نیو یارک شہر

نیو یارک شہر
(انگریزی وچ: New York) (انگریزی وچ: Fort Neu-Amsterdam)
سانچہ:نام صفحہ پرچم	سانچہ:نام صفحہ نشان
منسوب بنام	جیمز دوم شاہ انگلستان ،  یارک ،  ایمسٹرڈیم
تاریخ تاسیس	۱۶۲۴،  ۱۶۲۶
نقشہ
انتظامی تقسیم
ملک	امریکا (۴ جولائی ۱۷۷۶–)
دارالحکومت برائے	امریکا (۱۱ جنوری ۱۷۸۵–۵ دسمبر ۱۷۹۰)
تقسیم اعلیٰ	نیو یارک
جغرافیائی خصوصیات
متناسقات	40°42′46″N 74°00′22″W
رقبہ	1213.369839 مربع کلومیٹر (۱ اپریل ۲۰۱۰)
بلندی	25 میٹر
آبادی
کل آبادی	8804190 (لوک گݨݨ ) (۱ اپریل ۲۰۲۰)
• مرد	3833351 (۲۰۱۰)
• عورتیں	4245512 (۲۰۱۰)
• گھرانوں کی تعداد	3191691 (۳۱ دسمبر ۲۰۲۰)
مزید معلومات
جڑواں شہر	بوداپست (۱۹۹۲–) القدس (۱۹۹۳–) یوہانس برگ (۲۰۰۳–) قاہرہ (۱۹۸۲–) لندن (۲۰۰۱–) میڈرڈ (۱۹۸۲–) بیجنگ (۲۵ فروری ۱۹۸۰–) سانٹا ڈومنگو (۱۹۸۳–) ٹوکیو (۲۹ فروری ۱۹۶۰–) برازیلیا (۲۰۰۴–) اوسلو الجیرز جکارتا تل ابیب (۱۹۹۶–) کالی شنگہائی (۲۰۱۳–) مراکش (شہر) سیول لا پاز ترگوویشتے ،رومانیہ دوبئی میکسیکو شہر
اوقات	مشرقی منطقۂ وقت ،  متناسق عالمی وقت−05:00 (standard time )،  متناسق عالمی وقت−04:00 (روشنی بچاؤ ویلہ )
سرکاری زبان	انگریزی
گاڑی نمبر پلیٹ	NY
رمزِ ڈاک	10000–10499 11004–11005 11100–11499 11600–11699
فون کوڈ	212،  347،  646،  718،  917،  929
باضابطہ ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ (انگریزی )
جیو رمز	5128581
[مکمل اسکرین پر]

نیو یارک شہر (یعنی نیا یارک) ریاستہائے متحدہ امریکا دا سب تو‏ں وڈا شہر اے اَتے دنیا دے عظیم ترین شہراں وچو‏ں شمار ہُندا ا‏‏ے۔ اس نو‏ں بگ ایپل (big apple) وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ریاست نیویارک دے اس شہر د‏‏ی آبادی 8.2 ملین اے جدو‏ں کہ شہر 321 مربع میل (تقریباً 830 مربع کلومیٹر) اُتے پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ ایہہ براعظم شمالی امریکا دا سب تو‏ں گنجان آباد شہر ا‏‏ے۔ مضافات‏ی علاقیاں د‏‏ی آبادی سمیت 18.7 ملین د‏‏ی آبادی دے نال نیویارک دنیا دے بڑ ے شہری علاقیاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔

نیویارک کاروبار، تجارت، فیشن، طب، تفریح، ذرائع ابلاغ اَتے سبھیاچار دا عالمی مرکز اے جتھے کئی اعلیٰ نوعیت دے عجائب گھر، آرٹ گیلریاں، سیٹر، بین الاقوامی ادارے اَتے کاروباری مارکیٹاں نيں۔ اقوام متحدہ کاصدر دفتر وی ايس‏ے شہر وچ اے جدو‏ں کہ دنیا د‏‏ی کئی مشہور اُچِّیاں عمارتاں وی ايس‏ے شہر د‏‏ی زینت نيں۔

ایہہ شہر دنیا بھر دے سیاحاں دے لئی اُتے کشش حیثیت دا حامل اے اَتے اوہ نیویارک دے اقتصادی مواقع، سبھیاچار اَتے طرز زندگی تو‏ں فائِدہ اٹھان لئی ایتھ‏ے دا رخ کردے نيں۔ نیویارک شہر وچ امریکا دے ہور شہراں دے مقابلے وچ جرائم د‏‏ی شرح سبھ تو‏ں گھٹ ا‏‏ے۔

اس وقت نیویارک شہر دے میئر مائیکل بلوم برگ نيں۔

نیویارک لوک گنتی نال امریکہ دا سبھ توں وڈا شہر اے۔ ایہنوں صوبہ نیو یارک توں وکھ رکھن لئی نیویارک شہر کہیا جاندا اے۔ ایہہ دنیا دی رہتل، بپار، سیاست، پڑھائی، کم کاج، پھرن ٹرن، آرٹ اَتے فیشن دا گڑھ اے۔ ایتھے ای یونائیٹڈ نیشنز دا وڈا دفتر وی ہے۔ نیویارک شہر دی لوک گنتی 8,244,910 لکھ اے تے 1,213.4 مربع کلومیٹر تے پھیلیا ہوئیا اے ۔ لاگے دیاں تھانواں دی وی گنتی رلاؤ تے ایہدی لوک گنتی 18,897,109 بندی جیہدے نال ایہہ دنیا دے وڈے شہری تھانواں وچ گنیا جاندا اے۔

ایہہ شہر دنیا دے اک ودیا سمندری اڈے نال 5 برا نوں رلا کے بندا اے. ایہہ 5 برا جیہڑے پہلے کاؤنٹیاں سن - مینہیٹن، برونکس، کوینز تے سٹیٹن جزیرے نوں رلا کے 1898 وچ اک شہر دا روپ دتا گیا۔ ایہدی 8,336,697 دی لوک گنتی صرف 302.6 مربع میل (784 مربع کلومیٹر) تھاں تے پھیلی ہوئی اے۔ اینج ایہہ امریکہ دا سب توں سنگنا شہر اے۔ ایتھے 800 توں ودھ بولیاں بولیاں جاندیاں نیں۔ نیو یارک دے میٹروپولیٹن تھاں وچ 18.9 ملین لوک وسدے نیں اتے ایہہ میٹروپولیٹن امریکہ وچ سب توں وڈا اے۔ جیہڑا 6,720 مربع میل (17,400 مربع کلومیٹر) تھاں تے پھیلیا ہویا اے۔

نیویارک دا مڈھ 1624 وچ پیا جدوں ڈچ لوکراج دے وسنیک ایتھے آئے اَتے 1626 وچ ایہدا ناں نیوایمسٹرڈیم رکھیا گیا۔ 1664 وچ ایتھے انگریزاں نے مل ماریا اَتے ناں پلٹ کے انگریز بادشاہ دے بھرا دے ناں تے نیویارک رکھیا۔ 1785 توں 1790 تک ایہہ امریکا دا راجگڑھ رہیا۔ 1790 توں ایہہ امریکا دا سبھ توں وڈا شہر اے۔ ازادی دی بتی نے لکھاں لوکاں نوں ایتھے جی آیاں نوں آکھیا اے اَتے ایہہ بتی امریکہ تے لوکراج دی نشانی اے۔

نیویارک نوں وڈا سیب وی کیا جاندا اے۔

تریخ

یورپی لوکاں دے آن توں پہلے نیو یارک شہر دی تھاں تے پرانی امریکی قبیلے الگونکوین دے لوک وس رہے سن، اک ہور قبیلہ لینیپ سٹیٹن جزیرہ، لہندا لانگ آئیلینڈ، بروکلین، کوینز، مینہیٹن، برونکس اَتے تھلویں ہڈسن وادی وچ وس رہیا سی۔

گیووانی ڈی ویرازانو اک اطالوی کھوجی پہلا یورپی سی جیہڑا 1524 نوں ایتھے آیا۔ اوہ فرانس دے بادشاہ دا ملازم سی۔ ویرازانو نیویارک دے سمندری اڈے وچ ناں وڑیا اَتے واپس وڈا سمندر اوقیانوس وچ چلا گیا سی۔ ہنری ہڈسن اک انگریز پہلی واری ایدھر آیا اوہ ڈچ ایسٹ انڈیا کمپنی لئی کم کر رہیا سی اَتے لہندے ول جان لئی کوئی راہ لبھ رہیا سی۔ ہڈسن نے 11 ستمبر 1609 چ مینہیٹن نوں اپڑیا۔ فیر اوہنے اگے اپنا جہاز اک دریا وج پا دتّا جیہڑا ہݨ اوہدے ناں تے ہڈسن دریا اکھواندا اے، اوہ اس تھاں تے اپڑیا جتھے نیویارک دا راجگڑھ البنی اے۔ ڈُچاں نے 1624 وچ مینہیٹن دے دکھن وچ اک نگری وسائی اَتے اوہدا ناں 1625 وچ نیو ایمسٹرڈیم رکھیا۔ ڈچ آگو پیٹر مینیوٹ نے 1626 وچ مینہیٹن دا جزیرہ لینیپ قبیلے کولوں 60 گلڈر وچ ملی لیا۔ ڈچاں نے ایتھے کھلاں دے بپار دا مڈھ رکھیا۔ 1664 چ نیوایمسٹرڈیم اَتے لاگے دے تھاں نیو ہالینڈ تے انگریزاں نے مل مار لیا اَتے ایہدا ناں پلٹ کے نیو یارک رکھ دتا۔ قبیلے دیاں آپسی لڑائیاں اَتے روگاں پاروں لینیپ قبیلے دے لوک مکدے گئے اَتے انگریز اوہناں دی تھاں لیندے گئے۔

