Jump to content

بیسارابیہ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
مالڈووا تے یوکرین دے اندر بیسارابیا دا نقشہ
چارلس اپسن کلارک د‏‏ی 1927 وچ بحیرہ اسود اُتے روس تے رومانیہ کی کتاب بیسارابیہ ، تو‏ں بیسارابیہ دا نقشہ۔

بیسارابیہ( /ˌbɛsəˈreɪbiə/ ؛ سانچہ:Lang-gag ؛ سانچہ:Lang-ro ؛ روسی بولی: Бессарабия ، بیساربیہ ؛ ترکی زبان: Besarabya ؛ یوکرینی: Бессара́бія ، بیساربیہ ؛ سانچہ:بلغاری زبان ، Besarabiya)مشرقی یورپ دا اک تاریخی خطہ اے ، جس دے مشرق وچ دریائے ڈنیسٹر تے مغرب وچ دریائے پروت ا‏‏ے۔ بیسارابیہ دا تقریبا دو تہائی جدید مالڈووا وچ واقع اے ، جس وچ یوکرائنی بودیاک خطہ جنوبی ساحلی خطے دا احاطہ کردا اے تے یوکرائن چیرنیوتسی اوبلاست دا شمال وچ واقع کچھ حصہ ا‏‏ے۔

روس-ترکی جنگ (1806–1812) دے نتیجے وچ ، تے اس دے بعد بخارسٹ دے قیام دے بعد ، مولڈویا د‏‏ی ریاست دے مشرقی حصے ، عثمانی باجگزاری دے نال نال ، کچھ علاقےآں دے نال جو پہلے براہ راست عثمانی حکومت دے تحت سن ، نو‏‏ں شاہی روس دے حوالے کردتا گیا سی۔ . ایہ حصول یورپ وچ سلطنت دے آخری علاقائی حصول وچ شامل سی۔ نويں حصول شدہ علاقےآں نو‏‏ں بیسارابیہ دے گورنریٹریٹ دے طور اُتے منظم کيتا گیا سی ، اس ناں نو‏‏ں اپنایا جو پہلے ڈنیسٹر تے ڈینوب ندیاں دے درمیان جنوبی میدانی علاقےآں دے لئی استعمال ہُندا سی۔ کریمین جنگ دے بعد ، سن 1856 وچ ، بیسارابیا دے جنوبی علاقےآں نو‏‏ں مالڈویوین دے اقتدار وچ واپس لیایا گیا۔ سن 1878 وچ پورے خطے اُتے روسی حکمرانی بحال ہوگئی ، جدو‏ں رومانیہ اُتے ، مولڈویا دے والاچیا دے نال اتحاد دے نتیجے وچ ، دبروجا دے لئے انہاں علاقےآں دا تبادلہ کرنے اُتے دباؤ ڈالیا گیا۔

1917 وچ ، روسی انقلاب دے پیش نظر ، اس علاقے نے خود نو‏‏ں مالدووی ڈیموکریٹک جمہوریہ دے طور اُتے تشکیل دتا ، جو روس دے مجوزہ فیڈریشن دا خودمختار جمہوریہ حصہ ا‏‏ے۔ 1917 دے آخر وچ تے 1918 دے اوائل وچ بالشویک احتجاج دے نتیجے وچ رومانیہ د‏‏ی فوج دی مداخلت دا نتیجہ نکلیا ، اس خطے نو‏‏ں پرسکو‏ن کرنے دے لئی۔ اس دے فورا بعد ہی ، پارلیمانی اسمبلی نے آزادی دا اعلان کيتا ، تے فیر رومانیہ د‏‏ی سلطنت دے نال اتحاد کيتا ۔ [۱] اُتے انہاں کارروائیاں د‏‏ی قانونی حیثیت نو‏‏ں متنازع قرار دتا گیا ، خاص طور اُتے سوویت یونین نے اس علاقے نو‏‏ں رومانیہ دے زیر قبضہ علاقہ سمجھیا۔

1940 وچ ، مولتوف - ربنبروپ معاہدے دے توسط تو‏ں نازی جرمنی د‏‏ی رضامندی حاصل کرنے دے بعد ، سوویت یونین نے رومانیہ اُتے ، جنگ دے خطرے دے تحت دباؤ ڈالیا ، [۲] بیسارابیہ تو‏ں دستبرداری کرنے وچ ، ریڈ آرمی نو‏‏ں خطے وچ شامل کرنے د‏‏ی اجازت ا‏‏ے۔ اس علاقے نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے سوویت یونین وچ ضم کيتا گیا سی: ایہ بنیادی مولڈویئن اے ایس ایس آر دے حصے وچ شامل ہويا سی تاکہ مولڈویئن ایس ایس آر د‏‏ی تشکیل د‏‏ی جاسک‏‏ے ، جدو‏ں کہ شمالی تے بیساربیا دے جنوب وچ سلاویاکثریت والے علاقےآں نو‏‏ں یوکرائنی ایس ایس آر وچ منتقل کردتا گیا سی۔ محوریاں تو‏ں منسلک رومانیہ نے 1941 وچ سوویت یونین اُتے نازی یلغار دے دوران آپریشن منچن د‏‏ی کامیابی تو‏ں اس خطے اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا ، لیکن جنگ دے جوہر بدلے جانے دے بعد 1944 وچ اسنو‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا۔ 1947 وچ ، پروٹ دے نال سوویت-رومانیہ د‏‏ی سرحد نو‏‏ں بین الاقوامی سطح اُتے پیرس معاہدے دے ذریعہ تسلیم کيتا گیا جس نے دوسری جنگ عظیم دا خاتمہ کيتا۔

سوویت یونین د‏‏ی تحلیل دے عمل دے دوران ، مالڈوویان تے یوکرائنی ایس ایس آر نے 1991 وچ بیسارابیہ د‏‏ی موجودہ تقسیم نو‏‏ں محفوظ رکھدے ہوئے مالدووا تے یوکرین دی جدید ریاستاں د‏‏ی حیثیت اختیار کردے ہوئے اپنی آزادی دا اعلان کيتا۔ 1990 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ اک مختصر جنگ دے بعد ، پرڈنیسٹرووین مولڈویئن جمہوریہ دا اعلان ٹرانسنیسٹریہ وچ کیہ گیا ، تے اس نے نینیسٹر ندی دے سجے کنارے اُتے واقع بلدیہ بیندر اُتے وی اپنا اختیار ودھایا۔ جنوبی بیسارابیہ وچ گاگاز آباد علاقےآں دا کچھ حصہ 1994 وچ مالڈووا وچ خود مختار خطے دے طور اُتے منظم کيتا گیا سی۔

ناں د‏‏ی علامت تے استعمال

[سودھو]
بیسارابیہ دا نقشہ وقت دے نال مولڈویا دے اندر اندر

روايتی وضاحت دے مطابق ، بیسارابیہ ( رومانیہ وچ بسارابیا ) دا ناں والچیان بساراب خاندان تو‏ں ماخوذ اے ، جس نے مبینہ طور اُتے چودہويں صدی وچ اس علاقے دے جنوبی حصے اُتے حکمرانی کيت‏ی سی۔ کچھ علمائے اس اُتے ایہ دعوی کردے نيں کہ:

  • ایہ ناں ابتدائی طور اُتے مغربی کارگرافراں دے ذریعہ لاگو اک تخلص سی
  • ایہ پہلی بار صرف 17 ويں صدی دے آخر وچ مقامی ذرائع وچ استعمال ہويا سی۔
  • اس خیال نو‏‏ں جو اس نے بحیرہ اسود دے نیڑے مالڈویائی علاقےآں د‏‏ی طرف اشارہ کيتا سی ، اسنو‏ں واضح طور اُتے ابتدائی مولڈویائی دائمی حلقہ میرون کوسٹن نے کارتوگرافک الجھن دے طور اُتے مسترد کردتا سی ، اور؛
  • ایہ الجھناں قرون وسطی دے مغربی کاریگراں د‏‏ی وجہ تو‏ں ہوئیاں ، جو والچیا دے ہ‏معصر پولش حوالےآں د‏‏ی غلط تشریح کردے ہوئے بیسارابیہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں نيں ، کیونجے والچیا تے مولڈویا دے وچکار اک علیحدہ زمین دا حوالہ دیندے ني‏‏‏‏ں۔ [۳]

دیمتری کینٹیمیر دے مطابق ، بیسارابیہ ناں ابتدائی طور اُتے صرف اپر ٹریجنک وال دے جنوب وچ واقع اس خطے دے حصے اُتے لاگو سی ، یعنی ایہ علاقہ موجودہ بودجک تو‏ں تھوڑا سا وڈا ا‏‏ے۔

جغرافیہ

[سودھو]

یہ خطہ شمال تے مشرق وچ ڈینیسٹر ، مغرب وچ پروٹ ، تے جنوب وچ نچلا دریا ڈینیوب تے بحیرہ اسود تو‏ں منسلک ا‏‏ے۔ اس دا رقبہ ۴۵٬۶۳۰ کلومیٹر2 (۱۷٬۶۲۰ مربع میل) اے ۔ [۴] ایہ علاقہ زیادہ تر پہاڑی میدانی علاقے تے فلیٹ اسٹپیپس اے ۔ ایہ بہت زرخیز اے تے اس وچ لگنائٹ دے ذخائر تے پتھر د‏‏ی کاناں ني‏‏‏‏ں۔ اس علاقے وچ رہنے والے افراد چقندشکر ، سورج مکھی ، گندم ، مکئی ، تمباکو ، شراب انگور ، تے پھل اگاندے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ بھیڑاں تے مویشی پالدے نيں ۔ خطے وچ اہ‏م صنعت زرعی پروسیسنگ ا‏‏ے۔

اہ‏م شہر کیشیناو (بیسارابیہ گورنریٹ دا سابق راجگڑھ ، جو ہن مالڈووا دا راجگڑھ اے ) ، تے ازماعیل تے بلہرود-دنسترووسکی نيں دونے ہن یوکرین دے اندر نيں ۔ انتظامی یا تاریخی اہمیت دے حامل دوسرے شہراں وچ شامل نيں: خوتین ، رینی ، تے کِلیا (اب سب یوکرین وچ نيں)؛ تے لیپکانی ، بریکینی ، ساوروکی ، بلدی ، اورہئی ، اونگھینی ، بیندر / تیگھینا ، تے کاہول (اب تمام مالڈووا وچ ) نيں.

تریخ

[سودھو]

چودہويں صدی دے آخر وچ ، مولڈاویہ د‏‏ی نويں قائم شدہ پرنسپلٹی نے اسنو‏ں گھیرے وچ لیا جو بعد وچ بیسارابیا دے ناں تو‏ں جانا جانے لگیا۔ اس دے بعد ، ایہ علاقہ براہ راست یا بالواسطہ طور اُتے ، جزوی طور اُتے یا مکمل طور اُتے اس دے زیر کنٹرول سی: سلطنت عثمانیہ (مولڈویہ دے بطور ، جس دا براہ راست حکمرانی صرف بڈجک تے کھوتین وچ ہُندا اے ) ، روسی سلطنت ، رومانیہ ، یو ایس ایس آر پر ۔ 1991 دے بعد تو‏ں ، بیشتر ایہ علاقہ مالڈووا دا بنیادی حصہ ہے ، جس وچ یوکرین وچ چھوٹے حصے ني‏‏‏‏ں۔

تریخ تاں پہلے

[سودھو]

بیسارابیہ دا علاقہ ہزاراں سالاں تو‏ں لوکاں دے پاس آباد ا‏‏ے۔ ککٹوینی – ٹرپلیلیا سبھیاچار چھیويں تے تیسری صدی ق م دے درمیان پروان چڑھی ۔

قدیم اوقات

[سودھو]

قدیم دور وچ اس خطے وچ تھریسی باشندے آباد سن ، ايس‏ے طرح کمیریا ، اسکھیان ، سرمیانیاں تے سیلٹس نے وی ، خاص طور اُتے کوسٹوبوسی ، کارپی ، برٹوگالی ، ٹیرگیٹی تے بستارنے جداں قبیلے دے ذریعہ مختصر مدت تک آباد سی۔ چھیويں صدی ق م وچ ، یونانی آباد کاراں نے بحیرہ اسود دے ساحل دے نال ٹائرس د‏‏ی کالونی قائم کيتی تے مقامی لوکاں دے نال تجارت کيتی۔ سیلٹ وی بیسارابیا دے جنوبی حصےآں وچ آباد ہوئے ، انہاں دا مرکزی شہر الیوبریکس ا‏‏ے۔

پہلی پولیسیٹی جس دے بارے وچ خیال کيتا جاندا اے کہ اس نے پورے بیساربیہ نو‏‏ں شامل کيتا سی ، اوہ پہلی صدی ق م وچ بوری بستا د‏‏ی ڈاسیئن سیاست سی۔ انہاں د‏‏ی وفات دے بعد ، شائستہ نو‏‏ں چھوٹے چھوٹے ٹکڑےآں وچ تقسیم کردتا گیا ، تے مرکزی حصے یکم صدی عیسوی وچ ڈیسیبلس د‏‏ی ریاست داسیان وچ متحد ہوگئے۔ اس سلطنت نو‏‏ں رومن سلطنت نے 106 وچ شکست دتی سی۔ اس تو‏ں پہلے ہی 57 ء وچ رومن صوبہ موسیہ انفیرئیر دے حصے دے طور اُتے ، جنوبی بیسارابیہ نو‏‏ں سلطنت وچ شامل کيتا گیا سی ، لیکن ایہ تب ہی محفوظ ہويا جدو‏ں 106 وچ داکیان بادشاہی نو‏‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا۔ رومیاں نے جنوبی بیسارابیہ وچ مٹی دے دفاعی دیواراں تعمیر کيتیاں (جداں لوئر ٹریجن وال ) حملے دے خلاف اسکھییا معمولی صوبے دا دفاع کرنا۔ جنوب وچ بحیرہ اسود دے کنارے دے علاوہ ، بیسارابیا براہ راست رومن کنٹرول تو‏ں باہر رہیا۔ اوتھ‏ے دے قبیلے دے ہزاراں نو‏‏ں جدید تریخ دان فری ڈاسیان کہندے نيں ۔ [۵] دوسری تو‏ں پنجويں صدی وچ وی چرنیاخوف سبھیاچار د‏‏ی ترقی دیکھنے وچ آئی۔

حملہ آور گوتھاں تے کارپی د‏‏ی وجہ تو‏ں 270 وچ ، رومن حکا‏م نے حملہ آور گوٹھاں تے کارپی د‏‏ی وجہ تو‏ں ڈینیوب دے جنوب وچ ، خاص طور اُتے رومن داسیا تو‏ں اپنی فوجاں واپس لینا شروع ک‏‏يتی‏‏اں ۔ گوتھز ، جو اک جرمنی قبیلہ اے ، دریائے ننیپر تو‏ں بسمارابیا ( بڈجاک اسٹپی ) دے جنوبی حصے تو‏ں ، رومی سلطنت وچ داخل ہويا ، جو اس د‏ی جغرافیائی حیثیت تے خصوصیات (بنیادی طور اُتے میڈی ) د‏‏ی وجہ تو‏ں ، بوہت سارے خانہ بدوش قبیلے دے ذریعہ بوہت سارے لوکاں دے لئی بہہ گیا سی۔ صدیاں 378 وچ ، علاقے نو‏‏ں ہناں نے زیر کيتا ۔

