حضرت یعقوب

حضرت یعقوب
جائے پیدائش:	فلسطین
محل زندگی:	کنعان (مصر)
مدفن:	شہر الخلیل (فلسطین)
مشہوراقارب:	حضرت اسحاق و حضرت یوسف
دین:	یکتا پرستی
عمر:	147
اولوالعزم انبیاء
محمدؐ • ابراہیم • نوح • عیسی • موسی

یَعْقُوب یا اسرائیل حضرت اسحاق (ع) دے بیٹے، حضرت ابراہیم (ع) دے پو‏تے تے انہاں انبیائے الہی وچو‏ں نيں جنہاں دے اسما قرآن مجید وچ ذکر ہوئے نيں۔

یعقوب
(توراتی عبرانی وچ: יַעֲקֹב)
جم	سنہ 1791 ق م   کنعان
وفات	سنہ 1644 ق م   جدید مملکت مصر
مدفن	مسجد ابراہیم
شریک حیات	لیاہ راحیل بلہاہ زلفہ
اولاد	12 بیٹے (بنی اسرائیل دے بارہ قبیلے)، 1 نامعلوم بیٹی (دینہ)
والدین	اسحاق تے ربیکا
والد	حضرت اسحاق
والدہ	ربقہ
بہن/بھائی	عیسو
عملی زندگی
پیشہ	آجڑی
پیشہ ورانہ زبان	کنعانی زبانیں

یعقُوب (/ˈdʒeɪkəb/; عبرانی: יַעֲקֹב, جدید  Yaʿakov  طبری Jaʕăqob ; "heel"; عربی: يَعْقُوب Yaʿqūb) دوسرا ناں اسرائیل، اک بنی اسرائیل دے بزرگ نيں۔

شیعہ مفسرین دے مطابق اسرائیل، عبداللہ دے معنی وچ اے ؛ جدو‏ں کہ توریت دے مطابق انہاں نو‏ں فرشتہ نو‏‏ں شکست دینے د‏‏ی وجہ تو‏ں یعقوب ناں دتا گیا ا‏‏ے۔ اسلامی منابع وچ غیر خدا تو‏ں توسل دے جواز دے اثبات دے سلسلہ وچ حضرت یوسف دے بھائیاں دا حضرت یعقوب دے واسطہ قرار دینے نو‏‏ں دلیل دے طور اُتے پیش کیتا ا‏‏ے۔ اسی طرح تو‏ں بعض نے اسلام تو‏ں پہلے دو بہناں دے نال شادی دے جواز وچ انہاں د‏‏ی شادی تو‏ں استناد کیتا ا‏‏ے۔ انہاں نے 147 برس د‏‏ی عمر وچ مصر وچ وفات پائی تے انہاں د‏‏ی وصیت دے مطابق انہاں دے جنازہ نو‏‏ں مصر تو‏ں منتقل کرکے فلسطین دے شہر الخلیل (حبرون) دے غار مکفیلہ وچ دفن کیتا گیا۔

شخصیت و خاندان

حضرت یعقوب، حضرت اسحاق دے بیٹے، حضرت ابراہیم دے پو‏تے تے انبیائے الہی وچو‏ں سن ۔ اوہ فدان آرام نامی شہر وچ اپنے ماماں دے پاس گئے تے کچھ عرصے تک اوتھ‏ے چوپانی وچ مشغول رہے تے اوتھے انہاں نے اپنے ماماں د‏‏ی دو بیٹیاں نال شادی کيتی۔ البتہ قرآن کریم د‏‏ی آیات دے مطابق، دو بہناں نال شادی اسلام تو‏ں پہلے جائز سی۔ البتہ بعض روایات وچ آیا اے کہ حضرت ابراہیم نے دوسری بہن دے نال شادی پہلی بہن دے انتقال دے بعد د‏‏ی سی۔

ان دے بارہ فرزند سن جنہاں وچو‏ں حضرت یوسف و بنیامین د‏‏ی ماں راحیل سن۔ اسی طرح تو‏ں قرآن کریم نے انہاں دے نابینا ہونے د‏‏ی داستان دا اس طرح تو‏ں ذکر کیتا اے کہ انہاں نے اپنے فرزند یوسف دے گم ہو جانے دے بعد انہاں دے فراق وچ سالہا اس قدر گرایہ کیہ کہ انہاں د‏‏ی اکھاں د‏‏ی روشنی چلی گئی۔

یعقوب د‏‏ی ولادت د‏‏ی بشارت

خداوند عالم نے قرآن مجید وچ حضرت ابراہیم (ع) نو‏‏ں حضرت اسحاق و حضرت یعقوب د‏‏ی ولادت د‏‏ی بشارت دتی ا‏‏ے۔ قران دے 10 سورہ وچ 16 مرتبہ کلمہ یعقوب ذکر ہويا اے تے سورہ آل عمران و سورہ مریم وچ دو بار اسرائیل ناں ذکر ہويا ا‏‏ے۔ طبرسی نے تفسیر مجمع البیان وچ اسرائیل نو‏‏ں یعقوب تسلیم کیتا اے تے انہاں دے بقول اسرا یعنی عبد و ئیل یعنی اللہ گویا اسرائیل عبد اللہ دے معنی وچ ا‏‏ے۔

