بھیمراو رامجی امبیڈکر

بودھی ستو
بھیمراو رامجی امبیڈکر
(مراٹھی وچ: भीमराव रामजी आंबेडकर)،(انگریزی وچ: Bhimrao Ramji Ambedkar)،(ہندی وچ: भीमराव रामजी आंबेडकर)
پیدائشی نام	(انگریزی وچ: Bhīvā Rāmjī Sakpāḷ)،  (مراٹھی وچ: भीवा रामजी सकपाळ)
جم	14 اپریل 1891   بھیم جنم بھومی
وفات	6 دسمبر 1956 (65 سال)  نویں دلی
وجہ وفات	روگ
مدفن	ممبئی
طرز وفات	طبعی موت
رہائش	بھارت (۱۸۹۱–۱۹۵۶) امریکا (۱۹۱۳–۱۹۱۶) لندن (۱۹۱۶–۱۹۱۷) لندن (۱۹۲۰–۱۹۲۲)
شہریت	برطانوی ہندستان (۱۸۹۱–۱۹۴۷) بھارت (۱۹۴۷–۱۹۵۶) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
اکھاں دا رنگ	سیاہ
بالاں دا رنگ	سیاہ
قد	178 سینٹی میٹر
مذہب	بدھ مت
مذہب	بدھ مت
جماعت	شیڈول کاسٹس فیڈریشن (۱۹۴۲–۱۹۵۶)
تعداد اولاد	5
عملی زندگی
مادر علمی	ممبئی یونیورسٹی کولمبیا یونیوسٹی لندن سکول آف اکنامکس ایلفن سٹون کالج گورنمنٹ لا کالج، ممبئی
تعلیمی اسناد	بی اے ،  ایم اے ،  ماسٹر آف سائنس ،  بیرسٹر
پیشہ	معیشت دان ،  سیاست دان ،  بیرسٹر ،  مفسرِ قانون ،  ماہرِ عمرانیات ،  ماہر انسانیات ،  ماہر تعلیم ،  لکھاری ،  فلسفی ،  سماجی مصلح ،  صحافی ،  انقلابی ،  پروفیسر ،  ماہر سیاسیات ،  عالم ،  حریت پسند ،  مورخ ،  مدیر (اخبار) ،  حامی شہری حقوق ،  انسان دوست ،  کارکن انسانی حقوق ،  جنگ مخالف کارکن ،  آپ بیتی نگار ،  سیاسی مصنف ،  الٰہیات دان ،  مصور ،  حقوق نسوان کی کارکن ،  کتابیات ساز ،  مضمون نگار ،  فاضل
مادری زبان	مرہٹی
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی ،  جرمن ،  پالی ،  سنسکرت ،  بنگالی ،  گجراتی ،  کنڑ ،  فارسی ،  فرانسیسی ،  مرہٹی ،  اردو
شعبۂ عمل	اکنامکس ،  قنون ،  فلاسفی ،  انسانی حق ،  بشریات ،  سیاست ،  سماج ،  آئین ،  مت
کارہائے نمایاں	بھگوان بدھ اور ان کا دھم
مؤثر	مہاتما بدھ ،  بھگت کبیر ،  جیوتی راؤ پھلے ،  لوکناتھ ،  بودھانند
تحریک	سماجی تحریک ،  بھارت دی آزادی دی تحریک ،  دلت بدھ تحریک
اعزازات
عظیم ترین بھارتی  بھارت رتن
دستخط