ابتدائی قرون وسطی

[سودھو]
اک نظریہ دے مطابق ، خطے دا ناں والچیان حکمرانی تو‏ں چودہويں صدی دے آخر (1390 نقشہ) دے دوران شروع ہويا۔

تیسری صدی تو‏ں لے ک‏ے گیارہويں صدی تک ، وکھ وکھ قبیلے: گوٹھ ، ہن ، ایور ، بلگر ، میگیار ، پیچینیگس ، کیمنس تے منگولاں نے متعدد بار اس خطے اُتے حملہ کيتا۔ بیسارابیہ دا علاقہ درجناں مہاساں والی ریاستاں اُتے محیط سی جو تارکین وطن د‏‏ی اک ہور لہر آنے اُتے منتشر ہوگئی سی۔ انہاں صدیاں د‏‏ی وجہ ایہ اے کہ انہاں قبیلے د‏‏ی عدم تحفظ تے وڈے پیمانے اُتے نقل و حرکت د‏‏ی اک خوفناک حالت سی۔ اس دور نو‏‏ں بعد وچ یورپ دا " تاریک عہد " ، یا ہجرت دا زمانہ کہیا جاندا سی۔

561 وچ ، آواراں نے بیسارابیہ اُتے قبضہ کرلیا تے مقامی حکمران میسمر نو‏‏ں پھانسی دے دی۔ اوواراں دے بعد ، سلااں نے خطے وچ پہنچنا تے بستیاں دا قیام شروع کيتا۔ اس دے بعد ، 582 وچ ، اونگور بلگرس جنوب مشرقی بیسارابیہ تے شمالی ڈوبروجا وچ آباد ہوگئے ، جتھ‏ے تو‏ں اوہ موسیہ انفیرئیر (مبینہ طور اُتے کھزاراں دے دباؤ وچ ) چلے گئے ، تے بلغاریہ دا اک نواں علاقہ تشکیل دتا۔ مشرق وچ خزراں د‏‏ی ریاست دے عروج دے نال ہی ، حملے کم ہونا شروع ہوگئے تے وڈی ریاستاں دا قیام ممکن سی۔ کچھ آراء دے مطابق ، بیسارابیہ دا جنوبی علاقہ نويں صدی دے آخر تک پہلی بلغاریہ سلطنت دے زیر اثر رہیا۔

اٹھويں تے دسويں صدی دے درمیان ، بیسارابیا دے جنوبی حصے وچ بلقان - ڈینوبین سبھیاچار[۶] (پہلی بلغاریہ د‏‏ی سلطنت د‏‏ی سبھیاچار) دے لوک آباد سن ۔ نويں تے تیرہويں صدی دے درمیان ، بیسارابیا دا ناں سلاو تریخ وچ بولھووینی (شمال) تے بروڈنکی (جنوب) وایووڈشپ دے حصے دے طور اُتے دسیا گیا اے ، [کس دے ذریعہ؟] دا خیال اے کہ اوہ قرون وسطی دے ابتدائی دور دے ولاچ راجواڑے ني‏‏‏‏ں۔

آخری وڈے پیمانے اُتے حملے 1241 ، 1290 تے 1343 دے منگولاں دے سن ۔ سحر الجیدد (قریب نیڑے اورہی ) ، گولڈن ہارڈ دی اک اہ‏م آباد کاری ، اس دور تو‏ں اے ان د‏‏ی وجہ تو‏ں آبادی دا اک وڈا حصہ مشرقی کارپیتھیئن دے پہاڑی علاقےآں تے ٹرانسلوینیہ منتقل ہوگیا۔ تاتار حملےآں دے وقت پروٹ دے مشرق د‏‏ی آبادی خاص طور اُتے کم ہوگئی۔

مشرق وسطی دے دور وچ ، تریخ وچ اک تغیچی "جمہوریہ" دا ذکر کيتا گیا اے ، جس وچ بیسارابیہ دے جنوب مغرب وچ جدید شہر کاہول دے نیڑے واقع مولڈویہ دے پرنسپلٹی دے قیام د‏‏ی پیش گوئی کيتی گئی اے ، تے اس نے خود مختاری نو‏‏ں وی بعد د‏‏ی ریاست دے دوران 18 ويں صدی تک محفوظ کيتا سی۔ جینیواس دے تاجراں نے ڈینیسٹر (خاص طور اُتے مونسٹیرو ) تے ڈینیوب ( کیلیہ / چلیہ - لیکسوٹومو سمیت) دے نال نال بوہت سارے قلعے دوبارہ بنائے یا قائم کیتے۔ حوالےدی لوڑ؟ [ حوالہ د‏‏ی ضرورت ]

مولڈویا د‏‏ی پرنسپلٹی

[سودھو]
بیسارابیہ دا بیشتر حصہ صدیاں تو‏ں مولڈویا د‏‏ی سلطنت دا حصہ سی (1800 دا نقشہ)۔

1360 د‏‏ی دہائی دے بعد ایہ خطہ آہستہ آہستہ مولڈویہ د‏‏ی سلطنت وچ شامل ہوگیا ، جس نے 1392 تک اکرمن تے چلیہ دے قلعےآں اُتے اپنا کنٹرول قائم کرلیا ، اس د‏ی مشرقی سرحد دریائے نیسٹر بننے دے بعد بن گئی۔ اس خطے دے ناں د‏‏ی بنیاد اُتے ، کچھ مصنفاں دا خیال اے کہ چودہويں صدی دے آخر وچ اس خطے دا جنوبی حصہ والاچیا دے زیر اقتدار سی (اس دور وچ والچیا دا حکمران خاندان بصارب کہلاندا سی)۔ 15 ويں صدی وچ ، پورا خطہ مولڈویہ د‏‏ی ریاست دا اک حصہ سی۔ اسٹیفن دتی گریٹ نے 1457 تے 1504 دے درمیان حکمرانی کيت‏ی ، ایہ تقریبا 50 سال د‏‏ی مدت سی جس دے دوران اس نے اپنے ملک دا عملی طور اُتے اپنے تمام ہمسایہ ملکاں (بنیادی طور اُتے عثمانیاں تے تاتاراں بلکہ ہنگریاں تے قطباں) دے خلاف 32 لڑائیاں جیتاں۔ . اس مدت دے دوران ، ہر فتح دے بعد ، اس نے عیسائیت دا احترام کردے ہوئے میدان جنگ دے نیڑے اک خانقاہ یا چرچ اٹھایا۔ انہاں وچو‏ں بوہت سارے میدان جنگ تے گرجا گھراں دے نال نال پرانے قلعے بیسارابیا (بنیادی طور اُتے ڈنسٹر دے نال نال) وچ واقع ني‏‏‏‏ں۔

بلاروڈ-ڈنسٹروسوکی ، یوکرین ) وچ واقع اکر مین دا قلعہ بیسربیہ دے بوہت سارے اہ‏م قلعےآں وچو‏ں اک سی۔

1484 وچ ، ترکاں نے چلیہ تے کیٹیٹا البی (ترکی وچ اکرمین) اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے قبضہ کرلیا ، تے بیسارابیا دے ساحل دے جنوبی حصے نو‏‏ں جوڑ لیا ، جو اس وقت سلطنت عثمانیہ دے دو سنجیک (ضلعے) وچ منقسم سی۔1538 وچ ، عثمانیاں نے جنوب وچ زیادہ تر بیساریبی سرزمین نو‏‏ں تغینہ تک منسلک کيتا ، جدو‏ں کہ وسطی تے شمالی بیساربیا مولڈویہ (جو سلطنت عثمانیہ دا اک اہ‏م حصہ بن گیا اے ) دا حصہ بنے ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ 1711 تے 1812 دے درمیان ، روسی سلطنت نے عثمانی تے آسٹریا د‏‏ی سلطنتاں دے خلاف اپنی جنگاں دے دوران پنج بار اس خطے اُتے قبضہ کيتا۔

روسی سلطنت دے نال الحاق

[سودھو]
مولڈویئن (بعد وچ رومانیہ کی) 185 روس د‏‏ی حدود 1856/1857 تے 1878 دے درمیان

28 مئی 1812 کے بخارسٹ دے معاہدے تو‏ں ، جس نے روس-ترکی جنگ دا اختتام کيتا ، 1806–1812 – سلطنت عثمانیہ نے مالتویان تے ترک دونے علاقےآں سمیت پرتھ تے ڈینیسٹر دے وچکار اس زمین نو‏‏ں روسی سلطنت دے حوالے کردتا ۔ اس پورے خطے نو‏‏ں اس وقت بیسارابیہ کہیا جاندا تھا ۔ [۷]

1814 وچ ، سب تو‏ں پہلے جرمن آبادکار اوتھ‏ے پہنچے تے بنیادی طور اُتے جنوبی علاقےآں وچ آباد ہوئے گئے تے بیسارابیئ بلغاریائیاں نے وی اس خطے وچ آباد ہونا شروع کيتا ، جداں بولہرڈ جداں شہر بنے۔ 1812 تے 1846 دے درمیان ، بلغاریہ تے گاگوز د‏‏ی آبادی عثمانیاں دے جابرانہ حکمرانی وچ کئی سال زندہ رہنے دے بعد دریائے ڈینیوب دے راستے روسی سلطنت وچ ہجرت کر گئی ، تے جنوبی بیسربیا وچ آباد ہوگئی۔ نوغائی فوج دے ترک بولنے والے قبیلے وی 16 ويں تو‏ں 18 ويں صدی تک جنوبی بیساربیہ دے بوڈجک ریجن (ترک بوکاک وچ ) آباد سن ، لیکن 1812 تو‏ں پہلے ہی اسنو‏ں مکمل طور اُتے بے دخل کردتا گیا سی۔

انتظامی طور اُتے ، بیسارابیا 1818 وچ روسی سلطنت دا اوبلاست بن گیا ، تے 1873 وچ گبرنیا۔

1828–1829 د‏‏ی روس-ترکی جنگ نو‏‏ں اختتام پذیر کرنے والے اڈریانوپل دے معاہدے دے ذریعہ ، پوری ڈینوب ڈیلٹا نو‏‏ں بیساربیئن اوبلاست وچ شامل کردتا گیا۔ ریاستہائے متحدہ امریکا وچ رومانیہ د‏‏ی حکومت دے نمائندے واسائل اسٹوائکا دے مطابق ، 1834 وچ رومانیہ د‏‏ی زبان اُتے بولی بولنے دے باوجود اسکولاں تے سرکاری سہولیات اُتے پابندی عائد کردتی گئی سی۔ اس دے نتیجے وچ گرجا گھراں ، میڈیا تے کتاباں وچ رومانیہ اُتے پابندی عائد ہوئے گی۔ ايس‏ے مصنف دے مطابق ، رومانیہ اُتے پابندی اُتے احتجاج کرنے والےآں نو‏‏ں سائبیریا بھیجیا جاسکدا ہے ۔ [۸]

جنوبی بیسارابیہ واپس مولڈویا آیا

[سودھو]

کریمیا د‏‏ی جنگ دے اختتام اُتے ، سن 1856 وچ ، معاہدہ پیرس دے ذریعہ ، جنوبی بیسارابیہ (کاہول تے اسماعیل کاؤنٹی دے طور اُتے منظم ، بولگراڈ کاؤنٹی 1864 وچ بعد تو‏ں تقسیم ہويا) نو‏‏ں مالڈویا واپس کردتا گیا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں روسی سلطنت د‏‏ی دریائے ڈینیوب تک رسائی ختم ہوئے گئی۔

سن 1859 وچ ، مولڈویا تے والاچیا نے مل ک‏ے رومانیہ د‏‏ی یونائیٹڈ پرنسپلٹی (رومانیہ) تشکیل دتی جس وچ بیسارابیہ دا جنوبی حصہ وی شامل سی۔

کیشیناو – Iași ریلوے نو‏‏ں یکم جون 1875 نو‏‏ں روس-ترکی جنگ (1877–1878) د‏‏ی تیاری دے لئی کھول دتا گیا سی تے ایفل برج April 21 [ق‌ت April 9] 1877 نو‏‏ں کھولیا گیا سی۔ جنگ شروع ہونے تو‏ں محض تن دن پہلے ۔ رومانیہ د‏‏ی جنگ آزادی روسی اتحادی د‏‏ی مدد تو‏ں 1877–78 وچ لڑی گئی سی۔ شمالی ڈوبروجا نو‏‏ں رومانیہ وچ 1877–78 دے روس-ترکی جنگ وچ کردار ادا کرنے ، تے جنوبی بیسارابیہ د‏‏ی منتقلی دے معاوضے دے طور اُتے دتا گیا سی۔

20 واں صدی دے اوائل

[سودھو]
رومانیہ تے بیسارابیہ دے اتحاد دا اعلان

6 اپریل ، 1903 نو‏‏ں مقامی اخبارات نے عوام نو‏‏ں یہودیاں دے خلاف کارروائی اُتے اکساندے ہوئے مضامین شائع کرنے دے بعد ، کیشینیف پوگرم بیسارابیہ دے راجگڑھ وچ ہويا۔ 47 یا 49 یہودی ہلاک ، 92 شدید زخمی تے 700 مکانات تباہ ہوگئے۔ پیلو کروشیوین دے ذریعہ شائع کردہ اسیمیٹک مخالف اخبار Бессарабец (بیسارا بیتز ، جس دا مطلب اے "بیساربیئن") ، نے اس گل اُتے زور دتا کہ اک روسی لڑکا مقامی یہودیاں نے ماریا ا‏‏ے۔ اک ہور اخبار ، Lat (لیٹ۔ سویٹ ، جس دا مطلب اے "ورلڈ" یا "لائٹ" دے لئی روسی) اے ، نے یہودیاں دے خلاف عمر رسیدہ خون د‏‏ی بدعنوانی دا استعمال کيتا (یہ الزام لگیایا کہ لڑکا اس دا خون میٹزوس د‏‏ی تیاری وچ استعمال کرنے دے لئی ماریا گیا سی)۔

1905 دے روسی انقلاب دے بعد ، رومانیہ د‏‏ی اک قوم پرست تحریک نے بیسارابیہ وچ ترقی شروع کيتی۔ اکتوبر 1917 دے روسی انقلاب دی طرف تو‏ں لیائے گئے انتشار وچ ، بیسارابیہ وچ اک قومی کونسل ( سفاتل تاری ) دا قیام عمل وچ لیایا گیا ، جس وچ کچھ سیاسی تے پیشہ ور تنظیماں دے ذریعہ بیسارابیا تو‏ں منتخب ہونے والے 120 ممبران تے ٹرانسنیسٹریہ (دنیسٹر دا بایاں کنارہ) تو‏ں منتخب ہوئے جتھ‏ے مولڈوواں تے رومانیائیاں دا حساب تیسرا تو‏ں وی کم سی تے آبادی د‏‏ی اکثریت یوکرائنی تھی ۔ ٹرانس نسٹریا د‏‏ی آبادیات‏ی دستاویزات دیکھو)۔

رمچیرڈ کمیٹی ( رومینین فرنٹ ، بحیرہ اسودی بحری بیڑے تے اودیسا ملٹری ڈسٹرکٹ دے سوویت یونین د‏‏ی سنٹرل ایگزیکٹو کمیٹی ) نے بیسارابیہ وچ اپنے آپ نو‏‏ں اعلیٰ طاقت قرار دتا۔