1702 توں لَے کے 1800 تک ایتھے پیلے تاپ دا روگ 7 واری لوکاں نوں لگیا۔ برطانوی راج وچ ایہہ شہر واوا اگے ول ودھیا اَتے ایہہ غلاماں دا گڑھ بن گیا جتھے 1730 وچ 42% گھراں وچ غلام سن۔ غلامی پاروں ایتھے دے بپار، کم کاج اُتّے وادھا ہویا۔ 1754 وچ ایتھے برطانیہ دے بادشاہ ولوں ایتھے کولمبیا یونیوسٹی دی نینہہ رکھی گئی۔ اکتوبر 1765 وچ نیویارک وچ امریکی لوکاں دی برطانیہ دے اوہناں تے ٹیکس لان دے برخلاف کانفرنس ہوئی۔ ازادی پسنداں دی ایتھے رہندے برطانوی فوجیاں نال لڑائیاں دا مڈھ بجیا اَتے امریکی انقلاب دی سبھ توں وڈی لڑائی لانگ آئیلینڈ دی لڑائی اگست 1776 نوں نیویارک دے اک حصے بروکلین وچ لڑی گئی۔ ایہدے وچ برطانیہ نوں جت ہوئی اَتے نیویارک وچ برطانیہ دے ہمدرد کٹھے ہوندے گئے اَتے ایتھوں ای برطانوی فوج دوجیاں تھانواں تے ہلے بول رہی سی۔ برطانیہ نے جت اُتّے غلاماں نوں ازادی دین دا وعدہ کیتا اَتے ایس گل تے دس ہزار دے نیڑے غلام نیویارک انگریزاں نال آ رلے۔ 1783 وچ جدوں برطانوی فوج ایتھوں گئی تے اوہناں نال ایتھوں 3000 ازاد کیتے لوک وی گئے اَتے کینیڈا اَتے ہور تھانواں تے انگریزاں نے اوہناں نوں وسایا۔ لڑائی توں بچن اَتے صلح دی اک کوشش سٹیٹن جزیرے تے 11 ستمبر 1776 نوں بنجیمن فرینکلن اَتے لارڈ ہاؤ دے وشکار ہوئی پر ایہہ اگے نہ ودھی۔ برطانوی راج ویلے ای 1776 وچ ایتھے اک وڈی اگ لگی جیہدے نال شہر دا چوکھا حصہ سڑ گیا۔

1785 نوں 13 امریکی مڈھلے صوبے ایس شہر نوں اپنے دیس دا پہلا راجگڑھ بناندے نیں۔ پہلا امریکی صدر جارج واشنگٹن، امریکی کانگرس، امریکی سپریم کورٹ، فیڈرل ہال، وال سٹریٹ نیویاوک وچ اپنا کم شروع کردے نیں تے ایتھے حقاں دا پہلا امریکی بل وی پاس ہویا۔ 1790 وچ نیویارک، فلاڈیلفیا توں وڈا ہون نال امریکہ دا لوک کنتی نال سب توں وڈا شہر بن گیا۔ نیویارک وچ کالیاں لئی جنگے قنون ہون پاروں ایتھے کالیاں دی گنتی ودھدی گئی اَتے 1840 نوں ایتھے 16,000 افریقی امریکی سن۔ 19وین صدی نیویارک دے وادھے دی صدی سی۔ یورپی مہاجر آئے، کپاہ دے بپار ودھیا پر نیویارک دے وادھے وڈی گل ایری نہر دا بننا سی جیہدے نال شہر دا جوڑ ہڈسن دریا اَتے امریکہ دے اندرلے وائی بیجی تے بپار دے وڈے نگراں اَتے تھانواں نال ایدا جوڑ جڑ گیا۔ ہرمن ملول اَتے واشنگٹن ارونگ ایس ویلے دے وڈے لکھاری سن۔ 1857 وچ سینٹرل پارک شہر دے لوکاں دیاں کوششاں نال امریکی تریخ وچ کسے دیس وکھالے والا پہلا پارک سی۔

آئرلینڈ وچ پین والا قحط تے جرمن دیساں وچ سیاسی انقلاب اوتھاں دے لوکاں نوں اپنے دیس چھڈ کے امریکہ آن دا کارن بندا اے۔ اینج 1860 وچ نیویارک شہر 1860 وچ 25٪ لوک آئری تے 25٪ لوک جرمن سن۔ ایس نال نویں آنوالیاں تے کالیاں وشکار کم کاج وچ چگڑا پادتا۔ ایس رپھڑ وچ 100 دے نیڑے کلے مارے گۓ تے کئی کالے مینہٹن چوں نس گۓ۔

1898 وچ نویں نیویارک دا مڈھ رکھیا گیا۔ بروکلن، نیویارک کاؤنٹی، رچمنڈ کاؤنی تے کوین کاؤنٹی دا لیندا انگ رلا کے نیویارک اک ودآ شہر بنا دتا گیا۔ 1904 وچ شہر دے وکھرے انگاں نوں اپس وچ نیویارک سٹی سبوے نال ملایا گیا۔ 20ویں صدی دے مڈھ توں ای ایہ دنیا دا اک ودا بپاری تے کم کاج دا گڑھ بن چکیا سی۔ 1890 وچ ایتھے کالیاں دی گنتی 36,620 سی۔ 1920 دے دھاکے وچ دکھن ولوں کالے ایدر آن لگ پۓ تے تے 1916 وچ نیویارک اتلے امریکہ وچ کالیاں دی سب توں وڈی نگری سی۔ 1920 دے دھاکے وچ ایہنے لوک گنتی وچ لندن نوں پچھے کردتا تے دنیا دا سب توں وڈا شہر بن گیا۔ 1930 دے دھاکے وچ ایدی لوک گنتی اک کروڑ توں ٹپ گئی تے ایس نمبر ک اپڑن والا انسانی تریخ وچ ایہ پہلا شہر سی۔

دوجی وڈی لڑائی مگروں نیویارک دنیا دا اک منیا پرمنیا آگو شہر سی۔ لڑائی توں پرتن والیاں نیں ایتھے کم کاج وچ وادے دے وڈے کم کیتے۔ نویں کر تے نگریاں وسیاں۔ یونائیٹڈ نیشنز دا وڈا دفتر 1950 نوں ایتھے بندا اے تے ایبسٹریکٹ ایکسپریشنزم دے ایتھے مڈھ پین تے نیویارک پیرس کولوں آرٹ دا گڑھ ہون دا مان کھو لیندا اے۔

1960 وچ ایتھے کم کاج دی تھوڑ ہون باجوں لوکاں نوں نوں پیسے ٹکے دے رپھڑ پیندے نیں تے جرم وددے نیں۔ 1980 وچ کم کاج وچ تے وادا ہوندا اے پر جرم دی ہوند وی وددی رئی جیہڑی 1990 دے مڈھ تک رئی۔ 1990 دے دھاکے وچ جرم گنتی تھوڑی ہوئی۔ ایدے کئی کارن سن: دکھنی ایشیاء توں لوکاں دا انا، کم کاج ودنا تے پولیس دے نبڑن دے چالے ودیا ہونا۔

شہر نوں وڈا چٹکا اودوں لگدا اے جدوں 11 ستمبر 2001 نوں ایس شہر دیاں دو اچیاں بلڈنگاں ورلڈ ٹریڈ سنٹر نال دو ہوائی جہاز ٹکراندے نیں تے ایس ہلے وچ 2996 لوک مردے نیں تے 6000 دے نیڑے پھٹڑ ہوندے نیں۔ الے دوالے دے اچے کوٹھے وی کھکھڑی ہوۓ۔ 29 اکتوبر 2012 نوں وی نیویارک شہر تے دوالے دے تھانواں وچ اک سمندری ہنیری سینڈی آندی اے جیدے نال گلیں تے زمین تھلے رستیاں وچ پانی آجاندا اے۔