بھیمراو رامجی امبیڈکر اک ہندستانی سیاستدان فلسفی لکھاری تے انسان بیلی سی۔

ڈاکٹر بھیم راؤ امبیڈکر 14 اپریل 1891 - 6 دسمبر 1956) اک بھارتی قنوندان سی ۔ اوہ اک سماجی سیاسی آگو اتے بودھ مت دا پھلان آلا ہون دے نال نال بھارتی آئین دا خالق وی سی ۔ اسنوں بابا صاحب دے ناں نال وی جانیا جاندا اے ۔ اسدا جم اک غریب اچھوت ٹبر وچّ ہویا سی ۔ بابا صاحب امبیڈکر نے اپنا سارا جیون ہندو دھرم دی چار ذاتی نظام ، اتے بھارتی سماج وچّ اچیاں ذاتاں ولوں نکیاں ذاتاں دےاستحصال دے خلاف جدوجہد وچّ بتا دتا ۔ ہندو دھرم وچّ انسانی سماج نوں چار ذاتاں وچ ونڈیا گییا اے ۔ اسنوں بودھی مہاشکتیاں دی دلت تحریکنوں شروع کرن دا سہرا وی جاندا اے ۔ بابا صاحب امبیڈکر نوں بھارت رتن نال وی نوازیا گیا ہے ، جو بھارت دا سبتوں وڈا سول انعام اے۔

کئی سماجی اتے مالی رکاوٹاں پار کر ، امبیڈکر اوہناں کجھ پہلے اچھوتاں وچوں اک بن گئے جنہاں نے بھارت وچّ کالج دی تعلیم حاصل کیتی ۔ امبیڈکر نے قنون دی ڈگری حاصل کرن دے نال ہی قانون، اقتصادیات اتے سیاسیات وچّ اپنی قابلیب پاروں کولمبیا یونیورسٹی اتے لندن سکول آف اکانامکس توں کئی ڈاکٹریٹ ڈگریاں وی حاصل کیتیاں ۔ امبیڈکر اک مشہور سکالر دے روپ وچّ واپس اپنے دیس پرت آئے اتے اسدے بعد کجھ سال تکّ اوہناں نے وکالت کیتی ۔ پھر اوہناں نے کجھ رسالےآں دا اجراء وی کیتا ، جنہاں راہیں اسنے بھارتی اچھوتاں دے سیاسی حقاں اتے سماجی آزادی دی وکالت کیتی ۔ ڈاکٹر. امبیڈکر نوں بھارتی بودھی بھکو نے بودھستو دی اعزاز دتا اے

مڈھلا جیون

اس دا جم برطانوی راج دے دوران پیؤ رامجی سکپال اتے ماں بھیماں بائی امربیدکر دے گھر ہویا، اوہ مراٹھا شہر ’’ امباوڈے’’ ، ضلع ’رتناگری’ جو کہ ہن مہاراشٹر وچّ اے، دے رہن والے سن۔ ہندو میڑ ٹبر نال تعلق رکھدے سن جس نوں کہ اچھوت منیا جاندا ہے۔ اوہ اپنے ماں پیؤ دا 14واں تے سبھ توں چھوٹا پتر سی۔ اوہ کبیر پنتھی ٹبر نال تعلق رکھدا رکھدا سی۔ اوہ بھارت دا اجیہا شہری اے جسنے اک نیویں ذات نال تعلق ہون دے باوجود وی کئی سماجی اتے مالی مشکلات دا ساہمنا کر کے انی اچّ تعلیم حاصل کیتی اے کہ اک تریخ ای بنا کے رکھ دتی۔