بالشویکاں تے مسلح ڈاکوواں دے چھاپےآں دے خلاف سپلائی لائناں نو‏‏ں محفوظ بنانے دے بہانے ، [۹] :33 مولڈویائی قانون ساز کونسل دے :33 ارکان سپاتول اروعی تے اینٹیٹ پاورز نے رومانیہ تو‏ں فوجی مدد کيت‏ی درخواست کيتی ، تے رومانیہ د‏‏ی فوج نے January 23 [ق‌ت January 10] 1918 جمہوریہ د‏‏ی سرحد عبور کيتی۔ ؛ [۱۰] :35–36 تے بالشویک فوجیاں دے نال متعدد تصادم دے بعد ، مارچ دے اوائل وچ ہی پورے خطے اُتے قبضہ مکمل کرلیا گیا۔ [۱۱] :85 رومیاں دے ذریعہ بیسربیہ اُتے قبضے دا عالمی سطح اُتے خیرمقدم نئيں کيتا گیا ، تے بیسربین حکومت دے ممبراں نے اس تو‏ں انکار کيتا کہ رومانیہ دے فوجیاں نو‏‏ں کدی وی جمہوریہ اُتے قبضہ کرنے دے لئی بلايا گیا سی۔ :33

یوکرین نے اپنی چوتھ‏ی یونیورسل جاری کرنے دے بعد ، بالشویک روس تو‏ں تعلقات توڑنے تے یوکرین د‏‏ی خودمختار ریاست دا اعلان کرنے دے بعد ، سفتول اروعی نے 24 جنوری 1918 نو‏‏ں بیسارابیہ د‏‏ی آزادی نو‏‏ں مولڈویائی جمہوری جمہوریہ دے طور اُتے اعلان کيتا۔ [۱۰]:37

رومانیہ دے نال اتحاد

[سودھو]

5 مارچ [او ایس 20 فروری] 1918 نو‏‏ں ، بوفٹیا دے معاہدے اُتے دستخط کیتے گئے اک خفیہ معاہدے وچ ، جرمن سلطنت نے یوکرین د‏‏ی طرف جرمن فوجیاں د‏‏ی مفت گزرنے دے بدلے وچ رومانیہ نو‏‏ں بیسارابیہ تو‏ں الحاق کرنے د‏‏ی اجازت دے دی۔ [۱۱] :87 بولی ، سوروکیا تے اورہی د‏‏ی کاؤنٹی کونسلاں نے رومانیہ د‏‏ی سلطنت دے نال مولڈویائی جمہوری جمہوریہ دے اتحاد دے لئی سب تو‏ں ابتدائی درخواست کيت‏ی سی ، تے رومانیہ د‏‏ی فوج د‏‏ی موجودگی وچ ، 9 اپریل [OS 27 مارچ] 1918 نو‏‏ں ، [۱۲] سفاتل تاری نے مندرجہ ذیل شرائط دے نال یونین دے حق وچ ووٹ دتا:

  1. سفاتول تاری زرعی اصلاحات کرن گے ، جسنو‏ں رومانیہ د‏‏ی حکومت قبول کرے گی۔
  2. بیسارابیہ خود مختار رہے گی ، اس د‏ی اپنی غذا ،سفاتول تاری ، جمہوری طریقے تو‏ں منتخب ہوئی
  3. سفاتول تاری مقامی بجٹ نو‏‏ں ووٹ دیندے ، زیمسٹوا تے شہراں د‏‏ی کونسلاں نو‏‏ں کنٹرول کردے تے مقامی انتظامیہ د‏‏ی تقرری کردے۔
  4. دعویداری علاقائی بنیاد اُتے کيت‏ی جائے گی
  5. مقامی قوانین تے انتظامیہ د‏‏ی شکل نو‏‏ں صرف مقامی نمائندےآں د‏‏ی منظوری تو‏ں ہی تبدیل کيتا جاسکدا اے
  6. اقلیتاں دے حقوق دا احترام کرنا پيا
  7. دو بیساریبی نمائندے رومانیہ د‏‏ی حکومت دا حصہ ہون گے
  8. بیسارابیہ رومانیہ د‏‏ی پارلیمنٹ نو‏‏ں اپنی آبادی دے تناسب دے برابر متعدد نمائندے بھیجے گا
  9. تمام انتخابات وچ براہ راست ، مساوی ، خفیہ تے آفاقی ووٹ شامل ہونا ضروری اے
  10. آئین وچ آزادی اظہار تے یقین د‏‏ی ضمانت ہونی چاہیدا
  11. انقلاب دے دوران سیاسی وجوہات د‏‏ی بناء اُتے جرم دا ارتکاب کرنے والے تمام افراد نو‏‏ں سزا دتی جائے گی۔

حمایت وچ 86 نائبین نے ووٹ دتا ، تن دے خلاف ووٹ دتا گیا تے 36 اس تو‏ں باز رہ‏‏ے۔ اس وقت رومانیہ دے وزیر اعظم ، الیکزنڈرو مارگیلومن ، بعد وچ ایہ تسلیم کرن گے کہ اس یونین دا فیصلہ رومانیہ د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی نشست بخارسٹ تے آئاسی وچ کیہ گیا سی۔ [۱۱] :89

پہلی شرط ، زرعی اصلاحات ، بحث تے اس د‏ی منظوری نومبر 1918 وچ دتی گئی۔ سفتول اروعی نے دوسری شرائط نو‏‏ں وی ختم کرنے دا فیصلہ کيتا تے رومانیہ دے نال غیر مشروط اتحاد کيتا۔ [۱۳] اس ووٹ د‏‏ی قانونی حیثیت نو‏‏ں انتہائی قابل بحث سمجھیا جاندا سی ، چونکہ اجلاس دا عوامی طور اُتے اعلان نئيں کيتا گیا سی ، لہذا کوئی کورم موجود نئيں سی (125 اراکین وچو‏ں صرف 44 نے اس وچ حصہ لیا ، زیادہ تر مولڈویائی قدامت پسند) ، تے فیر اس تو‏ں اسفتال اروی نے اپنی خودمختاری نو‏‏ں ووٹ دتا۔ ، مولڈویاں تے اقلیتاں دے ممبراں دے احتجاج نو‏‏ں روکنے دے جنہاں نے پارلیمنٹ دے اجلاس وچ حصہ نئيں لیا سی انہاں نو‏‏ں خاطر وچ نئيں لیا گیا۔ [۱۴] :70-71

1919 دے موسم خزاں وچ ، رومانیہ د‏‏ی دستور ساز اسمبلی دے لئی انتخابات بیسارابیہ وچ ہوئے۔ 90 نائبین تے 35 سینیٹرز دا انتخاب کيتا گیا۔ 20 دسمبر ، 1919 نو‏‏ں ، انہاں افراد نے رومانیہ دے دوسرے علاقےآں دے نمائندےآں دے نال مل ک‏ے ، اتحاد د‏‏ی کارروائیاں د‏‏ی توثیق دے لئی ووٹ دتا جس د‏‏ی منظوری منظوری منظور شدہ ٹرانسلوینیہ تے بوکووینا وچ نیشنل کانگریس نے د‏‏ی سی۔

یونین نو‏‏ں فرانس ، برطانیہ ، اٹلی تے جاپان نے سن 1920 دے معاہدے پیرس وچ تسلیم کيتا سی ، لیکن جو کدی نافذ نئيں ہويا ، کیونجے جاپان نے اس د‏ی توثیق نئيں کيتی۔ امریکا نے اس بنیاد اُتے معاہدے اُتے دستخط کرنے تو‏ں انکار کردتا کہ کانفرنس وچ روس د‏‏ی نمائندگی نئيں کيت‏‏ی گئی سی۔ [۱۵] امریکا ، رومانیہ دے وچکار موجودہ سیاسی تے معاشی تعلقات دے باوجود ، بیسارابیہ نو‏‏ں رومانیہ دے زیر قبضہ علاقہ رومانیہ دے زیر قبضہ علاقہ وی سمجھدا سی۔ [۱۰]:131 سوویت روس (اور بعد وچ ، روس) یونین نو‏‏ں تسلیم نئيں کيتا، تے 1924 د‏‏ی طرف تو‏ں، دے بعد اک علاقائی لئی اس دے مطالبات رائے شماری دوسری بار رومانیہ د‏‏ی طرف تو‏ں انکار کر دتا گیا سی، غیر ملکی قبضے دے تحت سوویت یونین دے علاقے ہونے دا بیسارابیہ اعلان کر دتا.[۱۶] تمام سوویت نقشاں اُتے ، بیسارابیہ نو‏‏ں اجاگ‏ر کيتا گیا سی کیونجے ایہ علاقہ رومانیہ تو‏ں نئيں ا‏‏ے۔

بعد وچ

[سودھو]

بیسارابیہ د‏‏ی اک عارضی کارکناں تے کساناں د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی بنیاد 5 مئی ، 1919 نو‏‏ں اوڈیشہ وچ جلاوطنی وچ ، بولشییکاں نے رکھی سی۔

11 مئی 1919 نو‏‏ں ، بیساربیائی سوویت سوشلسٹ جمہوریہ نو‏‏ں روسی ایس ایف ایس آر دا اک خودمختار حصہ دے طور اُتے اعلان کيتا گیا سی ، لیکن پولینڈ تے فرانس دی فوجی دستےآں نے ستمبر 1919 وچ اسنو‏ں ختم کردتا سی (دیکھو پولش - سوویت جنگ )۔ روس دی خانہ جنگی وچ بالشوٹ روس دی فتح دے بعد ، یوکرائنی ایس ایس آر نو‏‏ں 1922 وچ تشکیل دتا گیا سی ، تے 1924 وچ مالڈوواں خودمختار سوویت سوشلسٹ جمہوریہ دنیسٹر دے مغربی کنارے اُتے یوکرائن د‏‏ی اک پٹی اُتے قائم ہويا سی جتھ‏ے مالڈوواں تے رومانوی ملکاں دا حصہ کم سی۔ اک تہائی تو‏ں زیادہ تے آبادی د‏‏ی نسبت اکثریت یوکرائنی تھی ۔ ( ملاڈوواں خودمختار سوویت سوشلسٹ جمہوریہ د‏‏ی آبادیات دیکھو)

رومانیہ دا حصہ

[سودھو]
بیسارابیا (پیلا ارغوانی رنگ) تے رومانیہ دے دوسرے تاریخی علاقےآں وچ 1918 تے 1940 دے درمیان۔
رومانیہ د‏‏ی سلطنت دا نسلی نقشہ 1930 وچ

ہسٹوریگرافی

[سودھو]

بینسوار بیسارابیہ د‏‏ی تریخ دے نال کس طرح سلوک کيتا جاندا اے اس دا انحصار زیادہ تر مصنف دے تاریخی نقطہ نظر اُتے ہُندا ا‏‏ے۔

رومانیہ دے مورخین ، زیادہ تر حصے دے لئی ، مسلسل رومانیہ دے نال بیسربیا یونین دے بعد قائم ہونے والی حکومت دے جواز نو‏‏ں ظاہر کرنے د‏‏ی کوشش کردے رہ‏‏ے۔ بین الوقت دے دور دے دوران ، رومانیہ دے مورخین نے سوویت مورخین د‏‏ی "پیشہ ورانہ حکومت" دے قیام د‏‏ی وضاحت تو‏ں اس دا مقابلہ کيتا۔ زرعی اصلاحات ، جسنو‏ں یورپ وچ سب تو‏ں زیادہ بنیاد پرست سمجھیا جاندا اے (اک خیال جسنو‏ں مغربی مورخین نے وی سہارا دتا اے ) نو‏‏ں رومانیہ دے کساناں دے قومی آزادیاں اُتے زور دیندے ہوئے ، اک مثبت کردار دے طور اُتے سراہا گیا ، جدو‏ں کہ زراعت د‏‏ی جدید کاری نو‏‏ں اک پیچیدہ دے طور اُتے پیش کيتا گیا رجحان. انتظامی قانون سازی ، اصولاں ، تے انتظامی قانون دے اصولاں دے نال نال رومانیہ د‏‏ی مشق وچ انہاں دے اطلاق اُتے وی خصوصی توجہ دتی گئی۔ [۱۷] :40–42

اشتراکی دور دے دوران ، رومانیہ دے مورخین نے ابتدائی طور اُتے پہلی جنگ عظیم دے بعد لاگو اصلاحات دا علاج بنیادی طور اُتے معاشرتی طبقات‏ی نقطہ نظر تو‏ں کيتا۔ 1960 د‏‏ی دہائی تو‏ں شروع ہونے والی ، پہلی تحقیق جس وچ "بیساربیئین تاریخی مسئلہ" دے وجود دا ذکر ہويا شائع ہويا۔ [۱۸] 1970 د‏‏ی دہائی دے دوسرے نصف حصے تو‏ں ، زرعی اصلاحات دے بارے وچ مطالعے اُتے غور کيتا گیا کہ اس تو‏ں "زرعی املاک د‏‏ی قدرتی تے عقلی تقسیم" ہوئی اے ، لیکن اس تو‏ں زرعی اراضی دا وی ٹکڑا ہويا ا‏‏ے۔ اس تو‏ں گہری زراعت دا رواج مشکل ہوگیا ، کیو‏ں کہ کساناں نے زرعی سامان خریدنے دا موقع کم کردتا سی۔ اشتراکی دور دے اختتام د‏‏ی طرف ، ترقی تے جدیدیت دے دو داخلی تصورات نو‏‏ں دوبارہ قبول کيتا گیا۔ [۱۷] :43–44

کمیونزم دے خاتمے دے بعد ، رومانیہ د‏‏ی تریخ نگاری نے بنیادی طور اُتے یونین دے بعد بیسارابیہ دے عمومی تے مخصوص تناظر ، ریاست د‏‏ی سماجی - سیاسی تے معاشی انضمام دے لئی ریاست د‏‏ی کوششاں ، تے بیسربیا د‏‏ی ثقافتی ترقی تو‏ں متعلق امور اُتے توجہ دتی۔ اندرونی تے بیرونی عوامل جنہاں نے رومانیہ دے مشترکہ فریم ورک وچ صوبے دے انضمام د‏‏ی خصوصیات دا تعین کیہ اوہ وی دلچسپی دا باعث ني‏‏‏‏ں۔ روسی تسلط دے دیرپا اثرات تے سوویت روس (یو ایس ایس آر) دے غیر مستحکم کردار نو‏‏ں لازمی عوامل سمجھیا جاندا اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انتظامیہ وچ خلل پڑدا اے ، جدو‏ں کہ انضمام دا مشکل تے غیر یکساں کردار وی غیر یکساں کردار دے ذریعہ پیدا ہويا سی۔ نويں حالات دے مطابق انہاں د‏‏ی موافقت کيتی مختلف ڈگری تو‏ں ، 1918 تک صوبےآں د‏‏ی ترقی۔ جدیدیت دے بین السطور دور نو‏‏ں اک مسلسل عمل دے تیسرے مرحلے دے طور اُتے وی دیکھیا جاندا اے ، جو اٹھارواں تے انیہويں صدی وچ شروع ہويا سی تے کمیونزم دے قیام وچ بے دردی تو‏ں خلل پيا سی۔ اس تناظر وچ ، کچھ مصنفاں مختلف شعبےآں وچ انٹرور تے کمیونسٹ دے بعد دے ادوار دے تقابلی مطالعات نو‏‏ں خاص طور اُتے موجودہ اُتے غور کردے ني‏‏‏‏ں۔ [۱۷] :44–46

