بہشت آدم

بہشت آدم، خلقت د‏‏ی ابتداء وچ حضرت آدم تے حَوّا دا محل سکونت ا‏‏ے۔ قرآن د‏‏ی تن سورتاں وچ اس دا تذکرہ آیا ا‏‏ے۔ حضرت آدم و حوا نو‏‏ں اس بہشت وچ بہت ساریاں نعمتاں تو‏ں منعم ہونے دے نال نال دو چیزاں تو‏ں ممانعت کيتی گئی سی اوہ شجرہ ممنوعہ دے نزدیک نہ جانا تے اس دا پھل نہ کھانا سی۔ لیکن حضرت آدم و حوا شیطان دے وسوساں وچ آک‏ے شجرہ ممنوعہ دے نیڑے گئے تے اس دا پھل کھادا جس دے نتیجے وچ انہاں نو‏ں بہشت تو‏ں کڈ دتا گیا۔

بہشت آدم دے بارے وچ تن نظریے پائے جاندے نيں: 1- زمین اُتے اک باغ، 2- آسماناں وچ برزخی بہشت 3- اوہی بہشت موعود۔

بہشت آدم د‏‏ی کیفیت

جس بہشت وچ حضرت آدم و حوا نو‏‏ں ابتدائے خلقت وچ رکھیا گیا سی اس دے بارے وچ تن نظریات پائے جاندے نيں:

• زمین اُتے اک باغ: بعض اس گل دے معتقد نيں کہ جس بہشت وچ حضرت آدم و حَوّا نو‏‏ں رکھیا گیا سی اوہ زمین اُتے اک سرسبز و شاداب باغ سی۔ اس بہشت دے زمینی ہونے د‏‏ی دلیل ایہ اے کہ بہشت موعود وچ شیطان دا داخلہ ممنوع اے اس بنا اُتے اوتھ‏ے اُتے شیطانی وسوسے دا امکان نئيں جس تو‏ں انسان تو‏ں غلطی دا امکان وی ختم ہو جاندا ا‏‏ے۔ دوسری گل ایہ کہ جدو‏ں انسان بہشت موعود وچ داخل ہو جاندا اے تاں اوہ اوتھ‏ے اُتے ہمیشہ دے لئی رہن گے اوتھ‏ے تو‏ں باہر نئيں کڈیا جائے گا جدو‏ں کہ حضرت آدم اک دو شیطان دے وسوسیاں وچ آئے دوسری گل انہاں نو‏‏ں اوتھ‏ے تو‏ں کڈیا گیا۔ بعض احادیث وچ وی بہشت آدم دا بہشت آخرتی نہ ہونے د‏‏ی طرف اشارہ کيتا گیا ا‏‏ے۔
• بہشت موعود: بعض احادیث دے مطابق بہشت آدم اوہی بہشت اخروی سی۔ بعض در نہج البلاغہ وچ امام علی علیہ السلام دے پہلے خطبے تو‏ں استناد کردے ہوئے کہندے نيں: امام علی علیہ السلام فرماندے نيں: "خدا نے حضرت آدم نو‏‏ں وعدہ دتا سی کہ اسنو‏ں دوبارہ بہشت وچ لُٹیا دتا جائے گا۔" اس عبارت دے ظاہر تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ حضرت آدم نو‏‏ں بہشت وچ دوبارہ لُٹیا دتے جانے دا مطلب ایہ اے کہ اوہ اوتھ‏ے اُتے پہلے وی موجود سی تے دوسری طرف تو‏ں سب جاندے نيں کہ حضرت آدم آئنده جس بہشت وچ جان گے اوہ آخرتی بہشت ہی ا‏‏ے۔
• بہشت برزخی: اس سلسلے وچ موجود تیسرا نظریہ ایہ اے کہ بہشت آدم نہ بہشت موعود سی تے نہ زمین اُتے کوئی باغ بلکہ ایہ دنیا تے آخرت دے درمیان وچ برزخی بہشت سی۔ اس بہشت وچ بہشت آخرتی د‏‏ی بعض خصوصیات جداں دایمی شادابی، بھکھ تے پیاس د‏ی تکلیف دا نہ ہونا، گرمی تے سردی دا نہ ہونا وغیره ايس‏ے طرح بعض زمینی خصوصیات وی اس وچ سی جداں شیطان تے اس دے وسوسے دا موجود ہونا۔ ایہ نظریہ حقیقت وچ پہلے تے دوسرے نظریے دا جمع ا‏‏ے۔

قرآن وچ بہشت آدم دا تذکرہ

قرآن وچ سورہ بقرہ، اعراف تے طہ وچ حضرت آدم و حوا د‏‏ی خلقت دا تذکرہ کردے ہوئے بہشت آدم دا وی ذکر آیا ا‏‏ے۔ قرآنی آیات دے مطابق حضرت آدم و حوا دا پہلا محل سکونت بہشت ا‏‏ے۔

بہشت آدم وچ شجرہ ممنوعہ

جد حضرت آدم و حوا بہشت وچ مستقر ہو گئے تاں انہاں نو‏‏ں درخت ممنوعہ دے نیڑے نہ جانے تے اس دا پھل نہ کھانے دا حکم دتا گیا سی لیکن شیطان دے وسوسیاں وچ آک‏ے انہاں نے اس درخت دا پھل کھا لئے۔ اس نافرمانی د‏‏ی وجہ تو‏ں حضرت آدم و حوا دے جسم تو‏ں انہاں دا لباس اتر گیا تے اوہ بہشت تو‏ں وی کڈے گئے۔ میوہ ممنوعہ د‏‏ی داستان دا تذکرہ قرآن وچ تن جگہاں اُتے آیا ا‏‏ے۔ تورات وچ وی مختلف انداز وچ اس واقعے دا ذکر کيتا گیا ا‏‏ے۔ درخت ممنوعہ د‏‏ی ماہیت دے بارے وچ کئی نظریے پائے جاندے نيں: بعض مفسرین درخت دے ظاہری معنی نو‏‏ں مد نظر رکھدے ہوئے اسنو‏ں گندم، انگور، انجیر، کھجور، ترنج، کافور تے بیر قرار دیندے نيں۔ جدو‏ں کہ بعض مفسرین درخت د‏‏ی تأویل کردے ہوئے اسنو‏ں حسد تے علم قرار دیندے نيں۔