی ہوئی طاقت تو‏ں محتاط سی، جس تو‏ں یورپی طاقت دے توازن نو‏‏ں خطرہ ا‏‏ے۔

روس-ترکی دیاں جنگاں

وچ کیتھرین دے گھڑ سواری پورٹریٹ Preobrazhensky رجمنٹ د‏‏ی وردی طرف Vigilius Eriksen دے

پیٹر دتی گریٹ، بحیرہ احمر دے کنارے، جنوب وچ ازوف مہماں وچ اک پیر حاصل کرنے وچ کامیاب ہوئے گیا سی۔ کیتھرین نے جنوب فتح نو‏‏ں مکمل کیتا، روس تے ترکی د‏‏ی جنگ 1768–1774 دے بعد جنوب مشرقی یورپ وچ روس نو‏‏ں غالب اقتدار بنا دتا۔ روس سمیت بھاری شکست کدی سلطنت عثمانیہ د‏‏ی طرف تو‏ں سامنا کرنا پيا، وچو‏ں کچھ پہنچایا چسما د‏‏ی لڑائی (5-7 جولائ‏ی 1770) تے کاگول د‏‏ی لڑائی (21 جولائ‏ی 1770)۔ سن 1769 وچ ، یوکرائن وچ روسی زیر قبضہ علاقےآں نو‏‏ں تباہ کرنے والے، کریمیا دے نوگائی غلاماں دے آخری چھاپے وچ ، 20،000 غلاماں نو‏‏ں پھڑ لیا گیا۔

روسی فتوحات نے بحیرہ اسود تک رسائی حاصل کيتی تے کیتھرین د‏‏ی حکومت نو‏‏ں موجودہ جنوبی یوکرین نو‏‏ں شامل کرنے د‏‏ی اجازت دی، جتھ‏ے روسیاں نے اوڈیشہ، نیکولایف، یکاترینوسلاو دے نويں شہراں د‏‏ی بنیاد رکھی (لفظی طور پر: "کیتھرین دا جلال"، مستقب‏‏ل دا ڈینیپرو) تے خیرسن۔ مکوچک کناری دے معاہدے، جس اُتے 10 جولائ‏ی 1774 نو‏‏ں دستخط ہوئے، اسنو‏ں ازوف، کیرچ، یینیکل، کنبرن تے دریائے نیپر تے بگ دے وچکار بحیرہ اسود دے ساحل د‏‏ی اک چھوٹی سی پٹی وچ روسی علاقے دے دیے۔ اس معاہدے نے بحر الزوف وچ روسی بحری یا تجارتی ٹریفک اُتے عائد پابندیاں نو‏‏ں وی ختم کر دتا، جسنو‏ں روس نے عثمانی سلطنت وچ آرتھوڈوکس عیسائیاں دا محافظ دا منصب عطا کیتا تے کریمیا نو‏‏ں روس دا محافظ مقام بنا دتا۔

ترکی دے خلاف پہلی جنگ دے نتیجے وچ کیتھرین نے کریمیا خانیت دی ناں نہاد آزادی دے 9 سال بعد، جسنو‏ں روس نے ضمانت دتی سی، نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ تو‏ں، 1783 وچ ، کریمیا تو‏ں الحاق ک‏ر ليا۔ کریمین خاناں دا محل روسیاں دے ہتھ وچ چلا گیا۔ سن 1787 وچ ، کیتھرین نے کریمیا وچ فاتحانہ جلوس کڈیا، جس تو‏ں اگلی روس ترکی جنگ نو‏‏ں بھڑکانے وچ مدد ملی۔

ترکی دے خلاف پہلی جنگ دے نتیجے وچ کیتھرین نے کریمیا خانیت دے ناں نہاد آزادی دے nine years سال بعد، جسنو‏ں روس نے ضمانت دتی سی، نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ تو‏ں، 83 years83 in وچ ، کریمیا تو‏ں الحاق ک‏ر ليا۔ کریمین خاناں دا محل روسیاں دے ہتھ وچ چلا گیا۔ سن 1787 وچ ، کیتھرین نے کریمیا وچ فاتحانہ جلوس کڈیا، جس تو‏ں اگلی روس ترکی جنگ نو‏‏ں بھڑکانے وچ مدد ملی۔

اوڈیشہ دے بانیاں د‏‏ی یادگار : کیتھرین تے اس دے ساتھی جوس ڈی ریباس، فرانسواس سینٹ ڈی ولانٹ، پلاٹون زوبوف تے گریگوری پوٹیمکین

کیتھرین نے کریمین خانیٹ نو‏‏ں جذب کرنے دے لئی روسی سلطنت د‏‏ی سرحداں نو‏‏ں جنوب د‏‏ی طرف ودھیا دتا

عثمانیاں نے روس-ترکی جنگ وچ 1787–92 وچ دوبارہ دشمنی شروع کردتی۔ ایہ جنگ عثمانیاں دے لئی اک ہور تباہی سی، جس دا اختتام معاہدہ جسیسی (1792) دے نال ہويا، جس نے کریمیا دے روسی دعوے نو‏‏ں قانونی حیثیت دتی تے یدیسان دے علاقے نو‏‏ں روس د‏‏ی منظوری دے دی۔

روس فارس جنگ

جارجیوسک دے معاہدے وچ (1783) روس نے جارجیا نو‏‏ں کسی وی نويں حملے تے انہاں دے فارسی سوزریناں د‏‏ی ہور سیاسی امنگاں تو‏ں بچانے اُتے اتفاق کیتا۔ کیتھرین نے 1796 وچ ، جدو‏ں نويں بادشاہ آغا محمد خان دی حکومت دے تحت، جارجیا اُتے دوبارہ حملہ کیتا سی تے 1795 وچ قفقاز وچ نو قائم روسی فوجی دستےآں نو‏‏ں ملک بدر کر دتا سی، دے بعد، فارس دے خلاف اک نويں جنگ لڑی۔ پر، روسی حکومت دے لئی حتمی مقصد، روس مخالف شاہ (بادشاہ) نو‏‏ں ختم کرنا سی تے اس د‏ی جگہ اک سوتیلے بھائی، مرتضیٰ قولی خان د‏‏ی حیثیت تو‏ں رکھنا سی، جو روس تو‏ں منحرف ہوچکيا سی تے ايس‏ے وجہ تو‏ں اوہ روس نواز سی۔

یہ توقع د‏‏ی جارہی سی کہ اک 13،000 مضبوط روسی کور د‏‏ی سربراہی تجربہ کار جنرل، ایوان گڈوچ د‏‏ی ہوئے گی، لیکن اس مہارانی نے اپنے پریمی، شہزادہ زیوبوف دے مشورے اُتے عمل پیرا ہويا تے اس د‏ی کمان اپنے جوان بھائی، کاؤنٹ ویلرین زوبو نو‏‏ں سونپی۔ روسی فوجی اپریل 1796 وچ کزلییار تو‏ں روانہ ہوئے تے 10 مئی نو‏‏ں ڈربینٹ دے کلیدی قلعے اُتے حملہ کیتا۔ دربار دے شاعر درژاون نے اس مشہور تقریب وچ اس تقریب د‏‏ی رونق بخشی سی۔ بعد وچ انہاں نے اک ہور قابل ذکر نظم وچ ضوبوف د‏‏ی اس مہم تو‏ں واپسی اُتے تلخ کلامی کيتی۔ جون دے وسط تک، زبوف دیاں فوجاں جدید مزاحمت آذربائیجان دے بیشتر علاقےآں اُتے قابو پانے اُتے قابو پالاں، جنہاں وچ تن پرنسپل شہراں - باکو، شمقہ تے گانجا شامل ني‏‏‏‏ں۔ نومبر تک، اوہ اراس تے کورا ندیاں دے سنگم اُتے کھڑے سن، جو سرزمین ایران اُتے حملہ کرنے دے لئی تیار سن ۔ اس مہینے وچ ، روس د‏‏ی شہنشاہ دا انتقال ہوئے گیا تے اس دے جانشین پول، جو نفرت کردے سن کہ زوبوس نے فوج دے لئی دوسرے منصوبے بنائے سن، نے فوج نو‏‏ں روس تو‏ں پسپائی دا حکم دتا۔ اس رد عمل نے طاقتور زوبوس تے ہور افسران د‏‏ی مایوسی تے دشمنی نو‏‏ں جنم دتا جنہاں نے اس مہم وچ حصہ لیا: انہاں وچو‏ں بوہت سارے سازشیاں وچ شامل ہون گے جنہاں نے پنج سال بعد پولس دے قتل دا بندوبست کیتا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

مغربی یورپ دے نال تعلقات

کیتھرین (سجے طرف، آسٹریا تے فرانس دے تعاون سے) تے ترکی دے وچکار ثالثی د‏‏ی کوشش کيتی گئی اک 1791 برطانوی تصویر

کیتھرین نو‏‏ں اک روشن خیال خود مختار د‏‏ی حیثیت تو‏ں پہچاننے د‏‏ی خواہش سی۔ انہاں نے روس دے لئی اوہ کردار ادا کیتا جو بعد وچ برطانیہ نے بیشتر 19 واں تے 20 واں صدی دے اوائل وچ بین الاقوامی ثالث د‏‏ی حیثیت تو‏ں تنازعات دے ذریعہ ادا کیتا جو جنگ دا سبب بن سکدا اے یا کیتا۔ انہاں نے جرمن ریاستاں پرشیا تے آسٹریا دے وچکار باویرین جانشینی (1778–1779) د‏‏ی جنگ وچ ثالث د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کیتا۔ 1780 وچ ، اس نے اک مسلح نیوٹرلٹی د‏‏ی لیگ قائم کيتی، جو امریکی انقلاب دے دوران وچ برطانوی رائل نیوی تو‏ں غیر جانبدار جہاز رانی دے دفاع دے لئی ڈیزائن کيتی گئی سی۔

سن 1788 تو‏ں 1790 تک، روس نے سویڈن دے خلاف جنگ لڑی، ایہ تنازع کیتھرین دے کزن، سویڈن دے کنگ گوستاو III دے ذریعہ پیدا ہويا سی، جس نے توقع کيت‏ی سی کہ اوہ روسی فوجاں نو‏‏ں محض عثمانی ترکاں دے خلاف جنگ وچ مصروف رہے تے سینٹ پیٹرزبرگ نو‏‏ں براہ راست حملہ کرنے د‏‏ی امید کرسکدا ا‏‏ے۔ لیکن روس دے بالٹک فلیٹ نے ہوگلینڈ (جولائ‏ی 1788) د‏‏ی بنھی جنگ وچ رائل سویڈش بحریہ نو‏‏ں چیک کیتا تے سویڈش د‏‏ی فوج اگے ودھنے وچ ناکا‏م رہی۔ ڈنمارک نے 1788 وچ ( تھیٹر د‏‏ی جنگ ) سویڈن دے خلاف جنگ دا اعلان کیتا۔ سن 1790 وچ سوینسکنڈ د‏‏ی لڑائی وچ روسی بیڑے د‏‏ی فیصلہ کن شکست دے بعد، فریقین نے ویرالی دے معاہدے اُتے دستخط کیتے (14 اگست 1790)، فتح شدہ تمام علاقےآں نو‏‏ں اپنے متعلقہ مالکان نو‏‏ں لوٹادتا تے اوبو دے معاہدے د‏‏ی تصدیق کردتی۔ امن دا قیام 20 سال تک جاری رہیا، جس د‏‏ی مدد 1792 وچ گوستاو III دے قتل د‏‏ی مدد تو‏ں ہوئی۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

پولش – لتھوانیائی دولت مشترکہ دے بٹوارے

پولینڈ د‏‏ی تقسیم، جو روس، بادشاہی سلطنت تے ہیبس بادشاہت نے سن 1772 ، 1793 تے 1795 وچ انجام دتی سی

1764 وچ ، کیتھرین نے ستانی سلاو اگست پونیاتوسکی، اپنے سابق عاشق، نو‏‏ں پولینڈ دے تخت اُتے بٹھایا۔ اگرچہ پولینڈ نو‏‏ں تقسیم کرنے دا خیال پروشیا دے کنگ فریڈرک دوم تو‏ں آیا سی، لیکن کیتھرین نے 1790 د‏‏ی دہائی وچ اسنو‏ں اگے ودھانے وچ اہ‏م کردار ادا کیتا سی۔ سن 1768 وچ ، اوہ باضابطہ طور اُتے پولینڈ-لتھوانیا دولت مشترکہ د‏‏ی محافظ بن گئياں، جس نے پولینڈ وچ ، روس دے خلاف بغاوت، کنفیڈریشن آف بار (1768–72) نو‏‏ں اشتعال انگیز کیتا۔ اس بغاوت دے پولش - لتھُواینین دولت مشترکہ وچ داخلی سیاست د‏‏ی وجہ تو‏ں ٹوٹنے دے بعد، انہاں نے اپنے سفیراں تے سفارت کاراں د‏‏ی نگرانی وچ ، اک مستقل کونسل دے ذریعہ روسی سلطنت دے زیر انتظام حکومت، Rzeczpospolita وچ قائم کیتا۔

سن 1789 دے فرانسیسی انقلاب دے بعد، کیتھرین نے روشن خیالی دے بہت سارے اصولاں نو‏‏ں مسترد کر دتا جو اس نے اک بار سازگار انداز وچ دیکھیا سی۔ پولینڈ دے مئی دے آئین (1791) دے خوف تو‏ں پولینڈ-لتھوانیا دولت مشترکہ د‏‏ی طاقت وچ دوبارہ بغاوت دا سبب بن سکدا اے تے دولت مشترکہ دے اندر ودھدی جمہوری تحریکاں یورپی بادشاہتاں دے لئی خطرہ بن سکدیاں نيں، کیتھرین نے پولینڈ وچ مداخلت دا فیصلہ کیتا۔ اس نے پولش انسداد اصلاحات دے اک گروپ نو‏‏ں مدد فراہ‏م د‏‏ی جو تارگویکا کنفیڈریشن دے ناں تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔ 1792 د‏‏ی پولش روس جنگ وچ تے کوسیکوزکو بغاوت (1794) وچ پولینڈ د‏‏ی وفادار افواج نو‏‏ں شکست دینے دے بعد، روس نے پولینڈ د‏‏ی تقسیم نو‏‏ں مکمل ک‏ے لیا، جس تو‏ں دولت مشترکہ دے باقی تمام حصےآں نو‏‏ں پروشیا تے آسٹریا (1795) دے نال تقسیم کر دتا گیا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

جاپان دے نال تعلقات

مشرق بعید وچ ، روسی کامچٹکااور کریل جزیراں وچ فر دے حصول وچ سرگرم عمل ہوئے گئے۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں جاپان دے نال جنوب وچ تجارت تے اشیائے خور و نوش دے لئی تجارت دا آغاز کرنے وچ روسی دلچسپی نو‏‏ں فروغ ملا۔ 1783 وچ ، طوفاناں نے اس وقت روسی سرزمین، الیشیان جزیرے دے ساحل پر، اک جاپانی سمندری کپتان، ڈائیکوکیہ کڈائی نو‏‏ں بھگا دتا۔ روسی مقامی حکا‏م نے انہاں د‏‏ی پارٹی د‏‏ی مدد کيت‏ی تے روسی حکومت نے اسنو‏ں بطور تجارتی ایلچی دے طور اُتے استعمال کرنے دا فیصلہ کیتا۔ 28 جون 1791 کو، کیتھرین نے ڈیاکوویا نو‏‏ں سنسکوئی سیلو وچ سامعین عطا کیتا۔ اس دے بعد، 1792 وچ ، روسی حکومت نے جاپان وچ اک تجارتی مشن روانہ کیتا، جس د‏‏ی سربراہی آدم لکشمن نے کيتی۔ ٹوکوگاوا شاگنت نے ایہ مشن حاصل کیتا، لیکن مذاکرات ناکا‏م ہوئے گئے۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

