ذبح شرعی
فائل:رساله عملیه.jpg | |
نماز | |
---|---|
واجب نمازاں | یومیہ نمازاں • نماز جمعہ • نماز عید • نماز آیات • نماز میت |
مستحب نمازاں | نماز تہجد • نماز غفیلہ • نماز جعفر طیار • نماز امام زمانہ • نماز استسقاء • نماز شب قدر • نماز وحشت • نماز شکر • نماز استغاثہ • ہور نمازاں |
ہور عبادات | |
روزہ • خمس • زکات • حج • جہاد امر بالمعروف تے نہی عن المنکر • تولی • تبری | |
احکام طہارت | |
وضو • غسل • تیمم • نجاست • مطہرات | |
مدنی احکام | |
وکالت • وصیت • ضمانت • کفالت • ارث | |
عائلی احکام | |
شادی بیاه • متعہ • تعَدُّدِ اَزواج • نشوز طلاق • مہریہ • رضاع • ہمبستری • استمتاع | |
عدالدی احکام | |
قضاوت • دیّت • حدود • قصاص • تعزیر | |
اقتصادی احکام | |
خرید تے فروخت (بیع) • اجارہ • قرضہ • سود | |
ہور احکام | |
حجاب • صدقہ • نذر • تقلید • کھانے پینے دے آداب • وقف • اعتکاف | |
متعلقہ موضوعات | |
بلوغ • فقہ • شرعی احکام • توضیح المسائل واجب • حرام • مستحب • مباح • مکروہ | |
ذبح شرعی، تذکیہ دی اک قسم اے، تے اس دا مطلب اے شرعی طریقہ توں جانوراں دا سر کٹنا- (شتر مرغ تے ٹڈی دے علاوہ) خشدی ميں رہنے والے حلال جانوراں تے خون جہندہ رکھنے والے دریائی جانور دا ذبح کرنے توں تذکیہ ہوجاندا اے تے اس طریقہ توں بری جانور دا گوشت وی حلال ہوجاندا اے - قرآن کریم نے جانوراں نوں ذبح کرنے دے بعض غلط طریقےآں دی طرف اشارہ کيتا اے -
اسلام وچ ذبح شرعی دے شرائط ایہ نيں: ذبح دے ہتہیار دا لوہے توں بنا ہونا، جانور دا قبلہ رخ ہونا، ذبح کرنے توں پہلے جانور دا زندہ ہونا، ذبح کرنے والے دا مسلمان ہونا، بولی اُتے اللہ دا ناں جو جاری کرنا تے گردن دی چار رگاں مکمل طور توں گلے دے تھلے توں کٹنا- دین یہود وچ جانوراں نوں ذبح کرنے دے شرائط وکھ نيں-
دین اسلام نے جانوراں نوں ذبح کرنے دے کچھ تے بہی آداب بیان کيتے نيں جنہاں وچوں بعض آداب دی رعایت کرنا مستحب تے بعض نوں انجام دینا مکروہ اے -
ذبح دا مفہوم
[سودھو]جانوراں دے سر کٹنے نوں لغت وچ ذبح کہندے نيں-[۱] فقہ اسلامی وچ ذبح جانوراں دے تذکیہ دی اک قسم اے جو جانور دی گردن دی چار رگاں نوں کٹنے توں انجام پاندا اے -[۲] شرعی طریقہ توں ذبح کرنے دے ذریعہ (اونٹھ تے ٹڈی دے علاوہ) خشدی ميں رہنے والے حلال جانور تے خون جہندہ رکہنے والے دریائی جانوراں دا تذکیہ ہوجاندا اے -[۳]
قرآن مجید نے، سورہ مائدہ دی تیسری آیت وچ ، جانوراں دے ذبح دے بعض غلط طریقےآں نوں دسیا اے تے ایداں دے غلط طریقےآں توں ذبح کيتے ہوئے جانوراں دا گوشت کھانے توں مسلماناں نوں منع کيتا اے -[نوٹ ۱]
فقہی کتاباں وچ ، جانوراں دے ذبح دے موضوع اُتے اک مستقل باب (صید و ذباحہ) دے ناں توں ہُندا اے -[۴] جو شخص جانور نوں ذبح کرے اسنوں «ذابح» تے جو جانور ذبح ہويا اے اسنوں «ذبیحہ» تے «مذبوح» کہندے نيں-[۵]
شرائط
[سودھو]دین اسلام وچ ذبح شرعی دے انجام پانے دے لئی کچھ شرائط معین نيں جنہاں دی رعایت ضروری اے - شرائط ایہ نيں:
- جانور دی گردن دی چار وڈی رگاں مکمل طور توں گلے دے تھلے توں کٹی جائیں-