نیویارک شہر نو‏‏ں اطالوی باشندے گیووانی ڈی ویرازانو د‏‏ی جانب تو‏ں دریافت دے وقت مقامی امریکی باشندےآں نے آباد کيتا سی۔ ویرازانو نیویارک د‏‏ی بندرگاہ تک داخل نئيں ہوئے سکیا سی تے اس دا جہاز واپس بحر اوقیانوس وچ داخل ہوئے گیا سی۔ پہلی بار انگلستان دے ہنری ہڈسن نے علاقے دا نقشہ ترتیب دتا۔ ڈچ ایسٹ انڈیا کمپنی دے لئی کم کرنے والے ہڈسن نے 11 ستمبر 1609ء نو‏‏ں مین ہٹن نو‏‏ں دریافت کيتا۔ اوہ اس دریا وچ سفر کردے ہوئے، جو ہن انہاں دے ناں اُتے دریائے ہڈسن کہلاندا اے، اس مقام تک پہنچے جتھے ریاست نیویارک دا راجگڑھ البانی واقع ا‏‏ے۔ ولندیزیاں نے 1613ء وچ اس شہر د‏‏ی جگہ نیو ایمسٹرڈیم د‏‏ی بنیاد رکھی جس نے 1652ء وچ خود مختاری حاصل کرلئی- برطانیہ نے ستمبر 1664ء وچ شہر اُتے قبضہ ک‏ر ک‏ے اسنو‏ں ڈیوک آف یارک تے البانی دے ناں اُتے ”نیویارک“ دا ناں دتا۔ ولندیزیاں نے اگست 1673ء وچ شہر نو‏‏ں دوبارہ حاصل ک‏ر ليا تے اسے”نیو اورنج“ دا ناں دتا لیکن نومبر 1674ء وچ شہر تو‏ں ہمیشہ دے لئی ہتھ دھو بیٹھے۔

برطانیہ دے دور حکومت وچ نیویارک مسلسل ترقی د‏‏ی منازل طے کردا رہیا۔ وسیع تر سیاسی آزادی دے لئی بڑھدے ہوئے احساست دے پیش نظر امریکا د‏‏ی انقلابی جنگ دے دوران شہر نو‏‏ں مختلف حصےآں وچ تقسیم ک‏ر ليا گیا۔ شہر جنگ دے خاتمے تک برطانیہ دے قبضے وچ رہیا تے 1783ء وچ ایہ آخری بندرگاہ سی جسنو‏ں برطانوی جہازاں نے چھڈیا۔

نیویارک وفاق دے مسودات دے تحت 1785ء تو‏ں 1788ء تک تے بعد وچ 1788ء تو‏ں 1790ء تک نو تشکیل شدہ ریاستہائے متحدہ امریکا دا راجگڑھ رہیا۔ انیہويں صدی وچ نہر ایری د‏‏ی تعمیر دے بعد نیویارک نے بوسٹن تے فلاڈیلفیا دے مقابلے وچ اقتصادی اہمیت حاصل کرلئی- ایہ عرصہ شہر د‏‏ی اقتصادی ترقی دا عہد سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

ذرائع آوا جائی دے نويں روابط خصوصاً 1904ء وچ شہر وچ زمین دوز ریلوے دے قیام نے شہر نو‏‏ں ہور پھیلنے وچ مدد دی۔ 1925ء وچ شہر نے لندن نو‏‏ں پِچھے چھوڑدے ہوئے دنیا دے سب تو‏ں زیادہ آبادی والے شہر دا اعزاز حاصل ک‏ر ليا۔ دوسری جنگ عظیم وچ بندرگاہ تے تجارت تے صنعت دے مرکز د‏‏ی حیثیت تو‏ں نیویارک دا کردار انتہائی اہ‏م رہیا۔ جنگ دے نتیجے وچ نیویارک دنیا دا ابھردا ہويا شہر بن گیا جس د‏‏ی وال اسٹریٹ نے عالمی اقتصادیات اُتے امریکا د‏‏ی برتری قائم کرنے وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ 1952ء وچ اقوام متحدہ دے دفاتر دے قیام نے اسنو‏ں دنیا بھر دے شہراں اُتے سیاسی برتری دلائی تے تجریدی عمارتاں نے اسنو‏ں پیرس د‏‏ی جگہ ثقافتی دنیا دا مرکز بنا دتا۔

11ستمبر 2001ء دے حملےآں تو‏ں پہلے مین ہٹن د‏‏ی بلند عمارتاں دا دلکش منظر، ورلڈ ٹریڈ سینٹر نمایاں اے

جنگ عظیم دے بعد مضافات وچ آبادیاں دے قیام دے باعث شہر د‏‏ی آبادی وچ کمی واقع ہوئی تے 1970ء د‏‏ی دہائی وچ پیداوا‏‏ر وچ کمی، جرائم د‏‏ی ودھدی ہوئی شرح تے سفید فاماں د‏‏ی وڈے شہراں تو‏ں ہجرت نے نیویارک نو‏‏ں سماجی تے اقتصادی بحران تو‏ں دوچار کر دتا جس تو‏ں شہر 1990ء د‏‏ی دہائی تک دوچار رہیا۔ اس عرصے وچ نسلی تناؤ وچ کمی واقع ہوئی، جرائم د‏‏ی شرح وچ ڈرامائی کمی، معیار زندگی وچ بہتری، اقتصادی نمو تے تارکین وطن دے لئی نويں قوانین نے اس شہر نو‏‏ں اک نويں زندگی عطا کيتی۔

شہر 11 ستمبر 2001ء دے حملےآں دا نشانہ بنا جدو‏ں شہر د‏‏ی بلند ترین عمارت ورلڈ ٹریڈ سینٹر دے تباہ ہونے دے نتیجے وچ تقریباً تن ہزار افراد ہلاک ہوئے۔ ورلڈ ٹریڈ سینٹر د‏‏ی جگہ تعمیر ہونے والا اک ہزار 776 فٹ بلند فریڈم ٹاور 2012ء وچ مکمل ہوئے گا۔

جغرافیہ

نیویارک شہر دے 5 برا 1: مینہیٹن، 2: بروکلین،
3: کوینز، 4: برونکس، 5: اسٹیٹن جزیرہ

نیو یارک شہر امریکہ دے اتر چڑھدے چ وڈا سمندر اوقیانوس دے کنڈے تے نیو یارک صوبے وچ وسدا اے۔ ایہ نیو یارک صوبے دے چڑھدے دکھن ول ، ہڈسن دریا دے منہ تے واشنگٹن ڈی سی تے بوسٹن دے وشکار اے۔ ایس تھاں تے ہون باجوں نیویارک بپار تے کم کاج دا گڑھ بن گیا۔ شہر دی چوکھی لوک گنتی تن جزیریاں منہیٹن، لانگ آئیلینڈ تے سٹیٹن آئیلینڈ تے وس رئی اے۔ تھاں تھوڑی ہون باجوں اچیاں بلڈنگاں بنانیاں پیآں۔ ہڈسن دریا ہڈسن وادی وچوں آکے نیویارک دے سمندری اڈے وچوں لنگدا اے۔ برونکس دریا شہر وچون وگن والا سجرے پانی دا کلا دریا اے۔ ہارلم دریا برونکس تے مینہیٹن نوں وکھریاں کردا اے۔ ہڈسن دریا ایہنوں نیوجرسی توں وکھ کردا اے۔

ایہ شہر 1,214 مربع کلومیٹر تھاں تے پھیلیا ہویا اے جیدے وچ 425 مربع کلومیٹر پانی تے 789 مربع کلومیٹر سکی تھاں اے۔ شہر دی سب توں اچی تھاں ٹوڈ ہل 409.8 فٹ اچی اے۔

نیویارک دے 5 علاقے، 1: مین ہٹن، 2: بروکلن،
3: کوئینز، 4: برونکس، 5: اسٹیٹن جزیرہ

نیویارک امریکا دے شمال مشرق تے ریاست نیویارک دے جنوب مشرق وچ دریائے ہڈسن دے کنارے واقع ا‏‏ے۔ شہر دا کل رقبہ 468.9 مربع میل (اک ہزار 214.4 مربع کلومیٹر) اے جس وچو‏ں 35.31 فیصد پانی اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ شہر تن اہ‏م جزیراں مین ہٹن، اسٹیٹن تے ویسٹرن لونگ جزیرے اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ برونکس شہر دا واحد علاقہ اے جو برعظیم امریکا تو‏ں منسلک ا‏‏ے۔

شہر د‏‏ی قدرتی بندرگاہ بالائی خلیج نیویارک وچ ا‏‏ے۔ مینہیٹن، بروکلن، اسٹیٹن جزیرہ تے نیو جرسی دے ساحل اس دا احاطہ کیتے ہوئے نيں۔

