چندرشیکھر وینکٹ رامن

چندرشیکھر وینکٹ رامن
(تمل وچ: சந்திரசேகர வெங்கட ராமன்)
جم	7 نومبر 1888   ٹیروچیراپالی
وفات	21 نومبر 1970 (82 سال)  بینگلور
رہائش	نویں دلی
شہریت	برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
رکن	رائل سوسائٹی ،  اکیڈمی آف سائنس سویت یونین ،  روسی سائنس اکادمی ،  انڈین نیشنل سائنس اکیڈمی
عملی زندگی
مادر علمی	مدراس یونیورسٹی کلکتہ یونیورسٹی
ڈاکٹری طلبہ	وکرم سارابھائی
پیشہ	طبیعیات دان ،  استاد جامعہ ،  ماہر قلمیات
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
شعبۂ عمل	فزکس
ملازمت	بنارس ہندو یونیورسٹی ،  بھارتی سائنس ادارہ ،  کلکتہ یونیورسٹی
اعزازات
لینن امن انعام (۱۹۵۷)  بھارت رتن (۱۹۵۴) فرینکلن میڈل (۱۹۴۱) ہیگس میڈل (۱۹۳۰)  فزکس وچ نوبل انعام (۱۹۳۰) میٹوسی میڈل (۱۹۲۸)  نائٹ بیچلر رائل سوسائٹی فیلو ہیگس میڈل میٹوسی میڈل
نامزدگیاں
فزکس وچ نوبل انعام (۱۹۳۰)  فزکس وچ نوبل انعام (۱۹۲۹)
دستخط

وینکٹا رامن ( 7 نومبر 1888- 21 نومبر 1970) اک ھندستانی فزکس گرو سی جنے ہندستان وچ سائنس چ وادھا کرن دی کوشش کیتی۔ اوہنے دسیا کہ کنج چانن ڈیفلیکٹ ہوندا اے تے رامن ایفیکٹ بندا اے۔ اوہنوں 1930 اچ فزکس دا نوبل انعام دتا گیا۔

چندرشیکھر وینکٹ رمن (سی۔وی رمن ) اک بھارتی طبیعات دان سی جسدا کم بھارت وچ سائنس دے ترقی لئی بڑا بااثر رہا۔ ‘وگیان’ دے کھیتر دا ہیرا چندر شیکھروینکٹ رمن سبھ توں پہلاں چمکدا دکھائی دندا اے۔

مڈھلا جیون

اس مہان تے امر ہیرے دا جم 7 نومبر، 1888 نوں تاملناڈو وچ تروچراپلی دے نیڑے تروویما کول پنڈ وچ ہویا۔ آپ دے پیؤ دا ناں آر۔ چندرشیکھر ائیئر تے ماں پاروتی سی۔ آپ دے پیؤ پہلاں اک سکول وچ پڑہاؤندے سن تے بعد وچ وشاکھاپٹنم دے اک کالج وچ حساب تے فزکس پڑھاؤن لگے۔ اوہ کتاباں دے کافی شقین سن تاں ہی اوہناں نے اپنے گھر وچ سائنس نال متعلق کتاباں دی اک وڈی لائبریری بنا رکھی سی۔ چھوٹا رمن وی اپنے پیؤ دے دسے رستہ اپر بڑی تیزی نال چلن لگ پیا۔

