بھارت دیاں عام چوناں، ۲۰۱۹ء
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
بھارت دے عام انتخابات، 2019ء ستارہويں لوک سبھا نوں تشکیل دینے دے لئی 11 اپریل توں 19 مئی 2019ء ست مراحل وچ مکمل ہوئے۔ ووٹاں دی گنتی 23 مئی نوں ہوئی تے ايسے دن نتائج دا اعلان وی ہو گیا۔[۱][۲][۳][۴] ووٹراں دی کل تعداد تقریباً 900 ملین سی جنہاں نے 7 مراحل وچ حق رائے دہی دا استعمال کيتا۔ کل 67 فیصد رائے دہندگان ووٹ دینے وچ کامیاب رہے تے ایہ بھارتی انتخاگل کيتی تریخ وچ سب توں زیادہ اے۔[۵] سوانیاں دی شرکت دے لحاظ توں وی ایہ انتخابات تریخ ساز رہے نيں۔[۶][note ۱] بھارتی الیکشن کمیشن دی اطلاع دے مطابق پہلے 24 گھنٹےآں دی گنتی دے بعد لوک سبھا دی 543 نشستاں وچوں 542 دے نتائج سامنے آئے جنہاں وچ بھارتیہ جنتا پارٹی نوں 294 نشستاں اُتے کامیابی ملی تے ہور 9 نشستاں اُتے اوہ اگے چل رہی اے۔ اس طرح بی جے پی دی نشستاں دی کل تعداد 303 بندی اے۔[۸] انڈین نیشنل کانگریس محض 52 نشستاں اُتے سمٹ گئی۔ انہاں دونے جماعتاں دی اتحادی پارٹیاں تے ہور غیر متحد پارٹیاں باقی 187 نشستاں اُتے یا تاں جنیت چکیاں سن یا اگے چل رہیاں سن۔ لوک سبھا وچ رسمی طور اُتے حزب اختلاف دا درجہ حاصل کرنے دے لئی کسی وی جماعت نوں گھٹ تاں گھٹ دس فیصد نشست یا 55 نشستاں اُتے جیتنا ضروری اے۔ سب توں وڈی حزب مخالف جماعت انڈین نیشنل کانگریس اک بار فیر حزب مخالف دا درجہ حاصل کرنے وچ ناکام رہی اے۔ فی الحال بھارت وچ کوئی رسمی حزب مخالف جماعت نئيں اے۔ نریندر مودی نے اپنی فتح دا اعلان کر دتا اے۔[۹] اوتھے راہل گاندھی نے وی شکست تسلیم کرلئی اے۔[۱۰]
آندھرا پردیش، اروناچل پردیش، اوڈیشا تے سکم اسمبلی انتخابات وی عام انتخابات دے نال منعقد ہوئے۔[۱۱][۱۲]
بھارت دیاں عام چوناں اپریل اتے مئی 2019 وچ بھارت وچ 17 ویں لوک سبھا دے گٹھن لئی ہونیاں ہن۔[۱۳] مرکزی چون کمیشن دے اعلان نال لوک سبھا چوناں دی جو عمل الیکی گئی اے، اس مطابق پہلے پڑائ دیاں چوناں واسطے نوٹیپھکیشن 18 مارچ نوں جاری کیتا جائیگا جدونکھ آخری (ستویں) پڑائ لئی ووٹاں 19 مئی نوں پینگیاں۔[۱۴] ووٹاں دی گنتی 23 مئی نوں ہوویگی۔[۱۵] عامَ لوکاں نوں پنج سال بعد اپنی ووٹ دا استعمال کرکے اپنی بھوکھی سرکار چنن دا موقع ملدا اے۔ ایہہ اوہ موقع ہندا اے، جدوں ووٹر پچھلیاں چوناں وچ چن کے بھیجے گئے اپنے نمائندیاں تے حاکم دھر دی پچھلی کارگزاری دا ملنکن کردے ہن۔ آس کیتی جاندی اے کہ ساریاں سیاسی دھراں آ رہیاں چوناں دے پرچار دوران اپنی کارگزاری توں لوکاں نوں جانوں کرواؤنگیاں۔ اس متعلق سبھ توں وڈی ذمہ واری حاکم دھر دی ہندی اے کہ اوہ اپنے پنج سالاں دا حساب-کتاب لوک کچہری وچ رکھن تاں جو لوک ایہہ نرنا کر سکن کہ پنج سال پہلاں جہناں آگوآں نوں اوہناں اقتدار سونپی سی، اوہ اس دے بھروسے اتے کھرے اترے ہن جاں نہیں۔ آزادی توں بعد ہر چون اسے سیدھ وچ لڑی جاندی رہی اے۔[۱۶]
انتخابی نظام
[سودھو]لوک سبھا دے 543 ارکان (پارلیمان) وکھ وکھ نششتاں توں منتخب ہوئے کے آئیاں گے۔ صدر بھارت اینگلو انڈین دے ارکان نامزد کريں گا تے اس طرح لوک سبھا وچ کل 545 ارکان ہون گے۔[۱۷] انتخابات وچ ووٹ ڈالنے دے لئی ؛
- بھارت دا شہری ہونا،
- 18 سال دی عمر نوں پہونچنا اور
- پولنگ حلقہ دا رہائشی ہونا
لوک سبھا دیاں اس موقعے 545 سیٹاں ہن۔ 543 نمائدیاں ناں سدھی ووٹنگ راہاں چنیا جاویگا اندے 2 نمائدے بھارت دے صدر ولاں لوک سبھا وچ تعینات کیندے جاندے ہن۔[۱۸] ضروری اے۔ ووٹ ڈالنے دے لئی اہل شہرہ نوں بھارتی الیکشن کمیشن اک شناختی کارڈ جاری کردا اے۔ جس دے پاس کارڈ نہ ہوئے اسنوں ووٹ ڈالنے نئيں دتا جاندا اے۔[۱۹]
پس منظر