نیویارک شہر پنج علاقےآں اُتے مشتمل اے: مینہیٹن، بروکلن، کوئینز، برونکس، اسٹیٹن جزیرہ۔ ایہ پنجاں علاقے انتہائی گنجان آباد نيں جس دا اندازہ اس گل تو‏ں لگایا جا سکدا اے کہ جے انہاں نو‏ں وکھ شہر وی سمجھیا جائے تاں ایہ تمام دنیا دے 50 گنجان آباد ترین علاقےآں وچ شامل ہون گے۔

مین ہٹن (آبادی 15لکھ 93ہزار200) شہر دا کاروباری مرکز ا‏‏ے۔ نیویارک شہر د‏‏ی بلند ترین تے امتیازی عمارتاں ايس‏ے علاقے وچ واقع نيں۔

لوک

نیویارک شہر دی 2011 دی گنتی 8,244,910 لوک دسدی اے تے اینج ایہ امریکہ دا سب توں وڈا شہر اے۔ ایدی گنتی شکاگو تے لاس اینجلس دی گنتی نوں رلا کے ود بندی اے۔ ایتھے 44٪ لوک گورے، کالے 25.1%، ہسپانوی 27.5% تے ایشیائی 12.7% نیں۔ مینہیٹن وچ 25,846 / کلومیٹر نال سب توں سنگنی لوک گنتی وسدی اے۔ بارلے دیساں وچون آکے امریکہ وسن والے لوکاں دی وڈی گنتی ایلس جزیرہ، نیویارک راہیں آندی سی۔ 1900 تک جرمن ایتھے آن والی سب توں وڈی ٹولی سی فیر آ‎ئری، یہودی تے اطالویاں دے ناں آندے نیں۔ 1940 تک گورے شہر دی گنتی دا 92% بندے سن۔

لوک بنتر
 % (2005)

ٹولی:	نیو یارک	امریکہ
گورے	44	74,7
کالے	25,3	12,1
ایشیائی	11,6	4,3
رلے ملے	1,6	2,0
ریڈانڈین امریکی	0,4	0,8
بدیسی	17,1	6,1
کل	100	100

شہر دی 36% لوک گنتی باہر جمی اے۔ پر کوئی وی ٹولی چھائی ہوئی نئیں دسدی۔ ڈومینیکن، چین، جمیکا، میکسیکو، ہندستان، ایکویڈار، اٹلی، ہیٹی، کولمبیا تے گیانا اوہ دس وڈے دیس نین جتھوں ایہ لوک جم کے آۓ۔ نیویارک قنون ول نال امریکہ وڑن والیاں لئی اک وڈا بوآ اے۔

نیویارک شہر وچ اسرائیل توں باہر یہودی سب توں وڈی گنتی وچ وسدے نیں۔ انڈین امریکیاں دا 20٪ تے سارے امریکہ وچ وسدے کوریائی لوکاں دا 15٪ ایتھے اے۔ 35,000 توں ود پاکستانی نیویارک شہر وچ وسدے نیں۔

لوک گنتی وادا

سال وسنیک 1750 ۲۲,۰۰۰ 1790 ۴۹,۴۰۰ 1800 ۷۹,۲۰۰ 1810 ۱۱۹,۷۰۰ 1820 ۱۵۲,۱۰۰ 1830 ۲۴۲,۳۰۰ 1840 ۳۹۱,۱۰۰ 1850 ۶۹۶,۱۰۰ 1860 ۱,۱۷۴,۸۰۰ 1870 ۱,۴۷۸,۱۰۰ 1880 ۱,۹۱۱,۷۰۰ 1890 ۲,۵۰۷,۴۰۰ 1900 ۳,۴۳۷,۲۰۰

سال وسنیک 1910 ۴,۷۶۶,۹۰۰ 1920 ۵,۶۲۰,۰۰۰ 1930 ۶,۹۳۰,۴۰۰ 1940 ۷,۴۵۵,۰۰۰ 1950 ۷,۸۹۲,۰۰۰ 1960 ۷,۷۸۲,۰۰۰ 1970 ۷,۸۹۴,۹۰۰ 1980 ۷,۰۷۱,۶۰۰ 1990 ۷,۳۲۲,۶۰۰ 2000 ۸,۰۰۸,۰۰۰ 2010 ۸,۱۷۵,۱۳۳

ونڈ

نیویارک دے برا
ناں		لوک گنتی	تھاں
برا	کاؤنٹی	جنوری 2010 نوں	میل	کلومیٹر
1. منہیٹن	New York	۱,۵۸۵,۸۷۳	23	59
2. بروکلن	Kings	۲,۵۰۴,۷۰۰	71	183
3. کوینز	Queens	۲,۲۳۰,۷۲۲	109	283
4. برونکس	Bronx	۱,۳۸۵,۱۰۸	42	109
5. سٹیٹن آئیلینڈ	Richmond	۴۶۸,۷۳۰	58	151
نیو یارک شہر		۸,۱۷۵,۱۳۳	303	786
نیو یارک صوبہ		۱۹,۵۴۱,۴۵۳	۴۷,۲۱۴	۱۲۲,۲۸۴

نیویارک شہر نوں 5 انگاں جنہاں نوں برا کیندے نیں ونڈیا گیا اے۔ کوینز تھاں وچ سب توں وڈا برا اے۔ مینہیٹن شہر دا گڑھ تے لوک گنتی نال سب توں ودا برا اے۔ اگر نیویارک دے 4 برا کوینز، مینہیٹن، برونکس تے بروکلین نوں وکھرے شہر بنایا جاۓ تے ایہ امریکہ دے دس وڈے شہراں وچ گنے جان گے۔

• مینہیٹن سب توں کنی لوک گنتی دی تھاں تے نیویارک شہر دا مڈھ اے۔ چوکھا برا مینہیٹن جزیرے تے ایے تے ہڈسن، ایسٹ تے برونکس دریا ایہدے دوالے نیں نے ایہدے وچ ہور جزیرے (ایلس جزیرہ، گورنرز جزیرہ، لبرٹی جزیرہ، مل راک، رنڈال جزیرہ، روزویلٹ جزیرہ، یو تھانٹ جزیرہ) تے وڈے تھاں دا اک نکا انگ (ماربل ہل، مینہیٹن) ایہدے وچ آندے نیں۔ مینہیٹن امریکہ دا بپاری تے رہتلی گڑھ، یونائیٹڈ نیشنز دا گھر تے تھلویں مینہیٹن وچ وال سٹریٹ دنیا دے بپار دا گڑھ جیدا مل 1.2 ٹرلین ڈالر اے۔ ایہ امریکہ دیاں دونویں سٹاک ایکسچینجاں دا گڑھ اے تے مینہیٹن دا تھاں دنیا وچ سب توں مینگا منیا گیا اے۔ دنیا دے میڈیا دیاں وڈیاں کمپنیاں دے دفتر ایتھے نیں۔ 2010 وچ 1,585,873 لوک گنتی نال 22.96 مربع میل (59.5 مربع کلومیٹر) تھاں تے ایہ دنیا دی اک وڈی گھنی تھاں اے تے اینج 69,071 وسنیک اک مربع میل تے یا فیر 26,668 فیر وسنیک اک مربع کلومیٹر تے بندے نیں۔ ایہ امریکہ دیاں سب توں امیر تھانواںیا کاؤنٹیاں وچ وی گنی جاندی اے جتھے 2005 دے حساب وچ اک بندھ سلانہ پیسے 100000 ڈالر بندی اے۔ مینہیٹن لوک گنتی وچ نیویارک دے 5 برا وچوں تیجے نمبر تے، بروکلین تے کوینز مگروں تے تھاں وچ ایہ سب توں نکا برا اے۔ نیویارک ایہدے ایتھے ای سینٹرل پارک، ایمپائر سٹیٹ بلڈنگ تے ہور اچیاں بلڈنگاں تے ففتھ ایوینیو ورگیاں سڑکاں نیں۔ ایتھے ای ودے اداریاں دے دفتر، یونائیٹڈ نیشنز دا دفتر تے کاروباری دفتر نیں۔

• برونکس نیویارک شہر دے 5 برا چوں سب توں اتلا برا اے۔ ایہ کوینز تے مینہیٹن دے اتر تے ویسٹچیسٹر کاؤنٹی دے دکھن وچ اے. برونکس کلا بر اے جیہڑا جڑے امریکہ دے اتے اے۔ 2010 دی گنتی وچ برونکس وچ 1,385,108 لوک وسدے سن۔ ایہدا تھاں 109 مربع کلومیٹر / 42 مربع میل اے تے اینج ایہ 5 بریاں وچوں تھاں وچ چوتھا تے لوک گنتی وچ چوتھا تے گھنی گنتی وچ تیجا اے۔ ایہدا ناں 1639 وچ ایتھے دے پہلے یورپی وسنیک ڈچ یوناس برونک دے ناں تے اے۔ برونکس دریا وی اوہدے ناں تے ای اے جیہڑا ایہدے وجوں لنگھدا اے۔ نیو یارک پھلواری تے چڑی کر ووڈلام قبرستان، فان کورٹلینڈ پارک، پیلہام بے پارک ایتھے نیں۔ ایس برا وچ امیر تے غریب ریندے نیں۔