- ذبح دے وقت اللہ دا ناں بولی اُتے جاری کيتا جائے-
- ذبح دے وقت جانور رو بقبلہ ہو-
- ذبح دا ہتھیار لوہے دا ہو؛ لیکن مجبوری وچ تے جانور دے تلف ہونے دے خوف توں پتہر یا تے دوسری تیز چیز بہی استعمال کرسکدے نيں-
- ذبح کرنے والا مسلمان ہو- اس شرط دی بنا اُتے ذبح کرنے والا کافر غیر کتابی یا ناصبی نئيں ہوسکتا- اہل کتاب دے ذبیحہ دے سلسلہ وچ دو نظریے نيں تے انہاں دے بارے وچ اکثر شیعہ فقہا انہاں جانوراں دے حرام ہونے دا نظریہ رکہندے نيں-
- جانور ذبح ہونے توں پہلے زندہ ہو- فقہا دا اک گروہ کہندا اے کہ ذبح ہونے دے بعد جانور اپنے بدن یا اپنے ہتھ پیراں نوں حرکت دے تاکہ واضح ہوجائے کہ ذبح توں پہلے اوہ زندہ سی۔[۶]
فقہا دا نظریہ اے کہ اج دے زمانے وچ جانوراں نوں ذبح کرنے والی نويں مشیناں توں جانوراں نوں ذبح کرنا صحیح اے ؛ لیکن ذبح دے وقت اللہ دا ناں لینا لازمی بولی اُتے لیانا چاہیدا تے ذبح دی دوسری شرائط دی بہی رعایت دی جائے- ايسے طرح ایسا گوشت خریدنا جس دے بارے وچ سانوں نئيں معلوم کہ جانور شرعی طور توں ذبح ہوئے اتھا یا نئيں، تاں ایتھے اُتے فقہاء کہندے نيں کہ جے مسلمان توں یا مسلماناں دے بازار توں خریدیا جائے تاں حلال اے -[۷]
مستحبات
[سودھو]دین اسلام وچ جانوراں نوں ذبح کرنے دے بارے وچ بعض احکام دی رعایت کرنا مستحب سمجھیا گیا اے منجملہ:
- ذبح کرنے والا شخص رو بقبلہ ہو-
- ذبح کرنے والا اوزار تیز ہوئے تے ذبح تیزی توں انجام پائے-
- ذبح کرنے توں پہلے جانور دے اگے پانی رکھیا جائے-
- جانور نوں نرمی دے نال ذبح دے لئی تیار کریں-
- بہیڑ نوں ذبح کرنے وچ اس دے دونے ہتھ تے اک پیر بنھیا جائے تے دوسرا پیر کھلا رہنے دتا جائے-
- گائے نوں ذبح کرنے وچ اس دے چاراں ہتھ تے پیر باندھے جاواں تے اس دی دُم کھلی ہو-
- مرغ نوں ذبح کرنے دے بعد اسنوں چہوڑداں تاکہ اوہ پراں نوں پہڑپہڑائے-[۸]
مکروہات
[سودھو]فقہی اسناد دی بنا اُتے جانوراں نوں ذبح کرنے وچ جو کم مکروہ نيں اوہ ایہ نيں:
- حلق دے پیچہے چاقو گہونپنا تے اسنوں اگے دی طرف اس طرح توں کہینچنا کہ پِچھے توں حلق کٹ جائے-
آثار
[سودھو]فقہ اسلامی وچ حلال جانوراں دے ذبح دے بعد انہاں دا گوشت کہانا حلال ہوجاندا اے تے انہاں دے بدن دے اجزا بہی پاک رہندے نيں- لیکن حرام گوشت جانور جدوں بہی ذبح ہون گے تاں صرف انہاں دے اجزائے بدن پاک ہون گے تے بوہت سارے فقہا دے عقیدے دے مطابق انہاں جانوراں دی کہال تے چمڑے نوں نماز دے علاوہ استعمال کيتا جاسکدا اے - [۱۰] فقہ اسلامی دی بنا اُتے جانور جدوں وی ذبح نہ ہاں یا انہاں نوں ذبح کرنے وچ ذبح شرعی دی کسی شرط دی رعایت نہ کيتی جائے تاں جانور تذکیہ نئيں ہوئے گا تے اس دے بدن دے اجزا بہی مردار تے نجس نيں- [۱۱]
ذبح دوسرے ادیان و تمدن وچ
[سودھو]دین یہود وچ ذبح شرعی نوں «شہیتا» تے ذبح کرنے والے نوں «شوہت» کہندے نيں-[۱۲] تلمود وچ ذبح کرنے دے بہت زیادہ احکام ذکر ہوئے نيں منجملہ جانور بیہوش نہ ہوئے یا کھڑے ہونے توں عاجز نہ ہو-[۱۳] ايسے طرح لازم اے کہ جس شخص نے یہودی علماء توں تعلیم حاصل کيتی ہوئے اوہ اک صحیح وار دے ذریعہ تیزی توں جانور نوں ذبح کردے-[۱۴] زیادہ تر عیسائی ملکاں وچ جانوراں نوں ذبح کرنے والی ترقی یافتہ مشیناں توں ذبح کيتا جاندا اے تے بعض ملکاں وچ جانور نوں ذبح توں پہلے بے ہوش کردیندے نيں-[۱۵]