[سودھو]گزشتہ انتخابات 16واں لوک سبھا دے لئی اپریل-مئی 2014ء نوں منعقد ہوئے سن ۔ 2014ء وچ موجودہ وزیر اعظم بھارت نریندر مودی دی قیادت وچ قومی جمہوری اتحاد دے زیر قیادت بھارتیہ جنتا پارٹی نے انتخابات جتے سن تے انڈین نیشنل کانگریس دی قیادت والی متحدہ ترقی پسند اتحاد نوں شکست فاش دا سامنا کرنا پيا سی۔ گزشتہ انتخابات اس لحاظ توں وی اہم سی کہ کسی اک پارٹی بھارتیہ جنتا پارٹی نوں 282 نششتاں ملیاں سن جو اپنے آپ وچ اک تریخ اے جدوں کہ انڈین نیشنل کانگریس محض 44 نشستاں اُتے سمٹ گئی سی۔ اس لحاظ توں ایہ انتخاب میل دا پتھر ثابت ہويا سی۔ اس جِت دا ہیرو موجودہ وزیر اعظم نوں دسیا جاندا اے جنہاں نے اپنے وعدےآں توں عوام دا دل جِت لیا سی۔ اس انتخابات وچ بی جے پی دی انتخابی مہم وی قابل دید سی جس وچ انہاں نے بد عنوانی، بے روزگاری تے مہنگائی نوں مدعا بنایا سی۔[۲۰] دیکھو ٰبھارت دے عام انتخابات 2014ء، وچ بھارتیہ جنتا پارٹی دی انتخابی مہم۔ کچھ عرصہ پہلے نریندر مودی وی پہلے از انتخابات کرانے دے موڈ وچ سن مگر اٹل بہاری واجپائی دے واقعے توں سبق لیندے ہوئے انہاں نے ایسا نئيں کيتا۔ [۲۱] مارچ 2019ء دے پہلے ہفتہ وچ بھارتی الیکشن کمیشن انتخابی تاریخاں دا اعلان کرے گی۔[۲۲]
انتخاگل کيتی تاریخاں
[سودھو]مرحلہ | تریخ | تعداد حلقہ جات | صوبے تے یونین علاقے | |
---|---|---|---|---|
1 | 11 اپریل | 91 | 20 | آندھرا پردیش، اروناچل پردیش، آسام، بہار، چھتِیہہ گڑھ، جموں و کشمیر، مہاراشٹر، میزورم، منی پور، ناگالینڈ، اوڈیشا، سکم، تلنگانہ، تریپورہ، اترپردیش، اتراکھنڈ، مغربی بنگال، انڈمان و نکوبار، لکشادیپ |
2 | 18 اپریل | 97 | 13 | آسام، بہار، چھتِیہہ گڑھ، منی پور، جموں تے کشمیر، کرناٹک، مہاراشٹرا، اوڈیشا، تمل ناڈو، تریپورہ، اترپردیش، مغربی بنگال، پدوچیری |
3 | 23 اپریل | 115 | 14 |
آسام، بہار، چھتِیہہ گڑھ، گجرات، گوا، جموں و کشمیر، مہاراشٹر، اوڈیشا، کرناٹک، کیرلا، تریپورہ، اترپردیش، اتراکھنڈ، مغربی بنگال، دادرا و نگر حویلی، دمن و دیو |
4 | 29 اپریل | 71 | 9 | بہار، جموں تے کشمیر، جھارکھنڈ، مدھیہ پردیس، مہاراشٹرا، اوڈیشا، راجستھان، اترپردیش، مغربی بنگال |
5 | 6 مئی | 51 | 7 | بہار، جموں و کشمیر، جھارکھنڈ، مدھیہ پردیش، اترپردیش، مغربی بنگال |
6 | 12 مئی | 59 | 7 | بہار، ہریانہ، جھارکھنڈ، مدھیہ پردیش، اترپردیش، مغربی بنگال، دہلی |
7 | 19 مئی | 59 | 8 | بہار، ہماچل پردیش، جھارکھنڈ، مدھیہ پردیش، پنجاب، مغربی بنگال، چندی گڑھ، اترپردیش |
ریاست/یونین علاقہ | کُل حلقہ جات |
انتخاب دی تریخ تے حلفےآں دی تعداد | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
مرحلہ 1 | مرحلہ 2 | مرحلہ 3 | مرحلہ 4 | مرحلہ 5 | مرحلہ 6 | مرحلہ 7 | ||
11 اپریل | 18 اپریل | 23 اپریل | 29 اپریل | 6 مئی | 12 مئی | 19 مئی | ||
آندھرا پردیش | 25 | 25 | ||||||
اروناچل پردیش | 2 | 2 | ||||||
آسام | 14 | 5 | 5 | 4 | ||||
بہار | 40 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 8 | 8 |
چھتِیہہ گڑھ | 11 | 1 | 3 | 7 | ||||
گوا | 2 | 2 | ||||||
گجرات | 26 | 26 | ||||||
ہریانہ | 10 | 10 | ||||||
ہماچل پردیش | 4 | 4 | ||||||
جموں و کشمیر | 6 | 2 | 2 | سانچہ:1/3[n ۱] | سانچہ:1/3[n ۱] | 1سانچہ:1/3[n ۱] | ||
جھارکھنڈ | 14 | 3 | 4 | 4 | 3 | |||
کرناٹک | 28 | 14 | 14 | |||||
کیرلا | 20 | 20 | ||||||
مدھیہ پردیش | 29 | 6 | 7 | 8 | 8 | |||
مہاراشٹر | 48 | 7 | 10 | 14 | 17 | |||
منی پور | 2 | 1 | 1 | |||||
میگھالیہ | 2 | 2 | ||||||
میزورم | 1 | 1 | ||||||
ناگالینڈ | 1 | 1 | ||||||
اوڈیشا | 21 | 4 | 5 | 6 | 6 | |||
خطۂ پنجاب | 13 | 13 | ||||||
راجستھان | 25 | 13 | 12 | |||||
سکم | 1 | 1 | ||||||
تمل ناڈو | 39 | 38[n ۲] | ||||||