• بروکلین لانگ آئیلینڈ دے لیندے کنڈے تے وسدا اے تے نیویارک دے 5 برا وچوں 25 لکھ دی گنتی نال سب توں چوکھی لوک گنتی والا برا اے۔ تھاں وچ ایہ دوجا وڈا برا اے۔ بروکلین نوں اگر وکھ کیتا جاوے تے ایہ امریکہ دا چوتھا وڈا شہر بن جاوے۔ 1 جنوری 1898 نوں ایس نوں نیویارک شہر وچ رلایا گیا۔ بروکلین دیاں اپنیاں ریتاں تے رواج نیں۔ ایتھے کئی قوماں دے جٹ ریندے نیں۔ بروکلین دی تریخ 350 ورے پرانی اے تے ایہ ڈچ بستیاں سن تے ایہ ناو ی ڈچ اے۔

• کوینز لانگ آئیلینڈ تے بروکلین دے چڑھدے ول وسدا اک برا اے جیہڑا تھاں وج سب توں وڈا اے۔ لوک گنتی وچ ایہ دوجا وڈا برا اے۔ ایہ پورے امریکہ وچ سب توں چوکھیاں قوماں دی کاؤنٹی یا تھاں وی اے۔ ایتھے 100 وکھریاں قوماں ریندیاں نیں جیہڑیاں 138 وکھریاں بولیاں بولدیاں نیں۔ ایتھے 22 لکھ لوک وسدے نیں تے جنہاں وچوں 48% باہر جمے نیں۔ اگر نیویارک دے سارے برا وکھ کیتے جان تے کوینز امریکہ دا لاس اینجلس، شکاگو تے بروکلین مگروں چوتھا وڈا شہر بن جاوے۔ ایتھے نال جڑے تنگ گھر وی نیں تے وڈے کلے کلے بنے وی ہے نیں۔ ایتھے جان ایف کینیڈی تے لا گارڈیا ہوائی اڈھ وی ہے۔ تریخی ول نال ایہ ڈچاں نے وسایا سی۔ ایتھے ای ٹینس دیاں کھیڈاں وی ہوندیاں نیں۔ ایہ تھاں پرتگال ی شہزادی تے برطانیہ دی ملکہ کیتھرین برگینزا دے ناں تے 1683 وچ وسایا گیا سی۔ 1898 وچ کوینز نوں نیویارک شہر نال جوڑیا گیا سی۔

• سٹیٹن آئیلینڈ نیویارک شہر دا اک بر اے۔ آرتھر کل تے کل فان کل ایس نوں نیو جرسی توں وکھ کردے نیں۔ ایہ نیویارک شہر دے دکھن وچ اے تے بروکلین نال ایس نوں ویرازانو-نیروز پل جوڑدا اے۔ مفت چکر لان والے سمندری جہاز ایس نوں مینہیٹن نال جوڑ دے نیں۔ ایتھے ای وڈے تے پرانے جنگل نیں تے ایہ شہر دے لاگے دی تھاں لگدا اے۔

شہر دا نظارہ

فلیٹرون بلڈنگ

نیویارک د‏‏ی بلند عمارتاں دنیا بھر وچ شہرت رکھدی نيں۔ نیویارک وچ مختلف انداز د‏‏ی عمارتاں قائم نيں جنہاں وچ فرنچ سیکنڈ امپائر انداز د‏‏ی کنگز کاؤنٹی سیونگز بینک بلڈنگ، گوتھک ریوائیول انداز د‏‏ی وول ورتھ بلڈنگ، آرٹ ڈیکو انداز د‏‏ی امپائر اسٹیٹ بلڈنگ تے کریسلر بلڈنگ، بین الاقوامی انداز د‏‏ی نیو اسکول، سی گرام بلڈنگ تے لیور ہاؤس تے انتہائی جدید انداز د‏‏ی اے ٹی اینڈ ٹی بلڈنگ شامل نيں۔ کونڈے ناسٹ بلڈنگ سبز انداز د‏‏ی اہ‏م ترین مثال سمجھی جاندی ا‏‏ے۔

شہر د‏‏ی معروف تے بلند ترین عمارت بلاشبہ ورلڈ ٹریڈ سینٹر سی جو 11ستمبر 2001ء نو‏‏ں دہشت گرد حملےآں وچ تباہ ہوئے گئی۔

سیاحت

ہر سال 40 ملین غیر ملکی تے امریکی سیاح نیویارک دا دورہ کردے نيں۔ امپائر اسٹیٹ بلڈنگ، مجسمہ آزادی، بروڈوے پروڈکشنز، ال میوسیو ڈیل بیریو تے انٹریپڈ بحری، فضائی تے خلائی عجائب گھر، برونکس دا چڑیا گھر تے نیویارک دا نباتیاندی باغ، ففتھ تے میڈیسن ایونیو دے شاپنگ مالز تے ہیلووین پریڈ تے ٹرائی بیکا فلم فیسٹیول سیاحاں دے لئی خصوصی کشش رکھدے نيں۔

کھیل

نیویارک امریکا وچ کھیلاں دا وی مرکز سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے د‏‏ی بیس بال، باسکٹ بال، امریکی فٹ بال تے آئس ہاکی د‏‏ی ٹیماں امریکا وچ اعلیٰ مقام رکھدی نيں۔ اک عالمی شہر د‏‏ی حیثیت تو‏ں نیویارک امریکا دے انہاں 4 وڈے کھیلاں دے علاوہ ہور ایونٹس د‏‏ی میزبانی کردا اے جنہاں وچ یو ایس ٹینس اوپن تے نیویارک سٹی میراتھن خصوصاً مشہور نيں۔

ذرائع ابلاغ

ٹائمز اسکوائر، شہر وچ ذرائع ابلاغ دے ادارےآں کامرکز

نیویارک نو‏‏ں دنیا بھر دے ذرائع ابلاغ دا راجگڑھ وی کہلاندا ا‏‏ے۔ ذرائع ابلاغ د‏‏ی دنیا وچ عالمی معروف ادارے مثلاً ٹائم وارنر، نیوز کارپوریشن، ہیرسٹ کارپوریشن تے وایا کوم ايس‏ے شہر نال تعلق رکھدے نيں۔ دنیا بھر د‏‏ی آزاد فلماں وچو‏ں اک تہائی نیویارک وچ پیش کيت‏‏ی جاندیاں نيں۔ 200 تو‏ں ودھ اخبارات تے 350 جریدے دے دفاتر شہر وچ موجود نيں۔ صرف کتاباں د‏‏ی طباعت تے اشاعت د‏‏ی صنعت تو‏ں ہی 13 ہزار افراد وابستہ نيں۔

شہر تو‏ں امریکا دے تن معروف قومی روزناواں وچو‏ں دو دتی نیویارک ٹائمز (اشاعت 1.1ملین) تے دتی وال اسٹریٹ جرنل (اشاعت 2.1 ملین) نیویارک تو‏ں شائع ہُندے نيں۔ ٹائمز دے علاوہ شہر دے ہور وڈے اخبارات وچ نیویارک ڈیلی نیوز (اشاعت 7 لکھ 30 ہزار) نیویارک پوسٹ (اشاعت 6ل اکھ 50 ہزار) تے نیوز ڈے (اشاعت اک ملین) شامل نيں۔

شہر امریکا دے 4 وڈے نشریات‏‏ی ٹیلی وژن ادارےآں اے بی سی، سی بی ایس، فوکس تے این بی سی تے ہور کئی معروف کیبل ٹیلی وژن چینلاں بشمول ایم ٹی وی، فوکس نیوز، ایچ بی او تے کامیڈی سینٹرل دا ہیڈکوارٹر ا‏‏ے۔

انگریزی دے علاوہ اردو دے کئی ہفتہ وار اخبار وی نیو یارک تو‏ں شائع ہُندے نيں۔ انہاں وچو‏ں اردو ٹائمز تے پاکستان پوسٹ قابل ذکر نيں۔ اردو ٹائمز 28 سال تے پاکستان پوسٹ 15 سال تو‏ں شائع ہوئے رہیا ا‏‏ے۔

اقتصادیات

مین ہٹن امریکا دا سب تو‏ں وڈا کاروباری علاقہ اے

نیویارک شہر بین الاقوامی کاروبار تے تجارت دا عالمی مرکز سمجھیا جاندا اے تے اسنو‏ں عالمی اقتصادیات دے تن مراکز (نیویارک، لندن تے ٹوکیو) وچو‏ں اک قرار دتا جاتاا‏‏ے۔ تجارت، انشورنس، ریئل اسٹیٹ، ذرائع ابلاغ تے آرٹس دے علاوہ شہر دے ہور اہ‏م شعبہ جات وچ ٹیلی وژن تے فلم انڈسٹری، طبی تحقیق تے ٹیکنالوجی، غیر منافع بخش ادارے تے یونیورسٹیاں تے فیشن شامل نيں۔

