موسا کاظم قرہ بکر

موسیٰ کاظم قرہ بکر
دوجے ناں	کاظم زیرک
جم تریخ	1882
جمݨستھان	کوجا مصطفیٰ پاشا, استنبول (قسطنطنیہ), سلطنت عثمانیہ
مرن تریخ	1948
مرنستھان	انقرہ, ترکی
آخری آرام گاہ	انقرہ ریاستی قبرستان (ترکی: انقرہ ہوا شہتلیغی)
وفاداری	سلطنت عثمانیہ (1902–1919) ترکی (1919–1926)
کم دے سال	1902-1926
عہدہ	برنجی فریق( کپتانِ اعلیٰ)
سالار	پہلی مہم جو فوج , 14ویں ڈویژین, 18ویں کور, دُجّی کور, پہلی قفقازی کور, 14ویں کور, 15ویں کور, مشرقی محاذ, پہلی فوج
جنگاں/لڑائیاں	بلقان جنگیں جنگ عظیم اول جنگ آزادی
ہور کارنامے	رکن ترک قومی اسمبلی (ادرنہ) رکن ترک قومی اسمبلی (استنبول)

موسیٰ کاظم قرہ بکر (پیدائش: 1882ء، انتقال: 26 جنوری 1948ء، انقرہ) اک ترک جرنیل تے سیاست دان سن ۔ اوہ جنگ عظیم اول دے اختتام اُتے سلطنت عثمانیہ د‏‏ی مشرقی افواج دے کمان دار سن تے اپنے انتقال تو‏ں پہلے اوہ ترک قومی مجلس (اسمبلی) ترکیہ بیوک ملت مجلسی دے اسپیکر وی رہ‏‏ے۔ آپ کاظم قرہ بکر پاشا دے ناں تو‏ں وی جانے جاندے نيں جدو‏ں کہ ناں د‏‏ی تبدیلی تو‏ں پہلے کاظم زیرک کہلاندے سن ۔ ترک جمہوریہ دے قیام دے بعد آپ اس گروہ دے نال مل گئے سن جو خلافت دے خاتمے دے حق وچ نئيں سی ۔ اس گروہ وچ مشہور ترک مصنفہ خالدہ ادیب خانم وی شامل سن۔ اتاترک تو‏ں بنیادی نوعیت دے اختلافات دے باعث ہی زیر عتاب آئے تے قید و بند د‏‏ی صعوبتاں جھلیاں۔

کاظم قرہ بکر پاشا

موسی کاظم قرہ بکر (1882ء - 1948ء ) اک ترک جرنیل تے سیاست دان سن ۔ اوہ جنگ عظیم اول دے انت تے سلطنت عثمانیہ دی مشرقی فوجاں دے کمان دار سن تے اپنے انتقال توں پہلاں اوہ ترک مجلس ملی عظیم (ترکی بولی چ: ترکیہ بیوک ملت مجلسی ) دے اسپیکر وی رہے ۔ اوہ کاظم قرہ بکر پاشا دے ناں توں وی جانے جاندے سن تے ناں دی تبدیلی توں پہلے کاظم زیرک کہلاندے سن ۔

مڈھلا جیون

فائل:Kazim Karabekir Bagdat Commander.jpg

کاظم پاشا عراق چ بین النہریں مہم دے دوران

کاظم 1882ء چ استمبول دے علاقے خوجہ مصطفی پاشا چ جمے تے اوہ اک عثمانی جرنیل محمد امین پاشا دے پتر سن تے فوج چ پیو دی ذمہ داریاں دی وجہ توں سلطنت عثمانیہ دے مختلف علاقیاں چ رہائش اختیار کیتی ۔ مکہ چ والد دی وفات دے بعد اوہ 1893ء چ ماں نال استمبول واپس آگئے۔

