محمد ابراہیم بلیاوی
محمد ابراہیم بلیاوی دار العلوم دیوبند دے مایہ ناز سپوت ، علوم عقلیہ ونقلیہ وچ عدیم المثال ، اوربلند پایہ محقق تے اک کامیاب مدرس تے ذی رایے شخصیت سن ۔
خاندان و ولادت
[سودھو]ان دا خاندان پنجاب دے ضلع جھنگ توں جون پور آیا سی ، ایہ گھرانہ اک علمی گھرانہ سمجھیا جاندا سی ، فیر کچھ مدت بعد بلیا وچ آباد ہوئے گیا ، 1304ھ وچ بلیا ہی وچ ولادت ہوئی ـ
تعلیم و تکمیل
[سودھو]جون پور وچ ابتدائی عربی و فارسی دیاں کتاباں مشہور طبیب حکیم جمیل الدین نگینوی توں پڑؑنيں ، معقولات دیاں کتاباں فاروق احمد چریاکوٹی تے ہدایت اللہ خاں (تلمیذ فضل حق خیرآبادی ) توں پڑھیاں ، دینیات دی تعلیم دے لئی مولوی عبد الغفار دے سامنے زانوئے تلمذ تہ کیتا جو رشید احمد گنگاوہی دے ارشد تلامذہ وچوں سن ۔ 1325ھ دے اواخر وچ دار العلوم دیوبند داخل ہوکے اولا ہدایہ تے جلالین وغیرہ کتاباں پڑھیاں ، 1327ھ وچ دار العلوم توں فارغ التحصیل ہویے ۔
تدریسی خدمات
[سودھو]فراغت دے بعد ايسے ساسل مدرسہ عالیہ فتح پوری دے مدرس دوم بنایے گئے ، فیر عمری ضلع مراد آباد دے مدرسہ وچ کچھ عرصہ درس و تدریس وچ مشغول رہے ۔
دار العلوم آمد
[سودھو]1331ھ وچ بلیاوی نوں دار العلوم دیوبند بلايا گیا ، 1340ھ تک ایتھے رہے ، 1333ھ دی روداد وچ انہاں کاذکر انہاں کلمات دے نال اے :
” | مولوی محمد ابراہیم تمام علوم وچ کامل الاستعداد نيں ، معقول و فلسفہ دی تمام کتاباں نہایت خوبی توں پڑھاندے نيں ، فلسفہ و منطق تے کلام دے انتہائی اسباق صدرا ، شمس بازغہ ، قاضی مبارک ، حمد اللہ ، امور عامہ (کتاب منطق) دے علاوہ شرح مطالع ، شرح اشارات وغیرہ پڑھاندے نيں ، طلباء دا بہت زیادہ میلان انہاں دی طرف رہندا اے ، نہایت خوش تقریرہیاں ، غرض ایہ اک نہایت ابل قدر تے شہرت و وقعت حاصل کرنے والے مدرس نيں۔ | “ |
1340ھ توں 1344ھ تک دار العلوم مئو ضلع اعظم گڑھ تے مدرسہ امدادیہ دربھنگہ بہار وچ صدارت تدریس دی خدمات انجام دتیاں ، 1344ھ نوں فیر دار العلوم بلايا گیا ۔
استعفی
[سودھو]1362ھ وچ سید محمد انور شاہ کشمیری دی متابعت وچ فیر دار العلوم دیوبند توں استعفے دتا ،اولا جامعہ اسلامیہ ڈابھیل وچ مسند صدارت نوں رونق بخشی ، اوتھے دے بعد کچھ عرصہ مدرسہ عالیہ فتح پوری وچ صدارت تدریس اُتے رہے ، بعد وچ بنگال وچ ہاٹ ہزاری ضلع چاٹگام دے مدرسہ وچ صدر المدرسین رہے ـ
دار العلوم واپسی