پڑھائی اتے کھوج پتر

رمن کّ ہونہار بچہ سی۔ گھر دا ماحول سائنس والا سی۔ اس دی قدرتی سوجھ دا جھکا وی سے پاسے ہی سی۔ چھوٹی عمر وچ ہی اوہ مذہبی پستکاں- رمان اتے مہامبھارت دا مطالعہ کرن لگا۔ اس نے نھا مذہبی کتاباں دی گھوکھ نی گمبھیرتا نال کیتی کہ بی۔ے۔ وچ جد کّ لیکھ 'مہانکاوِ' دے موضوع تے لکھن لی دتا گیا، تاں اس نے 'بھارتی مہانکاوِ' نوں چن کے سبھ توں چنگا لیکھ لکھیا تے نام حاصل کیتا۔ چھوٹی عمرے ہی رمن نے میٹرک پاس کیتا تے والٹیئر کالج وچ داخل ہو گیا۔ اوہ اجے تیرھاں ورھیاں دا سی، جد نٹر پاس کر کے مدراس دے پریزیڈینسی کالج وچ بی۔ے۔ پاس کرن لی داخل ہویا۔ رمن دا انگریزی دے پروفیسر ایلیئٹ تے ڈونگھا اثر پیا اتے اوہ پروفیسر دا لاڈلا طالب علم بن گیا۔ رمن پڈھای وچ بہت دلچسپی لیندا سی۔ اسنے بی۔ے۔ دی امتحان پہلے درجے وچ پاس کیتی تے سونے دا تمغہ جتیا۔ س امتحان لی فزکس کّ موضوع سی۔ ہن اسنے ایمّ۔ے۔ لی تیار ہونا سی۔ س توں کجھ سماں مگروں اس دا کّ ہور لیکھ، جو 'پرکاش' دے موضوع اُتے سی، لنڈن توں شائع ہون والے کّ ہور مشہور رسالے 'نیچر' (قدرت) نے چھاپیا۔ س دا سرلیکھ سی، 'چورس چھدر دے کارن بیڈول وورتن بینڈ'، ہ دو لیکھ اس لمی کھوج دا مڈھ سی، جو رمن نے 'دھنی' اتے 'پرکاش' دے موضوعاں وچ مگروں کیتی۔ جویں ہی رمن نے ایمّ۔ے۔ دی امتحان پاس کیتی، پروفیسر جونز اتے تعلیم ڈیپارٹمنٹ ولوں کوششاں شروع ہو گیاں کہ رمن نوں ہور سکھلای لین لی یورپ بھیجیا جاے۔ س کم دی تیاری وی ہو گی۔ ہن یورپ جہاز چڈھن توں پہلاں ہ ضروری سی کہ رمن کّ ڈاکٹری سرٹیفکیٹ حاصل کرے کہ اوہ سمندری سفر دیاں کٹھنایاں سہارن دے یوگ اے۔ رمن دا دماغ جنا تیز سی، اونھا ہی سوستھ کمزور سی۔ ڈاکٹراں نے ہ سرٹیفکیٹ دین توں نانہہ کر دتی، تے رمن دی تیاری وچے رہِ گی۔
رمن نے بھارت وچ ہی مالیات ڈیپارٹمنٹ دی اچی نوکری لئی مقابلے وچ بیٹھن دا من بنا لیا۔ سماں گھٹ سی۔ امتحان وچ بیٹھن لئی کلکتے پجے، تاں تار آ گی کہ اوہ ایمّ۔ے۔ وچ پہلے درجے وچ کامیاب ہو گے ہن اتے نال ہی اوہ پہلے طالب علم ہن، جنھا نے مدراس یونیورسٹی دے تہاس وچ ہ امتحان پہلے درجے وچ پاس کیتی اے۔ س کامیابی نے اوہناں دا اتشاہ بہت ودھا دتا۔ اوہناں نے مالیات ڈیپارٹمنٹ دے مقابلے دی امتحان وی بھارت وچ پہلا تھاں حاصل کر کے پاس کیتی تے ڈپٹی اکاؤنٹینٹ جنرل دی پدوی اُتے قائم کر دتے گے۔ س پرکار ہ اٹھاراں ورھیاں دا نوجوان نی وڈی پدوی تے جا پجا۔ نھا دی پہلی تعیناتی کلکتہ دی ہی ہو گی۔ سی۔وی۔ رمن نے ہولی-ہولی ‘وگیان’ موضوع تے انی زیادہ مہارت حاصل کر لئی کہ اس ولوں لکھے کھوج پتراں دی تعریف انگلینڈ تے امریکہ ورگے دیساں وچ وی ہون لگ پئی سی۔ اپنے جیون دور دوران پونے پنج سو توں ودھ کھوج پتر فزکس دے وکھ-وکھ موضوعاں اتے لکھن والا سی۔وی رمن پورے دنیا وچ اپنی پچھان بناؤن وچ کسے وی گلوں گھٹ نہیں سی۔