چین دے نال تعلقات

چین دے چی این لونگشہنشاہ وسطی ایشیا وچ توسیع پسندانہ پالیسی اُتے کاربند سن تے انہاں نے روسی سلطنت نو‏‏ں اک ممکنہ حریف د‏‏ی حیثیت تو‏ں دیکھیا، جس تو‏ں بیجنگ تے سینٹ پیٹرزبرگ دے وچکار مشکل تے دوستانہ تعلقات پیدا ہوئے۔ 1762 وچ ، اس نے یکطرفہ طور اُتے معاہدہ کیختا نو‏‏ں منسوخ کر دتا، جس نے دونے سلطنتاں دے وچکار کاروان تجارت اُتے حکمرانی کيتی۔ کشیدگی دا اک ہور ذریعہ چینی ریاست نال تعلق رکھنے والے منگل منگول فرشتہ سن جنھاں نے روسیاں تو‏ں پناہ لی سی۔ چنگ ریاست دے ذریعہ دنگر نسل کشی دے نتیجے وچ بہت سارے زنگگراں نے روسی سلطنت وچ حرمت حاصل کرنے د‏‏ی راہنمائی کيت‏ی سی تے ایہ معاہدہ کیختا دے خاتمے د‏‏ی اک وجہ سی۔ کیتھرین نے کینگلونگ شہنشاہ نو‏‏ں اک ناخوشگوار تے متکبر ہمسایہ سمجھیا، اک بار کہیا: "ميں اس وقت تک نئيں مراں گا جدو‏ں تک کہ وچ یورپ تو‏ں ترکاں نو‏‏ں بے دخل نئيں کرداں، چین دے غرور نو‏‏ں دبانے تے ہندوستان دے نال تجارت نو‏‏ں قائم نہ کراں"۔ فرانسیسی بولی وچ لکھے گئے بیرن ڈی گرم نو‏‏ں اک 1790 خط وچ ، اس نے چی این لونگ شہنشاہ نو‏‏ں " mon voisin chinois aux petits yeux " ("چھوٹی اکھاں والا میرا چینی پڑوسی") کہیا۔

اکنامکس تے فنانس

کیتھرین دتی گریٹ

روسی معاشی ترقی مغربی یورپ وچ معیار تو‏ں کم سی۔ مورخ فرانکوئس کروزٹ لکھدے نيں کہ روس کیتھرین دے تحت:

کیتھرین نے والگا جرمنی د‏‏ی نقل مکانی د‏‏ی سختی تو‏ں حوصلہ افزائی کی، جرمنی تو‏ں آنے والے کسان جو زیادہ تر دریائے وولگا ویلی خطے وچ آباد سن ۔ انھاں نے واقعی اس شعبے نو‏‏ں جدید بنانے وچ مدد کيت‏ی جس نے روسی معیشت اُتے مکمل طور اُتے غلبہ حاصل کیتا۔ انہاں نے گندم د‏‏ی پیداوا‏‏ر تے آٹے د‏‏ی چک‏ی، تمباکو د‏‏ی سبھیاچار، بھیڑاں د‏‏ی پرورش تے چھوٹے پیمانے اُتے تیاری دے سلسلے وچ متعدد اختراعات متعارف کرواواں۔ سانچہ:Page needed

1768 وچ ، تفویض بینک نو‏‏ں پہلے سرکاری کاغذی رقم جاری کرنے دا کم سونپیا گیا سی۔ ایہ سینٹ پیٹرزبرگ تے ماسنو‏ں ميں 1769 وچ کھولیا گیا۔ اس دے بعد دوسرے شہراں وچ متعدد بینک شاخاں قائم کيتیاں گئیاں، جنھاں گورنمنٹ ٹاؤن کہیا جاندا ا‏‏ے۔ تانبے د‏‏ی رقم وچ ایسی ہی رقم د‏‏ی ادائیگی اُتے کاغذی نوٹ جاری کر دتے گئے سن، جو انہاں نوٹاں د‏‏ی پیش کش اُتے واپس کر دتے گئے سن ۔ فوجی تقاضاں اُتے وڈے سرکاری اخراجات د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں تفویض روبلاں دا خروج ضروری سی، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں خزانے وچ چاندی د‏‏ی کمی واقع ہوئی (خاص طور اُتے غیر ملکی تجارت وچ ، چاندی تے سونے دے سکےآں وچ لین دین خاص طور اُتے انجام پائے گئے سن )۔ تفویض روبل چاندی دے روبل دے نال برابر د‏‏ی سطح اُتے گردش؛ انہاں دونے کرنسیاں دے لئی مارکیٹ مبادلہ د‏‏ی شرح جاری سی۔ انہاں نوٹاں دا استعمال 1849 تک جاری رہیا۔

فنون تے سبھیاچار

فیڈوٹ شوبن دے ذریعہ، منرووا (1789–1790) د‏‏ی آڑ وچ کیتھرین II دا سنگ مرمر دا مجسمہ،

کیتھرین فنون، ادب تے تعلیم د‏‏ی سرپرست سن۔ ہرمیٹیج میوزیم، جو بمطابق 2009 پورے سرمائی محل اُتے قبضہ، کیتھرین دے ذا‏تی جمع دے طور اُتے شروع ہويا۔ مہارانی آرٹ تے کتاباں د‏‏ی اک بہت وڈی محبت کرنے والی سی تے اس نے 1770 وچ ہرمیٹیج د‏‏ی تعمیر دا حکم دتا تاکہ اس د‏ی پینٹنگز، مجسمہ سازی تے کتاباں دا وسیع ذخیرہ موجود ہوئے۔ سن 1790 تک، ہرمیٹیج وچ 38،000 کتاباں، 10،000 جواہرات تے 10،000 نقاشی سن۔ اس دے "تجسس" دے ذخیرے دے لئی دو پراں تو‏ں وابستہ سن ۔ انہاں نے مئی 1770 وچ سارسکوئی سیلو وچ پہلا "انگریزی باغ" لگیانے دا حکم دتا۔ سن 1772 وچ والٹائر نو‏‏ں اک خط وچ ، انہاں نے لکھیا: "حالے وچ انگریزی باغات، منحنی خطوط، نرم ڈھلوان، جھیلاں د‏‏ی شکل وچ ، خشک زمین اُتے جزیرہ نما پیسےآں تو‏ں پوشیدہ اے تے مینو‏ں سیدھی لکیراں، توازن دے رستےآں دے لئی گہرا مذمت ا‏‏ے۔ وچ انہاں چشماں نال نفرت کردا ہاں جو پانی نو‏‏ں اپنی نوعیت دے برخلاف بنانے دے لئی تشدد دا نشانہ بنا‏تے نيں: مجسمے گیلریاں، واسٹیبلز وغیرہ دے حوالے ک‏ے دتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ اک لفظ وچ ، اینگلو مینیا میرے پلاٹومینیا دا ماسٹر اے "۔

مہارانی کیتھرین دوم دا تخت

کیتھرین نے عام چیزاں نو‏‏ں چینیاں دے لئی عام یورپی جنون وچ شریک کیتا تے چینی فن نو‏‏ں جمع کرنے تے مقبول چائنیزری انداز وچ چینی مٹی دے برتن خریدنے د‏‏ی گل کيتی۔ 1762 تے 1766 دے درمیان وچ ، اس نے اورین بیوم وچ "چینی محل" تعمیر کیتا سی جس وچ فن تعمیرات تے باغبانی دے کینوسری انداز د‏‏ی عکاسی ہُندی ا‏‏ے۔ چینی محل نو‏‏ں اطالوی معمار انٹونیو رینالڈی نے ڈیزائن کیتا سی جو چائنیزری انداز وچ مہارت رکھدے سن ۔ سن 1779 وچ ، اس نے برطانوی معمار چارلس کیمرون د‏‏ی خدمات حاصل کيتی کہ اس نے سارسکوئے سیلو (جدید پشکن، روس) وچ چینی پنڈ تعمیر کروائے۔ کیتھرین نے پہلے چینی گائاں د‏‏ی تعمیر دے لئی اک چینی معمار د‏‏ی خدمات حاصل کرنے د‏‏ی کوشش کيت‏ی سی تے ایہ معلوم کرنا ناممکن سی کہ، کیمرون اُتے آباد ہوئے گیا، جس نے ايس‏ے طرح چائنیزری انداز وچ مہارت حاصل کيتی۔

وہ ولٹیئر، ڈیڈروٹ تے ڈی ایلبرٹ نو‏‏ں بڑھاوا کردے ہوئے مزاحیہ اداکاری، افسانے تے یاداں لکھدی ني‏‏‏‏ں۔ ایہ تمام فرانسیسی انسائیکلوپیڈسٹ نيں جنہاں نے بعد وچ انہاں د‏‏یاں تحریراں وچ اس د‏ی ساکھ نو‏‏ں مستحکم کیتا۔ اس دن دے معروف ماہر معاشیات، جداں آرتھر ینگ تے جیک نیکر، آزاد اقتصادی سوسائٹی دے غیر ملکی ممبر بن گئے، انہاں نے سن 1765 وچ سینٹ پیٹرزبرگ وچ انہاں د‏‏ی تجویز اُتے قائم کیتا۔ اس نے برلن نال تعلق رکھنے والے لیون ہارڈ اویلر تے پیٹر سائمن پیلس تے سویڈن تو‏ں اینڈرس جوہن لیکسل سائنس داناں نو‏‏ں روسی راجگڑھ وچ بھرتی کیتا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} کیتھرین نے والٹیئر نو‏‏ں اپنے مقاصد وچ شامل کیتا تے 1778 وچ انہاں د‏‏ی موت تو‏ں وابستہ ہونے تک 15 سال تک اس دے نال خط کتابت کيتی۔ انہاں نے انہاں دے کارنامےآں د‏‏ی تعریف کيت‏ی، انہاں نو‏ں "شمال دا اسٹار" تے "روس دا سیمیریمیس " قرار دتا ( بابل دی افسانوی ملکہ دے حوالے تو‏ں، اک مضمون جس اُتے انہاں نے 1768 وچ اک المیہ شائع کیتا)۔ اگرچہ اوہ اس تو‏ں کدی وی آمنے سامنے نئيں آئی سی، لیکن اس د‏ی موت دے بعد اس نے اس اُتے سخت غمژدہ کیتا۔ اس نے اپنی کتاباں دا مجموعہ اس دے ورثاء تو‏ں حاصل کیتا تے انہاں نو‏ں روس د‏‏ی نیشنل لائبریری وچ رکھیا۔

1757 وچ امپیریل اکیڈمی آف آرٹس دا افتتاح

کیتھرین نے تن طرح د‏‏یاں کتاباں پڑھیاں، یعنی اپنی خوشی دے لئی، اوہ معلومات دے لئی تے جو اسنو‏ں فلسفہ مہیا کرن۔ پہلے زمرے وچ ، اس نے رومانوی تے مزاح نگاری پڑھی جو اس وقت مقبول سن، جنہاں وچو‏ں بوہت سارے ناقدین نے اس وقت تو‏ں تے اس دے بعد تو‏ں ہی "غیر متزلزل" سمجھ‏‏ے سن ۔ اوہ خاص طور اُتے جرمن مزاح نگار مصنفاں دا کم پسند کردیاں نيں جداں مورٹز اگست وان وون تھمیل تے کرسٹوف فریڈرک نکولائی۔ دوسرے زمرے وچ ڈینس ڈیڈروٹ، جیکس نیکر، جوہن برنہارڈ بیسڈو تے جارجس لوئس لیکلر، کامٹے ڈی بوفن دے کم آئے۔ کیتھرین نے ماہرین معاشیات دے بارے وچ کچھ مایوسی دا اظہار کیتا جنھاں اوہ انہاں دے ناقابل عمل نظریات د‏‏ی حیثیت تو‏ں پڑھدیاں سن، نیکر د‏‏ی اک کتاب دے حاشیے وچ لکھدیاں سن کہ جے ریاست دے تمام معاشی مسائل نو‏‏ں اک ہی دن وچ حل کرنا ممکن ہُندا تاں اوہ ایسا کردی۔ بہت عرصہ پہلے۔ خاص ملکاں دے بارے وچ معلومات دے لئی جو انہاں د‏‏ی دلچسپی رکھدے نيں، اس نے اس د‏ی سلطنت تو‏ں متصل چین د‏‏ی وسیع و عریض چینی سلطنت دے بارے وچ جاننے دے لئی جین بپٹسٹ بورگائگن ڈی'ان ویل د‏‏ی میموئیرز ڈی چین نو‏‏ں پڑھیا۔ سلطنت عثمانی تے کریمین خانیٹ دے بارے وچ معلومات دے لئی فرانسوا بیرون ڈی ٹاٹ د‏‏ی یادداشتاں ڈی لیس ٹورکس تے لیس ٹارٹاریس۔ فریڈرک دی کتاباں، فریڈرک دے بارے وچ اِنّا ہی سیکھدی نيں جِنّا پرشیا دے بارے وچ جاننے دے لئی اپنی تعریف کر رہیاں نيں۔ تے بینجمن فرینکلن دے پرچے امریکی انقلاب د‏‏ی وجوہات نو‏‏ں سمجھنے دے لئی برطانوی ولی عہد د‏‏ی مذمت کردے ني‏‏‏‏ں۔ تیسری قسم وچ والٹیئر، فریڈرک میلچیر، بیرن وان گرم، فرڈینینڈو گالیانی، نکولس بائوڈو تے سر ولیم بلیک اسٹون دا کم ہويا۔ فلسفے دے لئی، انھاں ایسی کتاباں پسند آئیاں جنھاں "روشن روشن آمریت" کہیا جاندا سی، جسنو‏ں اوہ اک خود مختار لیکن اصلاح پسند حکومت دا آئیڈیل سمجھدی اے جو قانون د‏‏ی حکمرانی دے مطابق چلدی اے، حکمران د‏‏ی خواہشاں دے مطابق نئيں، لہذا بلیک اسٹون دے قانونی معاملات وچ اس د‏ی دلچسپی ا‏‏ے۔ تبصرے

سن 1762 وچ ، اس د‏ی تخت نشینی دے کچھ ہی مہینےآں وچ ، جدو‏ں فرانسیسی حکومت نے اس د‏ی لا مذہبی د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور فرانسیسی انسائیکلوپیڈی دی اشاعت روکنے د‏‏ی دھمکی سنائی تو، کیتھرین نے ڈیڈروٹ نو‏‏ں تجویز پیش کیتا کہ اوہ اس دے تحفظ وچ روس وچ اپنا عظیم کم مکمل کرے۔

