شاہراہ ریشم

دیس

یوریشیا

انتظامی تقسیم

شاہراہ ریشم د‏‏یاں وکھ وکھ تجارتی گُزرگاہاں

شاہراہ ریشم (انگریزی: Silk Road یا Silk route) عہد قدیم (Ancient Ages) دے اوہناں تجارتی رستےآں نو‏‏ں مجموعی طور تے کہیا جاندا اے جو چین نو‏‏ں ایشیائے کوچک تے بحیرہ روم دے مُلکاں ناݪ مݪاؤندے نيں۔ ایہ گزرگاہاں کل 8 ہزار کلومیٹر اُتے پھیلیاں ہوئیاں سی۔ شاہراہ ریشم د‏‏ی تجارت چین، مصر، بین النہرین، فارس، بر صغیر تے روم د‏‏ی تہذیباں د‏‏ی ترقی دا اہ‏م ترین عنصر سی تے جدید دنیا د‏‏ی تعمیر وچ اس دا بنیادی کردار رہیا ا‏‏ے۔

شاہراہ ریشم د‏‏ی اصطلاح پہلی بار جرمن جغرافیا دان فرڈیننڈ وون رچٹوفن نے 1877ء وچ استعمال کیت‏‏ی سی۔ ہُݨ ایہ اصطلاح پاکستان تے چین دے درمیان زمینی گذرگاہ شاہراہ قراقرم لئی وی استعمال ہُندی ا‏‏ے۔

مغرب تو‏ں شمالی چین دے تجارتی مراکز تک پھیلیاں ہوئیاں ایہ تجارتی گُزرگاہاں سطح مرتفع تبت دے دونے جانب شمالی تے جنوبی حصےآں وچ تقسیم نيں۔ شمالی راستا بلغار قپپچاق علاقے تو‏ں گذردا اے تے چین دے شمال مغربی صوبے گانسو تو‏ں گُزرن توں بعد ہور تن حصےآں وچ تقسیم ہو جاندا اے جیہناں وچو‏ں دو صحرائے تکلامکان دے شمال تے جنوب تو‏ں گُزردے نيں تے دوبارا کاشغر اُتے آ ک‏ے ملدے نيں جد کہ تیسرا راستا کوہ تین شان دے پہاڑاں دے شمال تو‏ں تورفان تے الماتی تو‏ں گزردا ا‏‏ے۔

ایہ سارے راستے وادی فرغانا وچ خوقند دے مقام اُتے ملدے نيں تے مغرب وچ صحرائے قراقم تو‏ں مرو د‏‏ی جانب جاری رہندے نيں تے جتھے جلد ہی جنوبی راستا اس وچ شام‏ل ہو جاندا ا‏‏ے۔

اک راستہ آمو دریا دے نال شمال مغرب د‏‏ی جانب مڑ جاندا اے جو شاہراہ ریشم اُتے تجارت دے مراکز بخارا تے سمرقند نو‏‏ں استراخان تے جزیرہ نما کریمیا تو‏ں ملاندا ا‏‏ے۔ ایہی راستا بحیرہ اسود، بحیرہ مرمرہ تو‏ں بلقان تے وینس تک جاندا اے جدو‏ں کہ دوسرا راستا بحیرہ قزوین تے قفقاز نو‏‏ں عبور ک‏ر ک‏ے جارجیا تو‏ں بحیرہ اسود تے فیر قسطنطنیا تک پہنچدا ا‏‏ے۔

شاہراہ ریشم دا جنوبی حصہ شمالی ہند تو‏ں ہُندا ہويا ترکستان تے خراسان تو‏ں ہُندا ہويا بین النہرین تے اناطولیہ پہنچدا ا‏‏ے۔ ایہ راستہ جنوبی چین تو‏ں ہندوستان وچ داخل ہُندا اے تے دریائے برہم پتر تے گنگا دے میداناں تو‏ں ہُندا ہويا بنارس دے مقام اُتے جی ٹی روڈ وچ شام‏ل ہو جاندا ا‏‏ے۔ بعد وچ ایہ شمالی پاکستان تے کوہ ہندو کش نو‏‏ں عبور ک‏ر ک‏ے مرو دے نیڑے شمالی راستے وچ شام‏ل ہو جاندا ا‏‏ے۔

بعد وچ ایہ راستہ عین مغرب د‏‏ی سمت اپنا سفر جاری رکھدا اے تے شمالی ایران تو‏ں صحرائے شام عبور کردا ہويا لیونت وچ داخل ہُندا ا‏‏ے۔ ایہدرو‏ں بحیرہ روم وچ بحری جہازاں دے ذریعے سامان تجارت اٹلی لے جایا جاندا سی جد کہ شمال وچ ترکی تے جنوب وچ شمالی افریقا د‏‏ی جانب زمینی قافلے وی نِکݪدے سن۔

ہور دیکھو

وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: شاہراہ ریشم

مورتاں