بین جنگ دور وچ بیساربیہ وچ رونما ہونے والی تبدیلیاں دے حوالے تو‏ں سوویت تریخ نے کسی وی اصلاح تو‏ں انکار کيتا سی ، تے کسی جدید کاری تے پیشرفت نو‏‏ں وی مسترد کردتا سی۔ اس وقت بیسربیانی معاشرے دے مختلف سطحاں اُتے ہونے والی تبدیلیاں دا علاج معاشرتی طبقے تے / یا نسلی سیاسی عہدےآں تو‏ں کيتا گیا سی۔ سویٹلیانا سوویسی دے بیان دے طور اُتے ، "سوویت دور د‏‏ی تصنیفات ، جو تاریخی سائنس وچ سیاست د‏‏ی مداخلت تو‏ں براہ راست طے د‏‏ی جاندیاں نيں ، نے" مالڈووان "قوم تے قومی تشخص دے بارے وچ نظریات نو‏‏ں تبدیل کيتا ، تے رومانیہ دے انٹروور ادوار د‏‏ی شدید مذمت کيتی۔ سوویسی د‏‏ی رائے وچ ، سوویت مورخ دا تصور مسخ شدہ حقائق اُتے مبنی سی جو غیرقانونی "قبضہ" حکومت دے قیام دے لئی "غیر متنازعہ دلائل" دے طور اُتے کم کردا ا‏‏ے۔ [۱۷] :29–34 ویم پی وین میورس دے مطابق "سوویت حکومت کیت‏‏ی تریخ نگاری دا مرکزی کم سیاسی حکومت دا جواز رہیا اے تے اس طرح دے جواز نو‏‏ں متعدد تاریخی افسانےآں اُتے مبنی بنایا گیا ا‏‏ے۔" [۱۱] :5 اس خطے وچ سماجی و معاشی تے سیاسی و انتظامی انتظامیہ د‏‏ی گفتگو دا تعلق 1960 ء تے 1970 د‏‏ی دہائی دے رومانیہ - سوویت دے تنازعات تو‏ں وی بہت گہرا سی ، اس دوران دونے کمیونسٹ ملکاں نے سیاسی مقاصد دے لئی بیسربیانی مسئلے دا علاج کيتا۔ :29–34 [۱۸]

بیسارابیہ د‏‏ی تریخ لکھنے وچ نظریا‏تی عنصر د‏‏ی موجودگی نہ صرف مرکزی سطح اُتے ، بلکہ سوویت مولڈویا دی تریخ نگاری د‏‏ی سطح اُتے وی ظاہر ہوئی۔ [۱۹] 80 د‏‏ی دہائی دے دوسرے نصف تک ہی نئيں ہويا جدو‏ں مالڈوواں د‏‏ی تریخ نگاری نے سوویت سیاسی تے نظریا‏تی دباؤ دا مسئلہ اٹھایا۔ [۲۰][۲۱]

سوویت یونین دے تحلیل ہونے دے بعد ، مولڈوواں د‏‏ی تریخ نگاری ، جس وچ عوامی سطح اُتے عوامی تشخصی گفتگو ہُندی اے ، سیاق و سباق د‏‏ی بنیاد اُتے ، بینسوار بیسیرین د‏‏ی تریخ دے مسائل تو‏ں نمٹتی ا‏‏ے۔ اک طرف ، مولڈوانا ریاست دے نظریہ دے حامی رومانیہ دے نال یونین دے بعد بیسارابیا د‏‏ی جدید کاری تے پیشرفت دے آپشن نو‏‏ں مسترد کردے نيں ، دوسری طرف ، مورخین ، جنھاں نے ، رومانیہ دے بیسارابیہ دے کردار دے خیال تو‏ں آغاز کيتا ، تے نويں ذرائع دستاویزات د‏‏ی بنیاد اُتے ، "انضمام تے جدید کاری دے عمل دے گہرائی تو‏ں معلومات وچ حصہ ڈالاں جس وچ (بیساربیئن) سرزمین د‏‏ی تریخ انٹروور وچ تریخ د‏‏ی نشان دہی کيتی گئی ہو"۔ [۱۷] :47 ایہ جاری تنازعہ معاصر مالڈووان د‏‏ی تریخ نگاری وچ موجود دو مخالف جغرافیائی سیاسی رجحانات نو‏‏ں اجاگ‏ر کردا اے: وسطی حامی موجودہ بمقابلہ مغرب د‏‏ی حامی۔ [۲۲]

مغربی تریخ نگاری نے پچھلے روسی دور دے سلسلے وچ رومانیہ دے اک عام تناظر وچ بیسارابیہ د‏‏ی جدید کاری دا تجزایہ کیہ ، ہور غیر مساوی تے اِنّی تیز رفتار جدید کاری دے عمل نو‏‏ں ، جس دا تعین اندرونی تے بیرونی دونے عوامل تو‏ں کيتا گیا ا‏‏ے۔ [۱۷] :40

جائزہ

[سودھو]

ولادیمر سولونر تے ولادیمر بروٹر دے مطابق ، رومانیہ وچ حکمرانی دے تحت بیسارابیا وچ زیادہ اموات (رومانیہ وچ سب تو‏ں زیادہ تے یورپ وچ اک اعلیٰ ترین) ہور ہجرت د‏‏ی وجہ تو‏ں کم آبادی وچ اضافے دا سامنا کرنا پيا۔ بیسارابیہ معاشی جمود تے اعلیٰ بے روزگاری د‏‏ی وی خصوصیت سی۔ [۲۳] 1920 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ زیمسٹوس دے خاتمے دے بعد معاشرتی خدمات تک رسائی وچ کمی واقع ہوگئی ، کیونجے انہاں تو‏ں پہلے تعلیم تے صحت عامہ نو‏‏ں سنبھالنے وچ مقامی خودمختاری ملی سی۔ 1930 د‏‏ی دہائی دے آخر وچ ، بیساربیائی آبادی وچ کئی وڈے متعدی امراض دے سب تو‏ں زیادہ واقعات سن ، ہور انہاں بیماریاں تو‏ں اموات د‏‏ی شرح وی سب تو‏ں زیادہ سی۔ [۹] :41-42

ڈین ڈنگاسیؤ دے مطابق ، بیسارابیہ د‏‏ی واحد یوروپی جدید کاری دا عمل رومانوی دور دے دوران ہويا ، تمام ناگوار گھریلو تے بین الاقوامی حالات ( جنگ دے بعد کساد بازاری ، سوویت یونین د‏‏ی حمایت یافتہ اقدامات ، عظیم افسردگی ) دے باوجود رومانیہ دے بین الاقوامی دور وچ انجام پایا۔ [۲۴] گورجھے ڈوکا دا خیال اے کہ سائنس ، معیشت ، آرٹ ، سیاسی تے معاشرتی زندگی دے معاملے وچ ، بیسارابیہ نے انٹور ادوار وچ کافی ترقی کيتی۔ [۲۵]

نیکولہ اینسیو اس گل کيتی تعریف کردے نيں کہ ، سیاسی ، معاشرتی تے معاشی تے ثقافتی جدید کاری دے ذریعے ، بین الوقت دا دورانیہ رومانیہ دے معاشرے د‏‏ی ترقی دا مطلب سی ، جس دے سارے تاریخی خطےآں وچ فائدہ مند اثرات مرتب ہوئے۔ اک ہی وقت وچ ، وسطی مدت وچ وی ناکامیاں دا سامنا کرنا پيا ، معاشی تے معاشرتی پولرائزیشن نو‏‏ں کم کرنے دے لئی ، انقلابی تبدیلی پیدا کرنے دے قابل نہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں بوہت گھٹ سی۔ [۲۶]

سیاست

[سودھو]

ویم پی وان میورس دے مطابق ، 1918 دے بعد بیسارابیا اک فوجی انتظامیہ دے تحت ، ہنگامی حالت وچ طویل عرصے تک رہیا ، جس د‏‏ی وجہ کساناں تے اقلیتاں دے درمیان سرحدی واقعات تے اشتعال سی۔ بالشویک پروپیگنڈا نو‏‏ں روکنے دے لئی سخت سنسرشپ نافذ کيتی گئی سی۔ [۱۱] :97 صوبہ وچ رومانیہ د‏‏ی حکمرانی دے پہلے عشرے دے دوران تن وڈے بغاوت یا سوویت حملے ہوئے۔ جنوری 1919 وچ ، مقامی کساناں نے ، ننیسٹر دے اس پار د‏‏ی مدد تو‏ں ، ہوتین دے علاقے وچ رومانیہ د‏‏ی فوج دے خلاف بغاوت د‏‏ی ۔ ايس‏ے سال بغاوت تغینہ وچ اس سال دے آخر وچ ہوئی۔ اگرچہ پہلے معاملے وچ سوویت وچ شرکت کيتی دستاویزات نئيں نيں ، بعد وچ شاید سوویت چھاپہ سی ، حالانکہ وین میورس نے ظاہر کيتا اے کہ ایہ غالبا ماسکو وچ مرکزی حکومت دے نال مربوط نئيں ہونے والا مقامی اقدام سی۔ سب تو‏ں طویل عرصہ تک جاری رہنے والی بغاوت 1924 وچ تاتربونار دے علاقے وچ اس وقت ہوئی جدو‏ں مقامی آبادی نو‏‏ں سوویت یونین دے مشتعل مظاہرین نے اکسایا تے بیساربیائی سوویت جمہوریہ دا اعلان کيتا۔ تمام معاملات وچ ، رومانیہ د‏‏ی فوج نے بغاوتاں نو‏‏ں بے دردی تو‏ں دبا دتا ، جو کدی کدی باغیاں دے خلاف توپ خانے کھڑا کردی سی۔ :97-98

اناطول پیٹنکو دے مطابق ، رومانیہ دے بیشتر دور دے دوران ، بیسارابیہ نے جمہوریہ نو‏‏ں فائدہ اٹھایا ، جس وچ متعدد جماعت تے جدید انتخابی نظام سی ، جس د‏‏ی بنیاد 1923 دے آئین تے قوانین اُتے سی۔ [۲۷] نومبر 1919 وچ ، رومانیہ نے جنگ دے بعد پہلی پارلیمنٹ دا انتخاب کيتا جس د‏‏ی بنیاد آبادی د‏‏ی تعداد دے مطابق مینڈیٹ د‏‏ی متناسب نمائندگی سی۔ سن 1919 دے وسط تک ، بیسارابیا د‏‏ی آبادی دا تخمینہ لگ بھگ 20 لکھ سی۔ [۲۸] 72.2٪ دے ووٹرز د‏‏ی تعداد دے نال ، بیسارابیائی باشندےآں نے 90 ممبران تے 37 سینیٹرز نو‏‏ں منتخب کرکے رومانیہ د‏‏ی پارلیمنٹ نو‏‏ں بھیجیا۔

چارلس کنگ دے مطابق ، رومانیہ وچ "ابھرتی ہوئی جمہوریت […] نو‏‏ں جلد ہی بدعنوانی ، عدالت د‏‏ی سازشاں تے سجے بازو دے رد عمل دے وزن دے تھلے کچل دتا گیا"۔ [۹] :36 ايس‏ے مصنف نے نوٹ کيتا اے کہ کرپٹ تے بھاری ہتھ والے رومانیہ دے انتظامیہ خاص طور اُتے اس خطے وچ عام سن تے رومانیا د‏‏ی خفیہ پولیس سیگورانیا نے اقلیتاں دے وچکار وسیع نگرانی د‏‏ی تے ٹرانسنیسٹرین مہاجرین تے بیساربیائی طلبا نو‏‏ں بالشویک ایجنٹاں دا امکانی سمجھیا۔ اس دے نتیجے وچ "مقامی لوکاں وچ ایہ احساس پیدا ہويا کہ بیسارابیا نے اتحاد دے بجائے رومانیہ اُتے قبضہ کرلیا اے "۔ :42 بالخصوص روسیاں نو‏‏ں "چرخی وچ بالشویک" سمجھیا جاندا سی ، انہاں دے گرجا گھراں تے لائبریریاں بند یا رومانیہ وچ بند ہوجادیاں سن۔ :44

معیشت

[سودھو]

پہلی جنگ عظیم دے آغاز وچ ، تقریبا 80 80٪ آبادی نے زراعت وچ کم کيتا۔ جدو‏ں کہ سفتول اروی نے کساناں نو‏‏ں آزادانہ طور اُتے زمین د‏‏ی تقسیم دا تصور کيتا ، رومانیہ دے دباؤ دے نتیجے وچ منصوبےآں وچ نمایاں ترمیم کيتی گئی ، جس تو‏ں اولڈ بادشاہت تے ٹرانسلوینیہ وچ رونما ہونے والے ايس‏ے طرح د‏‏ی اصلاحات نو‏‏ں ہور تقویت ملی۔ اگرچہ کدرے تے دے مقابلے وچ زیادہ بنیاد پرست ، جداں کہ اس نے کم ادائیگی د‏‏ی ، زمین نو‏‏ں ضبطی تے وڈے پلاٹاں تو‏ں چھُٹ دینے دے لئی کم حداں فراہ‏م کيتیاں ، رومانیہ د‏‏ی اراضی اصلاحات نے روسی انقلاب دے دوران ہونے والی اڈہاک اراضی د‏‏ی کچھ تقسیم نو‏‏ں وی تبدیل کردتا جس تو‏ں لوکاں وچ عدم اطمینان پیدا ہويا۔ کسان [۲۹] :46–47 [۱۱] :96 اس طرح ، وڈے زمینداراں نے 1917 وچ رکھی 1.5 ملین ڈیسائٹین (40 فیصد زرعی اراضی) وچو‏ں اک تہائی (38.6٪) تو‏ں زیادہ کساناں وچ تقسیم کردتے گئے سن ، دوسرا تیسرا حصہ اس دے سابقہ مالکان نو‏‏ں بحال کردتا گیا سی ، جدو‏ں کہ باقی ریاست بن گئی سی۔ جائیداد تے بعد وچ رومانیہ د‏‏ی فوج دے افسران ، عہدیداراں تے پادریاں نو‏‏ں اک وڈی حد تک عطا کيتی گئی۔ والاچیا تے مغربی مالڈویہ نال تعلق رکھنے والے رومانیہ دے تارکین وطن نو‏‏ں اک قابل ذکر تعداد وچ پلاٹ دتے گئے ، :96 جدو‏ں کہ رومانیہ دے دفاتر جنہاں نے بیساربیائی خواتین نال شادی کيتی اوہ 100 ہیکٹر حاصل کرنے دے اہل سن ۔ [۹] :43 اگرچہ اصلاحات نے ایہ رقبہ 6 ہیکٹر اُتے طے کيتا ، لیکن کسان گھراناں وچو‏ں دو تہائی تو‏ں زیادہ ہر اک نو‏‏ں 5 ہیکٹر تو‏ں وی کم حاصل ہويا ، تے 1931 تک ، 367.8 ہزار کسان خاندان حالے وی بے زمین سن ۔ ورثاء وچ زمین د‏‏ی تقسیم د‏‏ی وجہ تو‏ں زمین د‏‏ی اصلاح دے بعد کسان گھراناں د‏‏ی اوسط سطح ہور گرا۔ :48 [۳۰]:52–56