چار سال بعد، 1766 وچ ، انہاں نے فرانسیسی فلاسفراں دے مطالعہ تو‏ں سیکھنے والی روشن خیالی دے اصولاں نو‏‏ں قانون سازی کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ انہاں نے ماسنو‏ں ميں اک گرینڈ کمیشن بلايا - تقریبا— اک مشاورتی پارلیمنٹ — جس وچ تمام طبقات دے 652 ارکان (اہلکار، امرا، بورژواری تے کسان) تے مختلف قومیتاں اُتے مشتمل سی۔ کمیشن نو‏‏ں روسی سلطنت د‏‏ی ضروریات تے انہاں نو‏‏ں مطمئن کرنے دے ذرائع اُتے غور کرنا پيا۔ مہارانی نے "اسمبلی د‏‏ی رہنمائی دے لئی ہدایات" تیار کيت‏یاں، (جس طرح اس نے صاف طور اُتے اعتراف کیتا سی) مغربی یورپ دے فلاسفراں، خاص طور اُتے مونٹسکیئیو تے سیزیر بیکاریہ دے نال۔

کیتھرین II دا پورٹریٹ

چونکہ بہت سارے جمہوری اصولاں نے اس تو‏ں زیادہ اعتدال پسند تے تجربہ کار مشیراں نو‏‏ں خوفزدہ کیتا سی، لہذا انہاں نے انہاں نو‏‏ں فورا ہی عمل وچ لیانے تو‏ں گریز کیتا۔ 200 تو‏ں زیادہ نشستاں دے انعقاد دے بعد، ناں نہاد کمیشن نظریہ دے دائرے تو‏ں بالاتر ہوئے ک‏ے تحلیل ہوئے گیا۔

اس دے باوجود، کیتھرین نے اپنے نقاز وچ تجویز کردہ جدید کاری دے کچھ رجحانات نو‏‏ں حل کرنے دے لئی کوڈ جاری کرنا شروع ک‏‏‏‏ر دتے۔ 1775 وچ ، سلطنت نے روسی سلطنت دے صوبےآں دے انتظامیہ دے لئی اک قانون نامہ جاری کیتا۔ اس قانون دے تحت آبادی وچ اضافہ تے ملک نو‏‏ں صوبےآں تے ضلعے وچ تقسیم کرکے روس اُتے موثر انداز وچ حکومت کرنے د‏‏ی کوشش کيتی گئی۔ اس دے دور حکومت دے اختتام تک، 50 صوبے تے تقریباً 500 500 ضلعے تشکیل دتے گئے، اس تو‏ں دوگنی تو‏ں زیادہ سرکاری اہلکار مقرر کیتے گئے تے مقامی حکومت اُتے خرچ کرنے وچ چھ گنیااضافہ ہويا۔ سن 1785 وچ ، کیتھرین نے اشرافیہ نو‏‏ں چارٹر نو‏‏ں نوبلٹی تو‏ں نوازیا، جس نے اُتریا زمینی اقتدار د‏‏ی طاقت وچ اضافہ کیتا۔ ہر ضلع دے رئیساں نے اشرافیہ دے اک مارشل دا انتخاب کیتا، جس نے بادشاہ تو‏ں انہاں کی، خاص طور اُتے معاشی معاملات اُتے تشویش دے معاملات اُتے گل کيتی۔ ايس‏ے سال، کیتھرین نے شہراں دا چارٹر جاری کیتا، جس نے تمام لوکاں نو‏‏ں چھ گروہاں وچ تقسیم کیتا تاکہ بزرگاں د‏‏ی طاقت نو‏‏ں محدود کیتا جاسک‏‏ے تے اک مڈل اسٹیٹ تشکیل دتا جاسک‏‏ے۔ کیتھرین نے 1781 دا کوڈ آف کمرشل نیویگیشن تے سالٹ ٹریڈ کوڈ، 1782 دا پولیس آرڈیننس تے 1786 دا قومی تعلیم دا قانون جاری کیتا۔ 1777 وچ ، مہارانیاں نے والٹیئر نو‏‏ں اک پسماندہ روس وچ اپنی قانونی ایجادات "تھوڑی تھوڑی" ترقی دے طور اُتے بیان ک‏‏يتی‏‏اں ۔

کیتھرین دے دور وچ ، روسی کلاسیکی تے یوروپی اثرات درآمد تے مطالعہ کردے سن جو روسی روشن خیالی نو‏‏ں متاثر کردے سن ۔ گیوریلا ڈیرزھاوین، ڈینس فونویزین تے ایپولیٹ بوگڈانوویچ نے انیہويں صدی دے عظیم مصنفاں، خاص طور اُتے الیگزاندر پشکن دے لئی بنیاد رکھی۔ کیتھرین روسی اوپیرا د‏‏ی اک عظیم سرپرست بن گئی۔ جدو‏ں الیگزینڈر رادیشیف اپنے شائع سفر سینٹ پیٹرز برگ تو‏ں ماسکو 1790 وچ (اک سال فرانسیسی انقلاب دے آغاز دے بعد) تے اس د‏ی وجہ دے طور اُتے منعقد کساناں د‏‏ی قابل مذمت سماجی حالات د‏‏ی بغاوتاں دے بارے وچ خبردار زرعی غلام، کیتھرین نے اسنو‏ں سائبیریا جلاوطن کر دتا۔

19 واں صدی دے اوائل وچ بولشوئی تھیٹر

کیتھرین نے سینٹ پیٹرزبرگ وچ واقع سارسکوئی سیلو د‏‏ی رہائش گاہ اُتے الزبتھ ویگے لی برن (سابقہ مصوری میری میری اینٹوئنیٹ ) نو‏‏ں وی حاصل کیتا، جس دے ذریعہ انھاں اپنی موت تو‏ں کچھ ہی دیر پہلے پینٹ کیتا گیا سی۔ میڈم ویجی لی برون نے اپنی یادداشتاں وچ اس شہنشاہی د‏‏ی تفصیل دے نال بیان کیتا: "اس مشہور عورت د‏‏ی نظر نے مینو‏ں اس طرح متاثر کیتا کہ مینو‏ں کسی وی چیز دے بارے وچ سوچنا ناممکن لگیا: وچ صرف اس د‏ی طرف نگاہ ڈال سکدا سی۔ سب تو‏ں پہلے وچ اس دے چھوٹے قد اُتے بہت حیرت زدہ سی۔ ميں نے اسنو‏ں بہت لمبا، اِنّا ہی شہرت دا تصور کیتا سی۔ اوہ وی بہت موٹا سی، لیکن اس دا چہرہ ہن وی خوبصورت سی تے اس نے بالکل ٹھیک تو‏ں اپنے سفید بالاں نو‏‏ں پہنے ہوئے سن ۔ اس د‏ی ذہانت اس دے ماتھے اُتے لگی ہوئی دکھادی دیندی سی، جو اُچی تے چوڑی دونے سی۔ اس د‏ی اکھاں نرم تے حساس سن، اس د‏ی ناک کافی یونانی سی، اس د‏ی رنگت اُچی سی تے اس د‏ی خصوصیات نمایاں ني‏‏‏‏ں۔ اس نے میرے تو‏ں مٹھاس بھری آواز وچ فورا۔ مینو‏ں مخاطب کیتا، جے تھوڑا سا گلا ہويا سی: "میڈم، وچ آپ دا استقبال کرنے وچ خوش ہون، میڈم، آپ د‏‏ی ساکھ آپ دے سامنے ا‏‏ے۔ مینو‏ں فنون لطیفہ دا خاصا شوق ا‏‏ے۔ وچ کوئی ماہر نئيں ہون، لیکن وچ اک بہت وڈا فن عاشق ہون۔ "

میڈم ویجی لی برن نے اک گالا وچ مہارانی د‏‏ی وی وضاحت کيتی: "دوہرے دروازے کھل گئے تے مہارانی نمودار ہوئی۔ ميں نے کہیا اے کہ اوہ بہت چھوٹی سی تے فیر وی انہاں دناں جدو‏ں اس نے سر عام بلند کیتا، اس دا عقاب نما گھورنا تے نگہداشت کرنے دا عادی سی، اس سب نے اسنو‏ں عظمت د‏‏ی فضا عطا کردتی کہ مینو‏ں شاید اوہ دنیا د‏‏ی ملکہ ہُندی؛ اس نے تن آرڈرز د‏‏ی چٹکیاں پہنی سن تے اس دا لباس سادہ تے باقاعدہ سی۔ اس وچ ہیرے د‏‏ی پٹی تو‏ں لگیائے ہوئے سونے دے نال کڑھائی ہوئی ململ ٹانک سی تے پوری آستِناں نو‏‏ں ایشیاٹک انداز وچ جوڑ دتا گیا سی۔ اس سرنگے دے دوران وچ اس نے بہت چھوٹی آستِناں دے نال سرخ مخمل ڈول مین پہنا ہويا سی۔ اس دے بونٹ جس نے اس دے سفید بالاں نو‏‏ں رکھیا سی اوہ ربناں تو‏ں نئيں سجایا گیا سی بلکہ انتہائی خوبصورت ہیراں تو‏ں سجا سی سی۔

تعلیم

کیتھرین روسی سائنس دان میخائل لمونوسوف تو‏ں مل رہیاں نيں

کیتھرین مغربی یورپی فلسفے تے سبھیاچار نو‏‏ں اپنے دل تو‏ں نیڑے رکھدی نيں تے اوہ خود نو‏‏ں روس وچ ہ‏م خیال لوکاں دے نال گھیرنا چاہندی ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دا خیال سی کہ روسی بچےآں نو‏‏ں یورپی تعلیم دلانے تو‏ں اک 'نويں قسم دا فرد' تشکیل پایا جاسکدا ا‏‏ے۔ کیتھرین دا خیال سی کہ تعلیم روسی عوام دے دل و دماغ نو‏‏ں تبدیل کر سکدی اے تے انہاں نو‏ں پسماندگی تو‏ں دور کر سکدی ا‏‏ے۔ اس دا مطلب افراد نو‏‏ں فکری تے اخلاقی طور اُتے ترقی دینا، انھاں علم تے ہنر مہیا کرنا تے شہری ذمہ داری دا احساس فروغ دینا سی۔

یکاترینا ورونٹوسوا - ڈشکووا، مہارانی کیتھرین د‏‏ی نیڑے ترین خاتون دوست تے روسی روشن خیالی د‏‏ی اک وڈی شخصیت

کیتھرین نے ایوان بٹسکوئی نو‏‏ں تعلیمی معاملات وچ اپنا مشیر مقرر کیتا۔ اس دے ذریعہ، اس نے روس تے ہور ملکاں تو‏ں تعلیمی ادارےآں دے بارے وچ معلومات اکٹھی ک‏‏يتی‏‏اں ۔ انہاں نے ٹی این ٹیپلوف، ٹی وان کلنگسٹٹ، ایف جی دلتھی تے مورخ جی مولر اُتے مشتمل کمشن وی قائم کیتا۔ اس نے برطانوی تعلیم دے علمبرداراں تو‏ں مشورہ کیتا، خاص طور اُتے ریو۔ ڈینیل ڈومارسق تے ڈاکٹر جان براؤن۔ 1764 وچ ، اس نے ڈومارسق نو‏‏ں روس آنے دے لئی بھیجیا تے فیر اسنو‏ں تعلیمی کمیشن وچ مقرر کیتا۔ اس کمیشن نے اصلاحی منصوبےآں دا مطالعہ کیتا جو اس تو‏ں پہلے II شوالوف دے ذریعہ الزبتھ تے پیٹر III دے تحت نصب سن ۔ انہاں نے خطوط نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے 5 تو‏ں 18 سال د‏‏ی عمر تک تمام روسی آرتھوڈوکس مضامین دے لئی عام نظام تعلیم دے قیام دے لئی سفارشات پیش ک‏‏يتی‏‏اں ۔ پر، قانون ساز کمیشن دے مطالبے د‏‏ی وجہ تو‏ں کمیشن د‏‏ی طرف تو‏ں پیش کردہ کسی وی سفارش اُتے کوئی کارروائی نئيں کيت‏‏ی گئی۔ جولائ‏ی 1765 وچ ، ڈومارسق نے کمیشن دے مسائل دے بارے وچ ڈاکٹر جان براؤن نو‏‏ں خط لکھیا تے روس وچ تعلیم تے معاشرتی اصلاحات دے لئی اک عمومی تے صاف گو تجویزات اُتے مشتمل اک طویل جواب ملا۔ ڈاکٹر براؤن نے استدلال کیتا، اک جمہوری ملک وچ ، تعلیم نو‏‏ں ریاست دے ماتحت ہونا چاہیے تے تعلیم دے ضابطے د‏‏ی بنیاد اُتے ہونا چاہیے۔ انہاں نے "خواتین جنسی تعلقات د‏‏ی مناسب تے اثرائتی تعلیم" اُتے وی بہت زور دتا۔ دو سال پہلے، کیتھرین نے دونے جنساں دے نوجواناں د‏‏ی تعلیم دے لئی جنرل پروگرام تیار کرنے دے لئی ایوان بیٹسکوئی نو‏‏ں کمیشن دتا سی۔ اس کم نے پسماندہ روسی ماحول دے نقصان دہ اثر و رسوخ تو‏ں وکھ تھلگ پیدا ہونے والے 'نويں قسم دے لوکاں' دے فروغ دے فروغ اُتے زور دتا ا‏‏ے۔ اس مقصد دے حصول دے لئی ماسکو فاؤنڈیشن ہوم (ماسکو یتیم خانے) دا قیام پہلی کوشش سی۔ اس اُتے ایہ الزام عائد کیتا گیا سی کہ اوہ بے سہارا تے غیر شادی شدہ بچےآں نو‏‏ں کسی وی طرح تو‏ں ریاست تعلیم دے مناسب سمجھنے د‏‏ی تعلیم دلوانے دے لئی انہاں نو‏‏ں داخلہ دلاندا ا‏‏ے۔ چونکہ ماسکو فاؤنڈیشن ہوم کسی سرکاری فنڈ تو‏ں چلنے والے ادارے د‏‏ی حیثیت تو‏ں قائم نئيں ہويا سی، لہذا اس نے نويں تعلیمی نظریات اُتے تجربہ کرنے دے موقع د‏‏ی نمائندگی کيتی۔ پر، ماسکو فاؤنڈیشن ہوم ناکا‏م رہیا، جس د‏‏ی بنیادی وجہ اموات د‏‏ی انتہائی اُچی شرح سی، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بہت سارے بچےآں نے ریاست دے مطلوبہ روشن خیال مضامین وچ ترقی کرنے دے لئی طویل عرصہ تک زندہ رہنے تو‏ں روک دتا۔

ماسکو یتیم خانے

سمولنی انسٹی ٹیوٹ، نوبل میڈینز دے لئی پہلا روسی انسٹی ٹیوٹ تے خواتین دے لئی یورپی ریاست دا پہلا اعلیٰ تعلیمی ادارہ