تلنگانہ | 17 | 17 | ||||||
تریپورہ | 2 | 1 | 1 | |||||
اتر پردیش | 80 | 8 | 8 | 10 | 13 | 14 | 14 | 13 |
اتراکھنڈ | 5 | 5 | ||||||
مغربی بنگال | 42 | 2 | 3 | 5 | 8 | 7 | 8 | 9 |
جزائر انڈمان و نکوبار | 1 | 1 | ||||||
چندی گڑھ | 1 | 1 | ||||||
دادرا و نگر حویلی | 1 | 1 | ||||||
دمن و دیو | 1 | 1 | ||||||
دہلی | 7 | 7 | ||||||
لکشادیپ | 1 | 1 | ||||||
پدوچیری | 1 | 1 | ||||||
حلقہ جات | 543 | 91 | 95 | 116سانچہ:1/3 | 71سانچہ:1/3 | 50سانچہ:1/3 | 59 | 59 |
ساتاں مراحل دے اختتام اُتے کل نشستاں دی تعداد | 91 | 186 | 302سانچہ:1/3 | 373سانچہ:2/3 | 424 | 483 | 542[n ۲] | |
Percent complete by end of Phase | 17% | 34% | 56% | 69% | 78% | 89% | 100% |
- ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ Polling in Anantnag was scheduled over three days.
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ ویلور وچ رائے شماری منسوخ ہوئے گئی۔
منسوخی تے دوبارہ ووٹنگ
[سودھو]- ویلور، تمل ناڈو: ڈی ایم دے دے ایل لیڈر دے پاس 11 کرور روپئے برآمد ہوئے۔ ایہ ووٹراں نوں رشوت دینے دی خاطر لے جائے جا رہے سن ۔[۲۳] چھاپہ ماری دے دوران ملے ثبوت دی بنیاد الیکشن کمیشن نے ویلور انتکابی حلقہ وچ 18 اپریل نوں ہونے والی ووٹنگ نوں منسوخ کر دتا۔ ڈی ایم دے نے اسےاک سازش قرار دتا تے کسی وی طرح دے جرم توں صاف انکار کيتا اے۔[۲۴]
- مشرقی تریپورہ، تریپورہ : ایتھے بھارتی الیکشن کمیشن نے لا اینڈ آرڈر دا حوالہ دیندے ہوئے ووٹنگ دی تریخ 18 توں 23 اپریل کردتی۔ اسپیشل پولس دی اطلاعات دے مطابق 18 اپریل نوں انتخابات کروانا مناسب نئيں سی۔[۲۵]
انتخابی مہم
[سودھو]12 جنوری 2019ء نوں بھارتی وزیر اعظم نریندر مودی نے بھارتیہ جنتا پارٹی دی انتخابی مہم دا آغاز کيتا۔ مودی دوسرے دور دا عزم لئی ہوئے نيں۔[۲۶] سیاسی مبصرین دا کہنا اے کہ مودی تے بی جے پی اک مرتبہ فیر ہندو قومیت دی بنیاد اُتے انتخاب لڑنے جا رہے نيں۔ واضح ہوئے کہ ہندو قومیت دے سیلاب وچ روزگار تے معاشی ترقی جداں مُدعے غائب ہوئے جاندے نيں۔[۲۷][۲۸] اسی دن بہوجن سماج پارٹی دی سربراہ مایاوندی تے سماج وادی پارٹی دے سربراہ اکھیلیش یادو نے اپنا اتحاد بنایا تے اتر پردیش دی 80 لوک سبھا نشستاں وچوں 78 اُتے لڑنے دا فیصلہ کيتا۔ دو نشستاں انہاں نے راہل گاندھی (امیٹھی) تے سونیا گاندھی (رائے بریلی دے لئی چھڈ دتیاں اس اتحاد وچ کانگریس نوں شامل نئيں کيتا گیا اے۔ مایاوندی اپنے اس فیصلے دا بچاو کردے ہوئے کہندی نيں ”کانگریس نوں شامل کے دے ساڈا اتحاد نقصان وچ ہوئے گا کیونجے اس توں ووٹ بنٹ جاواں گے۔“ 25 سال پہلے 1993ء وچ وی ایسا ہی اتحاد دیکھنے نوں ملیا سی۔[۲۹]
مدعے
[سودھو]سرکاری ادارےآں دا بیجا استعمال
[سودھو]انتخابی مہم دے دوران مخالف پارٹیاں نے این ڈی اے اُتے سرکاری ادارےآں تے عہدہ دا ذاتی استعمال دا الزام لگایا۔ انہاں دا کہنا سی کہ بی جے پی تے این ڈی اے نے جمہوریت دی روح نوں مجروح کيتا اے۔ ممتا بنرجی اس موضوع اُتے کھل دے مخالفت کيتی۔[۳۰] جوابًا مودی نے اسنوں اک مذاق توں تعبیر کيتا۔ انہاں نے خود کانگریس تے کمیونسٹاں نے پولیس، سی بی آئی تے سی اے جی سمیت کئی سرکاری ادارےآں دا بے جا فائیدہ اٹھایا کيتا تے ذاتی مصرف دے لئی استعمال کيتا۔ انہاں نے کیرلا تے مدھیہ پردیش می بے جے پی کارکنان دی موت دا وی حوالہ دتا۔[۳۱] بر سر اقتدار وزیر اعظم دے راست ناں توں نمو ٹی وی چینل دا شروع ہونا تے اس دا مختلف زمراں وچ ڈی ٹی ایچ کمپنیاں دی جانب توں دکھایا جانا وی اک موضوع نزاع بن گیا۔
معاشی مسائل