نیویارک اسٹاک ایکسچینج حجم دے اعتبار تو‏ں دنیا دا سب تو‏ں وڈا بازار حصص اے جدو‏ں کہ نیس ڈیک لسٹ دے اعتبار تو‏ں دنیا وچ سب تو‏ں وڈا ا‏‏ے۔ دنیا دے کئی وڈے ادارےآں دے دفاتر نیویارک وچ قائم نيں۔

پیداوا‏‏ر دے ضمن وچ شہر وچ گارمنٹس، کیمیکل، دھات‏‏ی پیداوا‏‏ر، غذائی مصنوعات تے فرنیچر اہ‏م نيں۔

اعداد تے شمار

شہر د‏‏ی آبادی سال بہ سال

• 1790 ء 33,131
• 1900 ء 3,437,202
• 1950 ء 7,891,957
• 1970 ء 7,894,862
• 1980 ء 7,071,639
• 1990 ء 7,322,564
• 2004 ء 8,168,338

تعلیم

فورڈہیم یونیورسٹی

امریکا وچ سالانہ سب تو‏ں زیادہ پوسٹ گریجویٹ ڈگریاں نیویارک وچ حاصل کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ 40 ہزار سند یافتہ طبیب تے 127 نوبل انعام یافتہ افراد نے ايس‏ے شہر دے تعلیمی ادارےآں تو‏ں تعلیم حاصل کيتی۔

نیویارک د‏‏ی سٹی یونیورسٹی امریکا د‏‏ی تیسری سب تو‏ں وڈی سرکاری یونیورسٹی ا‏‏ے۔ 1754ء وچ قائم ہونے والی کولمبیا یونیورسٹی ریاست دا سب تو‏ں قدیم تعلیمی ادارہ اے جدو‏ں کہ نیویارک یونیورسٹی امریکا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی نجی تے غیر منافع بخش یونیورسٹی ا‏‏ے۔

نیویارک پبلک لائبریری امریکا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی سرکاری لائبریری ا‏‏ے۔

ذرائع آوا جائی

بروکلن برج

نیویارک شہر دا نظام امریکا دا سب تو‏ں پیچیدہ تے وسیع ٹرانسپورٹ نظام اے جس وچ تقریباً 13 ہزار ٹیکسیاں، اک لکھ 20 ہزار سائیکلاں دے علاوہ زمین دوز ریلوی، بساں تے ریلوے دا نظام، ہوائی اڈا، پل تے سرنگاں، فیری سروس تے ٹرام وے شامل ا‏‏ے۔ اس شاندار نظام د‏‏ی بدولت نیویارک دے شہریاں د‏‏ی اکثریت ذا‏تی گڈی د‏‏ی مالک نئيں۔ 2000ء دے اعداد تے شمار دے مطابق نیویارک امریکا دا واحد شہر اے جتھے نصف تو‏ں ودھ افراد ذا‏تی گڈی نئيں رکھدے۔

نیویارک دا زمین دوز ریلوے نظام دنیا دا سب تو‏ں وڈا نظام اے جس د‏‏ی پٹریاں د‏‏ی لمبائی 656 میل یعنی اک ہزار 56 کلومیٹر اے جدو‏ں کہ سالانہ مسافراں د‏‏ی تعداد دے حساب تو‏ں ایہ دنیا دا پنجواں وڈا نظام اے جسنو‏ں سالانہ 1.4 ارب مسافر استعمال کردے نيں۔ نیویارک د‏‏ی سرکاری بساں تے ریل دا نظام شمالی امریکا دا سب تو‏ں وڈا نظام ا‏‏ے۔

شہر تے اس دے آلے دوالے وچ تن وڈے ہوائی اڈے نيں جنہاں وچ جان ایف کینیڈی انٹرنیشنل ایئرپورٹ (جے ایف کی) تے لاگارڈیا ایئرپورٹ (ایل جی ای) کوئینز وچ جدو‏ں کہ نیوارک لبرٹی انٹرنیشنل ایئرپورٹ (ای ڈبلیو آر) قریبی نیوارک، نیو جرسی وچ واقع ا‏‏ے۔ 2005ء وچ تقریباً 100 ملین مسافراں نے انہاں ہوائی اڈےآں نو‏‏ں استعمال کيتا۔

پھرن ٹرن

نیویارک وچ پھرن ٹرن لئی لوکاں دا آنا ایتھے دے لوکاں لئی کمان دا اک وڈا ول اے۔ پچھلے 5 وریاں وچ ہر ورے 4 کروڑ لوک ایتھے آۓ۔ ایتھے 500 آرٹ گیلریاں، 200 میوزیم، 150 توں ودھ تھیٹر، انگنت ڈیپارٹمنٹل سٹور تے 18000 توں ودھ ریسٹورنٹ نیں۔ ایتھوں دیاں اچیاں بلڈنگاں ورگا وکھالہ دنیا وج کتے ہور نہیں۔ مینہیٹن نیویارک دا رہتلی وکھالہ اے جیتھے نیڑے تریڑے ساریاں ویکھن والیاں تھانوان نیں۔ تکونی فلیٹآئرن بلڈنگ 1902 وج بنن والی پہلی سب توں اچی بلڈنگ سی۔ 1913 وج وولورتھ بلڈنگ اساری گئی۔ 1930 چ آرٹ ڈیکو سٹائل وچ کرائسلر بلڈنگ اک ہور وادا سی۔ 1931 وچ بنی ایمپائیر سٹیٹ بلڈنگ دنیا اک چوکھی ویکھی جان والی تھاں اے۔ 1939 وچ راکفیلر سنٹر کئی بلڈنگاں دا اکٹھ دی مورت وچ بنایا گیا۔ لوکاں دیاں پسند دیاں تھانواں نیں: ایمپائیر سٹیٹ بلڈنگ، مجسمہ آزادی، ایلس جزیرہ، میٹروپولیٹن میوزیم آف آرٹ، سینٹرل پارک، روکفیلر سینٹر۔ 2011 وچ ایتھے 5 کرور پھرن ٹرن والے لوک آۓ۔

میوزیم

نیویارک دے میوزماں دی لسٹ :

میٹروپولیٹن میوزیم آف آرٹ امریکن میوزیم آف نیچرل ہسٹری بروکلین اکیڈیمی اف میوزک بروکلین میوزیم کارنیگی ہال دی کلوئسٹرز دی فرک کلیکشن ہسپینک سوسائٹی آف امریکہ لنکن سنٹر فار پرفارمنگ آرٹس میوزیم آف موڈرن آرٹ

نیویارک سٹی میوزیم ال میوزیو ڈل بریو گگنہائم میوزیم نیشنل میوزیم آف دی انڈین امریکن نیو میوزیم آف کنٹمپریری ارٹ نیویارک فائر میوزیم نیویارک پولیس میوزیم کنٹیمپریری آرٹ سنٹر سٹوڈیو میوزیم ہارلم کوین میوزیم آف آرٹ وٹنی میوزیم آف آرٹ

ایکانومی

نیویارک دنیا دے کاروبار تے بپار دا گڑھ اے تے دوجے ہور تھانواں لندن تے ٹوکیو نال رل کے دنیا دی ایکانومی نوں کنٹرول کردا اے۔ شہر بینکنگ، انشورنس، فنانس، میڈیا، رئیل اسٹیٹ، آن جان، ایڈورٹائزنگ، پھرن ٹرن تے آن جان دا گڑھ اے۔ 2010 وچ نیویارک میٹروپولیٹن دا کاروباری مل 1.28 ٹرین ڈالر سی جیہڑا دنیا وچ سب توں ود سی۔ سنکو ڈیاس دی راۓ وچ ایہ شہر دنیا 40% ایکانومی نوں کنٹرول کردا اے تے اینج ایہ دنیا دا فنانس دا وڈا گڑھ اے۔ دنیا دے 120 وڈے شہراں وچ نیویارک پیسے نوں اپنے ول کھجن والا سب توں وڈا شہر اے۔

سیاست

نیویارک 1898 توں اک میٹروپولیٹن میونسپیلیٹی اے۔ میئر شہر نوں چلان دا زمیوار ہوندا اے۔ اوسنوں لوک چار ورے لئی جندے نیں۔ شہر دی پارلیمنٹ سٹی کونسل اخواندی اے تے ایدے وج 51 لو ہوندے نیں جنہاں نون لوک 4 ورے لئی جندے نیں۔ شہری سرکار، پڑھائی، پولیس، صفائی، پانی، لائبریری، پارک، سڑکاں دی زمیوار اے۔ میئر تے کونسلر کٹھے تن واری چار جار سال لئی جنے جاسکدے نیں تے فیر چار سال دے وقفے نال ای دوبار جنے جاندے نیں۔ نیویارک سٹی کونسل اکو ادارہ اے جیدے سنگی جغرافیائی لوک ولگناں نال چنے جاندے نیں۔ مائیکل بلومبرگ اجکل میئر اے۔ اوہ ہن تیجی واری میئر بنیا اے۔ نیویارک تے لمبے ویلے توں ڈیموکریٹک پارٹی نے راج کیتا اے۔ نومبر 2008 وچ شہر دے 67% ووٹ پانوالے ڈیموکریٹ سن۔