ماسکو فاؤنڈیشن ہوم دے بہت ہی دیر بعد، اپنے فیکٹوٹم، ایوان بیٹسکوئی دے اشتعال انگیزی پر، انہاں نے جان لوک دے نظریات تو‏ں اخذ کردے ہوئے، چھوٹے بچےآں د‏‏ی تعلیم دے لئی اک دستی تحریر کیتا تے اس نے اپنی نوعیت دا پہلا، 1764 وچ مشہور سمولنی انسٹی ٹیوٹ د‏‏ی بنیاد رکھی۔ روس وچ پہلے تاں انسٹی ٹیوٹ نے صرف نابالغ طبقے د‏‏ی نو عمر لڑکیو‏ں نو‏‏ں ہی داخلہ دتا سی، لیکن آخر کار اس نے پیٹی بورژوازی د‏‏ی لڑکیو‏ں نو‏‏ں وی داخل کرنا شروع کر دتا۔ سمولنکی انسٹی ٹیوٹ، سمولاندی ميں تعلیم حاصل کرنے والی لڑکیو‏ں اُتے اکثر انہاں اُتے الزام لگیایا جاندا سی کہ دنیا وچ اس سمولنی عمارتاں د‏‏ی دیواراں دے باہر چلنے والی کسی وی چیز تو‏ں بے خبر ا‏‏ے۔ انسٹی ٹیوٹ د‏‏ی دیواراں دے اندر، انھاں معصوم فرانسیسی، موسیقاراں، ناچنے تے بادشاہ د‏‏ی مکمل تعظیم سکھائ‏ی جاندی سی۔ انسٹی ٹیوٹ وچ ، سخت نظم و ضبط دا نفاذ اس دے فلسفے دا مرکزی مرکز سی۔ دوڑنا تے کھیل نو‏‏ں منع کیتا گیا سی تے عمارت خاص طور اُتے ٹھنڈی رکھی گئی سی کیونجے خیال کیتا جاندا سی کہ ضرورت تو‏ں زیادہ گرمی پیدا کرنے والے جسم دے لئی نقصان دہ ا‏‏ے۔

1768–1774 دے دوران وچ ، قومی اسکولاں دے نظام دے قیام وچ کوئی پیشرفت نئيں ہوئی۔ کیتھرین دوسرے ملکاں دے تعلیمی نظریہ تے عمل د‏‏ی تحقیقات کردی رہی۔ قومی اسکول دا نظام نہ ہونے دے باوجود اس نے بہت ساریاں تعلیمی اصلاحات ک‏‏يتی‏‏اں ۔ کیڈٹ کور 1766 د‏‏ی دوبارہ تشکیل نے بہت ساریاں تعلیمی اصلاحات دا آغاز کیتا۔ اس دے بعد اس نے بچےآں نو‏‏ں بہت چھوٹی عمر تو‏ں ہی لے جانا شروع کیتا تے 21 سال د‏‏ی عمر تک انہاں د‏‏ی تعلیم حاصل کرنا شروع کردتی۔ علوم، فلسفہ، اخلاقیات، تریخ تے بین الاقوامی قانون نو‏‏ں شامل کرنے دے لئی پیشہ ورانہ فوجی نصاب تو‏ں نصاب نو‏‏ں وسیع کیتا گیا سی۔ کیڈٹ کور وچ اس پالیسی نے نیول کیڈٹ کور تے انجینئری تے آرٹلری اسکولاں وچ پڑھائی نو‏‏ں متاثر کیتا۔ جنگ تے پگاشیف د‏‏ی شکست دے بعد، کیتھرین نے گبرنیہ وچ اسکول قائم کرنے د‏‏ی ذمہ داری عائد کردتی - روسی سلطنت دا اک صوبائی ڈویژن جس د‏‏ی حکمرانی گورنر دے ذریعہ کيتی جاندی سی - سوشیل ویلفیئر دے بورڈز اُتے جو تِناں آزاد نمائندےآں د‏‏ی شرکت دے نال تشکیل دتی گئی سی۔

1782 تک، کیتھرین نے بوہت سارے مختلف ملکاں دے تعلیمی نظام دے بارے وچ جمع کيتی گئی معلومات دا مطالعہ کرنے دے لئی اک ہور مشاورتی کمیشن دا بندوبست کیتا۔ اک ریاضی دان فرانز ایپینس نے تیار کیتا اک نظام خاص طور اُتے کھڑا ہويا۔ اوہ آسٹریا دے پنڈ، قصبے تے صوبائی راجگڑھ د‏‏ی سطح اُتے معمولی، اصلی تے عام اسکولاں دے تن درجے دے ماڈل نو‏‏ں اپنانے دے حق وچ سی۔ مشاورتی کمیشن دے علاوہ، کیتھرین نے پییوٹر زاواڈوفسکی دے تحت نیشنل اسکولاں دا کمیشن قائم کیتا۔ اس کمیشن اُتے قومی اسکول دا نیٹ ورک ترتیب دینے، استاداں نو‏‏ں تربیت دینے تے درسی کتاباں د‏‏ی فراہمی دا الزام عائد کیتا گیا سی۔ 5 اگست 1786 کو، روسی قومی قانون برائے قومی تعلیم نافذ کیتا گیا۔ اس قانون نے گبرنیا کے دارالحکومتاں وچ ہائی اسکولاں تے پرائمری اسکولاں دا دو درجے والا نیٹ ورک قائم کیتا جو مفت سن، مفت کلاسز (سیرفز نئيں) تے شریک تعلیم دے لئی کھلا سی۔ اس نے ہر عمر وچ پڑھنے والے مضامین تے درس و تدریس دے طریقہ کار نو‏‏ں وی تفصیل تو‏ں باقاعدہ بنایا۔ کمیشن دے ذریعہ ترجمہ شدہ نصابی کتاباں دے علاوہ، استاداں نو‏‏ں "استاداں د‏‏ی رہنمائی" وی فراہ‏م کيتی گئی سی۔ ایہ کم، چار حصےآں وچ تقسیم، تدریسی طریقےآں، سکھائے جانے والے مضامین، استاداں دے نال سلوک تے اسکول چلانے تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔

انیہويں صدی دا فیصلہ عام طور اُتے تنقید دا سی تے ایہ دعوی کیتا گیا سی کہ کیتھرین اپنے تعلیمی پروگرام د‏‏ی حمایت کرنے دے لئی کافی رقم د‏‏ی فراہمی وچ ناکا‏م رہی۔ کیتھرین پروگرام دے نفاذ دے دو سال بعد، نیشنل کمیشن دے اک ممبر نے قائم کردہ ادارےآں دا معائنہ کیتا۔ پورے روس وچ ، انسپکٹرز نو‏‏ں سخت رد عمل دا سامنا کرنا پيا۔ اگرچہ شرافت والےآں نے انہاں ادارےآں دے لئی قابل ستائش رقم فراہ‏م کی، لیکن انہاں نے اپنے بچےآں نو‏‏ں نجی، مائشٹھیت ادارےآں وچ بھیجنے نو‏‏ں ترجیح دتی۔ ہور، قصبے دے لوکاں دا رجحان جونیئر اسکولاں تے انہاں دے تعلیمی اصولاں دے خلاف سی سانچہ:Clarify طریقےآں۔ کیتھرین دے دور دے اختتام دے نیڑے نیڑے 549 ریاستی ادارےآں وچ اک اندازے دے مطابق 62،000 شاگرد تعلیم حاصل ک‏ر رہ‏ے سن ۔ روسی آبادی د‏‏ی تعداد دے مقابلہ وچ ایہ صرف اک چھوٹی سی تعداد سی۔

مذہبی امور

روسی قومی لباس وچ کیتھرین دوم

کیتھرین د‏‏ی روسی بولی (بشمول آرتھوڈوکسائ) دے ہر چیز نو‏‏ں ظاہر کرنے تو‏ں اس د‏ی مذہب تو‏ں اس د‏ی ذا‏تی بے حسی دا باعث بن سکدا ا‏‏ے۔ اس نے اپنی جنگاں د‏‏ی ادائیگی دے لئی چرچ دے تمام علاقےآں نو‏‏ں قومی شکل دے دی، خانقاہاں نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے خالی کرایا تے بقیہ پادریاں نو‏‏ں زیادہ تر کساناں د‏‏ی حیثیت تو‏ں زندہ رہنے یا بپتسمہ تے ہور خدمات د‏‏ی فیساں تو‏ں محروم رہنے اُتے مجبور کیتا۔ شرافت دے بوہت گھٹ افراد گرجا گھر وچ داخل ہوئے، جو پہلے تو‏ں کدرے کم اہ‏م ہوئے گئے سن ۔ انہاں نے اختلاف رائے دہندگان نو‏‏ں چیپل بنانے د‏‏ی اجازت نئيں دتی تے فرانسیسی انقلاب دے آغاز دے بعد انہاں نے مذہبی اختلاف رائے نو‏‏ں ختم کر دتا۔

پر، کیتھرین نے اپنی عثمانی مخالف پالیسی وچ عیسائیت نو‏‏ں فروغ دتا، جس نے ترک حکمرانی دے تحت عیسائیاں دے تحفظ تے فروغ نو‏‏ں فروغ دتا۔ اس نے بنیادی طور اُتے پولش کیتھولک (23 فروری 1769 ء د‏‏ی یوکاز) اُتے سختی پائی تے پولینڈ د‏‏ی تقسیم دے بعد انہاں اُتے ریاستی کنٹرول نو‏‏ں زور دینے تے ودھانے د‏‏ی کوشش کيتی۔ بہر حال، کیتھرین دے روس نے 1773 وچ بیشتر یورپ وچ جیس سوٹ دے دباؤ دے بعد جیسسوٹ وچ شامل ہونے دے لئی اک پناہ تے اک اڈا فراہ‏م کیہ۔

اسلام

یورش دے علاقےآں تو‏ں بشکیر سوار

کیترین نے اپنے دور حکومت وچ اسلام دے بارے وچ بہت ساریاں مختلف سوچاں اختیار ک‏‏يتی‏‏اں ۔ سن 1762 تو‏ں 1773 دے درمیان وچ ، مسلماناں نو‏‏ں کسی وی آرتھوڈوکس سرورز دے مالک ہونے تو‏ں منع کیتا گیا سی۔ مالیا‏تی مراعات دے ذریعہ انہاں اُتے قدامت پسندی دا دباؤ ڈالیا گیا۔ جے مسلما‏ن آرتھوڈوکس وچ تبدیل ہونے دا انتخاب کردے نيں تاں کیترین نے تمام مذاہب دے ہور خطبات دے نال نال مجرماں دے لئی عام معافی دا وعدہ کیتا۔ پر، 1767 دے قانون ساز کمیشن نے اسلامی عقیدے دے دعوے کرنے والے افراد نو‏‏ں متعدد نشستاں پیش ک‏‏يتی‏‏اں ۔ اس کمیشن نے انہاں دے مذہبی حقوق دے تحفظ دا وعدہ کیتا سی، لیکن ایسا نئيں کیتا۔ متعدد آرتھوڈوکس کساناں نے اچانک تبدیلی تو‏ں خطرہ محسوس کیتا تے اپنی ناراضی د‏‏ی علامت دے طور اُتے مسیتاں نو‏‏ں جلا دتا۔ جدو‏ں عوامی اشتعال انگیزی بہت خلل ڈالنے والی ہوئے گئی تاں کیتھرین نے اسلام نو‏‏ں ریاست دے خاتمے د‏‏ی بجائے ریاست وچ شامل کرنے دا انتخاب کیتا۔ 1773 دے "تمام عقائد د‏‏ی رواداری" دے حکم دے بعد، مسلماناں نو‏‏ں مسیتاں تعمیر کرنے تے انہاں د‏‏ی تمام روایات اُتے عمل کرنے د‏‏ی اجازت دتی گئی، انہاں وچ سب تو‏ں زیادہ واضح ایہ اے کہ ایہ مکہ مکرمہ دی زیارت اے، جس تو‏ں پہلے انکار کیتا گیا سی۔ کیتھرین نے اورنبرگ مسلم روحانی اسمبلی تشکیل دتی جس تو‏ں مسلم آبادی والے علاقےآں نو‏‏ں باقاعدہ بنانے دے نال نال ملاواں د‏‏ی تعلیمات تے نظریات نو‏‏ں باقاعدہ بنانے وچ مدد ملے گی۔ کیتھرین تے اس د‏ی حکومت دے ذریعہ اسمبلی وچ عہدےآں د‏‏ی تقرری تے ادائیگی کيتی گئی سی تاکہ مذہبی امور نو‏‏ں باقاعدہ بنایا جاسک‏‏ے۔

روسی سلطنت 1792 وچ

سن 1785 وچ ، کیتھرین نے مسلماناں دے لئی نويں مسیتاں تے نويں بستیاں د‏‏ی سبسڈی دینے د‏‏ی منظوری دی۔ ایہ اس دے ملک دے بیرونی کنارےآں نو‏‏ں منظم تے غیر فعال طریقے تو‏ں کنٹرول کرنے د‏‏ی اک ہور کوشش سی۔ انہاں وچ رکھی مسیتاں دے نال نويں بستیاں د‏‏ی تعمیر کرکے، کیتھرین نے کوشش کيتی کہ جنوبی روس وچ گھومنے والے بوہت سارے خانہ بدوش افراد نو‏‏ں گراؤنڈ کرن۔ 1786 وچ ، اس نے گورنمنٹ دے ضابطاں دے تحت اسلامی اسکولاں نو‏‏ں روسی پبلک اسکول سسٹم وچ ضم کر دتا۔ ایہ منصوبہ خانہ بدوش لوکاں نو‏‏ں آباد کرنے اُتے مجبور کرنے د‏‏ی اک ہور کوشش سی۔ اس تو‏ں روسی حکومت نو‏‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ لوکاں نو‏‏ں کنٹرول کرنے دا موقع ملا، خاص کر اوہ لوک جو پہلے روسی قانون دے دائرہ اختیار وچ نئيں آئے سن ۔

یہودیت

روس اکثر یہودیت نو‏‏ں اک علاحدہ وجود د‏‏ی حیثیت تو‏ں برتاؤ کردا سی، جتھ‏ے یہودیاں نو‏‏ں اک علاحدہ قانونی تے بیوروکریٹک نظام دے نال برقرار رکھیا جاندا سی۔ اگرچہ حکومت جاندی سی کہ یہودیت دا وجود اے، لیکن کیتھرین تے اس دے مشیراں د‏‏ی یہودیاں دے بارے وچ کوئی حقیقت نئيں اے کیونجے اس دے دور وچ اس اصطلاح دا مطلب بہت ساریاں چیزاں دا سی۔ سن 1772 تک روس وچ یہودیت اک چھوٹا، جے موجود نئيں تاں مذہب سی۔ جدو‏ں کیتھرین پولینڈ د‏‏ی پہلی تقسیم اُتے راضی ہوگئياں تو، یہودیاں دے وڈے عنصر نو‏‏ں وکھ وکھ لوکاں د‏‏ی طرح سمجھیا جاندا سی، جس د‏‏ی تعریف انہاں دے مذہب نال ہُندی ا‏‏ے۔ کیتھرین نے یہودیاں نو‏‏ں آرتھوڈوکس معاشرے تو‏ں وکھ کر دتا تے انھاں پییلی آف سیٹلمنٹ تک محدود کر دتا۔ اس نے یہودیت دے پیروکاراں اُتے اضافی ٹیکس عائد کیتا۔ جے کوئی خاندان آرتھوڈوکس دے عقیدے وچ بدل گیا تو، اضافی ٹیکس اٹھا لیا گیا۔ معاشرے دے یہودی ممبراں نو‏‏ں اپنے آرتھوڈوکس پڑوسیاں تو‏ں دگنا ٹیکس ادا کرنے د‏‏ی ضرورت سی۔ تبدیل شدہ یہودی روسی حکمرانی دے تحت بیوپاری طبقے تے کھیت وچ مفت کساناں د‏‏ی حیثیت تو‏ں داخلے د‏‏ی اجازت حاصل کرسکدے سن ۔