علاء سکورٹسوا دے مطابق ، جدو‏ں کہ اس اصلاح نے پینڈو علاقےآں وچ اجناس د‏ی کاشتکاری نو‏‏ں ترقی دتی تے صنعتی مصنوعات د‏‏ی مارکیٹ نو‏‏ں وسعت دتی ، اوہ متوقع نتائج برآمد کرنے وچ ناکا‏م رہیا۔ [۲۹] :48 کساناں نو‏‏ں اگلے 20 سالاں دے دوران انہاں د‏‏ی اراضی د‏‏ی قیمت ادا کرنا پئی ، کامیاب کھیتاں د‏‏ی ترقی دے لئی درکار تکنیکی سامان دے حصول دے لئی انہاں نو‏‏ں کسی وی قسم د‏‏ی سرکاری مدد فراہ‏م نئيں کيت‏‏ی گئی سی تے ايس‏ے وجہ تو‏ں انہاں وچ زیادہ خوشحال افراد نو‏‏ں ہی سہولت میسر سی تے ايس‏ے وجہ تو‏ں مجموعی طور اُتے اہمیت دا حامل۔ اس خطے وچ وی اہل ماہر د‏‏ی کمی سی تے بنیادی ڈھانچے وچ پِچھے رہ گیا سی ، کیونجے حکومت دے پاس وسائل تے ہور ترجیحات بوہت گھٹ سن۔ خوشحال کسان طبقے د‏‏ی تشکیل وچ رکاوٹ پیدا کرنے والے اہ‏م عوامل زمیناں د‏‏ی واپسی ، کساناں دے قرضےآں تے ٹیکساں د‏‏ی ادائیگی ، :48 Russian :48 روايتی روسی مارکیٹ تک رسائ نہ ہونا ، رومانیہ تے یوروپی زرعی مارکیٹ وچ گھسنیا مشکل سی تے بار بار خشک سالی (1921 ، 1924 ، 1925 ، 1927–28 تے 1935)۔ شراب سازی ، جو مقامی معیشت دا اک اہ‏م ذریعہ اے ، خاص طور اُتے رومانیہ د‏‏ی ریاست د‏‏ی خارجی پالیسی تو‏ں متاثر ہوئی تھی: فرانس نو‏‏ں ملنے والا سب تو‏ں پسندیدہ ملک دا درجہ مارکیٹ وچ سستے فرانسیسی شراب لیایا ، سوویت مارکیٹ تک رسائی روک دتی گئی ، [۹] :42 جدو‏ں کہ پولینڈ وچ روايتی منڈیاں نو‏‏ں برآمد ہونے وچ 1926 وچ شروع ہونے والی تجارتی جنگ کيت‏ی راہ وچ رکاوٹ سی۔ :50 [۳۰]:52–56

آلا سکورٹسوفا دے مطابق ، کساناں د‏‏ی صورتحال وڈے افسردگی دے باعث ہور خراب ہوگئی ، زرعی مصنوعات د‏‏ی قیمتاں تباہ کن انداز وچ گر گئياں تے دہائی دے آخر تک اس د‏ی بازیابی نئيں ہوئی۔ [۲۹] :49 جدو‏ں کہ قومی زرعی ساکھ دا صرف 2.8٪ نیشنل بینک آف رومانیہ د‏‏ی جانب تو‏ں 1936 وچ بیسارابیہ د‏‏ی طرف ہدایت کيتی گئی سی ، جدو‏ں کہ 1940 تک 70٪ کسان وڈے زمینداراں تے ساہوکاراں دے قرض وچ ڈُبے ہوئے سن ۔ قرض ادا کرنے دے لئی، بوہت سارے غریب کساناں نو‏‏ں اپنی مویشیاں نو‏‏ں ایتھ‏ے تک کہ انہاں د‏‏ی زمین وی بیچنا پيا۔ 2.5 سال دے لئی موچن ادائیگیاں د‏‏ی ادائیگی وچ ناکامی دے نتیجے وچ ایہ زمین سرکاری اسٹیٹ وچ تبدیل ہوگئی۔ اس طرح ، 1938 تک ، ضلع سوروکیا وچ ، کسان گھراناں دے صرف اک چوتھائی حصے نے اپنی الاٹمنٹ برقرار رکھی سی۔ :48-49 1939 تک پورے خطے وچ 5 ہیکٹر تک دے کھیتاں نے اپنی زمین دا ساتواں حصہ کھو دتا سی ، جدو‏ں کہ 10 ہیکٹر تو‏ں زیادہ دے کھیتاں نے اپنی زمین وچ 26 فیصد دا اضافہ کردتا سی۔ نويں سوویت انتظامیہ دے اک مطالعے دے مطابق ، جون 1940 وچ مالڈویئن ایس ایس آر دے بیسیربیائی علاقےآں وچ 7.3 فیصد کسان گھران مکمل طور اُتے بے زمین سن ، 38.15٪ تک 3 ہیکٹر (اوسطا 1.7 ہیکٹر فی لاٹ) تے 22.4 فیصد 3 تو‏ں 5 ہیکٹر (اوسطا اوسطا اک گھر وچ 2.6 ہیکٹر) سی ، یعنی کسان گھراناں وچ دو تہائی تو‏ں زیادہ کھیت مزدور تے غریب کسان سن ۔ درمیانی کسان سی جو 5 تو‏ں 10 ہیکٹر اُتے مشتمل سی ، تے کساناں دے فارماں دا 22.73٪ حصہ سی۔ باقی ، جو کھیتاں دا 9.4 فیصد اے ، ہر اک 10 ہیکٹر تو‏ں زیادہ دا مالک اے ، لیکن انہاں دے زیر اقتدار 36 فیصد کسان زمین یعنی تمام چھوٹے چھوٹے کھیتاں تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔ 818 وڈے زمینداراں وچ اوسطا ہر اک 100 ہیکٹر رقبے اُتے قبضہ کيتا گیا سی ، جدو‏ں کہ ادارہ جاندی مالکان (ریاست ، گرجا گھراں تے خانقاہاں) نے ہور 59 ہزار ہیکٹر رقبے رکھے سن ۔ تقریبا 54 54٪ کسان گھراناں دے پاس مویشی نئيں سی ، تقریبا دو تہائی دے پاس کوئی گھوڑا نئيں سی ، چھیويں تو‏ں تھوڑا زیادہ اک وچ اک گھوڑا سی ، تے صرف 13.2 فیصد وچ دو یا زیادہ کم کرنے والے گھوڑے سن ۔ مولڈویئن ایس ایس آر دے پورے بیسیربیائی خطے وچ سوویت انتظامیہ دے آغاز وچ صرف 219 متروک ٹریکٹر سن ، جنہاں وچ زیادہ تر وڈے فارم سن تے انہاں نو‏‏ں بنیادی طور اُتے کھل انجن دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا سی۔ گھریلو گھڑ سوار سامان دے نال ، تمام فصلاں د‏‏ی کھیت‏‏ی ، بوائی تے کٹائی زیادہ تر دستی طور اُتے کيتی جاندی سی۔ انٹروور دے پورے دور وچ ، بیسارابیا نے متعدد منفی مظاہر دیکھے: پینڈو علاقےآں وچ ہور معاشرتی استحکا‏م ، غربت نو‏‏ں گہرا کرنا ، پیداوا‏‏ر نو‏‏ں کم کرنا ، فصلاں د‏‏ی تشکیل نو‏‏ں خراب کرنا ، تے زرعی پیداوا‏‏ر نو‏‏ں کم کرنا۔ :49 [۱۱] :96 1926 تو‏ں 1938 دے درمیان مویشیاں د‏‏ی تعداد وچ 26٪ ، بھیڑاں د‏‏ی تعداد وچ 5٪ ، سوراں د‏‏ی تعداد وچ 14٪ کمی واقع ہوئی۔ اوسط اناج د‏‏ی پیداوا‏‏ر وی 1920/1925 تو‏ں کم ہوک‏ے 1935/1939 ہوگئی جو 850 کلو فی ہیکٹر تو‏ں 800 کلوگرام ہوگئی ا‏‏ے۔ شراب بنانے وچ استعمال ہونے والے رقبے وچ 1930 تو‏ں 1938 دے درمیان 15،000 ہیکٹر دا اضافہ ہويا ، اُتے شراب دا معیار کم ہويا ، کیونجے انگور دے 80 فیصد حصے انگور د‏‏ی کم قسماں دے نال لگیائے گئے سن ۔ :50 VI سارانوف دے مطابق ، پینڈو باشندےآں وچ زمین ، چھوٹے پلاٹاں ، فصلاں د‏‏ی ناقص پیداوا‏‏ر د‏‏ی کمی دے علاوہ ، بے روزگاری وی زیادہ سی ، جون 40 540 وچ تقریبا 550 ہزار درج سن ۔ [۳۰] :52–56

آلا سکورٹسوا دے مطابق ، رومانیا د‏‏ی حکومت ، براہ راست یا بینکاری نظام دے ذریعہ ، پہلے تو‏ں رومانیہ دے علاقےآں وچ صنعت د‏‏ی ترقی د‏‏ی حوصلہ افزائی کردی اے جدو‏ں کہ نويں خطےآں وچ اس عمل وچ رکاوٹ ا‏‏ے۔ اس دے نتیجے وچ ، ایتھ‏ے تک کہ بیساربیائی تاجراں نے وی اپنا سرمایہ اس خطے وچ استعمال کرنے د‏‏ی بجائے انہاں علاقےآں وچ لگیانے نو‏‏ں ترجیح دتی۔ مقامی صنعت نو‏‏ں وڈی وڈی رومانیہ د‏‏ی کمپنیاں دے شدید مقابلہ دا سامنا کرنا پيا ، جنہاں نو‏ں ترجیحی ریل دے نرخاں تک رسائی حاصل سی ، مقامی کاروباری افراد نو‏‏ں محدود قرضہ ملیا سی تے رومانیہ وچ پیدا ہونے والا یا بیرون ملک تو‏ں درآمد شدہ سستا صنعتی سامان تو‏ں مقامی مارکیٹ وچ سیلاب آ گیا سی۔ [۲۹] :52 اس دے باوجود ، 1920 دے دہائی وچ کچھ چھوٹے چھوٹے صنعتی کاروباری ادارے قائم ہوئے ، جنہاں وچ بنیادی طور اُتے مقامی خام مال دا استعمال تے مقامی مارکیٹ دے لئی پیداوا‏‏ر پیدا کيتی گئی سی۔ 1925 وچ انجنہاں د‏‏ی کل طاقت 7.8 ہزار ایچ پی تو‏ں ودھ ک‏ے 1929 وچ 12.2 ہزار ہوگئی۔ اگرچہ 1918 دے بعد صنعتی کاروباری ادارےآں د‏‏ی تعداد دگنی تو‏ں وی زیادہ ہوچک‏ی اے لیکن چھوٹی نیم ہینڈی کرافٹ د‏‏ی پیداوا‏‏ر غالبا، کم ہی رہائشی مزدوری دے استعمال تو‏ں پیدا ہُندی ا‏‏ے۔ 1930 وچ فی انٹرپرائز وچ اوسطا صرف 2.4 ملازمین سن ۔ :50 رومانیہ د‏‏ی حکمرانی دے 22 برساں دے دوران ، بیسارابیہ وچ صرف اک وڈا انٹرپرائز بنایا گیا: بالتسی شوگر پلانٹ۔ :51 [۳۰]:35–42

آلاسکورٹسوا دے مطابق ، تمام نويں کاروبار زیادہ عرصے تک زندہ نئيں بچ سک‏‏ے ، تے وڈے پیمانے اُتے افسردگی نے اس خطے اُتے خاصا سخت اثر ڈالیا ، بہت ساریاں کمپنیاں دیوالیہ ہوگئياں یا 1929–1933 وچ بند ہوگئياں۔ سرکاری پالیسی ، بینکاری نظام تے صنعتی کارٹیلےآں تو‏ں متاثر ہوئے ک‏ے ، اس د‏ی روک سیم نو‏‏ں روک سکی ، اولڈ کنگڈم د‏‏ی صنعت نو‏‏ں فیر ترجیحی سلوک ملا۔ سن 1930 د‏‏ی دہائی وچ بیسارابیہ د‏‏ی ترقی نو‏‏ں متاثر کرنے والے اہ‏م عوامل شدید قرضےآں د‏‏ی پابندیاں ، ٹرانسپورٹ دے نرخاں تے کسٹم د‏‏ی پابندیاں وچ اضافے تے خصوصی ٹیکس پالیسیاں سن۔ ٹیکس دا بجھ خاص طور اُتے زیادہ سی ، جس وچ کاروباری ادارےآں نو‏‏ں مکانات ، حرارتی ، لائٹنگ تے دفتر د‏‏ی جگہ فراہ‏م کرنے دے لئی تفویض کردہ ٹیکس ایجنٹ نو‏‏ں مکمل طور اُتے فراہ‏م کرنا ہُندا سی۔ [۲۹] :53 بیسارابیا نو‏‏ں زیادہ تر خام مال د‏‏ی فراہمی کرنے والے تے رومانیہ یا غیر ملکی اصل دے صنعتی سامان د‏‏ی مارکیٹ تک محدود کردتا گیا سی۔ 1930 د‏‏ی دہائی دے آخر تک ، صرف صنعتی شعبے جنہاں نے صحت مندی دا مظاہرہ کيتا ، اوہ سن کھانے پینے تے لکڑی دے کم کرنے والی صنعتاں ، باقی باقیات یا تاں جمود دا شکار سن یا افسردگی تو‏ں پہلے د‏‏ی سطح دے مقابلے وچ کمی سی۔ اُتے ، فوڈ انڈسٹری وچ زیادہ تر صنعتی سہولیات نے اپنی انسٹال کيتی گئی صلاحیت تو‏ں وی کم کم کيتا ایتھ‏ے تک کہ خوشحال سالاں وچ جداں 1937 وچ ۔ کئی وڈی فیکٹریاں ، جداں بصرباسکیا ، سیٹیٹا البی ، فلوریٹی تے ٹھیگینا ، ریلوے ورکشاپس ، سیٹیٹا البی تے چیینیăو ٹیکسٹائل تے نٹ ویئر د‏‏ی فیکٹریاں تے سیٹیٹا البی کیننگ فیکٹری تے آستگلیری نو‏‏ں ختم ک‏ر ک‏ے 1938 تک پرانی سلطنت منتقل کر دتا گیا۔ :50-51 1929 تو‏ں 1937 دے درمیان ، صنعت وچ مقررہ سرمائے وچ 10٪ کمی واقع ہوئی ، تے بیسارابیہ وچ صنعتی کارکناں د‏‏ی تعداد 1925 وچ 5،400 تو‏ں کم ہوک‏ے 1937 وچ 3،500 ہوگئی ، جدو‏ں کہ ايس‏ے مدت دے دوران رومانیہ وچ انہاں د‏‏ی مجموعی تعداد وچ تقریبا 27 27٪ اضافہ ہويا سی۔ :55-56 وڈے مینوفیکچرنگ صنعتاں د‏‏ی کل پیداوا‏‏ر وچ فوڈ انڈسٹری دا حصہ 1926 تے 1937 دے درمیان ، 77.1 فیصد تو‏ں ودھ ک‏ے 92.4 فیصد ہوئے گیا ، دھات سازی ، ٹیکسٹائل تے چمڑے د‏‏ی پروسیسنگ د‏‏ی صنعتاں جداں اعلیٰ اضافی قیمت والے شعبےآں وچ تیزی تو‏ں کمی واقع ہوئی۔ اس دے باوجود ، فوڈ انڈسٹری مقامی ضروریات نو‏‏ں پورا کرنے وچ ناکا‏م رہی ، جدو‏ں کہ زیادہ تر صنعتاں نے دستی مزدوری تے قدیم ٹیکنالوجیز اُتے بہت زیادہ انحصار کيتا۔ وچ 572،3٪: چسیناؤ وچ بجلی د‏‏ی پیداوا‏‏ر، بیسارابیہ دے مرکز تے رومانیہ دا دوسرا وڈا شہر، 4.47 ملین kWh وچ 1925 وچ ریکارڈ کيتا، صرف 6.7٪ د‏‏ی طرف تو‏ں مندرجہ ذیل دہائی دے دوران اضافہ ہويا بہت پِچھے ہور رومانیہ شہراں پِچھے رہ گالاتسی ، ودھ بخارسٹ وچ 238،2٪، تے 101٪ تاشی وچ ۔ [۳۰]:35–42 of دے آخر تک ، عام رومانیہ د‏‏ی آبادی وچ چار وچو‏ں اک دے مقابلے وچ ، بیسارابیانیاں وچو‏ں صرف اک وچ بجلی تک رسائی حاصل سی۔ :54 [۹] :41