ویاہ

سری کرشنا سامی آر مدراس وچ سمندری چنگی دے محکمے وچ افسر سن۔ ہ پروار کافی دھناڈھ سی۔ نھا دی سبیوی سری متی رکمنی امیل نے رمن نوں دیکھیا، تاں نسچا کر لیا کہ اوہ اپنی سپتری تریلوکا دا ویاہ اسدے نال کرنگے۔ پر دوہاں پریواراں دی جات کّ نہیں سی۔ دوجے رمن دھنی وی نہیں سن۔ پر سبھ توں وڈی اؤنکڈ جات والی سی۔ سری آر وی بہتے س دے حق وچ نہیں سن۔ پر اوہناں دی سبیوی دا عزم اٹلّ سی تے اوہ ورودھتا ہندیاں ہویاں وی انت ہ ویاہ ہو گیا۔ س پرکار کماری تریلوکا سندری، رمن دی سبیوی بن گی۔

ایسوشییشن وچ شامل ہونا

کّ دن اوہ اپنے دفتر ول جا رہے سن کہ اوہناں دی نظر کّ مکان اتے لگے بورڈ اُتے پی، جس اُتے لکھیا سی، "سائنس دے پرچار لی بھارتی ادارہ"، اوہ جھٹ ٹریم توں اترے تے س مکان وچ جا پجے۔ اتھے س ادارہ دے میمبر کّ کترتا وچ حصہ لین لئی کٹھے ہو رہے سن۔ اوہ اعزازی سیکٹری ڈاکٹر امرت لال سرکار نوں ملے۔ ہ سجن س ایسوشییشن دے بانی ڈاکٹر مہیندر لال سرکار دے سپتر سن۔ اوہناں توں سماں لے کے رمن نے سائنس وچ کیتے کم دی اوہناں نوں وضاحت کیتی۔ ڈاکٹر سرکار اوہناں دے کم توں نے متاثر ہوے کہ اوہناں نوں کھوج دے کم وچ ہر قسم دی سہاتا دین دا وشواش دوایا۔ نال ہی اوہناں نوں س ادارہ دا میمبر وی بنا لیا۔ اوہناں نوں خاص سہولتاں دتیاں گیاں۔ س پرکار رمن سائنسی کھوج وچ جٹّ پے۔ رمن نوں کّ لیبارٹری دی لوڈ سی تے ایسوشییشن نوں کّ مہان سائنسدان دی۔ سو س میل نے دوہاں دی لوڈ نوں پورا کر دتا۔ رمن نے اپنا سارا وہلا سماں ایسوشییشن دی لیبارٹری وچ گزارنا شروع کیتا۔ انھا دی کھوج دے سٹے س ادارہ ولوں ٹریکٹاں دے روپ وچ شائع ہون لگے۔ پر رمن نے تھے صرف تن ورھے ہی گزارے سن کہ اوہناں نوں رنگون بدل دتا گیا۔ س پرکار کجھ ویلے لی اوہناں نوں ایسوشییشن توں وچھڈنا پیا۔ کجھ سماں رنگون وچ بیتیا سی کہ رمن دے پیؤ اکال چلانا کر گے۔ سری رمن چھ مہینیاں دی چھٹی لے کے مدراس آ گے۔ تھے وی اوہناں نے بہتا سماں پریزیڈینسی کالج دی لیبارٹری وچ ہی گزاریا۔ مدراس توں مڈن تے سری رمن نوں ناگپور تبدیل کر دتا گیا۔ نھی دنیں ناگپور وچ پلیگ فٹ پی۔ سو اوہناں نے اپنے دفتر دے سارے اہلکاراں لئی دفتر دے ہاتے وچ ہی تنبو گڈوا دتے اتے آپ وی اتھے ہی رہن لگے۔