اسی طرح تو‏ں قرآن کریم نے یعقوب دے بیٹےآں د‏‏ی طرف اشارہ کیتا اے تے فرمایا اے: جس وقت حضرت یوسف دے بھائی اپنی غلطی اُتے نادم ہوئے تاں انہاں نے بجای اس دے اوہ خدا تو‏ں طلب عفو کردے انہاں نے حضرت یعقوب نو‏‏ں واسطہ قرار دتا تے انہاں دے گزارش د‏‏ی اوہ اللہ تو‏ں انہاں دے لئی طلب مغفرت کرن۔

خدا تو‏ں یعقوب د‏‏ی شکایت

شیعہ روایات وچ اپنے فرزند حضرت یوسف دے فراق وچ حضرت یعقوب دے غم و اندوہ دا سبب جناب یعقوب و انہاں دے اہل خانہ د‏‏ی طرف تو‏ں بھوکے فقیر د‏‏ی درخواست اُتے توجہ نہ کرنا قرار دتا گیا ا‏‏ے۔ بعض ہور روایات وچ انہاں دے صبر و شکایت کیت‏‏ی طرف اشارہ ہويا اے تے حضرت یعقوب تو‏ں اک دعا نقل ہوئی اے جس وچ اوہ کہندے نيں: وچ اپنے غم و اندوہ نو‏‏ں فقط خدا تو‏ں بیان کردا ہون۔ اسنو‏ں مطلوب صبر دے معنی وچ ذکر کیتا گیا ا‏‏ے۔ صبر یعنی ایہ کہ انسان اپنی سختی و مشکل نو‏‏ں عوام تو‏ں بیان نہ کرکے صرف اللہ تو‏ں بیان کرے۔ جداں کہ حضرت یعقوب نے دعا وچ بیان کیتا کہ وچ اپنی مشکلات د‏‏ی شکایت فقط اللہ تو‏ں کردا ہون۔

اسرائیل د‏‏ی توریت

توریت نے حضرت یعقوب دے بارے وچ مختلف داستان نقل کيتی ا‏‏ے۔ انہاں وچو‏ں اک داستان اوہ اے جس وچ انہاں نو‏ں اسرائیل دا ناں دتا گیا۔ توریت وچ ذکر ہويا اے کہ فرشتہ الہی نے حضرت یعقوب تو‏ں کشتی لڑنے دے بعد انہاں تو‏ں کہیا: صبح ہونے والی مینو‏ں جانا ہوئے گا، یعقوب نے کہیا: ہرگز وچ جانے نئيں داں گا مگر ایہ کہ تساں میرے لئے دعا کرو۔ فرشتے نے انہاں تو‏ں پُچھیا: تساڈا ناں کیتا اے ؟ انہاں نے کہیا: یعقوب، اس نے کہیا چونکہ تساں وچ انسان وچ تے فرشتہ وچ کشمکش رہی تے تساں جیت گئے اس لئی ہن تو‏ں تواڈا ناں یعقوب نئيں بلکہ اسرائیل ہوئے گا۔

وفات و مقام دفن

ان دے فرزند جناب یوسف دے مل جانے دے بعد انہاں نے مصر د‏‏ی طرف ہجرت د‏‏ی تے کچھ مدت تک اوتھے زندگی بسر کيتی۔ انہاں نے اپنی وفات تو‏ں پہلے اپنے تمام بیٹےآں نو‏‏ں جمع کیتا تے انہاں نو‏ں انہاں دے جد دے دین و مذہب د‏‏ی نصیحت کيتی تے انہاں تو‏ں اس دا اقرار لیا۔

147 برس د‏‏ی عمر وچ انہاں نے وفات پائی تے انہاں د‏‏ی وصیت دے مطابق انہاں دے جنازہ نو‏‏ں مصر تو‏ں فلسطین منتقل کیتا گیا تے اوتھ‏ے شہر الخلیل (حبرون) وچ مکفیلہ نامی غار وچ دفن کیتا گیا۔

حوالے

مآخذ

• قرآن کریم
• کتاب مقدس
• جزائری، نعمت الله بن عبد الله، داستان پیامبران، تہران، انتشارات هاد، چاپ اول، ۱۳۸۰ش
• شوقی ابو خلیل، اطلس قرآن، ترجمہ محمد کرمانی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ چہارم، ۱۳۸۹ش
• حر عاملی، محمد بن حسن، الجواہر السنیہ فی الأحادیث القدسیہ، تهران، انتشارات دہقان، چاپ سوم، ۱۳۸۰ش
• طبرسی، علی بن حسن، مشکاة الأنوار، ترجمہ هوشمند و محمدی، قم، دار الثقلین، چاپ اول، ۱۳۷۹ش
• مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرہنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش
• مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونہ، تہران، دار الکتب الإسلامیہ، چاپ اول، ۱۳۷۴ش