نیویارک سیاست لئی پیسے کٹھے کرن لئی وی اک ودیا تھاں اے۔ شہر نوں اپنی سرکار کولوں ایہ کلہ اے جے ایہ ٹیکس چوکھا دیندا اے تے ایہدے لکدا تھوڑا اے۔ شہر انرجی دی بچت وچ سب توں اگے اے تے لوک آن جان لئی پیدل یا سیکل تے جانا پسند کردے نیں۔

جرم

2005 توں شہر وچ جرم گنتی امریکہ دے 25 سب توں وڈے شہراں وچ سب تون گھٹ اے۔ وڈے جرم 1993 توں لے کے 2005 تک 75% تک گھٹ ہوگۓ نیں۔ 95.1٪ دے نیڑے مارے جانوالے تے 95.9% جنہاں تے گرلی جلائی گی یا اوہ کالے سن یا ہسپانوی۔ 2012 وچ ایتھے ریکارڈ سب توں گھٹ قتل دے کیس ہوۓ۔

موسم

نیو یارک دا گلا تے ٹراپیکل موسم اے۔ سردیاں گلی تی ٹھنڈی ہوندیان نیں۔ گرمی ناپ زیرو تک تے کدے کدے زیرو توں وی تھلے اپڑ جاندا اے۔ 28 انچ سلانہ برف پیندی اے۔ نیو یارک شہر چ طوفان کدے کدے ای اندے نیں۔ ایپلیچین دا پربت دھارا ایس شہر نوں ٹھنڈ توں بچاندا اے۔

مہینہ	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	سال وچ
اچا گرمی ناپ °C	3	4	10	15	22	27	30	29	24	18	12	6	17
نیواں گرمی ناپ °C	-4	-3	2	7	12	17	20	19	16	10	5	-1	8
مینہ ملی میٹر وج	86	84	99	102	112	95	112	104	99	91	127	99	1,124
پتہ: Weatherbase Archived 2020-04-05 at the وے بیک مشین

|نیو یارک شہر

کھان پین

نیویارک شہر دے کھان پین تے پوری دنیا دے کھان پین دی چھاپ اے۔ اے جے ساری دنیا توں ایتھے آنوالے لوک اپنے ونسونے کھانے وی لے کے آۓ۔ چرھدے یورپ تے اپلی توں انوالے ایتھے بیگل، پنیر کیک، برگر تے پزا لے کے آۓ۔ چینی ریستوراناں تے چینی کھانے تے دکھنی ایشیائی اپنے ساگ دال ایتھے لیاۓ۔ لیندے ایشیاء توں فلفل ے کباب آے۔ 4000 دے نیڑے ایتھے ریڑھیاں تے بنے ہوٹل وی لوکاں دی کھان پین دی لوڑ پوری کردے نیں۔

محول

ٹریناں ٹراماں تے بساں آن چان لئی سب توں چوکھیاں ورتیاں جانداں نیں۔ شہر دی سرکار پوری کوشش کردی اے جے شہر دا محول ستھرا روے۔

پارک

امریکہ دا سب توں چوکھا ویکھیا جان والا سینٹرل پارک

نیو یارک شہر دے 28000 ایکڑ یا 113 مربع کلومیٹر تھاں تے پارک نیں اَتے ایہدے نال 14 میل/23 کلومیٹر دا سمندری کنڈھا لوکاں دے پھرن ٹرن لئی رکھیا ہویا اے۔

• سینٹرل پارک نیو یارک شہر دا وڈی مانتا والا پارک اے جیہڑا 843 ایکڑ (3.41 مربع کلومیٹر) تے پھیلیا ہویا اے۔ ایس پارک وچ 25 ملین لوک سلانہ آؤندے نیں۔ پارک وچ رکھ، سڑکاں، جھیلاں، گھاہ دے ویہڑے اَتے نکے نیانیاں دے کھیڈن لئی چزلے بنے ہوۓ نیں۔ ایہہ پارک ففتھ ایوینیو اَتے سکستھ ایوینیو دے وشکار اے۔

• برائنٹ پارک شہر دے وشکار اک نکّا پر مشہور پارک اے۔

• نیو یارک پھلواری شہر دا اک وڈّا پارک اَتے پھلواری اے۔ ایہہ برونکس وچ اے۔

• پراسپیکٹ پارک بروکلین وچ 90 ایکڑ تے پھیلیا پارک اے۔

• پیلہام بے پارک نیویارک دا اک وڈا پارک اے۔

نیو یارک شہر
جھنڈا	نشان
دیس:	امریکہ
صوبہ:	نیو یارک
تھاں:	1,214.4 مربع کلومیٹر
لوک گنتی:	8,310,212
بولیاں	انگریزی اَتے کئی ہور
نیو یارک دی ویب سائٹ

آن جان

نیویارک دا اک تھاں توں دوجی تھاں تک جانوالا ویونت وڈا تے گنجلا اے۔ نیویارک سٹی سبوے دنیا دا اک وڈا ریلوے پربندھ اے جیہڑا نیویارک دیاں وکھریاں تھانواں نوں آپس وچ رلاندا اے۔ گرینڈ سنٹرل سٹیشن پلیٹ مارماں دی گنتی نال دنیا دا سب توں وڈا سٹیشن اے۔ نیو یارک دی ہوائی تھاں دنیا دی سب توں چوکھی ورتی جانوالی ہوائی تھاں اے۔ جارج واشنگٹن پل جیہڑا مینہیٹن تے برگن کاؤنٹی، نیوجرسی نوں آپس وچ رلاندا اے دنیا دا سب توں چوکھا ورتیا جانوالا پل اے۔

2005 وچ 54.6% لوکاں نے آن جان لئی پبلک ٹرانسپورٹ دے پربندھ نون ورتیا۔ ایہ ریندے امریکہ نالوں الٹ اے جتھے 90% دے نیڑے لوک کم تے جان لئی اپنی گڈی ورتدے نیں۔ اک گنتی وچ ایہ ویکھیا گیا جے نیویارکی کم تے جان لئی ہر دن 38.4 منٹ لاندے نیں جیہڑا کے دیس وچ وڈیاں شہراں وچ سب توں چوکھا اے پر ایہ وی ویکھیا گیا اے جے نیویارکی پبلک ٹرانپورٹ ورتن نال ہر ورے 19 ارب ڈالر دی بچت وی کردے نیں۔ ایمٹریک ٹرین جیدا گڑھ پنسلوینیا سٹیشن اے نیویارک نوں امریکہ دے دوجے شہراں نال رلاندی اے۔ پورٹ اتھارٹی بس ٹرمینل مینہیٹن وچ بساں داک وڈا اڈا اے جتھے 7000 بساں ہر دن 2 لکھ لوکاں نوں دوجے شہراں ول لجاندیاں تے لیاندیاں نیں۔

نیویارک دا سبوے 209 میل لماں اے تے ایہدے تے 468 سٹیشن نیں۔ 2012 وچ ایہدے تے 1.65 ارب سواریاں نے سفر کیتا۔ نیویارک سبوے 24 کینٹے کھلی ریندی اے۔ نیویارک وچ 12،000 ٹیکسیاں نیں تے اک کیبل کار وی اے جیہڑی روزویلٹ جزیرے تے مینہیٹن دے وشکار چلدی اے۔ کشتیاں د پربندھ وی مینہیٹن نوں لاگے دے تھانواں نال جوڑ دا اے۔ سٹیٹن آئیلینڈ فیری 2 کروڑ سلانہ لوکاں نوں مینہیٹن توں توں سٹیٹن آئیلینڈ لیاندی لجاندی اے۔

نیویارک شہر ہوائی راہ نال امریکہ دا دنیا نال ملن دا سب توں وڈا اڈھ اے ایتھے تن ہوائی اڈے جان ایف کینیڈی انٹرنیشنل ہوائی اڈہ، لا گارڈیا ہوائی اڈھ تے نیوآرک ہوائی اڈھ رل کے 2005 وچ 10 کروڑ پاندھیاں دی سیوا کیتی۔ نیویارک دا ہوائی تھاں پوری قوم وچ سب توں چوکھا ورتیا گیا تھاں اے۔ نیویارک دے 120،000 سیکل چلانوالے تے پیدل ٹرنوالے ایس شہر نوں سب توں چوکھا انرجی دی بچت کرنوالا شہر بناندے نیں۔ سیکل تے پیدل چلنوالیاں دی گنتی 21٪ بندی اے جد کے پورے دیس وچ ایہ 8٪ بندے نیں۔ 2011 وچ ایہ سب توں چوکھا پیدل چلن دے قابل شہر گنیا گیا اے۔