افسر اتے سائنسدان

سن 1907 وچ سی۔وی رمن نے سول سروس دی امتحان دتی اتے پہلے نمبر تے رہا۔ اپنے جیون دے سفر نوں اگے توردآں اس نے کلکتے وچ بھارت دے مالیات ڈیپارٹمنٹ دے ماتحت اسسٹینٹ اکاؤنٹینٹ جنرل وجوں نوکری شروع کیتی۔ اپنے دفتر دے ویلے توں بعد اوہ وقف سائنسدان انڈین ایسوسی ایشن فار کلٹیویشن آف سائنس کلکتہ وکھے اپنی کھوج کردا رہندا۔ سی۔وی۔ رمن سویرے دس توں پنج وجے تک سرکاری نوکری کردا اتے شام نوں پھر ساڈھے پنج توں رات دس وجے تک اسے ادارہ وچ کھوج کردا۔ اس سائنسدان نے پورے دس سال اپنا ایہو نت نیم رکھیا۔ اس دی اس محنت نوں ویکھدیاں کلکتہ یونیورسٹی دے وائس چانسلر نے اس نوں یونیورسٹی وچ فزکس دی خاص چیئر تے پروفیسر نامزد کر دتا۔ سن 1917 توں 1933 تک کلکتہ رہن مگروں اس سائنسدان نے انڈین انسٹیچیوٹ آف سائنس، بنگلور وکھے ڈائریکٹر وجوں سیوا سنبھال لئی۔

رمن اثر

مکھ لیکھ لئی ویکھو: رمن پربھاو

سی۔وی رمن اک اجیہا مہان انسان سی جس نے اپنی ساری پڑھائی غلام بھارت وچ رہِ کے پوری کیتی اتے غلام بھارت لئی ‘وگیان’ دے کھیتر وچ دنیا دا سبھ توں وڈا انعام نوبل انعام حاصل کیتا۔ 28 فروری دا دن پورے بھارت وچ ‘قومی سائنس دن’ وجوں منایا جاندا اے۔ اسے دن سن 1928 وچ بھارت دے اس مہان سائنسدان نے اپنی مہان کھوج ‘رمن اثر’ دا اعلان کیتا سی جس دے بدلے، سر تے چھوٹی جہی پگڑی بنھن والے تے نکے جہے قد والے سائنسدان نوں 1930 وچ نوبل انعام ملیا۔

وینکٹا رامن
جمیا:	7 نومبر 1888 تامل ناڈو ہندستان
مرن دن :	21 نومبر 1970 ہندستان
کم :	فزکس
انعام:	1930 اچ فزکس دا نوبل انعام

انعام

• 1924 وچ اوہناں نوں رائل سوسائٹی دی فیلوشپ وچ چنیا گیا اتے نائیٹ بیچلر دے خطاب سن 1929 وچ ملی۔
• 1930 وچ اوہناں نوں نوبل اعزاز فزکس دے کھیتر وچ دتا گیا۔
• 1941 اوہناں نوں پھریکلن میڈل نال اعزازی کیتا گیا۔
• 1954 وچ اوہناں نوں بھارت دا اعلیٰ ترین اعزاز بھارت رتن دتا گیا۔
• 1957 وچ لینن امن انعام دتا گیا۔
• 1998 وچ امریکہ کیمیکل سوسائٹی اتے بھارتی کیمیکل سوسائٹی نے رمن دی کھوج نوم قومانتری کیمیکل لینڈمارک منیا۔
• بھارت ہر سال اوہناں دے رمن اثر دی کھوجن دی متی نوں قومی سائنس دن مناؤندا اے۔