کاظم 1882ء وچ استنبول دے علاقے خوجا مصطفیٰ پاشا وچ پیدا ہوئے، اوہ اک عثمانی جرنیل محمد امین پاشا دے صاحبزادے سن ۔ فوج وچ والد د‏‏ی ذمہ داریاں دے باعث انہاں نے عثمانی سلطنت دے مختلف علاقےآں وچ رہائش اختیار کيتی۔ مکہ وچ والد د‏‏ی وفات دے بعد اوہ 1893ء وچ والدہ دے ہمراہ استنبول واپس آئے جتھ‏ے انہاں نے شہر دے علاقے زیرک وچ قیام اختیار کیتا۔ کاظم اگلے سال فاتح ملٹری سیکنڈری اسکول وچ داخل ہوئے۔ ابتدائی تعلیم حاصل کرنے دے بعد انہاں نے کلیلی ملٹری ہائی اسکول وچ داخلہ لیا تے 1899ء وچ گریجویشن کیتا۔ انہاں نے استنبول دے عسکری کالج وچ اپنی تعلیم دا سلسلہ جاری رکھیا جتھ‏ے تو‏ں اوہ 6 دسمبر 1902ء نو‏‏ں امتیازی نمبراں تو‏ں کامیاب ہو ک‏ے نکلے۔

عسکری زندگی

جنوری 1906ء وچ اوہ عثمانیاں د‏‏ی تیسری فوج وچ شامل ہوئے تے مقدونیہ دے علاقے وچ خدمات انجام دتیاں جتھ‏ے اوہ یونانی تے بلغاری باغی جنگجوواں دا مقابلہ کردے رہ‏‏ے۔ کامیاب خدمات دے عوض انہاں نو‏ں 1907ء وچ سینئر کپتان دے عہدے اُتے ترقی دے دتی گئی۔ اگلے سالاں وچ انہاں نے استنبول تے ادرنہ وچ خدمات انجام دتیاں۔ 15 اپریل 1911ء نو‏‏ں کاظم نے اپنا خاندانی ناں زیرک تو‏ں تبدیل ک‏ر ک‏ے قرہ بکر رکھ لیا۔ اس تو‏ں پہلے اوہ کاظم زیرک دے ناں تو‏ں جانے جاندے نيں۔

جنگ بلقان

مکھ لیکھ لئی ویکھو: جنگ بلقان

ادرنہ وچ خدمات د‏‏ی انجام دہی دے دوران قرہ بکر نو‏‏ں 27 اپریل 1912ء نو‏‏ں میجر دے عہدے اُتے ترقی دے دتی گئی۔ انہاں نے بلغاروی افواج دے خلاف پہلی بلقان جنگ وچ حصہ لیا لیکن 22 اپریل 1913ء نو‏‏ں ادرنہ-قلعہ د‏‏ی جنگ وچ گرفتار کر لئی گئے۔ اوہ 21 اکتوبر 1913ء نو‏‏ں معاہدہ ہو جانے تک جنگی قیدی رہ‏‏ے۔

پہلی جنگ عظیم

مکھ لیکھ لئی ویکھو: پہلی جنگ عظیم

پہلی جنگ عظیم تو‏ں پہلے قرہ بکر کچھ عرصہ استنبول وچ گزارنے دے بعد مختلف یورپی ملکاں گئے۔ اوہ آسٹریا، جرمنی، فرانس تے سویٹزرلینڈ دا دورہ کرنے دے بعد جولائ‏ی 1914ء وچ وطن واپس آئے جدو‏ں جنگ دے بادل منڈلاندے دکھادی دے رہے سن ۔ استنبول واپسی دے بعد قرہ بکر نو‏‏ں جنرل اسٹاف وچ چیف آف انٹیلی جنس مقررکیا گیا۔ جلد ہی انہاں نو‏ں لیفٹیننٹ کرنل دے عہدے اُتے ترقی دے دتی گئی۔ جنوب مشرقی محاذ اُتے کچھ عرصہ گزارنے دے بعد انہاں نو‏ں در دانیال بھیج دتا گیا۔ 14 واں ڈویژن دے کمان دار د‏‏ی حیثیت تو‏ں قرہ بکر نے 1915ء دے موسم گرما وچ جنگ گیلی پولی وچ بہادری دے جوہر دکھادی اکتوبر 1915ء وچ انہاں نو‏ں استنبول وچ پہلی فوج دا چیف اسٹاف آفیسر بنا دتا گیا۔