[سودھو]دی ٹائمز آف انڈیا دی اک خبر دے مطابق موجودہ این ڈی اے دی حکومت کیتی کامیابیاں وچ افراط زر دا توں کم 4 فیصد ہونا، جی ایس ٹی دی اصلاحات وغیرہ شامل نيں۔ اس دے کئی معاشی فیصلےآں نے بھارت دی اکثر آبادی نوں برہ راست فائدہ پہونچایا اے۔ جداں جن دھن سکیم، پینڈو علاقےآں وچ پکانے والی گیس تے بجلی دی فراہمی وغیرہ۔[۳۲] بین الاقوامی مالیاتی فنڈ دے مطابق بھارت دی معیشت انہاں دناں تیزی توں ترقی کررہی اے۔ دنیا دی وڈی معیشتاں وچ بھارت دی جی ڈی پی سب توں زیادہ اے۔ مالیاتی سال 2019ء-2020ء تے 2020ء-2021ء وچ بھارت سب توں تیزی توں ترقی کرنے والا ملک بن سکدا اے۔ اس دوران وچ جی ڈی پی 7.3 دے آس پاس رہنے دا امکان اے۔[۳۳][۳۴][۳۵] مگر بھارت دے کئی معاشی ادارے، سماجی ادارے، ماہرین اقتصادیات تے مخالف جماعتاں نے جی ڈی پی دے تعلق تشویش دا اظہار کيتا اے تے انہاں نمبرات نوں غلط دسیا اے۔[۳۲][۳۶]
کاشت کاری تے کسان
[سودھو] تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: بھارت وچ کساناں دی خودکشیاں
کساناں نوں اناج دی قیمتاں کم ملنا تے انہاں دی ترقی وچ رکاوٹ دی وجہ توں عوام حکومت توں سخت ناراض اے۔[۳۷][۳۸] تے ملک بھر وچ وسیع پیمانے اُتے مرکزی تے ریاستی حکومتاں دے خلاف احتجاج ہوئے رہے نيں۔[۳۹][۴۰][۴۱][۴۲] مرکزی حکومت نے عوام دے غصہ نوں کم کرنے دے لئی اناج دی اک قیمت متعین دی مگر اس دا نفاذ حکومت دے لئی ٹھیڑھی کھیر ثابت ہورہیا اے جس دی وجہ توں ایہ معاملہ ہن کافی گرما گیا اے تے عوام تے کساناں دے بیچ ہن بحث دا مُدعا بندا جا رہیا اے۔[۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷]
بھارت دے عبوری بجٹ، 2019ء وچ حکومت نے پی اک کسان اِسکیم دا اعلان کيتا جس دی رو توں ہر چھوٹے کسان نوں سالانہ 6000 روپئے ملیاں گے،[۴۸][۴۹] لیکن ملک دے مختلف حصےآں وچ حکومت دے اس قدم نوں ناکافی دسیا گیا اے۔[۵۰][۵۱][۵۲][۵۳][۵۴][۵۵][۵۶] حکومت کیتی اسکیماں توں ناراض کساناں نے 14 فروری 2019ء نوں بند دا اعلان کيتا۔ [۵۷] حکومت مغربی بنگال توں آل انڈیا ترنمول کانگریس تے حکومت مدھیہ پردیش توں انڈین نیشنل کانگریس نے پی ایم کسان اسکیم دی سخت مخالفت کيتی اے۔[۵۸]
راہل گاندھی نے وعدہ کيتا اے کہ جے کانگریس دی حکومت بندی اے تاں کساناں دے قرض معاف کر دتے جاواں گے۔[۵۹] وزیر اعظم مودی نے اسنوں ووٹ حاصل کرنے والا جملہ قرار دتا اے۔[۶۰]
نوکریاں وچ کمی
[سودھو] تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: بھارت وچ بے روزگاری
بھارت وچ بے روزگاری مسلمل ودھ رہی اے۔[۶۱] بھارت وچ 500 تے 1000 دے نوٹاں دا اسقاط زر دی وجہ توں 1.5 ملین نوکریاں ضائع ہوئے گئیاں نيں۔[۶۲] نويں ٹیکس دے نظام نے وی بے روزگاری تے نوکری دتی ميں اپنا منفی کردار ادا کيتا اے۔[۶۳][۶۴]
7 فروری 2019ء نوں مرکزی حکومت نے نوکریاں دی کمی دا انکار کيتا اے۔[۶۵] وزیر اعظم نے دعوی کيتا اے کہ نوکریاں دی کمی نئيں اے البتہ اعداد و شمار صحیح پیش نئيں کیتے جا رہے نيں۔[۶۶][۶۷] سی ایم آئی ای دے واضح کيتا اے کہ محض 2018ء وچ 11 ملین نوکریاں ضائع ہوئیاں نيں۔[۶۸] حکومت بے روزگاری دی سرکاری رپورٹ شائع کرنے وچ تاخیر توں کم لے رہی اے۔[۶۹] قومی کمیشن برائے اعداد و شمار دے صدر نشین نے ایہ کہندے ہوئے استعفی دے دتا اے کہ حکومت نے سال 2017ء-2018ء دی بے روزگاری دی رپورٹ شائع نئيں ہونے دی۔[۷۰] انہاں دے علاوہ کئی سرکاری افسران نے وی حکومت اُتے انہاں نوں کم نہ کرنے دینے دا الزام لگاندے ہوئے احتجاجا استعفی دے دتا اے۔ ايسے دوران وچ اک رپورٹ لیک ہوئے گئی جس وچ لکھیا اے کہ سال 2017ء-2018ء بے روزگاری گزشتہ 45 برساں وچ سب توں زیادہ اے۔[۷۱] حالانکہ حکومت ایہ کہ کر پلہ جھاڑ رہی اے ایہ رپورٹ حتمی نئيں اے۔[۷۲] لیکن چیرمین دا دعوی اے کہ حکومت رپورٹ نوں چھپانا چاہندی اے۔[۷۳] کمیشن دے اک سابق چیرمین نے ناں نہ دسنے دی شرط اُتے دسیا کہ کمیشن دی منظور کردہ رپورٹ کہ حتمی اے۔[۷۴] 7 فروری 2019ء نوں تقریباً 30 ہزار نوجواناں نے قومی راجگڑھ علاقہ دہلی وچ “ینگ انڈیا ادھیکار“ مارچ کڈیا تے نوکریاں وچ کمی دی وجہ توں حکومت دے خلاف احتجاج کيتا۔ [۷۵]