؛؛ 21 نومبر 1970 نوں مہان سائنسدان دی دل دا دورہ پین نال موت ہو گئی

موت توں بعد اعزاز

• 7 نومبر 2013، Google doodle نے اوہناں دی 125ویں جم دن تے یاد کیتا
• نوی دلی دی سڑک دا نام اوہناں دے نام سی وی رمن رستہ رکھیا گیا۔
• بنگلور دا اک خاص تھاں نوں سی وی رمن نگر کیہا جاندا اے۔
• بنگلور دے جو سڑک قومی سیمینر کمپلیکس نوں جاندی اے اس دا نام وی مہان بھوتک سائنسدان دے نام تے اے۔"C.V.Raman road- Bangalore"۔ Google maps۔ اخذ شدہ بتاریخ 6 نومبر 2013  </ref>
• انڈین انسیچیوٹ آف سائنس بنگلور دی اک عمارت دا نام مہان سائنسدان دا نام تے اے۔"Center of Nano science and engineering"۔ Indian Institute of Sciences۔ ۲۵ اگست ۲۰۱۲ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 6 نومبر 2013  </ref>

حوالے

بارلے جوڑ

ہور ویکھو

• بھارت رتن لین والیاں دی لسٹ
• نوبل انعام جتن والیاں دی لسٹ

فزکس چ نوبل انعام لین والے

ولہیلم رونٹیگن · ہینڈرک لورینٹز · پیٹر زیمن · ہینری بیکرل · پیری کیوری · میری کیوری · لارڈ ریلے · فلپ لینارڈ · جے جے تھامسن · البرٹ اے مائیکلسن · گیبرل لپمان · کارل فرڈیننڈ براون‏ · مارکونی · یوہانس دائیڈیرک فان ڈی والز · ولیہلم ویین‏ · گستاف دالین · ھایک کامرلنگ اونس · میکس فان لائو · ولیم ہنری بریگ · ولیم لارنس بریگ · چارلس گلوور بارکلہ · میکس پلانک · یوہانز سٹارک · چارلس ایڈورڈ گیوم · ایلبرٹ آئینسٹائن · نیلز بوہر · رابرٹ اے ملیکنز · مان سیگباہن · گستاف ہرٹز · یان باپٹسٹے پیرن · آرتھر کومپٹن · چارلس تھامسن ریز ولسن · اون ولانز رچرڈسن · لوئی دوبروی · وینکٹا رامن · ورنر ہائسنبرگ · ارون شروڈنگر · پال ڈیراک · جیمز چیڈوک · کارل اینڈرسن · جارج پیجٹ تھامسن · اینریکو فرمی‏ · ارنسٹ لارنس‏ · اٹو سٹرن‏ · ولفگانگ پالی‏ · پرسی برجمین · ایڈورڈ وکٹر ایپلٹن‏ · پیٹرک بلیکٹ · ہائیڈکی یوکاوا · سیسل فرینک پاول‏ · جان کوککرافٹ · ارنسٹ والٹن · فیلکس بلوخ · ایڈورڈ ملز پرسل · فرتس زرنائیک · میکس بورن · والتھر بوتھے · ولیس لیمب · پولیکارپ کش · جان بردین · والٹر بریٹمین · والٹر بریٹمین · چین ننگ یانگ  · سنگ-ڈاؤ لی · پاول چرنکوف  · الیا فرینک · جان بردین · والٹر بریٹمین · ولیم شوکلے · چین ننگ یانگ  · پاول چرنکوف  · الیا فرینک · ایمیلیو سیگرے · اون چیمبرلین ‏  · ڈونلڈ گلاسر · ڈونلڈ گلاسر  · لیو لنداؤ · یوجین وگنر  · ماریا گوپرٹ مائر · ہانز جنسن ‏ · الیگزنڈر پروخروف · ہانز جنسن ‏ · چارلس ٹاؤنز · سن اتیرو ٹوموناگا · جولین شونگر · رچرڈ فائنمین · ایلفرڈ کیسلر · ہانز بیتھے · لوئیس الوارز · ہنس الفوین · لوئیس نیل · سرگ ہاروش · ڈیوڈ وائنلینڈ  · شوجی ناکامورا  · اسامو آکاساکی  · ہیروشی آمانو