[سودھو]بالآخر 1366 وچ محمد طیب قاسمی دی سفارش تے مجلس شوریٰ دارالعلوم دیوبند دی منظوری دار العلوم دیوبند واپس ہویے ، 1377ھ وچ حسین احمد مدنی دی وفات دے بعد دار العلوم وچ صدر المدرسین بنایے گئے تے تا دم واپساں اس اُتے متمکن رہے ۔[۱] انہاں دے تلامذہ دی تعداد ہزاراں توں متجاوز اے ، جو برصغیر دے علاوہ ایشیا و افریقہ دے بوہت سارے ملکاں وچ پھیلے ہویے نيں ۔
خصوصیات
[سودھو]علوم دی مہارت دے سبب علامہ کہلاندے سن ، دار العلوم دی درسی اصطلاح وچ علامہ توں ایہی مراد ہُندے نيں ،ہر علم و فن اوعر خصوصا علم کلام و عقائد وچ یگانہ روزگار سن ، انھاں نے تفسیر و حدیث ، عقائد و علم کلام تے دوسرے علوم دی جو نمایاں خدمت انجام دتیاں اوہ اپنی مثال آپ اے ، انہاں دے درس و تدریس دی مدت 1327ھ توں 1387ھ تک 60 سال ہُندی اے ، طلبہ انہاں دے درس وچ نہایت ذوق وشوق تے انہماک توں شریک ہُندے سن ، انہاں دے افادات عالیہ توں مستفید ہونے دے متمنی رہندے سن ، انداز درس پراز وقار سی ، اختصار دے نال وڈی جامععیت دی شان سی ، اگرچہ درس وڈا اُتے وقار سی ، لیکن لطائف و ظرائف ، دقیقہ سنجی تے بالغ نظری توں اہم مسائل نوں حل کرنے وچ خاص ملکہ تے کمال حاصل سی ، درس دی خصوصیت ایہ وی سی کہ تلامذہ نوں فن توں گہری مناسبت ہوجاندی سی تے انہاں اُتے علم و دانش دی راہاں کھل جادیاں سن ، اپنے عہد وچ علم کلام عقائد وچ اپنی نظیر نئيں رکھدے سن ، حدیث وچ روایت توں زیادہ درایت توں کم لیندے سن ، علوم قاسمیہ اُتے گہری نظر سی ۔
بیعت و خلافت
[سودھو]شیخ الہند توں تلمذ دے علاوہ بیعت دا شرف وی سی ـ خوف خدا و کسر نفسی دا ایہ عالم سی اصلاح دے شاگرد دا دامن تھامنے وچ جھجک نہ دی ، وصی اللہ الہ ابادی جو اشرف علی تھانوی دے خلیفہ تے علامہ بلیاوی دے وی شاگرد سن ، انہاں دے ایتھے طالبانہ حاضر ہویے ، انھاں نے خلافت توں وی نوازیا ـ
لکھتاں
[سودھو]بلیاوی دیاں لکھتاں وچ رسالہ مصافحہ تے رسالہ تراویح اردو وچ نيں ، اک رسالہ انوار الحکمہ فارسی وچ اے ، ایہ رسالہ منطق و فلسفہ دے مضامین اُتے مشتمل اے، سلم العلوم اُتے انہاں دا عربی حاشیہ ضیاء النجوم اے ، میبذی تے خیالی اُتے وی حواشی لکھے سن جو افسوس کہ جائع ہوئے گئے ، آخر وچ جامع ترمذی اُتے حاشیہ لکھ رہے سن جس دی تکمیل دی داعی اجل دے اجازت نہ دتی ۔
وفات
[سودھو]انہان دی صحت اک عرصہ توں خراب ہوئے گئی سی ، 24 رمضان 1387ھ مطابق 27 دسمبر 1967ء چہار شنبہ دی دوپہر نوں 84 سال دی عمر وچ داعی اجل نوں لبیک کہیا ، قبرستان قاسمی وچ آسودہ خواب نيں۔[۲]
حوالے
[سودھو]- ↑ http://www.darululoom-deoband.com/urdu/
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).