حکومتی ادارےآں تے کم کاج دا غلط استعمال
[سودھو]مخالف پارٹیاں نے موجودہ مرکزی حکومت اُتے حکومتی ادارےآں تے کم کاج نوں بے جا تے غلط استعمال دا الزام لگایا اے۔ انہاں دا دعوی اے موجودہ حکومت تمام ادارےآں وچ اپنی من منی کردی اے۔ انہاں دا الزام اے کہ حکومت نے عدلیہ[۷۶]، پارلیمان [۷۷]، میڈیا، [۷۸] ریزرو بینک آف انڈیا،[۷۹] سینٹرل بیورو آف انویسٹی گیشن[۸۰][۸۱] تے قانون حق معلومات، 2005ء، [۸۲][۸۳] نوں بری طرح متاثر کيتا اے تے انہاں دے کم کاج دے طریقہ کار نوں نظر اندان کردے ہوئے اپنا حکم چلانے دی کوشش کيتی اے۔[۸۴]
3 فروری و2019ء نوں آل انڈیا ترنمول کانگریس دی صدر ممتا بنرجی نے کولکاتا وچ ”دستور بچاو تحریک“ دھرنا دتا۔[۸۵] انہاں دا الزام سی کہ وزیر اعظم نریندر مودی تے بی جے پی صدر امت شاہ نے مغربی بنگال وچ اک پولیس افسر دے نال زیادتی دی اے۔[۸۶] بی جے پی دا کہنا اے کہ ممتا بنرجی بدعنوانی نوں چھپانے دے لئی دھرنا دے رہیاں نيں۔[۸۷] حالانکہ انڈین نیشنل کانگریس، عام آدمی پارٹی، تیلگو دیشم پارٹی، راشٹریہ جنتا دل، جموں تے کشمیر نیشنل کانفرنس، مکل نیدھی مایم تے ڈراوڈا منیترا کژگم نے ممتا بنرجی توں ہمدردی دا اظہار کيتا اے۔[۸۸] ترنمول کانگریس تے بی جے پی دا جھگڑا بھارتی عدالت عظمیٰ دے اک فیصلہ توں ختم ہويا جسنوں دونے پارٹیاں اپنی فتح بتا رہیاں نيں۔[۸۹]
بابری مسجد تے رام مندر
[سودھو] تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: رام جم بھومی
بی جے پی علی الاعلان رام مندر دی تائید کردی اے تے اسنوں بنانے دی وکالت کردی اے۔گزشتہ انتخابات وچ وی بی جے پی ایودھیا وچ موجود ایودھیا تنازع نوں انتخابی مہم وچ استعمال کيتا سی تے رام مندر بنانے دا دعوی کيتا سی جسنوں اوہ شرمندہ تعبیر نہ کرسکے۔ اس مرتبہ وی ہندو ووٹ حاصل کرنے دے لئی نریندر مودی تے اتر پردیشکے وزیر اعلیٰ یوگی آدتیہ ناتھ رام مندر دی حمایت وچ زبردست مہم چلانے والے نيں۔[۹۰][۹۱][۹۲]
رافیل تنازع
[سودھو] تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: رافیل تنازع
اپوزیشن پارٹیاں نے حکومت اُتے رافیل معاملے وچ زیادہ قیمت تے اک خاص کمپنی نوں فائدہ پہونچانے دا الزام لگایا اے۔[۹۳][۹۴] حکومت وقت نے اسنوں سراسر بے بنیاد الزام دسیا اے۔[۹۵]
اس معاملہ وچ بھارتی عدالت عظمیٰ نے بھارت دے مفاد عامہ مقدمات ایہ کہندے ہوئے خارج کر دتا کہ رافایل معاملہ وچ تمام رسمی کارروائیاں دی گئیاں نيں تے انل امبانی نوں فائدہ نئيں پہنچایا گیا اے۔[۹۶] حالانکہ اس فیصلہ دی چوطرفہ تنقید ہقئی کیونجے اس وچ بھارتی ناظر حسابات و محاسب عام تے پبلک اکاونٹس کمیٹی دے رپورٹس نوں نظر انداز کيتا گیا اے حتی کہ انہاں دی تفتیشاں نوں وی شمال نئيں کيتا گیا اے۔[۹۷][۹۸] کانگریس دا دعوی اے کہ حکومت نے عدالت نوں گمراہ کيتا اے تے کیگ دی رپورٹ اُتے وی سوالہ نشان کھڑا کيتا اے۔[۹۹] حکومت نے کہیا اے کہ اس نے عدالت نوں گمراہ نئيں کيتا اے [۱۰۰] بلکہ عدالت حکومت کیتی گل نئيں سمجھ پائی۔[۱۰۱]حکومت نے عدالت توں فیصلہ اُتے نطر ثانی کرنے دی درخمصروف دی اے۔[۱۰۲] 2 جنوری 2019ء نوں عدالت وچ اس فیصلہ اُتے نطر ثانی کرنے دی درخمصروف دتی گئی اے۔[۱۰۳] عام آدمی پارٹی نے وی 14 جنوری دے فیصلہ اُتے نطر ثانی کرنے دی درخمصروف دی اے۔[۱۰۴] کانگریس پارلیمان دا مشترک اجلاس دی منگ کررہی اے تاکہ اس مسئلہ اُتے تحقیق دی جا سکے۔[۱۰۵][۱۰۶]
کانگریس نے اس معاملہ نوں انتخابی مدعا بنایا اے تے نریندر مودی تے بی جے پی ہر زبردست لفظی حملے کیتے نيں۔[۱۰۷][۱۰۸]