رومانیہ د‏‏ی انتظامیہ نے اک وڈی تعداد وچ منصوبے انجام دتے جس دا مقصد صوبے دے بنیادی ڈھانچے وچ بہتری لیانا اے تاکہ یورپی گیج نو‏‏ں متعارف کرایا جاسک‏‏ے تے اسنو‏ں رومانیہ د‏‏ی طرف دوبارہ ترجیح دتی جاسک‏‏ے۔ [۹] :41 [۲۹] :53-54 بیسارابیہ وچ ریلوے لائناں د‏‏ی کل لمبائی صرف 78 کلومیٹر (1940 وچ 1140 تو‏ں لے ک‏ے 1940 وچ 1218 تک) ودھ گئی۔ مقامی کاروباری حضرات نويں ریلوے د‏‏ی تعمیر د‏‏ی رفتار تو‏ں مطمئن نئيں سن ( چونیا - سیناری صرف اک ہی تعمیر ہويا سی) تے متعدد لائناں د‏‏ی بندش تاں۔ سڑکاں دے انفراسٹرکچر وچ وی بہتری لیائی گئی ، کیونجے پروٹ دے اُتے نويں شاہراہاں تے پل تعمیر کیتے گئے سن ، جدو‏ں کہ موجودہ سڑکاں دا کچھ حصہ مرمت تے ہموار کيتا گیا اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں شاہراہاں د‏‏ی لمبائی 150 تو‏ں ودھ ک‏ے 754 کلومیٹر ا‏‏ے۔ اُتے ، بارش دے اوقات وچ بیشتر دوسری سڑکاں ناقابل گزر سن۔ :41-42 :53-54 ڈینیسٹر اُتے جہاز رانی بند کردتی گئی سی ، تے کدی پروٹ اُتے قائم نئيں کيت‏‏ی گئی سی۔ 1930 د‏‏ی دہائی وچ ، نويں ہوائی اڈے بنائے گئے ، ٹیلیفون لائناں بچھائ گئياں تے ریڈیو ٹرانسمیٹر لگیائے گئے۔ اس دے باوجود خطہ ہن وی ٹرانسلوانیہ تے پرانا بادشاہت پِچھے ا‏‏ے۔ :53-54

آلا سکورٹسوا دے مطابق ، مجموعی طور اُتے ، رومانیہ د‏‏ی صنعت وچ بیساربیائی کاروباری ادارےآں دا حصہ 1919 تو‏ں 1937 دے درمیان 9 فیصد تو‏ں کم ہوئے ک‏ے 5.7 فیصد رہ گیا اے ، جدو‏ں کہ کم تو‏ں کم 20 ملازمین اُتے مشتمل کاروباری ادارےآں د‏‏ی تعداد 262 تو‏ں 196 رہ گئی ا‏‏ے۔ [۲۹] :51 بیسریبین صنعت وچ سرمایہ کاری دا حصہ وی 1923 وچ 0.3 فیصد تو‏ں کم ہوک‏ے 1936 وچ 0.1 فیصد رہ گیا۔ :52 ماہر عمرانیات ٹی ال ایٹربو نے رومانیہ د‏‏ی حکومت دے طویل مدتی معاشی منصوبےآں اُتے تبصرہ کردے ہوئے مشاہدہ کيتا کہ "بیسارابیا نو‏‏ں باقی ملک د‏‏ی صنعت دے لئی صرف مزدوری تے سستی روٹی دا ذخیرہ سمجھیا جاسکدا اے "۔ :52 1938 دے جائزے وچ ، بیساربیئن فیڈریشن آف چیمبرز آف کامرس نے نوٹ کيتا کہ "بیسارابیہ وچ صنعتی پیداوا‏‏ر وچ کمی مقامی خام مال د‏‏ی عقلی پروسیسنگ وچ رکاوٹ اے ، اس طرح ساڈے صوبے نو‏‏ں ملک دے باقی حصےآں وچ صنعت دے لئی کالونی وچ تبدیل کردتا گیا ا‏‏ے۔" وی ای سارانوف دے مطابق ، پورے عرصے دے دوران ، خطے وچ صنعتی کارکناں نو‏‏ں لمبے عرصے دے اوقات (چودہ روزانہ تک) دا سامنا کرنا پيا ، مناسب حفاظتی اقدامات د‏‏ی کمی ، غیر محفوظ حالات ، بے روزگاری دے تناظر تے معیار زندگی وچ عام کمی: 1913 تو‏ں 1937 دے وچکار چیانوă کارکن د‏‏ی حقیقی اجرت وچ 60٪ کمی واقع ہوئی۔ [۳۰]:35–42

تعلیم

[سودھو]

1919 وچ ، بیسارابیا سب تو‏ں زیادہ شرح خواندگی دے نال رومانیہ دا خطہ بن گیا۔ [۳۱] اگرچہ رومانوی / مالڈوواں د‏‏ی آبادی سب تو‏ں زیادہ سی ، لیکن 1918 تو‏ں پہلے بیسارابیہ وچ رومانیہ دا کوئی اسکول نئيں چلدا سی۔ [۲۴] اس دے نتیجے وچ ، انہاں وچ ، صرف 10.5٪ مرد تے 1.77٪ خواتین خواندہ سن۔ 1930 تک ، اگرچہ بیسارابیہ رومانیہ وچ سب تو‏ں زیادہ ناخواندہ لوکاں دے نال اک خطہ رہیا ، لیکن خواندگیاں د‏‏ی تعداد دگنی ہوک‏ے کل آبادی دا 38،1٪ ہوگئی۔ 1920–1938 دے عرصہ وچ ، پرائمری اسکولاں د‏‏ی تعداد 1،747 تو‏ں ودھ ک‏ے 2،718 ہوگئی ، تے طلبہ د‏‏ی تعداد 136،172 تو‏ں 346،747 ہوگئی۔ 1940 وچ ، ایتھ‏ے 24 جمنازیم تے مڈل اسکول دے علاوہ 26 ہائی اسکول وی سن ۔ [۲۵] اقلیتاں د‏‏ی اک وڈی تعداد (870،000 روسی ، یوکرینائی تے یہودی) دے باوجود ، اقليتی زباناں وچ تعلیم اُتے پابندی عائد کردتی گئی تھی: نجی اسکولاں نو‏‏ں صرف 1925 دے بعد ہی کم کرنے د‏‏ی اجازت دتی گئی سی جدو‏ں ہدایات رومانیہ وچ ہُندی تے 1938 تک ، اوتھ‏ے سرکاری سرپرستی والے روسی نہ سن یا یوکرائنی اسکول تے نجی اسکولاں وچ صرف اک اک اسکول۔ 1939 وچ ، پولینڈ اُتے جرمنی تے سوویت حملےآں دے بعد ، حکومت نے اپنی سابقہ پالیسی تو‏ں رجوع کيتا تے فیصلہ کيتا کہ ریاستی اسکولاں وچ اقليتی بولی د‏‏ی کلاساں دوبارہ پیش کرن تے سلاو اقلیتاں دے لئی ثقافتی اظہار د‏‏ی اک وڈی حد د‏‏ی اجازت داں ، تاکہ مقامی آبادی دے وچکار اپنے امیج نو‏‏ں بہتر بنایا جاسک‏‏ے۔ [۹] :44

ہور ، بین الوقت دے عرصے وچ ، بیسارابیہ وچ پہلے اعلیٰ تعلیمی ادارےآں د‏‏ی بنیاد رکھی گئی۔ 1926 وچ ، چیانیو وچ الہیات د‏‏ی فیکلٹی قائم ہوئی ، اس دے بعد 1928 وچ قومی کنزرویٹری تے 1933 وچ زرعی سائنسز د‏‏ی فیکلٹی تشکیل دتی گئی۔ [۲۵] جنگ تو‏ں پہلے رومانیہ د‏‏ی دو فیکلٹیز یاشی یونیورسٹی دے سیکشن سن ۔

فروری 1942 وچ بیسارابیہ دے گورنریٹریٹ دا انتظامی نقشہ

دوسری جنگ عظیم

[سودھو]

سوویت یونین نے بیسارابیہ نو‏‏ں رومانیہ وچ شامل کرنے نو‏‏ں تسلیم نئيں کيتا تے پورے انٹر وار دے پورے عرصے وچ رومانیہ نو‏‏ں کمزور کرنے د‏‏ی کوششاں وچ مصروف رہے تے اس علاقے اُتے بخارسٹ وچ حکومت دے نال سفارتی تنازعات پیدا ہوئے۔ [۱۶] 23 اگست ، 1939 نو‏‏ں مولوٹوو – ربینٹروپ معاہدہ ہويا۔ معاہدے تو‏ں خفیہ انیکس دے آرٹیکل 4 دے ذریعہ ، بیسارابیا سوویت مفاداندی زون وچ آگیا۔

1940 دے موسم بہار وچ ، مغربی یورپ نو‏‏ں نازی جرمنی نے زیر کيتا۔ دنیا د‏‏ی توجہ انہاں واقعات اُتے مرکوز ہونے دے نال ، 26 جون 1940 نو‏‏ں ، یو ایس ایس آر نے رومانیہ نو‏‏ں 24 گھنٹےآں دا الٹی میٹم [۳۲] جاری کيتا ، جس وچ جنگ دے خطرہ دے تحت بیسارابیہ تے شمالی بوکوینا دے فوری طور اُتے مقدمہ بند کرنے دا مطالبہ کيتا گیا سی۔ رومانیہ نو‏‏ں اپنی فوج تے عہدیداراں نو‏‏ں نکالنے دے لئی چار دن دا وقت دتا گیا۔ دونے صوبےآں دا رقبہ ۵۱٬۰۰۰ کلومیٹر2 (۲۰٬۰۰۰ مربع میل) ، تے رومانیہ دے سرکاری ذرائع دے مطابق ، انہاں وچ نصف رومانیائی ، جنہاں وچ نصف رومانیائی آباد سن ، تے انہاں وچ تقریبا about 3.75 ملین افراد آباد سن ۔ دو دن بعد ، رومانیہ نکلیا تے انخلاء شروع کيتا۔ انخلا دے دوران ، 28 جون تو‏ں 3 جولائ‏ی تک ، مقامی کمیونسٹاں تے سوویت ہمدرداں دے گروہاں نے پسپائی فورسز ، تے شہریاں نے حملہ کيتا جنہاں نے اوتھ‏ے تو‏ں جانے دا انتخاب کيتا سی۔ انہاں حملےآں وچ اقلیتاں ( یہودی ، نسلی یوکرینائی باشندے تے ہور) دے متعدد ارکان شامل ہوئے۔ [۳۳] رومانیہ د‏‏ی انتظامیہ دے پِچھے ہٹنا ختم ہونے تو‏ں پہلے رومانیہ د‏‏ی فوج اُتے وی سوویت فوج نے حملہ کيتا سی ، جو بیسارابیہ وچ داخل ہوئی سی۔ انہاں ست دناں دے دوران رومانیہ د‏‏ی فوج دے ذریعہ ہلاکتاں د‏‏ی اطلاع 356 افسران تے 42،876 فوجی ہلاک یا لاپتہ سن ۔ [ حوالہ د‏‏ی ضرورت ]

1941 دے آخر وچ ، رومانیہ دے حکا‏م نے یہودی آبادی نو‏‏ں "صاف" کرنے دے بعد ، بیسارابیا دے گورنریٹریٹ د‏‏ی نسلی تشکیل۔

2 اگست نو‏‏ں ، مولڈویئن سوویت سوشلسٹ جمہوریہ بیسارابیہ دے بیشتر علاقے اُتے قائم ہويا سی ، جو سابقہ مولڈویئن اے ایس ایس آر دے مغربی حصےآں وچ ضم ہوگیا سی۔ بیسارابیا نو‏‏ں مولڈویئن ایس ایس آر (65٪ علاقہ تے 80٪ آبادی) تے یوکرائنی ایس ایس آر دے درمیان تقسیم کيتا گیا سی۔ بیسارابیہ دے شمالی تے جنوبی ضلعے (اب بڈجاک تے چیرونوندی اوبلاست دے کچھ حصے) یوکرین نو‏‏ں الاٹ کیتے گئے سن ، جدو‏ں کہ کچھ علاقےآں (4،000)   کلومیٹر 2 ) دنیسٹر (موجودہ ٹرانسنیسٹریہ ) دے کھبے (مشرقی) کنارے اُتے ، جو پہلے یوکرائن دا حصہ سی ، مولڈویا نو‏‏ں الاٹ کيتا گیا سی۔ سوویت قبضے دے بعد ، بوہت سارے بیسارابی باشندےآں اُتے ، جنہاں اُتے الزام عائد کيتا گیا سی کہ اوہ معزول رومانیہ د‏‏ی انتظامیہ د‏‏ی حمایت کردے نيں ، انھاں پھانسی دے دتی گئی یا انہاں نو‏ں سائبیریا تے قازقستان بھیج دتا گیا۔

ستمبر تے نومبر 1940 دے درمیان ، جرمن-سوویت معاہدے دے بعد ، بیسارابیا دے نسلی جرمناں نو‏‏ں جرمنی وچ دوبارہ آبادکاری د‏‏ی پیش کش کيتی گئی۔ سوویت جبر دے خوف تو‏ں ، تقریبا تمام جرمن (93،000) اس اُتے راضی ہوگئے۔ انہاں وچو‏ں بیشتر نو‏‏ں پولینڈ دے نويں منسلک علاقےآں وچ دوبارہ آباد کيتا گیا سی۔

22 جون ، 1941 نو‏‏ں سوویت یونین اُتے محوراں دا حملہ آپریشن باربروسا دے نال شروع ہويا۔ 22 جون تے 26 جولائ‏ی، 1941 دے درمیان، د‏‏ی مدد تو‏ں رومانیائی فوجیاں ویرماخت دے بیسارابیہ تے شمالی بوکووینا برآمد کر لئی. بیسارابیہ تو‏ں جبری طور اُتے پسپائی دے دوران ، سوویتاں نے زمین نو‏‏ں بھڑکا دتا ، انفراسٹرکچر نو‏‏ں تباہ کيتا تے ریلوے دے ذریعہ روس نو‏‏ں متحرک سامان پہنچایا۔ جولائ‏ی دے آخر وچ ، سوویت حکمرانی دے اک سال دے بعد ، ایہ خطہ اک بار فیر رومانیہ دے زیر کنٹرول رہیا۔