ذات متعلق مصیبتاں دا ساہمنا

ایہی اک وجہ اےکہ اسنے اپنی انتھکّ محنت تے کسے وی قسم دی رکاوٹ دی پرواہ نہ کردے ہوئے اک اجیہی کامیابی پائی ہے کہ اسنے پورے انسانی سماج دے مسیحا ہون دا مان حاصل کر لیا اے۔ اسدے رستے وچّ بہت سارے سماجی اتے مالی سنکٹ(مشکلات) ابھر کے ساہمنے آئے پر اسنے اناں دی کوئی وی پرواہ نہیں کیتی۔ پڑھائی ویلے دوران اک ایسی چھوت دی بیماری پھیلی سی جو کہ انسانیت نوں اک گھن دی طرحاں نگل رہی سی۔ اچھوت ذات نال تعلق رکھن آلے بچےآں نال استاداں ولوں وی امتیازی سلوک کیتا جا رہا سی۔ اوہ وی اناں بچےآں نوں پڑھاؤن وچّ کوئی دلچسپی نہیں سن دکھا رہے۔ اناں بچیاں نوں کلاس دے اندر بیٹھن دی منائی سی۔ کوئی وی اناں دے ہتھاں تکّ دا پانی تکّ وی چھوہن نوں تیار نہیں سی۔ اس ویلے دا ہندو سماج چار ذاتاں وچّ ونڈیا ہویا سی۔ اک وار سکول پڑھدے سمیں دوران بابا صاحب اتے اس دا اک ہور بھرا اپنے پیؤ نوں ملن گئے۔ اوہ مسور ریلوے سٹیشن تے اترے۔ اوہ اتھوں اک گڈے ’تے بیٹھ گئے۔ کجھ دوری تے جا کے گڈے والے نوں جدوں اناں دی ذات بارے پتہ لگا تاں اسنے اناں نوں اپنے گڈے توں ہیٹھاں اتار دتا۔ پھر جد اناں نوں بہت پیاس لگی ہوئی سی تاں اناں نوں پانی پین نوں کسے نہیں دتا۔ پھر اک دن اک بچے نوں کسے نے کھوہ توں پانی پی لیا تا کسے نے اس نوں پانی پیندیاں دیکھ لیا، بہت سارے لوک اکٹھے ہو گئے تے اس بچے نوں کٹّ سٹیا۔ پھر اوہ بچہ سکول جا رہا سی تاں رستے وچّ مینہہ کافی زور نال آ گیا تے اس نے مینہہ توں بچن لئی اک دیوار دا سہار لے لیا۔ گھر دی گرہنی نے اسنوں اس طرحاں کردیاں دیکھ لیا تے اسنے اس بچے نوں دھکہ دے کے مینہہ دے پانی وچّ سٹّ دتا۔ اس دیاں کتاباں وی پانی وچّ ڈگ پئیاں۔ بچے نے کوئی وی غلطی نہیں سی کیتی، پر پھر وی اسنوں اناں بھسلوکیاں دا ساہمنا کرنا پیا۔ اس سبھ کجھ نے اس دے من ’تے بہت گہرا اثر کیتا تے اس نے اناں رسماں نوں ختم کرن دا عہد کر لیا۔

ناسک وچ 13 اکتوبر 1935 نوں ریلی نوں خطاب کردے ہوئے

اعلی تعلیم

1894 وچّ اسدا پیؤ نوکری توں ریٹائر ہو گئیا۔ استوں جلدی ہی اسدی ماں وی مر گئی تے اس توں بعد ایہہ بمبئی آ کے رہن لگا۔ 1906ء وچّ اسدی شادی ہندو ریتی رواجاں تحت رامامبائی دے نال کر دتی گئی۔ 1908ء وچّ اس نے ’’ ایلفنسٹون ’’ کالج وچّ داخلہ لے لیا تے بڑودا دے راجہ ’’ گائیکواڑ ’’ کولوں 25 روپئے فی مہینا سکالرشپّ حاصل کیتی۔ 1912ء وچّ اسنے ’’ اکنامکس تے پولیٹیکل شائنس ’’ دی ڈگری حاصل کیتی۔ اس سمیں دوران ہی اسنے بڑودا راج سرکار وچّ نوکری کر دا فیصلہ کر لیا۔ اس سمیں دوران اسدے گھر اک پتر جمیا۔ پتر دا ناں یسونت رکھیا گیا۔ پھر 2 فروری 1913 ای. وچّ اسدا پیؤ وی مر گیا۔