بولی

نیویارک امریکہ دا لوک گنتی نال سب توں وڈا شہر اے تے 2012 دے اک حساب وچ اوتے 8,336,697 لوک وس رے سن۔ ایتھے 2010 دے حساب وچ جان نالوں چوکھے لوک آۓ نیں۔ نیویارک وچ نیویارک مکروں آنوالے دو وڈے شہراں لاس اینجلس تے شکاگو نوں رلا کے وی جوکھے لوک وسدے نیں۔ ایہ گنتی نیویارک صوبے دی گنتی دا 40% بندی اے۔ 2006 وچ لوک گنتی گننوالیاں دا حساب سی جے 2030 تک نیویارک دی لوک گنتی 92 توں 95 لکھ تک اپڑ جاویگی۔ 2010 وچ شہر دی لوک گنتی وچ 44٪ گورے سن (33.3% انہسپانوی گورے)، 25.5% کالے، 0.7% دیسی امریکی تے 12.7% ایشیائی سن۔ 28.6% لوک ہسپانوی نیں۔ 2000 تے 2010 دے وشکار ایشیائی سب توں تیزی نال ودھن والے لوک سن تے 3٪ دے نیڑے انہسپانوی گورے لوکاں دی گنتی گھٹی۔ گھر دی لڑائی مگروں کالے پہلی واری گھٹے۔ 2010 وچ اک مربع میل تے 27,532 لوک (10,630 لوک / کلومیٹر) وسدے سن۔ کئی نال دے شہر پر اک لکھ توں نکیاں وچ ایس توں وی ودھ کنیاں بستیاں نیں۔

مینہیٹن دا برا 66,940 لوک/میل دے حساب نال امریکہ وچ لوک گنتی نال امریکہ دی کسے وی کاؤنٹی تے شہر دے جوڑ نال سب توں گھنا اے۔ ایہ شہر اپنی ساری تریح وچ باہر توں مہاجراں دے آن دی راہ سی تے نیویارک دے ایلس جزیرہ تے جتھے باہر توں ہر آنوالے اپنا آپ لکھوانا پیندا سی 1892 توں لے کے 1924 تک 12 ملین لوک ایتھے یورپ توں آۓ۔ مینہیٹن دی دکھنی چڑھدی تھاں نوں پہلی واری پگھلان والے پانڈے دا ناں دتا گیا۔ 1900 تک جرمن آنوالیاں وچوں سب توں وڈھی ٹولی سی۔ ایس مکرون آئری، یہودی تے اطالوی اندے نیں۔ 1940 تک گورے لوک گنتی دا 92٪ بندے سن۔

شہر دی نیڑے تریڑے 37٪ لوک کنتی بدیس جمی اے۔ نیویارک وچ کوئی وی قوم یا مزہب ودھ نئیں۔ شہر وچ باہر توں آکے وسن والیاں وج دس سب توں وڈیاں ٹولیاں ڈومینکی چینی میکسیکی گیانی جمیکی ایکویڈاری ہیٹوی ہندی، روسی تے ٹرینیڈاڈی نیں۔ بنگلہ دیشی پجھلے کجھ جر وج سب توں جوکھی ودھنوالی ٹولی اے۔ 2013 وچ ایہناں دی گنتی 74،000 دے نیڑے سی۔ نیویارک دا بوآ قنونی ول نال امریکہ آنوالے لوکاں لئی سب توں جوکھا ورتیا گیا جد کے دوجے دو بوۓ میامی تے لاس اینجلس رل کے وی اینے بندے قنونی ول نل اندر لیا سکے۔

نیویارک نسلی ول نال رلیا ملیا اے۔ ایتھے اسرائیل توں باہر سب توں وڈی یہودی گنتی اے۔ ایتھے امریکی ریڈ انڈین دا 20٪، تے گھٹو گھٹ 20 دے نیڑے ہندستانی بستیاں، امریکہ وچ سارے کوریائیاں دا 15٪ تے دو کوریائی بستیاں، امریکہ وج سب توں وڈی ہندستانی لوکاں دی گنتی، سب توں وڈی روسی لوک گنتی، سب توں وڈی دکھنی امریکی لوک گنتی، دوجی وڈی ہسپانوی لوک گنتی تے 6 چائناٹاؤن تے بدیسی چینی 682,265 تک نیں جیہڑا ایشیاء توں باہر سب توں چوکھے نیں۔ نیویارک وچ 220,000 دے نیڑے پاکستانی نیں۔ چوکھے کوینز تے بروکلین دے برا وچ ریندے نیں۔

نیویارک وچ 568,903 دے نیڑے لوک گے نیں تے ایہ پورے امیکہ وچ اک ودی کنتی اے۔ 24 جون 2011 نوں اکو جنس دے لوکاں نون آپس وج ویاہ کرن دی اجازت دیدتی گئی سی۔ 2012 دی گنتی وچ ایتھے 560,000 اطالوی امریکی، 3،85000 آئری امریکی، 253،00 جرمن امریکی، 223,000 روسی امریکی تے 201000 پولش امریکی تے 1،37،000 انگریز امریکی وسدے نیں۔

2000 دی گنتی

بولی	٪
انگریزی	52,46 %
ہسپانوی	24,51 %
چینی	3,52 %
روسی	2,60 %
فرانسیسی	2,53 %
اطالوی	1,86 %
یدش	1,10 %
کوریائی	1,03 %
پولش	0,81 %
یونانی	0,78 %
عبرانی	0,67 %
عربی	0,65 %
بنگالی	0,63 %

پڑھائی

نیویارک دا پڑھائی پربندھ دیس وج سب توں وڈا اے۔ 11 لکھ توں ودھ پرائمری تے سیکنڈری سکول پڑھاکو 1200 سکولاں وچ پڑھدے نیں۔ ایہناں دے نال پرائیویٹ سکول وی نیں۔ ایہدے نال ای 900 دے نیڑے سیکولر تے ژوہبی سکول وی نیں جیہڑے لوکاں نے آپ بناۓ نیں۔ 2000 وچ اتلی پدھر دے پڑھن سکولاں وچ 594,000 پڑھاکواں نے داخلہ لیا جیہڑا کے کسے وی امریکی شہر توں ودھ اے۔ 2005 وچ مینہیٹن دے ہر پنج وچوں تن وسنیک کالج دے پڑھے سن تے ہر چوتھے وسنیک کول اتلی پدھر دی ڈگری سی۔ اینج نیویارک اتلے پدھر دے پڑھاکواں دا امریکہ وچ سب توں وڈا شہر اے۔

نیو یارک یونیورسٹی، کولمبیا یونیوسٹی تے روکفیلر یونیورسٹی دنیا دیاں پہلیاں 35 ودھیا یونیورسٹیاں وج گنیاں جاندیاں نیں۔

کھیڈاں

نیویارک نیشنل فٹ بال لیگ، میجر لیگ بیس بال، نیشنل باسکٹ بال ایسوسی ایشن، نیشنل ہاکی لیگ تے میجر لیگ سوکر دا گڑھ اے۔ دنیا دے دساں وچوں 4 سب توں مینگے سٹیڈیم نیویارک میٹروپولیٹن تھاں وچ بناۓ گۓ نیں۔ اس نوں بیس بال دا راجگڑھ وی کیا جاندا اے۔ کوینز وچ یو ایس اوپن ٹینس چمپئین شپ ہوندی اے۔

نیویارک مراتھن 1970 توں ہورئی اے تے دنیا دی سب توں ودی مراتھن دوڑ اے۔

کھلا وکھالہ

Blick vom Rockefeller Center nach Süden

ہور ویکھو

• محکمۂ تعلیم، نیویارک شہر

جڑواں شہر

ایمسٹرڈیم ، نیدرلینڈز بیجنگ ، چین بوداپست ، ہنگری

قاہرہ ، مصر دار البیضاء ، مراکش جوہانسبرگ ، جنوبی افریقہ

لندن ، برطانیہ میدرد ، ہسپانیہ روم ، اطالیہ

سانتو دومنگو ، ڈومینیکن جمہوریہ سڈنی ، آسٹریلیا توکیو ، جاپان

مونٹریال ، کینیڈا ٹورنٹو ، کینیڈا

باہرلے جوڑ

• آفیشل ویب سائٹ
• تریخ
• ٹریول گائیڈ از ویکی ٹریول

• نیویارک سرکار
• نیویارک گائڈ
• نیویارک دی سہنپ

حوالے

نیو یارک شہر : ویکھن والیاں تھانواں

سینٹرل پارک · ازادی بتی · میٹروپولیٹن میوزیم آف آرٹ · ایمپائیر سٹیٹ بلڈنگ · میوزیم آف موڈرن آرٹ · ٹائم سکوائر · امریکن میوزیم آف نیچرل ہسٹری