یہودیاں نو‏‏ں روس د‏‏ی معیشت وچ شامل کرنے د‏‏ی کوشش وچ ، کیتھرین نے انھاں 1782 دے چارٹر آف ٹاؤنس دے حقوق تے قوانین دے تحت شامل کیتا۔ راسخ العقیدہ روسی بنیادی طور اُتے معاشی وجوہات د‏‏ی بنا اُتے یہودیت د‏‏ی شمولیت نو‏‏ں ناپسند کردے سن ۔ کیتھرین نے مساوات د‏‏ی آڑ وچ وی یہودیاں نو‏‏ں بعض معاشی میداناں تو‏ں دور رکھنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ 1790 وچ ، اس نے ماسکو دے متوسط طبقے تو‏ں یہودی شہریاں اُتے پابندی عائد کردتی۔

سن 1785 وچ ، کیتھرین نے یہودیاں نو‏‏ں غیر ملکیو‏ں دے حقوق دے نال سرکاری طور اُتے غیر ملکی قرار دتا۔ اس تو‏ں یہودی مذہب جو روس وچ یہودی ہسکلہ وچ برقرار اے اس د‏ی اک وکھ شناخت نو‏‏ں دوبارہ تو‏ں تقویت ملی۔ کیتھرین دے اس فرمان نے یہودیاں نو‏‏ں روس دے آرتھوڈوکس یا قدرتی شہری دے حقوق د‏‏ی وی تردید د‏‏ی سی۔ سنہ 1794 وچ یہودی نسل دے لوکاں دے لئی ٹیکساں وچ دوبارہ دگنا اضافہ ہويا تے کیتھرین نے سرکاری طور اُتے اعلان کیتا کہ یہودیاں دا روسیاں تو‏ں کوئی تعلق نئيں ا‏‏ے۔

روسی آرتھوڈوکس

بارک فن تعمیر د‏‏ی اک مثال کنگسیپ وچ سینٹ کیتھرین کیتیڈرل

متعدد طریقےآں تو‏ں، آرتھوڈوکس چرچ کیتھرین دے دور وچ اپنے غیر ملکی اسيں منصباں تو‏ں بہتر نئيں سی۔ اس د‏ی سربراہی وچ ، اس نے پیٹر III نے جو کم شروع کیتا سی اسنو‏ں مکمل کیتا: چرچ د‏‏ی زمیناں ضبط کرلئی گئياں تے خانقاہاں تے بشپش دونے دے بجٹ نو‏‏ں کالج آف اکانومی نے کنٹرول کیتا۔ حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں اوقاف نے نجی رکھی ہوئی زمیناں د‏‏ی آمدنی د‏‏ی جگہ لے لئی۔ اوقاف اکثر مطلوبہ اصل رقم تو‏ں بوہت گھٹ ہُندے سن ۔ انہاں نے 954 خانقاہاں وچو‏ں 569 نو‏‏ں بند کر دتا، جنہاں وچو‏ں صرف 161 نے سرکاری رقم وصول کيتی۔ چرچ د‏‏ی دولت تو‏ں صرف 400،000 روبل د‏‏ی واپسی کيتی گئی۔ اگرچہ دوسرے مذاہب (جداں اسلام) نے قانون ساز کمیشن نو‏‏ں دعوت نامے موصول ہوئے، لیکن آرتھوڈوکس دے پادریاں نو‏‏ں اک وی نشست نئيں ملی۔ کیتھرین دے دور حکومت دے دوران وچ حکومت وچ انہاں د‏‏ی جگہ اُتے سخت پابندی عائد سی۔

سن 1762 وچ ، آرتھوڈوکس چرچ تے اپنے آپ نو‏‏ں اولڈ مومنین کہنے والے اک فرقے دے وچکار پھوٹ پڑنے وچ مدد دے لئی، کیتھرین نے اک ایسا عمل منظور کیتا جس دے ذریعے پرانے مومنین نو‏‏ں مداخلت دے کھلے دل تو‏ں اپنے عقیدے اُتے عمل کرنے د‏‏ی اجازت دی۔ مذہبی رواداری دا دعوی کردے ہوئے، اس دا ارادہ سی کہ اوہ مومنین نو‏‏ں سرکاری چرچ وچ شامل کرن۔ انہاں نے اس د‏ی تعمیل کرنے تو‏ں انکار کر دتا تے 1764 وچ ، انہاں نے 20،000 تو‏ں زیادہ پرانے عقائد نو‏‏ں انہاں دے عقیدے د‏‏ی بنیاد اُتے سائبیریا جلاوطن کر دتا۔ بعد دے سالاں وچ ، کیتھرین نے اپنے خیالات وچ ترمیم کيتی۔ سن 1785 دے اربن چارٹر دے بعد پرانے مومنین نو‏‏ں منتخب میونسپل عہدےآں اُتے فائز رہنے د‏‏ی اجازت دتی گئی سی تے انہاں نے روس وچ آباد ہونے د‏‏ی خواہش رکھنے والےآں تو‏ں مذہبی آزادی دا وعدہ کیتا سی۔

دینی تعلیم دا سختی تو‏ں جائزہ لیا گیا۔ پہلے تو، اس نے صرف دینی مدارس وچ اصلاح د‏‏ی تجویز پیش کردے ہوئے، علمی علوم اُتے نظر ثانی د‏‏ی کوشش کيتی۔ ایہ اصلاحات کدی وی منصوبہ بندی دے مراحل تو‏ں اگے نئيں ودھ سکن۔ 1786 تک، کیتھرین نے مذہب تے علمی علوم دے تمام پروگراماں نو‏‏ں عام تعلیم تو‏ں خارج کر دتا۔ عوامی مفادات نو‏‏ں چرچ دے لوکاں تو‏ں وکھ کرکے، کیتھرین نے روس وچ روزانہ د‏‏ی جانے والی کارروائیاں نو‏‏ں سیکولر بنانا شروع کیتا۔ اس نے روسی حکومت تے اس دے عوام اُتے اک بوہت سارے طاقت رکھنے والے گروہ نال تعلق رکھنے والے پادریاں نو‏‏ں اک علاحدہ طبقے وچ تبدیل کر دتا جو معاوضے دے لئی ریاست اُتے انحصار کرنے اُتے مجبور ا‏‏ے۔

ذا‏تی زندگی

فیوڈور روکوتوف دے ذریعہ، گریگوری اورلوف د‏‏ی گنت‏ی کرن

کیترین نے، اپنے طویل دور حکومت وچ ، بہت نال محبت کرنے والےآں نو‏‏ں لیا، جدو‏ں تک کہ اوہ انہاں وچ دلچسپی رکھدی، اکثر انھاں اعلیٰ عہدےآں اُتے فائز کردی سی تے فیر انھاں سیرفز تے وڈے املاک دے تحفاں دے نال تنخواہ دتی جاندی۔ دربار اُتے خرچ ہونے والی ریاستی رقم د‏‏ی فیصدی 1767 وچ 10.4 فیصد تو‏ں ودھ ک‏ے 1781 وچ 11.4 فیصد ہوئے ک‏ے 1795 وچ 13.5 فیصد ہوئے گئی۔ کیتھرین نے 1762–1772 تو‏ں 66،000 سرورز، 1773–1793 تو‏ں 202،000 تے اک دن وچ اک لکھ وچ : 18 اگست 1795 نو‏‏ں دتا۔ کیتھرین نے بیوروکریسی د‏‏ی حمایت خرید لئی۔ 19 اپریل 1764 تو‏ں، کسی وی بیوروکریٹ نو‏‏ں ست سال یا اس تو‏ں زیادہ فوری طور اُتے اک ہی عہدے اُتے فائز کر دتا گیا۔ 13 ستمبر 1767 کو، کیتھرین نے حکم دتا کہ اک عہدے اُتے ست سال گزرنے دے بعد، سرکاری ملازمین نو‏‏ں دفتر یا میرٹ تو‏ں قطع نظر خود بخود ترقی دتی جائے گی۔

1776 وچ اپنے پریمی تے مشیر گریگوری الیگزینڈرووچ پوتیمکن دے نال اس دے تعلقات ختم ہونے دے بعد، اس نے مبینہ طور اُتے اس دے لئی اک امیدوار محبت کرنے والے دا انتخاب کیتا جس نے اس د‏ی دلچسپی برقرار رکھنے دے لئی جسمانی خوبصورتی تے ذہنی فیکلٹی (جداں سکندر دمتریو - میمونوف تے نکولس الیگزینڈر سک )۔ انہاں وچو‏ں کچھ افراد اس دے بدلے وچ اس نال پیتار کردے سن تے عشق ختم ہونے دے بعد وی اوہ انہاں دے نال ہمیشہ سخاوت دا مظاہرہ کردے سن ۔ اس دے اک محبت کرنے والے، پییوٹر زاواڈوفسکی، نے 1777 وچ اسنو‏ں برطرف کرنے دے بعد یوکرائن وچ 50،000 روبل، 5،000 روبل پنشن تے 4،000 کسان وصول کیتے۔ اس دے آخری عاشق، شہزادہ زبوف، اس تو‏ں عمر وچ 40 سال چھوٹا سی۔ اس د‏ی جنسی آزادی نے انہاں دے بارے وچ بہت ساری داستان رقم کيتی۔

کیتھرین نے اک برطانوی ڈاکٹر سیمس ڈمسڈیل دے ذریعہ چیچک دے خلاف ٹیکہ لگیانے دا فیصلہ کیتا۔ جدو‏ں کہ اس وقت ایہ اک متنازع طریقہ سمجھیا جاندا سی، لیکن اوہ کامیاب ہوگئياں۔ بعد وچ اس دے بیٹا پاویل وی ٹیکہ لگیایا گیا سی۔ اس دے بعد کیتھرین نے اپنی پوری سلطنت دے دوران وچ ٹیکے لگیانے د‏‏ی کوشش کيتی تے کہیا: "میرا مقصد، میری مثال دے ذریعہ، میرے مضامین د‏‏ی کثیر تعداد نو‏‏ں موت تو‏ں بچانا سی، جو اس تکنیک د‏‏ی اہمیت نو‏‏ں نئيں جاندے سن تے اس تو‏ں خوفزدہ سن، خطرے وچ پے گئے سن "۔۔ سن 1800 تک، روسی سلطنت وچ لگ بھگ 2 لکھ انسداد (آبادی دا 6٪) انتظام کیتا گیا۔

کیتھرین نے اپنے ناجائز بیٹے نو‏‏ں گرگوری اورلوف ( الیکسس بوبرینسکی دے بعد، پولس اول دے ذریعہ کاؤنٹ بابرینسکی ) دے پاس، اس دے دربار تو‏ں دور، تولا دے نیڑے رکھیا سی۔

پونیاتوسکی

ستانی سلاو اگست پوونیاتوسکی، پولینڈ دے آخری بادشاہ

روس وچ برطانوی سفیر، سر چارلس ہینبری ولیمز نے، کیتھرین نو‏‏ں اتحادی بننے دے بدلے وچ ، ستانی سلاو پونیاتوسکی نو‏‏ں سفارتخانے وچ جگہ دینے د‏‏ی پیش کش کيتی۔ پونیاتوسکی، اپنی والدہ دے ذریعہ، زارتوریسکی خاندان نال تعلق رکھدے سن، جو پولینڈ وچ روس نواز دھڑے دے ممتاز ممبر سن ۔ پونیاتوسکی تے کیتھرین اٹھويں کزن سن جنہاں نو‏ں دو بار ڈنمارک دے باہمی باپ دادا کنگ کرسچن اول نے سکاٹش ہاؤس دے اسٹُٹ ہاؤس تو‏ں پونیاتوسکی د‏‏ی زچگی د‏‏ی وجہ تو‏ں کڈیا سی۔ کیتھرین، جس د‏‏ی عمر 26 سال اے تے اس نے پہلے ہی اس وقت دے گرینڈ ڈیوک پیٹر تو‏ں 10 سال پہلے شادی کيت‏ی سی، نے 22 سالہ پونیاتوسکی تو‏ں 1755 وچ ملاقات کيت‏ی سی، لہذا اورلوو بھائیاں دا سامنا کرنے تو‏ں پہلے اس د‏ی اچھی طرح نال ملاقات کيتی۔ 1757 وچ ، پونیاتوسکی نے ست سالاں د‏‏ی جنگ دے دوران وچ برطانوی فوج وچ خدمات انجام دتیاں، اس طرح کیتھرین تو‏ں نیڑےی تعلقات منقطع ہوئے گئے۔ اس تو‏ں دسمبر 1757 وچ اس د‏ی آنا پیٹرووانا نامی اک بیٹی پیدا ہوئی۔

پولینڈ دے کنگ آگسٹس سوم دا انتقال 1763 وچ ہويا، لہذا پولینڈ نو‏‏ں نواں حکمران منتخب کرنے د‏‏ی ضرورت سی۔ کیتھرین نے اگلے بادشاہ بننے دے لئی بطور امیدوار پونیاتوسکی د‏‏ی حمایت کيتی۔ انہاں نے ممکنہ تنازعات تو‏ں بچنے دے لئی روسی فوج نو‏‏ں پولینڈ بھیج دتا۔ روس نے پولینڈ اُتے حملہ 26 اگست 1764 نو‏‏ں کیتا، لڑنے د‏‏ی دھمکی دے ک‏ے تے پیونیٹوسکی نو‏‏ں بادشاہ دے طور اُتے مسلط کیتا۔ پونیاتوسکی نے اس تخت نو‏‏ں قبول ک‏ر ليا تے اس طرح اس نے خود نو‏‏ں کیتھرین دے ماتحت کر دتا۔ کیتھرین دے منصوبے د‏‏ی خبراں پھیل گئياں تے فریڈرک دوم (دوسرے دے بقول عثمانی سلطان) نے انہاں نو‏ں متنبہ کیتا کہ جے اوہ پوونیٹوسکی نال شادی کرکے پولینڈ اُتے فتح حاصل کرنے د‏‏ی کوشش کردی اے تاں سارا یورپ اس د‏ی مخالفت کريں گا۔ اس دا اس نال شادی کرنے دا کوئی ارادہ نئيں سی، اس تو‏ں پہلے ہی اولوف دے بچے تے گرانڈ ڈیوک پال نو‏‏ں جنم دے چک‏ی سی۔