دلتاں دے حقاں لئی کم

بابا صاحب بھیم راؤ امبیدکر نے غریب تے پچھڑے ہوئے دلتاں دے حقاں دی رکھیا(حفاظت) لئی جو پہرہ دتا اس نوں اج ایہہ سماج وی اکھوں اوہلے نہیں کر سکدا۔ غریب تے پچھڑے ہوئے سماج لئی جہڑا نوکریاں لئی ریزرویشن کیتا گیا اے ۔اس دے پچھے بابا صاحب دا ہی ہتھ اے۔ 1920ء وچّ ’’ویکلی نائک’’ دے سرلیکھ ہیٹھ اک اخبار شروع کیتا گیا جسنوں ’’لیڈر آف سائلنٹ’’ وی کیہا جاندا اے۔ اس اخبار دا استعمال چھوت-چھات دی بیماری دے خلاف لڑن لئی اک کیپسول جاں ٹیکے دے طور تے کیتا گیا۔ اس وچّ غلط سیاست دی مذمت وی کیتی گئی۔ پھر بابا صاحب 1926ء وچّ قنون ساز اسمبلی دے ممبر وجوں نامزد ہوئے۔ پھر 1927ء وچّ چھوت-چھات دی بیماری خلاف لڑن لئی کئی مظاہرے کیتے گئے۔ اس سمیں دوران چھوت-چھات دا انا بول بالا سی کہ غریب طبقے دے لوکاں دے ہتھاں دا کوئی پانی وی پین لئی تیار نہیں سی۔ اناں نوں مندراں وچّ جان دی وی مناہی سی۔ بابا صاحب نے اس خلاف آواز اٹھائی تے اناں دے حقاں دی رکھیا(حفاظت) لئی قدم اٹھائے گئے۔ اناں اک تحریک وی چلائی جس وچّ پانی دی سمسیا(مسئلے) دا حلّ لبھیا گیا۔ 1928ء. وچّ بابا صاحب نوں بمبئی پریزیڈینسی کمیٹی وچّ سارے یورپی سائمن کمشناں وچّ کم کرن لئی نامزد کر لیا گیا۔

نوکری

بابا صاحب نے انڈین نیشنل کانگرس تے اسدے لیڈراں دی غلط نیتیاں دی مذمت وی کیتی۔ بابا صاحب برطانوی راج دی اسفلتا توں وی غیرمطمئن سی۔ اناں نے دلت سماج وی پڑیا-لکھیا ہووے دی گلّ تے پورا پہرہ دتا۔ 1935ءوچّ اس نے سرکاری لاء کالز وچّ پرنسپل دا عہدہ حاصل کیتا۔ اس طرحاں 2 سال تکّ اناں اس پرنسپل دے عہدے ’تے کم کیتا۔ ممبئی وچّ رہ کے اسنے اپنے لئی اک گھر دی تعمیر وی کر لئی سی۔ اتھے اسنے لگبھگ 50000 کتاباں دی اک لائبریری وی قائم کیتی۔ اک لمبی بیماری وجہوں اسدی گھروانی دا انتقال ہو گیا سی۔

آئینی کمیٹی دا چیئرمین

1936 وچّ آزاد لیبر پارٹی بنی۔ اسنے لیبر منسٹر دے طور تے کم وی کیتا۔ پھر 1939ء توں 1945 ء دے کم ویلے دوران کئی کتاباں وی لکھیاں۔ 15 اگست 1947 نوں بھارت آزاد ہو گیا۔ سرکار وچّ اسنے وزیر قنون دا عہدا سمبھالیا۔ 29 اگست نوں بابا صاحب نوں آئینی ڈرافٹ کمیٹی دا چیئرمین نامزد کیتا گیا۔ بھارتی آئین دی تحلیق وی بابا صاحب نے ہی کیتی۔ پھر 26 نومبر 1949 نوں اس آئین نوں قنون ساز اسمبلی ولوں اپنا لیا گیا۔

بھارت رتن

بھارت سرکار نے اسنوں مرن مگروں بھارت رتن دا اعزاز دتا ۔

موت

اوہ ذیابیطس دے روگ وچ مبتلا سی۔ پھر 6 دسمبر 1956 نوں اپنے دلی والے گھر چ اسدی موت ہوگئی۔ اسنے بھارتی سماج لئی جو قربانیاں دتیاں نیں اوہ نابھلنیوگ نیں ۔ اسنے اپنا سارا جیون سماج بھلائی دے لیکھے لا دتا۔ اج وی 14 اپریل دا دن ہر سال بابا صاحب ڈاکٹر بھیم راؤ امبیدکر دے جم دن دے طور تے منایا جاندا اے۔

ہور ویکھو

• بھارت رتن لین والیاں دی لسٹ

حوالے