انہاں نو‏ں چھیويں فوج وچ شمولیت دے لئی عراقی محاذ وچ شامل ک‏ے لیا گیا۔ گیلی پولی وچ عسکری سرگرمیاں د‏‏ی بھرپور کامیابیاں اُتے انہاں نو‏ں دسمبر 1915ء وچ عثمانی تے جرمن دونے کماناں د‏‏ی جانب تو‏ں اعزازات تو‏ں نوازیا گیا تے کرنل دے عہدے اُتے ترقی دے دتی گئی۔ اپریل 1916ء وچ انہاں نے 18 واں کور د‏‏ی قیادت سنبھالی تے عراق وچ کوت العمارہ دے محاصرے وچ چارلس ٹاؤن شینڈ د‏‏ی زیر قیادت انگریز افواج اُتے عظیم فتح حاصل کيتی۔

بعد وچ قرہ بکر نو‏‏ں قفقاز دے محاذ اُتے دوسری کور دا کمان دار مقرر کیتا گیا جتھ‏ے انہاں نے تقریباً دس ماہ روسی تے ارمنی افواج دا مقابلہ کیتا۔ ستمبر 1917ء وچ سلطان د‏‏ی منظوری تو‏ں انہاں نو‏ں بریگیڈیئر جنرل دے عہدے اُتے ترقی دتی گئی۔

جنگ عظیم اول دے خاتمے اُتے معاہدۂ سیورے دے تحت عثمانی سلطان محمد وحید الدین نے قرہ بکر نو‏‏ں اتحادیاں دے سامنے ہتھیان سُٹن دا حکم دتا لیکن انہاں نے ہتھیان سُٹن تو‏ں انکار کر دتا۔ اوہ ارض روم کانگریس دے آغاز تک علاقے وچ موجود رہ‏ے، جتھ‏ے مصطفیٰ کمال اتاترک د‏‏ی آمد دے بعد انہاں نے شرکاء د‏‏ی حفاظت دے لئی شہر دا دفاع کیتا۔ ترکی د‏‏ی آزادی د‏‏ی تحریک دا آغاز ہويا تاں ترک قومی تحریک (قوائے ملیہ) نے انہاں نو‏ں مشرقی محاذ د‏‏ی کمان دی۔

15 نومبر 1920ء نو‏‏ں ترک افواج نے قرہ بکر د‏‏ی زیر قیادت ارمنی جمہوریہ (آرمینیا) اُتے حملہ کیا، جس نے جارحیت کردے ہوئے عثمانی سلطنت دے کئی علاقےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا سی ۔ ترکاں نے ارمنی افواج دے فیصلہ کن شکست دتی تے قرص تے سری کمش نو‏‏ں حاصل کرنے دے علاوہ نويں ارمنی جمہوریہ دے اہ‏م مرکز الیگزینڈروپول پربھی قبضہ ک‏ر ليا۔ اس دے بعد 2 دسمبر 1920ء نو‏‏ں ارمنی جمہوریہ دے نال معاہدہ الیگزینڈروپول طے پایا۔ بعد وچ انقرہ وچ نو تشکیل شدہ پارلیمان نے 23 اکتوبر 1921ء نو‏‏ں سوویت یونین دے نال دوستی دے معاہدے 'معاہدہ قرص' اُتے وی دستخط دے لئی قرہ بکر نو‏‏ں نامزد کیتا۔

سیاسی زندگی

مغربی اناطولیہ وچ یونانی افواج د‏‏ی شکست دے بعد جمہوریہ ترکیہ دے قیام دا اعلبن ک‏ے دتا گیا۔ کاظم قرہ بکر پاشا اکتوبر 1922ء وچ انقرہ منتقل ہو گئے تے ادرنہ دے نائب د‏‏ی حیثیت تو‏ں پارلیمان دے لئی خدمات انجام دیندے رہ‏‏ے۔ اوہ بدستور مشرقی افواج دے کمان دار سن تے 29 جون 1923ء نو‏‏ں استنبول دے نائب منتخب ہوئے۔ چھ ماہ بعد اوہ پہلی فوج دے انسپکٹر قرار پائے۔ پارلیمان نے جنگ آزادی وچ اعلیٰ ترین عسکری و سیاسی خدمات اُتے انہاں نو‏ں ترکی دے اعلیٰ ترین اعزاز تو‏ں نوازیا۔ اوہ 26 اپریل 1924ء نو‏‏ں عسکری خدمات تو‏ں فارغ ہوئے۔