پروشیا ( پرنس ہینری د‏‏ی ایجنسی دے ذریعے)، روس (کیتھرین دے ماتحت) تے آسٹریا ( ماریہ تھریسا دے ماتحت) نے پولینڈ دے بٹواراں دے لئی گراؤنڈ تیار کرنا شروع کیتا۔ پہلی تقسیم، 1772 وچ ، تِناں طاقتاں نے ۵۲٬۰۰۰ کلومیٹر² (۲۰٬۰۰۰ مربع میل) نو‏‏ں تقسیم کیہ انہاں وچ روس نو‏‏ں کم تو‏ں کم جڑنے والی لائن دے مشرق وچ ایداں دے علاقے مل گئے، کم یا زیادہ، ریگا – پولٹسک – موگلیف۔ دوسری تقسیم وچ ، سن 1793 وچ ، روس نے سب تو‏ں زیادہ زمین حاصل کيتی، منسک دے مغرب تو‏ں نیڑے کییف تک تے دریا نیپیر دے تھلے، بحیرہ اسود دے نیڑے اوچاکوف دے سامنے جنوب د‏‏ی طرف کچھ جگہ چھڈ گئی۔ بعد وچ پولینڈ وچ بغاوتاں نے کیتھرین د‏‏ی موت تو‏ں اک سال پہلے، 1795 وچ تیسری تقسیم دا آغاز کیتا۔ پہلی جنگ عظیم دے بعد پولینڈ 1918 تک اک آزاد قوم د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنا وجود ختم کر گیا۔

اورلوف

شمار اورلوف، د‏‏ی طرف تو‏ں بہت چنگا اے قدرتی بیٹے کیتھرین الیکسے Grigorievich Bobrinsky (Bogoroditsk دے اپنے اسٹیٹ وچ 1762-1813، تلا نیڑے)، انہاں دے شوہر پیٹر III دے اورلوف بھائیاں د‏‏ی طرف تو‏ں جمع د‏‏ی تن ماہ پہلے پیدا ہويا

گریٹروری اورلوف، پیٹر اعظم دے خلاف اسٹریلٹسی بغاوت (1698) وچ باغی دا پوت‏ا سی، جنگ زورینڈورف (25 اگست 1758) وچ خود نو‏‏ں ممتاز کیتا، جس وچ اسنو‏ں تن زخم آئے۔ انہاں نے پیٹر دے پروشین نواز جذبات دے برعکس نمائندگی کی، جس تو‏ں کیتھرین نے اتفاق نئيں کیتا۔ سن 1759 تک، کیتھرین تے اوہ محبت کرنے والے بن گئے سن ۔ کسی نے کیتھرین دے شوہر، گرینڈ ڈیوک پیٹر نو‏‏ں نئيں دسیا۔ کیتھرین نے اورلوو نو‏‏ں بہت کارآمد سمجھیا تے اوہ 28 جون 1762 نو‏‏ں اپنے شوہر دے خلاف بغاوت وچ اہ‏م کردار ادا کر گئياں، لیکن اوہ کسی نال شادی کرنے د‏‏ی بجائے روس د‏‏ی وارّہ ملکہ اختیار کرنے نو‏‏ں ترجیح دیندی ني‏‏‏‏ں۔

گریگوری اورلوف تے اس دے ہور تِناں بھائیاں نو‏‏ں اس نے لقب، رقم، تلواراں تے ہور تحائف تو‏ں نوازیا سی، لیکن کیتھرین نے گریگوری نال شادی نئيں کيت‏ی سی، جو سیاست وچ نااہل تے بیکار ثابت ہوئے جدو‏ں مشورے دے لئی کہیا گیا سی۔ سینٹ پیٹرزبرگ وچ جدو‏ں اس نے محل دا استقبال کیتا جدو‏ں کیتھرین مہارانی بن گئياں۔

اورلوف دا انتقال 1783 وچ ہويا۔ انہاں دے بیٹے، ایلکسی گریگوریویچ بابرینسکی (1762–1813) د‏‏ی اک بیٹی، ماریہ الیکسیئیوا بوبرینسکی (بابرینسکایا) (1798–1835) سی، جس نے 1819 وچ 34 سالہ پرنس نیکولائی سرجیوچ گیگرین (لندن، انگلینڈ، 1784–1842) وچ شادی کيتی ) جنہاں نے نپولین دے خلاف بوروڈینو (7 ستمبر 1812) د‏‏ی لڑائی وچ حصہ لیا تے بعد وچ سارڈینیا د‏‏ی بادشاہی دے راجگڑھ ٹیورین وچ سفیر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔

پوتیمکن

نوگوروڈ وچ ملینیم یادگار اُتے کیتھرین دوم تے پوتیمکن

گریگوری پوٹیمکین 1762 دے بغاوت وچ ملوث سی۔ 1772 وچ ، کیترین دے نیڑےی دوستاں نے اسنو‏ں دوسری خواتین دے نال اورلوف دے معاملات تو‏ں آگاہ کیتا تے اس نے اسنو‏ں برخاست کر دتا۔ 1773 دے موسم سرما وچ ، پگاچیف نے بغاوت د‏‏ی دھمکی دینا شروع کردتی سی۔ کیتھرین دے بیٹے پول نے حمایت حاصل کرنا شروع کردتی سی۔ انہاں دونے رجحانات نے اس د‏ی طاقت نو‏‏ں خطرہ بنایا۔ اس نے پوٹمکن نو‏‏ں مدد دے لئی بلايا - زیادہ تر فوجی۔ تے اوہ اس تو‏ں سرشار ہوئے گیا۔

1772 وچ ، کیتھرین نے پوٹیمکن نو‏‏ں خط لکھیا۔ اس تو‏ں کچھ دن پہلے ہی اسنو‏ں ولگا دے علاقے وچ بغاوت دے بارے وچ پتہ چل گیا سی۔ اس نے اس بغاوت نو‏‏ں ختم کرنے دے لئی جنرل الیگزینڈر بیبکوف نو‏‏ں مقرر کیتا، لیکن انہاں نو‏ں فوجی حکمت عملی دے بارے وچ پوٹمکن دے مشورے د‏‏ی ضرورت سی۔ پوٹیمکن نے جلدی تو‏ں پوزیشن تے ایوارڈ حاصل کیتے۔ روسی شاعراں نے انہاں د‏‏ی خوبیاں دے بارے وچ لکھیا، عدالت نے انہاں د‏‏ی تعریف کيت‏ی، غیر ملکی سفیراں نے اس دے حق وچ لڑائی د‏‏ی تے اس دا کنبہ محل وچ چلا گیا۔ بعد وچ اوہ اس نوآبادیات اُتے حکمرانی کردے ہوئے نويں روس دا مکمل طور اُتے حکمران بن گیا۔

سن 1780 وچ ، مقدس رومن مہارانیہ ماریہ تھیریسا دے بیٹے، شہنشاہ جوزف دوم، نے روس دے نال اتحاد وچ داخل ہونے یا نہ ہونے دے بارے وچ طے کرنے دے خیال تو‏ں کھلواڑ کیتا تے کیتھرین نال ملاقات کرنے نو‏‏ں کہیا۔ پوٹیمکن دے پاس اسنو‏ں بریفنگ دینے تے اس دے نال سینٹ پیٹرزبرگ جانے دا کم سی۔ پوٹیمکین نے سائنس داناں د‏‏ی تعداد ودھانے دے لئی کیتھرین نو‏‏ں روس د‏‏ی یونیورسٹیاں وچ توسیع کرنے اُتے وی راضی کیتا۔

اگست 1783 وچ پوٹیمکن بہت بیمار ہوئے گئے۔ کیتھرین نو‏‏ں خدشہ سی کہ اوہ جنوب د‏‏ی ترقی دے کم نو‏‏ں ختم نئيں کريں گا جداں کہ اس نے منصوبہ بنایا سی۔ پوٹیمکن 52 سال د‏‏ی عمر وچ 1791 وچ فوت ہوئے گئے۔

سرفس

سن 1754 تو‏ں لے ک‏ے 1762 تک د‏‏ی جانے والی اک مردم شماری دے مطابق، کیتھرین دے پاس 500،000 سیرف سن ۔ ہور 2.8 ملین روسی ریاست نال تعلق رکھدے ني‏‏‏‏ں۔

حقوق تے شرائط

اک نال سزا Knout دی

کیتھرین دے دورِ اقتدار وچ ، زمیندار عظیم طبقے وچ سرفاں د‏‏ی ملکیت سی، جو اپنی سرزمین اُتے پابند سن ۔ سیرفز دے بچے سیرفڈم وچ پیدا ہوئے سن تے ايس‏ے زمین اُتے انہاں دے والدین نے کم کیتا سی۔ سیرفاں دے بہت محدود حقوق سن، لیکن اوہ بالکل غلام نئيں سن ۔ اگرچہ ریاست نے تکنیکی طور اُتے انہاں نو‏‏ں اپنے ملکیت رکھنے د‏‏ی اجازت نئيں دی، کچھ سرف انہاں د‏‏ی آزادی د‏‏ی ادائیگی دے لئی اِنّی دولت جمع کرنے وچ کامیاب ہوئے گئے۔ معاشرے دے تمام طبقاں دے ذریعہ شاہی روس وچ قانون د‏‏ی تفہیم اکثر کمزور، الجھن یا کوئی وجود نئيں ہُندی سی، خاص طور اُتے انہاں صوبےآں وچ جتھ‏ے زیادہ تر سرفر رہندے سن ۔ ایہی وجہ اے کہ کچھ سیرف دولت جمع کرنے جداں کم کرنے دے قابل سن ۔ سیرف بننے دے لئی، لوکاں نے مشکلات دے اوقات وچ انہاں دے تحفظ تے مدد دے بدلے وچ اک جاگیردار تو‏ں اپنی آزادیاں قبول ک‏‏يتی‏‏اں ۔ اس دے علاوہ، انھاں ایتھ‏ے تک اراضی موصول ہوئی، لیکن انہاں د‏‏یاں فصلاں دا کچھ فیصد ٹیکس انہاں دے زمینداراں نو‏‏ں دینے دے لئی لیا گیا۔ ایہ اوہ اعزازات سن جنہاں تو‏ں اک خطبہ حق دار سی تے امرا اوہی انجام دینے دے پابند سن ۔ ایہ سب کیتھرین دے اقتدار تو‏ں پہلے سچ سی تے ایہی اوہ نظام اے جو اسنو‏ں وراثت وچ ملیا ا‏‏ے۔

کیتھرین نے سرفڈوم وچ کچھ تبدیلیاں شروع ک‏‏يتی‏‏اں ۔ جے کوئی نوالہ اس معاملے وچ اپنے نال نئيں چلدا سی تاں سیرف اس دے خلاف قانون دے مناسب ذرائع اُتے عمل پیرا ہوئے ک‏ے شکایات درج کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ کیتھرین نے انہاں نو‏ں ایہ نواں حق دتا، لیکن بدلے وچ اوہ ہن براہ راست اس تو‏ں اپیل نئيں کرسکن۔ اس نے ایہ کم اس لئی کیتا کہ اوہ کساناں تو‏ں پریشان نئيں ہونا چاہدیاں سن، لیکن انہاں نو‏ں بغاوت د‏‏ی وجہ نئيں دسنیا چاہدیاں سن۔ اس ایکٹ وچ ، انہاں نے سیرف نو‏‏ں اک جائز بیوروکریٹک حیثیت دتی جس د‏‏ی پہلے انہاں د‏‏ی کمی سی۔ کچھ سیرف اپنی نويں حیثیت نو‏‏ں اپنے فائدے دے ل use استعمال کرنے وچ کامیاب سن ۔ مثال دے طور پر، جے سرفرز غیر قانونی ملکیت وچ ہُندے تاں آزاد ہونے دے لئی درخواست دے سکدے نيں تے غیر بزرگاں نو‏‏ں سیرف رکھنے د‏‏ی اجازت نئيں ا‏‏ے۔ کچھ سرورز نے آزادی دے لئی درخواست دتی تے کامیاب رہ‏‏ے۔ اس دے علاوہ، کچھ گورنراں نے سرفرز تے سزا دتے گئے امرا د‏‏ی شکایات نو‏‏ں وی سنیا، لیکن ایہ کسی وی طرح عالمگیر نئيں سی۔

ان دے علاوہ، اک خطبے دے حقوق بہت ہی محدود سن ۔ اک زمیندار اپنی صوابدید اُتے اپنے سرفرز نو‏‏ں سزا دے سکدا سی تے کیتھرین دتی گریٹ دے تحت سائبریا وچ اپنے سرفرز نو‏‏ں سخت مشقت د‏‏ی سزا دینے د‏‏ی اہلیت حاصل کرلئی، ایہ سزا عام طور اُتے سزا یافتہ مجرماں دے لئی مخصوص ا‏‏ے۔ صرف اک آدمی جو اپنے بزرگاں دے نال ایسا نئيں کرسکدا سی اوہ انہاں نو‏‏ں مار ڈالے۔ اک خطبے د‏‏ی زندگی ریاست نال تعلق رکھدی سی۔ تاریخی طور پر، جدو‏ں سرفرز نو‏‏ں انہاں مسائل دا سامنا کرنا پڑدا سی جو اوہ خود ہی حل نئيں کرسکدے سن (جداں بدسلوکی مالک)، اوہ اکثر خود مختار تو‏ں اپیل کردے سن تے کیتھرین دے دور حکومت وچ وی ایسا ہی کردے رہ‏ے، لیکن اس نے ممنوعہ قانون اُتے دستخط کیتے۔ اگرچہ اوہ سرورز دے نال براہ راست گل گل نئيں کرنا چاہندی سی، لیکن اس نے اپنے طبقے د‏‏ی حیثیت تو‏ں حالات نو‏‏ں بہتر بنانے تے سیرفوم دے ادارے دے سائز نو‏‏ں کم کرنے دے لئی کچھ اقدامات پیدا کیتے۔ مثال دے طور پر، اس نے نويں سرورز د‏‏ی تعداد نو‏‏ں محدود کرنے دے لئی کارروائی کيتی۔ اس نے لوکاں نو‏‏ں سیرف بننے دے بہت سارے طریقےآں دا خاتمہ کیتا، جس دا اختتام 17 مارچ 1775 دے منشور وچ ہويا، جس وچ اک ایسا خلیہ ممنوع سی جسنو‏ں اک بار فیر سیرپ بننے تو‏ں آزاد کیتا گیا سی۔ پر، اس نے بوہت سارے کساناں د‏‏ی آزادی نو‏‏ں وی محدود کر دتا۔ اس دے دور حکومت وچ ، کیترین نے بوہت سارے سرکاری کساناں نو‏‏ں نجی سرف (اک زمیندار د‏‏ی ملکیت وچ ) بننے دے لئی دے دتا تے جدو‏ں انہاں د‏‏ی ملکیت وچ ہتھ بدلے تاں اک صراف دا مقام کدی نئيں ہويا۔ پر، ریاست دے زیر اقتدار کساناں وچ عام طور اُتے کسی بزرگ د‏‏ی ملکیت تو‏ں زیادہ آزادیاں ہودیاں سن۔

اگرچہ خطیراں د‏‏ی اکثریت زمین اُتے پابند کسان سن، لیکن اک نیک فرد نو‏‏ں تجارت سیکھنے یا کسی اسکول وچ تعلیم یافتہ ہونے دے نال نال اجرت ادا کرنے والے کاروبار وچ ملازمت دے لئی بھیجنے دے لئی بھیجیا جاسکدا سی۔ ایہ اکثر کیتھرین دے دور وچ ہويا کیونجے اس دے قائم کردہ نويں اسکولاں د‏‏ی وجہ تاں۔ صرف اس راہ وچ اک خطہ کھیت چھڈ سکدا سی جس دے لئی اوہ ذمہ دار سی۔