کانگریس دا دعوی اس وقت ہور مضبوط ہوئے گیا جدوں دی ہندو اخبار نے خبر شائع دی کہ وزیر اظم نریندر مودی نے رافایل گل گل نوں نطر انداز کردے ہوئے خود متوازی گفتگو دا انعقاد کيتا۔ [۱۰۹][۱۱۰] وزیر دفاع نرملا سیتارمن نے کانگریس دے دعوی نوں جھوٹھا دسیا اے۔[۱۱۱] اک ہور رپورٹ مطابق سابق وزیر دفاع منوہر پاریکرکا ناں وی سامنے آیا اے۔[۱۱۲]
اتحاد
[سودھو]قومی جمہوری اتحاد
[سودھو]2019ء دے عام انتخابات دے لئی قومی جمہوری اتحاد دی لسٹ:
جماعت | گڑھ | نشستاں | |
---|---|---|---|
لڑا | جِتیا | ||
بھارتیہ جنتا پارٹی[۱۱۳] | کچھ ریاستاں | ||
جنتا دل (متحدہ)[۱۱۳] | بہار | 17 | |
شرومنی اکالی دل[۱۱۳] | پنجاب | 10 | |
لوک جنہاں طاقت پارٹی[۱۱۳] | بہار | 6 | |
شیو فوج[۱۱۴] | مہاراشٹر | 23 | |
آل انڈیا انا ڈراوڈا منیترا کژگم[۱۱۵] | تمل ناڈو | ||
پاٹالی مکل کچی[۱۱۵] | تمل ناڈو | 7 | |
آل انڈیا این آر کانگریس | پونڈیچیری | 1 | |
قومی جمہوری اتحاد | 543 | اعلان ہونا باقی |
متحدہ ترقی پسند اتحاد
[سودھو]جماعت | گڑھ | نشستاں | |
---|---|---|---|
لڑا | جِتیا | ||
انڈین نیشنل کانگریس[۱۱۶] | کچھ نشستاں | ||
قوم پرست کانگریس پارٹی[۱۱۶] | کچھ نشستاں | 24 | |
جھارکھنڈ مکتی مورچہ[۱۱۷] | جھارکھنڈ | 4 | |
جھارکھنڈ ترقی مورچا (پرجاتانترک)[۱۱۷] | جھارکھنڈ | 2 | |
راشٹریہ جنتا دل | بہار | ||
ڈراوڈا منیترا کژگم | تمل ناڈو | ||
مرومالرچھی ڈراوڈا منیترا کژگم | تمل ناڈو | ||
ویڈوتلئی سیروتائیگل کچی | تمل ناڈو | ||
انڈین یونین مسلم لیگ | تمل ناڈو | 1 | |
متحدہ ترقی پسند اتحاد | 543 | اعلان ہونا باقی |
مہا گٹھ بندھن
[سودھو]جماعت | گڑھ | نشستاں | |
---|---|---|---|
لڑا | جِتیا | ||
بہوجن سماج پارٹی [۱۱۸] | اترپردیش | 38 | |
سماجوادی پارٹی[۱۱۸] | اترپردیش | 38 |
عوامی استصواب رائے
[سودھو]عمومی انتخابات دا بگل بجتے ہی بہت ساریاں تنظیماں بھارت دا انتخابی رجحان جاننے دے لئی استصواب رائے شروع کر دیندی نيں تے لسٹ وچ انہاں دے نتیجے دکھائے جاندے نيں۔ گزشتہ عام انتخابات (2014) دے تن استصواب رائے جو اپریل تے مئی دے درمیان وچ ہوئے سن، دی لسٹ حسب ذیل اے:
تریخ | استصواب رائے ایجنسی | این ڈی اے | ہور | یو پی اے | بڑھت |
---|---|---|---|---|---|
bgcolor="سانچہ:United Progressive Alliance/meta/color" | | |||||
مئی 2018 | اے بی پی نیوز- سی ایس ڈی ایس | 274 | 105 | 164 | 110 |
جنوری 2018 | ریپبلک- سی ووٹر | 335 | 119 | 89 | 216 |
جنوری 2018 | انڈیا ٹوڈے | 309 | 132 | 102 | 177 |
جنوری 2018 | اے بی پی نیوز- سی ایس ڈی ایس | 301 | 115 | 127 | 174 |
اگست 2018 | انڈیا ٹوڈے | 349 | 119 | 75 | 230 |
جنوری 2018 | انڈیا ٹوڈے | 370 | 123 | 60 | 237 |
اگست 2018 | انڈیا ٹوڈے | 304 | 145 | 94 | 159 |
فروری 2018 | انڈیا ٹوڈے | 286 | 147 | 110 | 139 |
اگست 2018 | انڈیا ٹوڈے | 288 | 174 | 81 | 114 |
اپریل-مئی 2018 | نتیجہ برائے عمومی انتخابات | 336 | 147 | 60 | 189 |
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ At 67.1%، 2019 turnout's a record: Election Commission، The Times of India (20 مئی 2019)
- ↑ Polls Are Closed in India’s Election: What Happens Next?، The New York Times، Douglas Schorzman and Kai Schultz (19 مئی 2019)
- ↑ Women turn out in greater numbers than in previous elections، The Economic Times، Aanchal Bansal (20 مئی 2019)
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ "Lok Sabha elections 2019: Congress MP favours more seats for RJD in Bihar" (in en-US). 4 ستمبر 2018. https://www.indiatvnews.com/elections/lok-sabha-elections-2019-lok-sabha-elections-2019-congress-mp-favours-more-seats-for-rjd-in-bihar-461365.