متعلقہ صفحات
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ فرہنگ لغت دہخدا، لفظ ذبح دے ذیل وچ ۔
- ↑ توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ص٧۴۲۔
- ↑ ہاشمی شاہرودی، فرہنگ فقہ مطابق مذہب اہل بیت، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص٧۰۲۔
- ↑ ہاشمی شاہرودی، فرہنگ فقہ مطابق مذہب اہل بیت، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص٧۰۱۔
- ↑ فرہنگ لغت دہخدا، ذیل واژہ ذبیحہ و مذبوح؛ ہاشمی شاہرودی، فرہنگ فقہ مطابق مذہب اہل بیت، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص٧۰۱۔
- ↑ توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص٧۴۵۔
- ↑ ہاشمی شاہرودی، فرہنگ فقہ مطابق مذہب اہل بیت، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۴۲٧۔
- ↑ توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص٧۴٧۔
- ↑ توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص٧۴۸۔
- ↑ نجفی، مجمع الرسالے (محشی صاحب جواہر)، ۱۴۱۵ھ، ص٧٧۔
- ↑ رسالہ توضیح المسائل مراجع، ۱۳٧۲ش، ص٧۰۸۔
- ↑ شیخ بہایی، حرمۃ ذبائح اہل الکتاب، ۱۴۱۰ھ، ص۵۰۔
- ↑ کہن، گنجینہای از تلمود، ۱۳۵۰ش، ص۲۵٧۔
- ↑ کہن، گنجینہای از تلمود، ۱۳۵۰ش، ص۲۵٧۔
- ↑ سجادی، «ذبح و نحر در فقہ اسلامی»، ص۱۵۰۔
- ↑ سورہ مائدہ، آیہ ۳؛ حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَ الدَّمُ وَ لحَْمُ الخِْنزِيرِ وَ مَا أُهِلَّ لِغَيرِْ اللَّهِ بِهِ وَ الْمُنْخَنِقَةُ وَ الْمَوْقُوذَةُ وَ الْمُترََدِّيَةُ وَ النَّطِيحَةُ وَ مَا أَكلََ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ وَ۔۔۔؛(لوگو) مرا ہويا جانور تے خون تے سور دا گوشت تے جس (جانور) اُتے (ذبح) دے وقت خدا دے سوا کسی دوسرے دا ناں لیا جائے تے گردن مروڑا ہويا تے چوٹ کہاکر مرا ہويا تے جو (کنويں وغیرہ) وچ گرکر مرجائے تے جو سنگ توں مار ڈالیا گیا ہوئے تے جس نوں درندے نے پھاڑ کھایا ہوئے مگر جسنوں تسيں مرنے دے پہلے ذبح کرلو تے --- -
مآخذ
[سودھو]- توضیح المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۹۲ش۔
- دہخدا، علی اکبر، فرہنگ لغت، تہران، مؤسسہ لغت نامہ دہخدا، ۱۳۴۱ش۔
- رسالہ توضیح المسائل مراجع، قم، انتشارات تفکر، ۱۳٧۲ش۔
- سجادی، مرضیہ سادات، «ذبح و نحر در فقہ اسلامی»، در مجلہ مطالعات اسلامی، شمارہ ۴۳، بہار و تابستان ۱۳٧۸ش۔
- شیخ بہایی، محمد بن حسین، حرمۃ ذبائح اہل الکتاب، بیروت، موسسۃالاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۰ھ۔
- کہن، آبراہام، گنجینہای از تلمود، ترجمہ امیر فریدون گرگانی، تہران، نشر یہودا، ۱۳۵۰ش۔
- نجفی، محمد حسن، مجمع الرسالے (محشی صاحب جواہر)، موسسہ صاحب الزمان، مشہد، ۱۴۱۵ھ۔
- ہاشمی شاہرودی، محمود، فرہنگ فقہ مطابق مذہب اہل بیت، قم، مرکز دایرۃالمعارف فقہ اسلامی، ۱۳۸۲ش۔
|