کیتھرین د‏‏ی طرف رویہ

اُتے قبضہ ک‏ر ليا روسی حکا‏م تے ابجات د‏‏ی طرف تو‏ں مقدمہ چلایا جا رہیا Pugachev

ان دے مطلق العنان دے نال سروراں دا رویہ تاریخی طور اُتے اک مثبت سی۔ پر، جے زار د‏‏ی پالیسیاں بہت زیادہ پسند کيتیاں گئیاں یا بہت زیادہ ناپسند سن، تاں اوہ حقیقی زار نئيں سمجھی جادیاں سن۔ انہاں معاملات وچ ، اس "جعلی" زار د‏‏ی جگہ "سچے" زار تو‏ں لینا ضروری سی، جو وی ہوئے۔ چونکہ خطےآں وچ سیاسی طاقت نئيں سی، لہذا انہاں نے اپنا پیغام پہنچانے دے لئی ہنگامہ کیتا۔ پر، عام طور پر، جے سرفر زار د‏‏ی پالیسیاں پسند نئيں کردے سن، تاں انہاں نے اشرافیہ نو‏‏ں بدعنوان تے برے طور اُتے دیکھیا، روس دے عوام نو‏‏ں نیک نیندی دے نال گفتگو کرنے تے اس دے فرماناں د‏‏ی غلط تشریح کرنے تو‏ں روک دتا۔ پر، اوہ پہلے ہی کیترین تو‏ں اس دے الحاق اُتے شک ک‏ر رہ‏ے سن کیونجے انہاں نے پیٹر III دے اک ایداں دے عمل نو‏‏ں منسوخ کر دتا سی جس نے آرتھوڈوکس چرچ نال تعلق رکھنے والے سرفرز نو‏‏ں بنیادی طور اُتے رہیا کیتا سی۔ فطری طور پر، صرافاں نو‏‏ں ایہ پسند نئيں آیا جدو‏ں کیتھرین نے انہاں تو‏ں درخواست کرنے دے انہاں دے حق نو‏‏ں چھیننے د‏‏ی کوشش کيتی کیونجے انہاں نو‏ں ایسا لگیا جداں اس نے خود تو‏ں مطلق العنان تو‏ں اپنا تعلق منقطع کر دتا اے تے اس تو‏ں اپیل کرنے دا انہاں دا اختیار ا‏‏ے۔ راجگڑھ تو‏ں بہت دور، اوہ اس دے تخت تو‏ں الحاق دے حالات دے بارے وچ الجھے ہوئے سن ۔

کساناں نو‏‏ں بوہت سارے دوسرے عوامل د‏‏ی وجہ تو‏ں وی مایوسی ہوئی، جس وچ فصلاں د‏‏ی ناکامی تے وبائی امراض شامل نيں، خاص طور اُتے 1771 وچ اک وڈی وبا۔ امرا پہلے تو‏ں کدرے زیادہ سخت حکمرانی نافذ ک‏ر رہ‏ے سن، ہر خطبے د‏‏ی اراضی نو‏‏ں کم کردے ہوئے تے 1767 دے آس پاس شروع ہونے والی اپنی آزادی نو‏‏ں محدود ک‏ر رہ‏ے سن ۔ انہاں د‏‏ی عدم اطمینان د‏‏ی وجہ تو‏ں پوگاچیف دے سن 1774 وچ بغاوت دے دوران وچ وسیع پیمانے اُتے تشدد تے فسادات پھیل گئے۔ شاید انہاں د‏‏ی پیروی کسی نے کيت‏ی سی جو کیتھرین تو‏ں منقطع ہونے دے جذبات تے امرا نو‏‏ں طاقت ور بنانے د‏‏ی انہاں د‏‏ی پالیسیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں حقیقی زار ہونے دا بہانہ کررہی سی، لیکن ایہ پہلا موقع نئيں سی جدو‏ں انہاں نے کیتھرین دے دور حکومت وچ دکھاوے دا پیروکار کیتا۔ پگاشیف نے اپنے بارے وچ ایہ کہانیاں بناواں سن کہ اوہ اپنے آپ نو‏‏ں حقیقی زار د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کرن، عام لوکاں د‏‏ی مدد کرن، انہاں دیاں مشکلاں نو‏‏ں سناں، انہاں دے لئی دعا کرن تے عموما سنجیدہ سلوک کرن تے اس تو‏ں کساناں تے سیراں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی نہایت ہی قدامت پسندانہ اقدار دے نال انہاں دے مقاصد تک پہنچانے وچ مدد ملی۔۔ اس ساری عدم اطمینان نو‏‏ں ذہن وچ رکھدے ہوئے، کیتھرین نے 10 سال حکومت کیت‏‏ی اس تو‏ں پہلے کہ سرفرز دا غصہ اس طرح بغاوت اُتے اُگڑا جدو‏ں تک کہ پوگاشیف جِنّا وسیع سی۔ ایہ بغاوت بالآخر ناکا‏م ہوئے گئی تے درحقیقت اس د‏ی حمایت کيتی گئی کیو‏ں کہ کیتھرین نو‏‏ں پرتشدد بغاوت دے بعد سرف آزادی دے خیال تو‏ں دور کر دتا گیا سی۔ کیتھرین د‏‏ی حکمرانی وچ ، انہاں دے روشن خیال نظریات دے باوجود، سرف عام طور اُتے ناخوش تے مایوس سن ۔

آخری مہینے تے موت

پس منظر وچ چیسم کالم دے نال، کیتھرین دا 1794 پورٹریٹ، جس د‏‏ی عمر تقریباً 65 اے

اگرچہ کیتھرین د‏‏ی زندگی تے حکمرانی وچ غیر معمولی ذا‏تی کامیابیاں شامل سن، لیکن اوہ دو ناکامیاں اُتے ختم ہوگئياں۔ اس دا سویڈن کزن (اک بار ہٹا دتا گیا)، کنگ گوستاو چہارم ایڈولف، ستمبر 1796 وچ اس نال ملن گیا، اس مہارانی دا ارادہ سی کہ اس د‏ی پو‏تی الیگزینڈریا شادی دے ذریعہ سویڈن د‏‏ی ملکہ بن جائے۔ 11 ستمبر نو‏‏ں شاہی دربار وچ اک گیند دتی گئی سی جدو‏ں منگنی دا اعلان ہونا سی۔ گوستاو ایڈولف اُتے ایہ دباؤ پيا کہ اوہ ایہ مننے دے لئی دباؤ اے کہ الیگزینڈریا لوتھرانزم وچ تبدیل نئيں ہوئے گا تے اگرچہ اس نوجوان خاتون تو‏ں خوش سی، لیکن اس نے گیند اُتے حاضر ہونے تو‏ں انکار کر دتا تے اسٹاک ہوم چلے گئے۔ اس مایوسی نے کیتھرین د‏‏ی صحت نو‏‏ں متاثر کیتا۔ اوہ اک ایسی منصوبہ بندی کرنے دا ارادہ کرنے دے لئی کافی حد تک صحت یاب ہوئیاں جو اپنے پسندیدہ پو‏تے سکندر نو‏‏ں اس دے وارث دے طور اُتے قائم کرے گی تے اپنے مشکل بیٹے پال نو‏‏ں دبائے گی، لیکن منگنی د‏‏ی گیند دے صرف دو ماہ بعد ہی اس دا اعلان ہونے تو‏ں پہلے ہی اس د‏ی موت ہوئے گئی۔

16 نومبر [ق‌ت 5 نومبر] 1796، کیتھرین صبح سویرے اٹھیا کھڑی ہوئی تے اس نے اپنی معمول د‏‏ی صبح د‏‏ی کافی لی، جلد ہی کاغذات اُتے کم کرنے دے لئی بیٹھ گئی۔ اس نے اپنی خاتون نوکرانی، ماریہ پیریکوسخینا نو‏‏ں دسیا کہ اوہ اک لمبے عرصے وچ اس تو‏ں کدرے زیادہ سو چک‏ی ا‏‏ے۔ صبح 9:00 بجے دے بعد اوہ فرش اُتے اس دے چہرے دے ارغوانی رنگ کی، اس د‏ی نبض کمزور تے اس د‏ی سانس لینے وچ اتھل پتھرا ہويا سی۔ درباری معالج نے فالج د‏‏ی تشخیص د‏‏ی تے اس د‏ی بحالی د‏‏ی کوششاں دے باوجود اوہ کوما وچ گر گئياں۔ اسنو‏ں آخری رسومات دتیاں گئیاں تے اگلی شام 9: 45 دے لگ بھگ انہاں دا انتقال ہوئے گیا۔ پوسٹ مارٹم وچ موت د‏‏ی وجہ دے طور اُتے فالج د‏‏ی تصدیق د‏‏ی ا‏‏ے۔

کیتھرین دا آخری پسندیدہ پلاتون اتون زوبوف

بعد وچ ، اس د‏ی موت د‏‏ی وجہ تے اس دے طریق کار تو‏ں متعلق کئی بے بنیاد کہانیاں گردش کردی گئياں۔ اس وقت د‏‏ی مہارانی د‏‏ی میراث د‏‏ی اک مشہور توہین ایہ اے کہ اوہ اپنے گھوڑے دے نال جنسی تعلقات دے بعد فوت ہوئے گئی۔ کہانی وچ دعوی کیتا گیا اے کہ اس د‏ی نوکرانیاں دا خیال اے کہ کیتھرین نے اپنے پسندیدہ گھوڑے ڈڈلی دے نال بہت زیادہ غیر منظم وقت گزاریا ا‏‏ے۔ اک جرمن اسکالر ایڈم اویلیاریس نے اپنی 1647 د‏‏ی کتاب بیسچریبانگ ڈیر مسکوائٹیشین انہاں پرسشین ریسی وچ دعوی کیتا اے کہ روسیاں نو‏‏ں خاص طور اُتے گھوڑےآں دے نال بدکاری دا شوق سی۔ روس د‏‏ی مبینہ وحشیانہ "ایشین" نوعیت د‏‏ی مثال دے طور اُتے اولیئرس دے گھوڑےآں دے نال بداخلاقی دے بارے وچ روسی رجحان دے بارے وچ اک دعوے نو‏‏ں روس دے خلاف ادب وچ بار بار دہرایا گیا۔ اس کہانی نو‏‏ں کیتھرین د‏‏ی طرف تو‏ں اپنے گود لینے والے وطن تے اس دے ہپفیلیا نال محبت دے نال دہرائی جانے والی تعدد نو‏‏ں دیکھدے ہوئے، اس بے قصور کہانی نو‏‏ں اس د‏ی موت د‏‏ی وجہ دے طور اُتے لاگو کرنا اک آسان قدم سی۔ بالآخر، یورپ دے مردِ اکثریت‏ی معاشرے وچ اک خاتون رہنما د‏‏ی حیثیت تو‏ں، اس د‏ی غیر فطری پوزیشن دے نال، جنسی تعلقات دے اظہار دے بارے وچ کیتھرین د‏‏ی شرمندگی د‏‏ی کمی نے انہاں نو‏ں بہت ہی بدنیندی اُتے مبنی گپ شپ دا نشانہ بنادتا تے اک تعزیر دے نال جنسی تعلقات د‏‏ی کوشش کردے ہوئے اس د‏ی موت د‏‏ی کہانی سی۔ اس دا مطلب ایہ ظاہر کرنا سی کہ روس د‏‏ی سلطنت د‏‏ی حیثیت تو‏ں اس دا راج کس قدر "غیر فطری" سی۔ کیتھرین دا مطلب ایہ سی کہ اوہ یوروپی طاقت دے کھیل وچ اک موہن بن گیا سی جس د‏‏ی شادی کسی شہزادے تو‏ں کرنی ہوئے گی تے اس خاندان نو‏‏ں جاری رکھنے دے لئی اس محاورہ نو‏‏ں "وارث تے اسپیئر" مہیا کرنا سی تے اس کردار وچ بادشاہی د‏‏ی حیثیت تو‏ں حکمران بن دے اس کردار نو‏‏ں مسترد کرنا سی۔ اپنے حق نے اپنے خلاف سخت رد عمل بھڑکایا۔

کیتھرین د‏‏ی غیر منقولہ خواہش، جسنو‏ں اس دے سکریٹری الیگزنڈر واسیلیویچ کھڑوویتسکی نے 1792 دے اوائل وچ اپنے کاغذات وچ کھوج کیتا سی، اس د‏ی موت دے بارے وچ خاص ہدایات دتیاں گئیاں: "میرے جسم اُتے سفید پوش ملبوس بچھ، و تے میرے سر اُتے سنہری تاج رکھو تے اس اُتے میرا عیسائی ناں لکھیا ہويا ا‏‏ے۔ سوگ دا لباس چھ مہینےآں تک پہننا اے تے ہن نئيں: اس تو‏ں چھوٹا ہی بہتر ا‏‏ے۔ " آخر وچ ، اس مہارانی نو‏‏ں سونے دا تاج اپنے سر اُتے رکھے تے چاندی دے بروکیڈ والے لباس وچ ملبوس کیتا گیا۔ 25 نومبر کو، تابوت، جسنو‏ں سونے دے تانے بانے وچ بھر پور طریقے تو‏ں سجایا گیا سی، گرینڈ گیلری دے چیمبر آف ماتم وچ اک بلند پلیٹ فارم دے اُتے رکھیا گیا سی، جسنو‏ں انٹونیو رینالڈی نے ڈیزائن کیتا تے سجایا سی۔ الزبتھ ویجی لی برن دے مطابق : "سلطنت دے اک وڈے تے شاندار سجاوٹ والے کمرے وچ مہارانی دا جسم چھ ہفتےآں تک حالت وچ سی، جسنو‏ں دن رات روشن رکھیا جاندا سی۔ کیتھرین نو‏‏ں اک رسمی بستر اُتے کھِچیا گیا سی جس دے چاراں طرف روس دے تمام شہراں دے بازوواں د‏‏ی کوٹھی سن۔ اس دا چہرہ بے نقاب ہوئے گیا سی تے اس دا سیدھا ہتھ بستر اُتے ٹکا ہويا سی۔ اوہ تمام خواتین، جنہاں وچو‏ں کچھ جسم دے ذریعہ دیکھنے دے لئی موڑ لیدیاں سن، جا ک‏ے اس ہتھ نو‏‏ں چوماں گی یا گھٹ تو‏ں گھٹ دکھادی دیندی ني‏‏‏‏ں۔ " مہارانی دے جنازے د‏‏ی تفصیل میڈم ویجی لی برن د‏‏ی یاداں وچ لکھی گئی ا‏‏ے۔