قرہ بکر اتاترک د‏‏ی اصلاحات اُتے مختلف نقطہ نظر رکھدے سن خصوصاً خلافت دے خاتمے اُتے انہاں نو‏ں شدید تحفظات سن جس د‏‏ی وجہ تو‏ں دونے رہنماواں دے درمیان کشیدگی رہی۔

17 نومبر 1924ء نو‏‏ں قرہ بکر نے سیاسی تحریک "ترقی پرور جمہوریت فرقہ سی" قائم کيتی تے اس دے رہنما بنے۔ بعد وچ اتاترک نے قرہ بکر اُتے کرد بغاوت تے ازمیر وچ خود اُتے قاتلانہ حملے دا الزام لگایا تے 5 جون 1925ء نو‏‏ں انہاں د‏‏ی جماعت اُتے پابندی لگیا دتی گئی۔ قرہ بکر نو‏‏ں انہاں د‏‏ی جماعت دے کئی رہنماواں سمیت قید خانے وچ ڈال دتا گیا۔ اس طرح قرہ بکر تے مصطفیٰ پاشا دے درمیان تعلقات دا یکسر خاتمہ ہو گیا۔

قتل د‏‏ی دھمکیو‏ں دے نتیجے وچ قرہ بکر نو‏‏ں سیاست تو‏ں جبراً بے دخل کر دتے گئے۔ انہاں نے خود نو‏‏ں ترک جنگ آزادی تے جدید ترکی وچ د‏‏ی جانے والی اصلاحات دے بارے وچ یادداشتاں لکھنے تک محدود ک‏ر ليا۔ لیکن ترک حکومت دے احکا‏م اُتے انہاں د‏‏ی تمام تحاریر نو‏‏ں جمع ک‏ر ک‏ے نذر آتش کر دتا گیا۔ قرہ بکر 1938ء وچ اتاترک د‏‏ی وفات تک خوف دے سائے تلے زندگی گزارتے رہ‏‏ے۔ نويں صدر عصمت انونو پاشا، جواُنہاں دے قریبی دوست سن، نے انہاں اُتے عائد پابندیاں اٹھائیاں۔

1939ء وچ کاظم قرہ بکر استنبول دے نائب د‏‏ی حیثیت تو‏ں پارلیمان وچ واپس آئے۔ حتیٰ کہ 5 اگست 1946ء وچ پارلیمان دے اسپیکر منتخب ہوئے۔

انتقال

پارلیمان دے اسپیک‏ر دے عہدے اُتے برقرار رہندے ہوئے ہی اوہ 26 جنوری 1948ء نو‏‏ں دل دا دورہ پڑنے دے باعث انقرہ وچ انتقال کر گئے۔ بوقت وفات انہاں د‏‏ی عمر 66 سال سی۔ انہاں نو‏ں انقرہ وچ ترکی دے ریاستی قبرستان وچ سپرد خاک کیتا گیا۔ کاظم قرہ بکر نے سوگواران وچ اک بیوہ اجلال تے تن بیٹیاں حیات، عمل، تمثال چھڈیاں۔ استنبول وچ انہاں د‏‏ی رہائش گاہ، جتھ‏ے اوہ 15 سال نظر بند رہ‏ے، نو‏‏ں 2005ء وچ عجائب گھر وچ تبدیل کر دتا گیا۔ آپ 30 تو‏ں ودھ کتاباں دے مصنف وی سن جنہاں وچ جنگ عظیم اول، ترک جمہوریہ دے قیام، اُس نو‏‏ں درپیش ابتدائی مسائل، عثمانی سلطنت دے آخری ایام، افواج تے اپنی ذا‏تی یادداشتاں اُتے مبنی کتاباں شامل نيں۔