- ↑ "Lok Sabha elections 2019: Congress MP favours more seats for RJD in Bihar" (in en-US). 2018-09-04. https://www.indiatvnews.com/elections/lok-sabha-elections-2019-lok-sabha-elections-2019-congress-mp-favours-more-seats-for-rjd-in-bihar-461365.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Electoral system IPU
- ↑ Electoral system IPU
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Singh, Vijaita (2018-09-01). "General election will be held in 2019 as per schedule, says Rajnath Singh" (in en-IN). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/national/general-election-will-be-held-in-2019-as-per-schedule-says-rajnath-singh/article24844428.ece.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ "Lok Sabha polls in Vellore cancelled due to use of money power". The Economic Times. 16 اپریل 2019. https://economictimes.indiatimes.com/news/elections/lok-sabha/tamil-nadu/lok-sabha-polls-in-vellore-cancelled-due-to-use-of-money-power/articleshow/68909824.cms.
- ↑ "Polling in Tripura East deferred to اپریل 23" (in en-IN). The Hindu. 2019-04-16. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/elections/lok-sabha-2019/polling-in-tripura-east-deferred-to-اپریل-23/article26858600.ece.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ https://www.aei.org/publication/modis-india-doubles-down-on-hindu-nationalism/
- ↑ https://www.bloomberg.com/news/features/2019-01-30/narendra-modi-s-big-play-for-india-s-heartland-could-backfire
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ ۳۲.۰ ۳۲.۱ SWOT analysis shows NDA well ahead of UPA، The Times of India, SA Aiyar (14 اپریل 2019)
- ↑ Narendra Modi's Challenge In India's Upcoming Elections، The Forbes, Harry Broadman (29 مارچ 2019)
- ↑ India to be global growth leader in 2019–20: IMF، India Today (22 جنوری 2019); At 7.5%، 7.7% India to be top growing economy in 2020: IMF، The Hindu (21 جنوری 2019)
- ↑ India: Report، International Monetary Fund (2019)
- ↑ 131 accountants from India just responded to the open letter from economists and social scientists challenging official GDP data، Business Insider, D Dhillon (18 مارچ 2019)
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).سانچہ:مردہ ربط
- ↑ "Why the farmers have stormed Delhi, what they want". The Economic Times. 2018-11-30. https://economictimes.indiatimes.com/news/et-explains/why-the-farmers-have-stormed-delhi-what-they-want/articleshow/66881527.cms.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ "Farmers' protest 2nd day live: Haryana CM stirs controversy". The Economic Times. 2018-06-02. https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/farmers-protest-2nd-day-live-haryana-cm-stirs-controversy/articleshow/64424795.cms.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ "What farmers have to say about Modi government's income support scheme". The Economic Times. 2019-02-04. https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/agriculture/what-farmers-have-to-say-about-modi-governments-income-support-scheme/articleshow/67810340.cms.