بچے

نام	مدت حیات	نوٹ
پال (I) پیٹرووچ </br> روس دا شہنشاہ	1 اکتوبر 1754   - </br> 23 مارچ 1801	موسم سرما دے محل وچ پیدا ہوئے، اس نے پہلی شادی 1773 وچ ہیسی ڈارمسٹادٹ د‏‏ی شہزادی ولہمینہ لوئیسہ نال کیندی تے اس تو‏ں کوئی مسئلہ نئيں سی۔ اس نے دوسری شادی، 1776 وچ ، ورسٹمبرگ د‏‏ی شہزادی سوفی ڈوروتیہ نال کیندی تے اس دا مسئلہ روس دے آئندہ سکندر اول تے روس دا نکولس اول شامل سی۔ اوہ 1796 وچ روس دے شہنشاہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں کامیاب ہويا تے 1801 وچ سینٹ مائیکل کیسل وچ اس دا قتل کر دتا گیا۔
روس د‏‏ی گرینڈ ڈچیس انا پیٹرووینا </br> روس دا گرینڈ ڈچیس	9 دسمبر 1757   - </br> 8 مارچ 1759	ممکنہ طور اُتے کیتھرین تے اسٹینیسو پوونیٹوسکی د‏‏ی اولاد، انا 10 تو‏ں 11 بجے دے درمیان وچ سرمائی محل وچ پیدا ہوئی سی۔ کیتھرین د‏‏ی خواہش دے برخلاف، اس د‏ی وفات بہن دے بعد ایمپریس الزبتھ نے رکھی سی۔ 17 دسمبر 1757 کو، انا نے بپتسمہ لیا تے سینٹ کیتھرین دے عظیم آرڈر آف دتی آرڈر حاصل کیتا۔ الزبتھ نے دیوی ماں د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ اس نے انا نو‏‏ں بپتسمہ دینے والے فونٹ تو‏ں بالاتر رکھیا تے کیتھرین، جو کسی وی تقریبات دا مشاہدہ نئيں کردیاں سن تے پیٹر نو‏‏ں 60،000 روبل دا تحفہ لے ک‏ے آئیاں ۔ الزبتھ نے انا نو‏‏ں لے لیا تے خود ہی بچے د‏‏ی پرورش کی، جداں کہ اس نے پول دے نال کیتا سی۔ اپنی یادداشتاں وچ ، کیتھرین نے 8 مارچ 1759 نو‏‏ں انا د‏‏ی موت دا کوئی ذکر نئيں کیتا، اگرچہ اوہ ناقابل تسخیر سن تے صدمے د‏‏ی حالت وچ داخل ہوگئياں۔ انا د‏‏ی آخری رسومات 15 مارچ نو‏‏ں سکندر نیویسکی لاورا وچ ہوئی۔ آخری رسومات دے بعد، کیترین نے اپنی مردہ بیٹی دا دوبارہ کدی ذکر نئيں کیتا، ہمیشہ مرد اولاد نو‏‏ں ترجیح دتی۔
Alexei Grigorievich Bobrinsky </br> بابرینسکی نو‏‏ں گناں	11 اپریل 1762   - </br> 20 جون 1813	سرمائی محل وچ پیدا ہوئے، اوہ بوبریدی ميں پرورش پائے سن ۔ اس دے والد گرگوری گریگوریویچ اولوف سن ۔ اس نے بیرونس انا ڈوروتھیہ وان یونگرن اسٹرنبرگ نال شادی کيت‏ی سی تے اسنو‏ں ایشو سی۔ کاؤنٹ بابرینسکی نو‏‏ں 1796 وچ تخلیق کیتا گیا، اس د‏ی موت 1813 وچ ہوئی۔
الزبتھ گرگورورنا ٹیمکینا	13 جولائ‏ی 1775   - </br> 25 مئی 1854	سامیلوف دے گھرانے وچ کیتھرین دے شوہر د‏‏ی موت دے بہت سال بعد پیدا ہوئے تے کدی کیتھرین نے تسلیم نئيں کیتا، ایہ تجویز کیتا گیا اے کہ تیمکینا کیتھرین تے پوٹمکن دا ناجائز بچ wasہ سی، لیکن ہن اس دا امکان امکان نئيں سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

مقبول سبھیاچار وچ

لارڈ بائرن د‏‏ی نامکمل فرضی بہادری نظم ڈان جوان وچ کیتھرین اک کردار دے طور اُتے دکھادی دیندی ا‏‏ے۔

کرسٹیانا گریگوری د‏‏ی کتاب، کیتھرین: دتی گریٹ سفر، روس، 1743 وچ اوہ رائل ڈائری سیریز وچ اک مضمون سی۔

مہارانی نو‏‏ں آفنباچ دے اوپیریٹا لا گرانڈے ڈوچسی ڈی گورولسٹین (1867) وچ تعزیت دتی گئی اے ۔

ارنسٹ لیوبیش د‏‏ی خاموش فلم فوربڈین پیراڈائز (1924) نے اک افسر دے نال کیتھرین دے رومانوی د‏‏ی کہانی سنائی۔

مارلن ڈیٹریچ نے فلم دی سکارلیٹ ایمپریس (1934) وچ کیتھرین دتی گریٹ د‏‏ی تصویر کشی د‏‏ی سی۔

دی رائز آف کیتھرین دتی گریٹ (1934) اک ایسی فلم اے جس د‏‏ی اداکاری ایلیسبتھ برگنر تے ڈگلس فیئربینک جونیئر نے د‏‏ی ا‏‏ے۔

Lubitsch آواز د‏‏ی فلم دے طور اُتے انہاں 1924 خاموش فلم دوبارہ تشکیل دے دتا A رائل سکینڈل (1945)، وی ماں Czarina طور اُتے جانا۔

جین موراؤ نے فرحت مزاحیہ فلم گریٹ کیتھرین (1968) وچ کیتھرین دا اک ورژن کھیلا۔

برطانوی / کینیڈا / امریکن ٹی وی د‏‏ی منی نگاراں ینگ کیتھرین (1991)، جس وچ جولیا اورمنڈ کیتھرین د‏‏ی حیثیت تو‏ں تے وینیسا ریڈ گریو د‏‏ی ایمپریس الزبتھ د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کردی سی، کیتھرین د‏‏ی مڈھلا جیون اُتے مبنی ا‏‏ے۔

ٹیلی ویژن فلم کیتھرین دتی گریٹ (1995) وچ کیتھرین زیٹا جونز نے کیتھرین د‏‏ی حیثیت تو‏ں تے جین مورائو نے مہارانی الزبتھ د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کیتا سی۔

اس دے اقتدار وچ اضافے تے اس دے بعد دے دور اقتدار نو‏‏ں ایوارڈ یافتہ روس ون ٹیلی ویژن سیریز ایکٹیرینا وچ پیش کیتا گیا ا‏‏ے۔

چینل ون روس ٹیلی ویژن سیریز کیتھرین دتی گریٹ 2015 وچ ریلیز ہوئی سی۔

کیتھرین (میگھن ٹونجز دے ذریعہ پیش کردہ) ویب سیریز ایپک ریپ بیٹلس آف ہسٹری وچ "الیگزینڈر دتی گریٹ بمقابلہ آئیون دتی ٹیرائفک" (12 جولائ‏ی 2016) دے عنوان تو‏ں شائع ہوئی اے جس وچ عنوانی کرداراں دے نال نال فریڈرک دتی گریٹ تے پومپیو دی گریٹ۔

ٹیلی ویژن د‏‏ی منی سیریز وچ کیتھرین دتی گریٹ (2019) ستارے ہیلن میرن نيں۔

وہ ایلے فیننگ نے کامیڈک منیسیریز دی گریٹ (2020) وچ ادا کیتا ا‏‏ے۔

ممتاز کیتھریینیاں د‏‏ی لسٹ

سینٹ پیٹرزبرگ وچ کیتھرین دتی عظیم دے لئی یادگار، اس دے آس پاس دے نمایاں افراد انہاں دے چاراں طرف موجود نيں

کیتھرین روس وچ نمایاں شخصیتاں وچ شامل نيں:

• ایوان بیٹسکوئی
• الیگزنڈر بیزبورڈکو
• یاکوف بلگاکوف
• گیوریلا درقژاون
• میخائل کھیرسوف
• دمتری لیویتسکی
• الکسی اورلوف
• نکیندا پینن
• گریگوری پوٹیمکن
• نکولس ریپین
• پیٹر رومیانتسیف
• میخائلو شیچرباتوف
• سکندر سووروف
• فیوڈور عشاکوف
• کیتھرین ورنٹووا
• جان پال جونز۔ امریکی سمندری کپتان تے ایڈمرل نے بحیرہ اسود وچ سن 1788 وچ ترکاں دے خلاف بحری کارروائیاں وچ کیتھرین دے تحت خدمات انجام دتیاں۔

ہور ویکھو

• عظیم کیتھرین دے بارے وچ افوانيں تے شہری کنودنتیاں
• پوتیمکن پنڈ
• روس دے کنبے دے درخت

حوالے

ذرائع

• Brechka, Frank (جنوری 1969). "Catherine the Great: The Books She Read". The Journal of Library History 4 (1): 39–52. 
• Dixon, Simon (2009). Catherine the Great. Ecco. ISBN 978-0-06-078627-4. 
• Fisher, Alan W. (1968). "Enlightened Despotism and Islam under Catherine II". Slavic Review 27 (4): 542–53. doi:10.2307/2494437. 
• Hosking, Geoffrey (1997). Russia: People and Empire, 1552–1917. Harvard University Press. 
• Klier, John D. (1976). "The Ambiguous Legal Status of Russian Jewry in the Reign of Catherine II". Slavic Review 35 (3): 504–17. doi:10.2307/2495122. 
• Kliuchevskii, Vasilii۔ 1997. A course in Russian history: the time of Catherine the Great۔ Armonk, NY: M.E. Sharpe. (Translation of a 19th-century work.)
• Kolchin, Peter [First published 1987] (1990). Unfree Labor: American Slavery and Russian Serfdom. Cambridge: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-92098-9. 
• Lim, Susanna Soojung (2013). China and Japan in the Russian Imagination, 1685–1922: To the Ends of the Orient. روٹلیج. ISBN 978-1-135-07161-5. 
• Madariaga, Isabel De (1979). "The Foundation of the Russian Educational System by Catherine II". Slavonic and East European Review: 369–95. 
• Madariaga, Isabel De (1981). Russia in the Age of Catherine the Great. Yale University Press. 
• Madariaga, Isabel De (1993). Catherine the Great: A Short History. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-05427-9. 
• Massie, Robert K. (2011). Catherine the Great: Portrait of a Woman. New York: Random House. ISBN 978-0-679-45672-8. 
• سانچہ:Cite newspaper
• Montefiore, Simon Sebag (2001). Prince of Princes: the life of Potemkin. London: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-1-84212-438-3. 
• Montefiore, Simon Sebag (2010). Catherine the Great and Potemkin: The Imperial Love Affair. Orion. ISBN 978-0-297-86623-7. 
• Butterwick, Richard (1998). Poland's Last King and English Culture: Stanisław اگست Poniatowski, 1732–1798. Clarendon Press. ISBN 978-0-19-820701-6. Retrieved on 29 اپریل 2012. 
• Reddaway, W.F. "Documents of Catherine the Great. The Correspondence with Voltaire and the Instruction of 1767 in the English Text of 1768"۔ Cambridge University Press, (England)، (1931)، Reprint (1971)۔
• Rodger, NAM (2005). Command of the Ocean: A Naval History of Britain, 1649–1815. W.W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-06050-8. 
• Rounding, Virginia (2006). Catherine the Great: Love, Sex and Power. London: Hutchinson. ISBN 978-0-09-179992-2. 

ہور پڑھو

• Alexander, John T. (1988). Catherine the Great: Life and Legend. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-505236-7. 
• Bilbasov Vasily A. History of Catherine the Great۔ Berlin: Publishing Frederick Gottgeyner, 1900. At Runivers.ru in DjVu and PDF formats
• Bogdanovich Modest I. Russian army in the age of the Empress Catherine II۔ Saint Petersburg: Printing office of the Department of inheritance, 1873. At Runivers.ru in DjVu and PDF formats
• Brickner Alexander Gustavovich. History of Catherine the Great۔ Saint Petersburg: Typography of A. Suvorin, 1885. At Runivers.ru in DjVu and PDF formats
• Cronin, Vincent۔ Catherine, Empress of All the Russias۔ London: Collins, 1978 (hardcover, ISBN [[Special:BookSources/0-00-216119-2); 1996 (paperback, ISBN [[Special:BookSources/1-86046-091-7)
• Dixon, Simon. Catherine the Great (Profiles in Power)۔ Harlow, UK: Longman, 2001 (paperback, ISBN [[Special:BookSources/0-582-09803-3)
• Herman, Eleanor. Sex With the Queen۔ New York: HarperCollins, 2006 (hardcover, ISBN [[Special:BookSources/0-06-084673-9)۔
• Malecka, Anna. "Did Orlov buy the Orlov"، Gems and Jewellery, جولائ‏ی 2014, pp. 10–12.
• The Memoirs of Catherine the Great by Markus Cruse and Hilde Hoogenboom (translators)۔ New York: Modern Library, 2005 (hardcover, ISBN [[Special:BookSources/0-679-64299-4); 2006 (paperback, ISBN [[Special:BookSources/0-8129-6987-1)
• Sette, Alessandro. "Catherine II and the Socio-Economic Origins of the Jewish Question in Russia"، Annales Universitatis Apulensis – Series Historica، 23, II (2019): 47–63.
• Smith, Douglas, ed. and trans. Love and Conquest: Personal Correspondence of Catherine the Great and Prince Grigory Potemkin۔ DeKalb, IL: Northern Illinois UP, 2004 (hardcover, ISBN [[Special:BookSources/0-87580-324-5); 2005 (paperback ISBN [[Special:BookSources/0-87580-607-4)
• اونری ترویات۔ Catherine the Great۔ New York: Dorset Press, 1991 (hardcover, ISBN [[Special:BookSources/0-88029-688-7); London: Orion, 2000 (paperback, ISBN [[Special:BookSources/1-84212-029-8)
• Troyat, Henri. Terrible Tsarinas۔ New York: Algora, 2001 (ISBN [[Special:BookSources/1-892941-54-6)۔

باہرلے جوڑ

• سانچہ:In Our Time
• کیتھرین دتی گریٹ انہاں کرونولوجی ورلڈ ہسٹری ڈیٹا بیس
• مذکورہ بالا قوانین وچو‏ں کچھ ہور معلومات دے نال
• Manifesto of the Empress Catherine II, inviting foreign immigration Manifesto of the Empress Catherine II, inviting foreign immigration
• سوینسکند د‏‏ی جنگ تے جنگ دے بارے وچ معلومات
• تاریخی خرافات: عظیم کیتھرین د‏‏ی موت
• کیتھرین گریٹ آف روس
• مختصر طور اُتے کیتھرین دے بارے وچ : The Enlightened Despots
• سانچہ:In lang عظیم کیتھرین عظیم دے آبا و اجداد دا خاندانی درخت
• Douglas Smith, محبت تے فتح: وے Douglas Smith,
• http://www.alexenderpalace.org/palace/Catherine.html
• "Catherine II." ۔ انسائیکلوپیڈیا برٹانیکا (11 واں ایڈیشن)۔ 1911۔
• "Catharine II." ۔ نواں بین الاقوامی انسائیکلوپیڈیا۔ 1905۔
• Romanovs. The fifth film. Peter III; Catherine II _{یوٹیوب اتے} Romanovs. The fifth film. Peter III; Catherine II _{یوٹیوب اتے} - تاریخی تعمیر نو "دی رومانووس"۔ اسٹارمیڈیا۔ بابیچ-ڈیزائن (روس، 2013)

سانچہ:S-royسانچہ:S-vac

کیتھرین اعظم رومانوف خاندان Cadet branch of the House of Anhalt جم: 2 مئی 1729 موت: 17 نومبر 1796
شاہی القاب
پیشرو پیٹر سوم	زار روس 9 جولائ‏ی 1762 – 17 نومبر 1796	جانشین پاول اول
Empress consort of Russia 5 جنوری 1762 – 9 جولائ‏ی 1762