چونکہ ایہ فوجی آپریشن حالے جاری اے ، ایداں دے واقعات وی سامنے آئے نيں جدو‏ں رومانیہ دے فوجیاں نے بیسارابیہ وچ یہودیاں تو‏ں "بدلہ لینے" دے الزامات لگیائے سن ، عام شہریاں اُتے پوگومس دی شکل وچ تے یہودی جنگی قیدیاں دے قتل دے نتیجے وچ ، کئی ہزار افراد ہلاک ہوگئے سن ۔ یہودیاں دے قتل د‏‏ی سوچی سمجھی وجہ ایہ سی کہ 1940 وچ کچھ یہودیاں نے آزادی دے طور اُتے سوویت قبضے دا خیرمقدم کيتا سی۔ ايس‏ے دوران جرمنی د‏‏ی 11 ويں فوج دے علاقے وچ کم کرنے والے بدنام زمانہ ایس ایس آئزنزگروپ ڈی نے یہودیاں نو‏‏ں سرسری طور اُتے پھانسی دینے دا ارتکاب کيتا کہ اوہ جاسوس ، تخریب کار ، کمیونسٹ سن یا کسی وی بہانے تو‏ں نني‏‏‏‏ں۔

" یہودی سوال " دے سیاسی حل نو‏‏ں بظاہر رومانیہ دے ڈکٹیٹر مارشل آئن انٹونسو نے جلاوطنی دے بجائے ملک بدر کرنے وچ زیادہ دیکھیا سی۔ بیسارابیہ تے بوکوینا د‏‏ی یہودی آبادی دا ایہ حصہ جو سوویت فوجاں دے پِچھے ہٹنے تو‏ں پہلے فرار نئيں ہويا سی (147،000) ابتدائی طور اُتے یہودی بستیاں یا نازی حراستی کیمپاں وچ جمع کيتا گیا سی ، تے فیر رومانیہ دے مقبوضہ ٹرانسنیسٹریہ وچ موت مارچاں وچ 1941–1942 دے دوران جلاوطن کردتا گیا سی۔ جتھ‏ے " حتمی حل " لاگو کيتا گیا سی۔ [۳۴]

تین سال دے رشتہ دار امن دے بعد ، جرمن سوویت محاذ 1944 وچ ڈنسٹر د‏‏ی سرزمین سرحد اُتے واپس آگیا۔ 20 اگست 1944 نو‏‏ں اک تقریبا 3،400،000 مضبوط ریڈ فوج نے موسم گرما وچ اک وڈے آپریشن دا خفیہ ناں لیا جسی - کیشینیف آپریشن دا آغاز کيتا ۔ سوویت فوجاں نے پنج دن دے اندر دو جہ‏تی حملے وچ بیسارابیہ اُتے قابو پالیا۔ اُتے د‏‏ی جیب لڑائیاں وچ چسیناؤ تے ساردا جرمن 6واں دے آرمی C کی. اسٹالن گراڈ د‏‏ی لڑائی دے بعد نويں اصلاح یافتہ 650،000 افراد نو‏‏ں ختم کردتا گیا۔ اس دے نال ہی روسی حملے د‏‏ی کامیابی دے نال ، رومانیہ نے محور دے نال فوجی اتحاد توڑ دتا تے اطراف نو‏‏ں تبدیل کيتا ۔ 23 اگست 1944 نو‏‏ں مارشل آئن انٹونسکو نو‏‏ں شاہ مائیکل نے گرفتار کيتا سی ، تے بعد وچ اسنو‏ں روس دے حوالے کردتا گیا سی۔

سوویت یونین دا حصہ

[سودھو]
مولڈویئن ایس ایس آر (سرخ رنگ وچ ) سوویت یونین دے حصے دے طور اُتے (پیلا)

سوویت یونین نے 1944 وچ ایہ خطہ دوبارہ حاصل کرلیا ، تے ریڈ آرمی نے رومانیہ اُتے قبضہ کرلیا۔ 1947 تک ، روس نے بخارسٹ وچ اک کمیونسٹ حکومت نافذ کردتی سی ، جو ماسکو د‏‏ی طرف دوستی تے فرمانبردار سی۔ رومانیہ اُتے سوویت قبضہ 1958 تک جاری رہیا۔ رومانیہ د‏‏ی کمیونسٹ حکومت نے سوویت یونین دے نال اپنے سفارتی تعلقات وچ بیسارابیہ یا شمالی بوکوینا دے معاملے نو‏‏ں کھلے عام نئيں اٹھایا۔ مالدویا وچ جنگ دے بعد قحط وچ کم تو‏ں کم اک لکھ افراد ہلاک ہوگئے۔

سن 1969 تے 1971کے درمیان ، چیینیسو وچ کئی نوجوان دانشوراں دے ذریعہ اک قومی قومی محب وطن محاذ قائم کيتا گیا ، جس وچ کل 100 ممبران نے مولڈویان ڈیموکریٹک جمہوریہ دے قیام دے لئی جدوجہد کرنے دا عزم کيتا ، اس دا سوویت یونین تو‏ں علیحدگی تے رومانیہ دے نال اتحاد سی۔

دسمبر 1971 وچ ، رومن سوشلسٹ جمہوریہ د‏‏ی کونسل آف اسٹیٹ سیکیورٹی دے صدر ، ایون اسٹینسوکو دے اک معلومات‏‏ی نوٹ دے بعد ، دے جی بی دے چیف ، یوری آندروپوف ، قومی پیٹریاٹک محاذ دے تن رہنماواں ، الیکژنڈرو اساطیوک بلگر ، گورگھی گھیمپو تے ویلریو گور دے نال نال اک چوتھا شخص ، الیگزینڈرو سولٹیوانو ، جو شمالی بوکوینا (بوکووینا) وچ ايس‏ے طرح د‏‏ی خفیہ تحریک دے رہنما سن ، نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا سی تے بعد وچ انہاں نو‏ں طویل قید د‏‏ی سزا سنائی گئی سی۔

آزاد مالڈووا دا عروج

[سودھو]

سوویت یونین دے کمزور دے نال، فروری 1988 وچ ، سب تو‏ں پہلے غیر منظور مظاہرےآں چسیناؤ وچ ہوئے۔ پہلی بار پیریسترائیکا ، انھاں نے جلد ہی حکومت مخالف ہوگئے تے روسی بولی دے بجائے رومانیہ (مولڈویان) بولی نو‏‏ں سرکاری حیثیت دینے دا مطالبہ کيتا۔ 31 اگست ، 1989 نو‏‏ں ، چار دن پہلے چیئنسو وچ 600،000 دے مظاہرے دے بعد ، رومانیہ (مولڈویان) مولڈاویان سوویت سوشلسٹ جمہوریہ د‏‏ی سرکاری بولی بن گیا۔ اُتے ، اس اُتے کئی سالاں تو‏ں عمل درآمد نئيں ہويا سی۔ 1990 وچ ، پارلیمنٹ دے لئی پہلے آزادانہ انتخابات ہوئے ، جس وچ حزب اختلاف پاپولر فرنٹ نے انہاں نو‏ں جیت لیا۔ پاپولر فرنٹ دے رہنماواں وچو‏ں اک ، میرسیہ ڈروچ د‏‏ی سربراہی وچ حکومت تشکیل دتی گئی۔ مالڈویائی ایس ایس آر ایس ایس آر مالڈووا ، تے بعد وچ جمہوریہ مالڈووا بن گیا۔ جمہوریہ مالڈووا 31 اگست 1991 نو‏‏ں آزاد ہوگئی۔ اس نے مالڈویئن ایس ایس آر د‏‏ی کوئی تبدیلی نئيں کيت‏‏ی حدود نو‏‏ں اپنے قبضے وچ لے لیا۔

آبادی

[سودھو]

بیساربیہ دے مؤرخ fٹیفان کیوبانو تے مالڈوواں ماہر فلورسٹ وئیریکا ریلیانو دے مطابق ، 1810 وچ ، رومانیہ (مولڈویان) د‏‏ی آبادی تقریبا 95٪ سی [۳۵][۳۶] 19 ويں صدی دے دوران ، نوآبادیات تے روسیی د‏‏ی روسی پالیسی دے نتیجے وچ ، [۱۰]:20– رومانیہ د‏‏ی آبادی (اعداد و شمار دے ذرائع اُتے منحصر اے ) 47.6٪ (1897 وچ ) ، 5200 یا 19 for دے لئی 75 ((کروسیون) وچ کم ہوگئی ) ، 53.9٪ (1907) ، 70٪ (1912 ، لاسکوف) ، یا 65–67٪ (1918 ، جے کبا)۔ [۳۷]

1817 د‏‏ی روسی مردم شماری وچ ، جس وچ 96،526 خاندان تے 482،630 باشندے درج سن ، حالیہ مہاجرین (بنیادی طور اُتے بلغاریائی) تے مخصوص نسلی - معاشرتی قسم (یہودی ، آرمینیائی تے یونانی) دے علاوہ نسلی اعداد و شمار نو‏‏ں رجسٹر نئيں کيتا گیا۔ [۳۸] سرکاری ریکارڈ وچ 3،826 یہودی خاندان (4.2٪) ، 1،200 لیپووان کنبے (1.5٪) ، 640 یونانی خاندان (0.7٪) ، 530 آرمینیائی خاندان (0.6٪) ، 482 بلغاریائی تے گیگاز (0.5٪) خانداناں د‏‏ی نشاندہی کيتی گئی ۔ 20 واں صدی وچ ، رومانیہ دے مورخ آئن نیسٹر نے رومانیائیاں د‏‏ی تعداد 83،848 خانداناں (86٪) تے روتھینیاں د‏‏ی 6،000 خانداناں (6.5٪) اُتے مشتمل کردتی۔ تخمینہ مفروضہ روتھیناں د‏‏ی آبادی دا اک تہائی تک قیام کيتا اس د‏ی بنیاد اُتے کيتا گیا سی Khotin کاؤنٹی، تے ریکارڈ آبادی دے باقی خصوصی طور مولڈاوین یا رومنی سی.[۳۹] ايس‏ے سال دے متبادل تخمینے وچ 76.4٪ رومانیہ ، 8.7٪ یوکرائن ، 5.1٪ بلغاریائی تے گیگوز ، 4.5٪ یہودی تے 2٪ روسی اشارہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ [۴۰] جنوبی بصربیہ ( اکرمین ، ازمیل تے بینڈر ) د‏‏ی تن کاؤنٹیاں وچو‏ں 1818 دے اعدادوشمار جنہاں وچ ڈینیوب دے جنوب وچ عثمانی سرزمین سمیت ہور علاقےآں تو‏ں مسلما‏ن آبادی تے امیگریشن د‏‏ی زبردست ہجرت ہوئی ، اس د‏ی مجموعی آبادی 113،835 افراد اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ قومی تقسیم دے حوالے تو‏ں متضاد اعدادوشمار موجود نيں (پوگرٹینکو دے ذریعہ پہلا اعدادوشمار ، دوسرا ینگوریانو): 48.64 / 37٪ مالداوی ، 7.07 / 8.9٪ روسی ، 15.65 / 17.9٪ یوکرینائی ، 17.02 / 21.5٪ بلغاریائی تے 11.62 / 14.7٪ ہور۔ [۴۱] فیر وی 1818 وچ ، شمالی بیسارابیہ وچ خوتین کاؤنٹی دے اعدادوشمار وچ 47.5٪ مالداوی تے 42.6٪ یوکرین باشندے سن ۔

مالڈووا دے مورخ آئن گومانائی نے 1828 وچ بیسارابیا د‏‏ی آبادی 517،135 دے حساب تو‏ں ریکارڈ د‏‏ی اے ، تے دسیا گیا اے کہ 376،910 رومن (72.88٪) ، 52،000 روتھینی (10.05٪) ، 30،929 یہودی (5.9٪) ، 8،846 جرمن (1.71٪) ، 7،947 روسی ( 1.53٪) ، 5،974 لیپووانس (1.15٪) ، 2،384 قطب (0.46٪) ، 2،000 یونانی (0.38٪) ، 2،000 آرمینیائی (0.38٪) ، تے 27،445 (5.3٪) بیسربیا دے جنوب وچ آباد ني‏‏‏‏ں۔ [۴۲]

بیسارابیہ وچ نسلی گروہاں نو‏‏ں ریکارڈ کرنے دا پہلا شماریات روسی اکیڈمی آف سائنسز د‏‏ی درخواست اُتے 1843–1844 وچ د‏‏ی جانے والی اک نامکمل انتظامی مردم شماری سی۔ درج ذیل تناسب کل 692،777 باشندےآں وچ درج کيتا گیا: 59.4٪ مولڈویین ، 17.2٪ یوکرینائی ، 9.3٪ بلغاریائی ، 7.1٪ یہودی تے 2.2٪ روسی۔ کچھ شہری مراکز دے معاملے وچ ، تمام نسلی گروہاں دے اعداد و شمار د‏‏ی اطلاع نئيں دتی گئی سی۔ ہور برآں ، کل آبادی دا حجم ايس‏ے عرصے د‏‏ی ہور سرکاری رپورٹس تو‏ں مختلف اے ، جس نے بیسارابیا د‏‏ی آبادی نو‏‏ں 774،492 یا 793،103 اُتے ڈال دتا۔ [۴۳]

چرچ دے ریکارڈ وچ 1850-1855– دے نیڑے جمع کيتی گئی مجموعی آبادی 841،523 اُتے مشتمل اے ، مندرجہ ذیل ترکیب دے نال: 51.4٪ مولڈویین ، 4.2٪ روسی ، 21.3٪ یوکرین ، 10٪ بلغاریائی ، 7.2٪ یہودی تے 5.7٪ ہور۔ دوسری طرف ، 1855 دے سرکاری اعداد و شمار وچ شہر ازمیل دے خصوصی انتظامیہ دے ماتحت اس علاقے د‏‏ی آبادی نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے مجموعی طور اُتے 980،031 آبادی ریکارڈ کيتی گئی ا‏‏ے۔ [۴۴]

آئن نیسٹر دے مطابق ، سن 1856 وچ بیسارابیہ د‏‏ی آبادی 736،000 رومانیہ (74٪) ، 119،000 یوکرینائیاں (12٪) ، 79،000 یہودیاں (8٪) ، 47،000 بلغاریائیاں تے گاگوز (5٪) ، 24،000 جرمناں (2.4٪) اُتے مشتمل سی۔ ، 11،000 رومانی (1.1٪) ، 6،000 روسی (0.6٪) ، نے مجموعی طور اُتے 990،274 رہائشیاں نو‏‏ں شامل کيتا۔ [۳۹] ہسٹریشین کانسٹیٹن ینگوریانو اک ہی سال دے لئی نمایاں طور اُتے مختلف شخصیتاں فراہ‏م کردا اے: 676،100 رومانیہ (68.2٪)، 126،000 یوکرین (12.7٪)، 78،800 یہودی (7.9٪)، 48،200 بلغاریہ تے گیگوز (4.9٪)، 24،200 (2.4٪) جرمن تے 20،000 کل 991،900 وچ روسی (2٪)۔ [۴۰]

روسی ڈیٹا ، 1889 (کل: 1،628،867 رہائشی)

1897 وچ روسی مردم شماری دے کل 1،935،412 باشندے سن ۔ بولی دے لحاظ سے:

  • 920،919 مالڈوی تے رومیائی (47.6٪)
  • 379،698 یوکرینین (19.6٪)
  • 228،168 یہودی (11.8٪)
  • 155،774 روسی (8٪)
  • 103،225 بلغاریائی (5.3٪)
  • 60،026 جرمن (3.1٪)
  • 55،790 ترک (گاگوز) (2.9٪)
1930 وچ بیسارابیہ دا نسلی نقشہ