- ↑ "What farmers have to say about Modi government's income support scheme". The Economic Times. 2019-02-04. https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/agriculture/what-farmers-have-to-say-about-modi-governments-income-support-scheme/articleshow/67810340.cms.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).سانچہ:مردہ ربط
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ "Maharashtra CM hails Budget, Opposition calls it mere 'jumla' & 'lollipop'". The Economic Times. 2019-02-01. https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/maharashtra-cm-hails-budget-opposition-calls-it-mere-jumla-lollipop/articleshow/67794709.cms.
- ↑ Ghosal, Sutanuka; Krishnakumar, P. K. (2019-02-06). "West Bengal and Madhya Pradesh question merits of PM-KISAN". The Economic Times. https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/west-bengal-and-madhya-pradesh-question-merits-of-pm-kisan/articleshow/67860620.cms.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Safi, Michael (2018-08-30). "Demonetisation drive that cost India 1.5m jobs fails to uncover 'black money'" (in en-GB). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/2018/aug/30/india-demonetisation-drive-fails-uncover-black-money.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ "Jobs data not finalised: Government after NSSO 'Report'". The Economic Times. 2019-02-01. https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/jobs-data-not-finalised-government-after-nsso-report/articleshow/67782769.cms.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Jha, Somesh (2019-02-01). "Unemployment rate at four-decade high: NSSO survey compared past figures". Business Standard India. https://www.business-standard.com/article/economy-policy/unemployment-rate-at-four-decade-high-nsso-survey-compared-past-figures-119020100042_1.html.
- ↑ Mohan, Archis (2019-02-06). "Thousands of youth converge in National Capital to protest lack of jobs". Business Standard India. https://www.business-standard.com/article/current-affairs/30-000-youth-converge-in-national-capital-to-protest-lack-of-jobs-119020601135_1.html.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ https://www.telegraphindia.com/opinion/the-bjp-has-fallen-back-on-the-ram-temple-in-its-bid-for-electoral-victory/cid/1683306
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ https://www.indiatoday.in/mail-today/story/no-ram-temple-means-no-vote-for-bjp-warn-sadhus-1433500-2019-01-18
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ India, Press Trust of (2019-02-02). "Rahul alleges Modi helped Ambani through Rafale deal". Business Standard India. https://www.business-standard.com/article/pti-stories/rahul-alleges-modi-helped-ambani-through-rafale-deal-119020200936_1.html.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Rautray, Samanwaya (2019-01-03). "Rafale ruling based on errors: Review plea in Supreme Court". The Economic Times. https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/rafale-ruling-based-on-errors-review-plea-in-supreme-court/articleshow/67360103.cms.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Rajagopal, Krishnadas (2018-12-15). "Rafale verdict: 'Supreme Court misinterpreted statement made by government in sealed cover on pricing details'" (in en-IN). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/national/sc-misinterpreted-statement-made-by-govt-in-sealed-cover-on-rafale-deal-pricing-details/article25751933.ece.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ "Aam Aadmi Party MP moves Supreme Court seeking review of Rafale verdict". The Economic Times. 2019-01-14. https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/aam-aadmi-party-mp-moves-supreme-court-seeking-review-of-rafale-verdict/articleshow/67527323.cms.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Ram, N. (2019-02-08). "Defence Ministry protested against PMO undermining Rafale negotiations" (in en-IN). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/national/defence-ministry-protested-against-pmo-undermining-rafale-negotiations/article26207281.ece.
- ↑ Ram, N. (2019-02-08). "Defence Ministry protested against PMO undermining Rafale negotiations" (in en-IN). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/national/defence-ministry-protested-against-pmo-undermining-rafale-negotiations/article26207281.ece.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ ۱۱۳.۰ ۱۱۳.۱ ۱۱۳.۲ ۱۱۳.۳ Chaturvedi, Rakesh Mohan (2018-12-24). "BJP, JDU, LJP finalise 17:17:6 seat sharing formula for Bihar Lok Sabha polls". The Economic Times. https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/bjp-jdu-ljp-finalise-17176-seat-sharing-formula-for-bihar-lok-sabha-polls/articleshow/67215178.cms.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ ۱۱۵.۰ ۱۱۵.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ ۱۱۶.۰ ۱۱۶.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ ۱۱۷.۰ ۱۱۷.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ ۱۱۸.۰ ۱۱۸.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ In 9 states and union territories of India – such as اروناچل پردیش، کیرلا and اتراکھنڈ – more women turned out to vote than men in 2019.[۷]