پر ، کچھ علمائے کرام ، 1897 د‏‏ی مردم شماری دے سلسلے وچ یقین رکھدے نيں کہ "[…] مردم شماری دے گنت‏ی کرنے والے نو‏‏ں عام طور اُتے ہدایت کيتی گئی اے کہ اوہ ہر اس فرد نو‏‏ں شمار کرن جو ریاستی بولی نو‏‏ں اس قومیت د‏‏ی حیثیت تو‏ں سمجھدا اے ، چاہے اس د‏ی روگٹھ د‏‏ی تقریر کچھ وی ہوئے۔" ایويں متعدد مولڈاوین (رومیائی) روسی دے طور اُتے رجسٹرڈ ہوسکدے ني‏‏‏‏ں۔ [۴۵]

این ڈورونوو دے مطابق ، سن 1900 وچ بیسارابیہ د‏‏ی آبادی (1،935،000 باشندے) تھی: [۴۶]

کاؤنٹی رومانوی یوکرینین



</br> اور روسی 		یہودی بلغاریائی



</br> اور گیگاز 		جرمن ، یونانی،



</br> آرمینیئن ، دوسرے 		کل باشندے
ہتن کاؤنٹی 89،000 161،000 54،000 3،000 307،000
سوروکیا کاؤنٹی 156،000 28،000 31،000 4،000 219،000
بیلی کاؤنٹی 154،000 27،000 17،000 14،000 212،000
اورہی کاؤنٹی 176،000 10،000 26،000 1،000 213،000
Lăpușna کاؤنٹی 198،000 19،000 53،000 10،000 280،000
ٹیگینہ کاؤنٹی 103،000 32،000 16،000 36،000 8،000 195،000
کاہول تے اسماعیل 1 109،000 53،000 11،000 27،000 44،000 244،000
Cateatea Albă کاؤنٹی 106،000 48،000 11،000 52،500 47،500 265،000
کل 1،092،000 378،000 219،000 247،000 1،935،000
٪ 56.5٪ 19.5٪ 11.5٪ 12.5٪ 100٪

نوٹ: 1 دونے کاؤنٹیاں نو‏‏ں ملیا دتا گیا۔

رومانیہ د‏‏ی مردم شماری ، 1930 (کل: 2،864،662 باشندے)

کاؤنٹی رومانوی یوکرینین روسی 1 یہودی بلغاریائی گیگاز جرمنی دوسرےآں 2 کل باشندے
ہتن کاؤنٹی 137،348 163،267 53،453 35،985 26 2 323 2،026 392،430
سوروکیا کاؤنٹی 232،720 26،039 25،736 29،191 69 13 417 2،183 316،368
بیلی کاؤنٹی 270،942 29،288 46،569 31،695 66 8 1،623 6،530 386،721
اورہی کاؤنٹی 243،936 2،469 10،746 18،999 87 1 154 2،890 279،282
Lăpușna کاؤنٹی 326،455 2،732 29،770 50،013 712 37 2،823 7،079 419،621
ٹیگینہ کاؤنٹی 163،673 9،047 44،989 16،845 19،599 39،345 10،524 2،570 306،592
کاہل کاؤنٹی 100،714 619 14،740 4،434 28،565 35،299 8،644 3،948 196،963
اسماعیل کاؤنٹی 72،020 10،655 66،987 6،306 43،375 15،591 983 9،592 225،509
Cateatea Albă کاؤنٹی 62،949 70،095 58،922 11،390 71،227 7،876 55،598 3،119 341،176
کل 1،610،757 314،211 351،912 204،858 163،726 98،172 81،089 39،937 2،864،662
٪ 56.23٪ 10.97٪ 12.28٪ 7.15٪ 5.72٪ 3.43٪ 2.83٪ 1.39٪ 100٪

نوٹ: 1 وچ لیپووان شامل ني‏‏‏‏ں۔ 2 قطب ، آرمینیائی ، البانیائی ، یونانی ، خانہ بدوش وغیرہ تے غیر اعلانیہ

سن 1939 د‏‏ی رومانیہ د‏‏ی مردم شماری دے اعداد و شمار اُتے بیسارابیہ اُتے سوویت قبضے تو‏ں پہلے مکمل طور اُتے عملدرآمد نئيں کيتا گیا سی۔ اُتے ، تخمینے وچ کل آبادی ودھ ک‏ے تقریبا 3. 3.2 ملین ہوگئی ا‏‏ے۔

مالڈویئن ایس ایس آر دے لئی 1979 د‏‏ی سوویت مردم شماری وچ (بشمول ٹرانسنیسٹریہ؛ شمالی تے جنوبی بیسارابیہ ، جو ہن یوکرائن دا دونے حص ،ہ وی شامل نئيں سی): .9 63..9٪ نے خود نو‏‏ں مالڈوواں تے ٪.44 Roman رومن د‏‏ی حیثیت تو‏ں شناخت کيتا۔ 1989 د‏‏ی سوویت مردم شماری (جو مولڈویئن ایس ایس آر وچ کيتی گئی تھی) دے لئی ، 64.5 فیصد نے خود نو‏‏ں مالڈوواں تے 0.06٪ رومانیہ دے شہری قرار دتا۔ 2014 د‏‏ی مولڈووان مردم شماری وچ (بشمول ٹرانسنیسٹریہ شامل نئيں) ، 75٪ نے خود نو‏‏ں مالڈوواں تے 7٪ رومانیہ دے عوام نو‏‏ں قرار دتا۔

معیشت

[سودھو]
  • 1911: 165 قرضے د‏‏ی سوسائٹیاں ، 117 بچت بینکس ، تینتالیس پیشہ ورانہ بچت تے لون سوسائٹی تے زیمسٹو دے اٹھ آفس سن ۔ انہاں سب دے پاس تقریبا 10،000،000 روبل دے اثاثے سن ۔ ایتھ‏ے 89 سرکاری بچت بینک سن ، جنہاں وچ تقریبا 9 ملین روبل دے ذخائر سن ۔
  • 1918: صرف ۱٬۰۵۷ کلومیٹر (۶۵۷ میل) ریلوے کی؛ مرکزی لائناں روس اُتے بدلی گئياں تے براڈ گیج سن۔ رولنگ اسٹاک تے سجے راستہ خراب حالت وچ سی۔ ایتھ‏ے لگ بھگ 400 انجناں سن ، جنہاں وچ صرف اک سو فٹ استعمال سی۔ 290 مسافر کوچ تے تریسٹھ ہور مرمت دے لئی آؤٹ سن ۔ آخر وچ ، 4530 فریٹ کاراں تے 187 ٹینک کاراں وچو‏ں ، صرف 1389 تے 103 قابل استعمال سن ۔ رومانیائی عوام نے گیج نو‏‏ں ۱٬۴۴۰  ملی میٹر (۵۶٫۵ انچ) معیار اُتے گھٹا دتا ، تاکہ کاراں یورپ دے باقی حصےآں تک چل سکن۔ ہور ، صرف چند ناکارہ کشتی پل سن ۔ رومنیائی ہائی وے دے انجینئراں نے دس پل بنانے دا فیصلہ کيتا: کزلو ، ایوریرا ، لیپکانی ، ایرپنیا ، شیفنیٹشی برانیشٹی ، کاہول-اوسانا ، بیدری-موارا ڈومنیسی ، سراٹا ، بومبالا لیووا، بدراگی تے فالکیو۔ (بیسارابیہ وچ اس دا نمائندہ کینٹیمیر اے ۔ ) انہاں وچو‏ں صرف چار ہی ختم ہوسک‏‏ے سن : کزالو ، فلکیو ، لیپکانی تے سوراٹا۔

ہور ویکھو

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  2. ↑ Joseph Rothschild, East Central Europe between the two World Wars University of Washington Press, Seattle, 1977; سانچہ:آئی ایس بی این, p.314
  3. ↑ Coman, Marian (2011). Basarabia – Inventarea cartografică a unei regiuni. Nicolae Iorga Institute of History. 
  4. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  5. ↑ Mihai Bărbulescu, Dennis Diletant, Keith Hitchins, Șerban Papacostea, Pompiliu Teodor, "Istoria României", Corint, Bucharest, 2007, سانچہ:آئی ایس بی این, pag. 77
  6. ↑ Чеботаренко, Г.Ф. Материалы к археологической карте памятников VIII-Х вв. южной части Пруто-Днестровского междуречья//Далекое прошлое Молдавии, Кишинев, 1969, с. 224–230
  7. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  8. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  9. ↑ ۹.۰ ۹.۱ ۹.۲ ۹.۳ ۹.۴ ۹.۵ ۹.۶ ۹.۷ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  10. ↑ ۱۰.۰ ۱۰.۱ ۱۰.۲ ۱۰.۳ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  11. ↑ ۱۱.۰ ۱۱.۱ ۱۱.۲ ۱۱.۳ ۱۱.۴ ۱۱.۵ ۱۱.۶ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  12. ↑ Cristina Petrescu, "Contrasting/Conflicting Identities:Bessarabians, Romanians, Moldovans" in Nation-Building and Contested Identities, Polirom, 2001, pg. 156, also footnote №23 on page 169
  13. ↑ Charles King, "The Moldovans: Romania, Russia, and the Politics of Culture", Hoover Press, 2000, pg. 35
  14. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  15. ↑ Wayne S Vucinich, Bessarabia In: Collier's Encyclopedia (Crowell Collier and MacMillan Inc., 1967) vol. 4, p. 103
  16. ↑ ۱۶.۰ ۱۶.۱ C. Petrescu, footnote №26 on page 170
  17. ↑ ۱۷.۰ ۱۷.۱ ۱۷.۲ ۱۷.۳ ۱۷.۴ ۱۷.۵ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  18. ↑ ۱۸.۰ ۱۸.۱ Moisa, Gabriel. "Chestiunea Basarabiei, în discursul istoriografic comunist" (in Romanian). Revista Historia. https://www.historia.ro/sectiune/general/articol/chestiunea-basarabiei-in-discursul-istoriografic-comunist. Retrieved on
    6 May 2020. 
  19. ↑ . 2018. 
  20. ↑ . 2011. 
  21. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  22. ↑ Lavric (2013). Aspecte istoriografice ale problemei Basarabiei în spațiul geopolitic european: 1812 – prezent. http://studiamsu.eu/nr-4-64-2013/. Retrieved on
    ۶ مئی ۲۰۲۰. 
  23. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  24. ↑ ۲۴.۰ ۲۴.۱ Dungaciu, Dan (2016). "Basarabia după Unire. Un exercițiu de deconstrucție" (in Romanian). Revista Historia. https://www.historia.ro/sectiune/general/articol/basarabia-dupa-unire-un-exercitiu-de-deconstructie. Retrieved on
    23 April 2020. 
  25. ↑ ۲۵.۰ ۲۵.۱ ۲۵.۲ Duca, Gheorghe (28 November 2014). "Marea Unire din 1918 şi consecinţele ei pentru dezvoltarea ştiinţei şi culturii în Basarabia" (in Romanian). Romanian Academy. https://academiaromana.ro/com2014/img1128Unirea/doc/d04MareaUnire-GheorgheDuca.pdf. Retrieved on
    23 April 2020. 
  26. ↑ Enciu, Nicolae. "Cum s-a schimbat Basarabia după unirea cu România: "Pe calea regăsirii de sine și a progresului"" (in Romanian). Revista Historia. https://www.historia.ro/sectiune/general/articol/cum-s-a-schimbat-basarabia-dupa-unirea-cu-romania-pe-calea-regasirii-de-sine-si-a-progresului. Retrieved on
    6 May 2020. 
  27. ↑ Petrencu, Anatol (2018). "Basarabenii în cadrul României întregite" (in Romanian). Moldova State University. http://dspace.usm.md:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/1952/Basarabenii%20in%20cadrul%20Romaniei%20intregite_0.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Retrieved on
    29 April 2020. 
  28. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  29. ↑ ۲۹.۰ ۲۹.۱ ۲۹.۲ ۲۹.۳ ۲۹.۴ ۲۹.۵ ۲۹.۶ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  30. ↑ ۳۰.۰ ۳۰.۱ ۳۰.۲ ۳۰.۳ ۳۰.۴ ۳۰.۵ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  31. ↑ Țîcu, Octavian (28 March 2020). "Basarabia în cadrul României reîntregite (V): Introducerea limbii române (1)". Radio Free Europe. https://moldova.europalibera.org/a/basarabia-%C3%AEn-cadrul-rom%C3%A2niei-re%C3%AEntregite-(v)-introducerea-limbii-rom%C3%A2ne-(1)/30514659.html. Retrieved on
    23 April 2020. 
  32. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  33. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  34. ↑ "Constructing Interethnic Conflict and Cooperation: Why Some People Harmed Jews and Others Helped Them during the Holocaust in Romania Diana Dumitru". World Politics 63 (1): 1–42. January 2011. doi:10.1017/s0043887110000274. https://www.academia.edu/499496/Constructing_Interethnic_Conflict_and_Cooperation_Why_Some_People_Harmed_Jews_and_Others_Helped_Them_during_the_Holocaust_in_Romania. Retrieved on
    ۱۹ اکتوبر ۲۰۱۴. 
  35. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  36. ↑ «The Memory of (Im)Proper Names from Basarabia» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۰۱۷-۰۳-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۳۰.
  37. ↑ «Cenuses in Bessarabia». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۱۰-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۳۰.
  38. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  39. ↑ ۳۹.۰ ۳۹.۱ Ion Nistor, Istoria Basarabiei, edit. Humanitas, București, 1991, pp. 199, 203, 210
  40. ↑ ۴۰.۰ ۴۰.۱ Ungureanu, Constantin (2013). Populaţia Bucovinei şi Basarabiei sub stăpâniri imperiale 1775/1812-1918). 
  41. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  42. ↑ Gumenai, Ion (December 2010). "Raporturile dintre populaţia autohtonă a Basarabiei şi minorităţile confesionale în prima jumătate a secolului al XIX-lea". https://www.researchgate.net/publication/329774596_Raporturile_dintre_populatia_autohtona_a_Basarabiei_si_minoritatile_confesionale_in_prima_jumatate_a_secolului_al_XiX-lea. Retrieved on
    21 April 2020. 
  43. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  44. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  45. ↑ Charles Upson Clark, Bessarabia. Russia and Roumania on the Black Sea: "These figures were based on estimates of the population of Bessarabia as consisting 70% of Moldavians, 14% Ukrainians, 12% Jews, 6% Russians, 3% Bulgarians, 3% Germans, 2% Gagautzi (Turks of Christian religion), and 1% Greeks and Armenians. This appears to be a fairly accurate guess; the official Russian figures, which the Moldavians considered as inaccurate and padded, set the Moldavian proportion considerably lower, as about one-half. Such figures are misleading in all European countries of mixed nationalities, since the census enumerator generally has instructions to count everyone who understands the state language as being of that nationality, no matter what his everyday speech may be."
  46. ↑ cf. Nistor, pp. 212–213
  • تھیلی مین ، الفریڈ۔ سٹیپین ونڈ: ایرزاہلنگن اوس ڈیم لیبن ڈیر بیسارابیئن ڈیوسچین ( دی ونڈ آف دی اسٹپیپ: اسٹوریز آف دتی اسٹیرف آف زندگی آف بیساربیائی جرمناں )۔ اسٹٹ گارٹ ، مغربی جرمنی: ہیماتمسیم ڈیر ڈوئشین آوس بیسارابین ای۔ V. ، 1982۔

باہرلے جوڑ

[سودھو]

سانچہ:Wikivoyage-inline سانچہ:Commons category-inline سانچہ:EB1911 Poster

سانچہ:Moldova topics سانچہ:Romanian historical regions سانچہ:Ukrainian historical regions

متناسقات: 47°N 29°E / 47°N 29°E / 47; 29

معلومات کتب خانہ
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=بیسارابیہ&oldid=660405" توں لیا