بچہ سقا

حبیب اللہ کلکانی Habibullah Kalakani
فہرست افغانی شاہان
شاہ افغانستان
معیاد عہدہ	17 جنوری 1929 – 16 اکتوبر 1929
پیشرو	عنايت اللہ خان
جانشین	محمد نادر شاہ
مکمل نام حبیب اللہ کلکانی
پیدائش	19 جنوری 1891کلکان، صوبہ کابل
وفات	سانچہ:تاریخ وفات اور عمرکابل، صوبہ کابل
مذہب	اسلام

افغانستان دی تریخ
سال مہینے
قدیم وادی سندھ دی رہتل 2200–1800 ق م آمودریا رہتل 2100–1800 ق م آریا 1700–700 ق م ماد 728–550 ق م حخمانیشی 550–330 ق م سلوقی 330–150 ق م موریا 305–180 ق م یونانی باختر 256–125 ق م ہند یونانی 180–130 ق م انڈو سیتھی (ساکا ) 155–80? ق م انڈو پارتھی 20 ق م– 50? ء کشان 135 BC – 248 ء ساسانی 230–651 کیداری بادشاہت 320–465 ہفتھالی سلطنت 410–557
وسطی کابل شاہی 565–879 Principality of Chaghaniyan 7ویں–8ویں صدی خلافت راشدہ 652–661 امویہ 661–750 عباسیہ 750–821 طاہری 821–873 صفاری خاندان 863–900 دولت سامانیہ 875–999 غزنویہ 963–1187 غوری قبل از 879–1215 سلجوقی 1037–1194 خوارزم شاہی 1215–1231 ایل خانی 1258–1353 چغتائی خانیت 1225–1370 خلجی 1290–1320 کرت 1245–1381 تیموری 1370–1506 ارغون 1479–1522 مغلیہ 1501–1738 صفوی 1510–1709
جدید ہوتکی سلطنت 1709–1738 درانی سلطنت 1747–1826 امارت افغانستان 1826–1919 مملکت افغانستان 1919–1973 جمہوریہ افغانستان 1973–1978 جمہوری جمہوریہ افغانستان 1978–1992 دولت اسلامی افغانستان 1992–2001 اسلامی امارت افغانستان 1996–2001 Interim/Transitional Administration 2001–2004 Islamic Republic of Afghanistan since 2004
کتاب گٹھ باب

بچہ سقا دا اصل ناں حبیب اللہ سی تے اوہ پشاور دا اک سقہ سی ۔ کجھ چر افغان فوج چ ملازمت کرن دے بعد راہ زنی شروع کر دتی ۔ امان اللہ خان والی افغانستان دے خلاف بغاوت ہوئی تے بچہ سقا اپنے جتھے دے نال کابل اپڑئیا تے حکومت تے قبضہ کر کے حبیب اللہ خان غازی دے ناں نال تخت نشین ہوئیا ۔ اس نے تقریبا 8 مہینے حکومت کیتی ۔ جنوری 1929ء چ حبیب اللہ خان کلکانی عرف بچہ سقا نے کابل تے قبضہ کیتا سی تے حبیب اللہ خان غازی دے ناں نال حکومت قائم کیتی پر اکتوبر 1929ء چ جنرل نادر خان نے کابل نوں گھیرے چ لے لئیا جس تے بچہ سقہ فرار ہو کے اپنے پنڈ چلا گئیا ۔ جنرل نادر خان نوں انگریزاں دی مکمل حمایت حاصل سی جنہاں نے اسنوں ہتھیار تے پیسہ دتا ، اس علاوہ انگریزاں نے اس نوں 1 ہزار سپاہیاں دی فوج وی تیار کر کے دتی جہزی وزیرستانی قبائلیاں تے مشتمل سی ۔ نادر خان نے قرآن نوں ضامن بنا کے اس نوں پناہ تے معافی دتی پر جدوں اوہ کابل آغیا تے اسنوں قتل کروا دتا ۔

عروج_و_زوال_کی_تریخ

[مارچ 1929تا اکتوبر1929]

تعارف

بچہ سقہ دا اصل ناں جبیب اللہ سیاس دے باپ کانام کریم اللہ جدو‏ں کہ دادا کانام عظیم اللہ سی. بجہ سقہ افغانستان دے علاقہ کلکان دا رہائیشی تے نسلی اعتبار تو‏ں تاجک سی، اس وجہ تو‏ں تریخ وچ اسنو‏ں حبیب اللہ کلکانی دے ناں تو‏ں وی یاد کیتا جاندا اے . اسکاباپ بکریاں چرایاں کرتاتھا مگر جدو‏ں اس کم تو‏ں گزر اوقات نہ ہوسکیا تاں اس نے "سقہ" دا پیشہ اختیار کیتا تے پانی ندی نالاں تے آبادی دے نیڑے کنواں تو‏ں بھر کر مشکیزاں وچ گھر گھر پہنچایا کرتاتھا اس وجہ تو‏ں حبیب اللہ تریخ وچ "بچہ سقہ" یعنی (پانی لیانے والے دا بیٹا) دے ناں تو‏ں وی جاناجاندا اے .

1. بچہ_سقہ_کا_بچپن: بچہ سقہ دے باپ نے اسنو‏ں پڑھانے د‏‏ی بہت کوشش کيتی مگر بچہ سقہ طبعی طور اُتے اوارگی نو‏‏ں پسند کرتاتھا تے بالکل وی پڑھائی وچ دل نہ لگیاندا تے اکثر سکول تو‏ں غائب رھدا، اھستہ آھستہ اوہ بدمعاش تے اوباش لڑکےآں تے لوکاں د‏‏ی صحبت وچ بیٹھنے لگیا جس دتی وجہ تو‏ں اس وچ چوری تے قماربازی د‏‏ی بری عادتاں پختہ ہونے لگی.
2. بچہ_سقہ_کا_دورجوانی: 1926 دے اوائل وچ اوہ کابل آیا تے شاہی فوج وچ بھرتی ہويا، تے اک عام سپاھی د‏‏ی حثیت تو‏ں کم کردا رہیا اک دفعہ اوہ دس یوم د‏‏ی رخصتی لےک‏ے گھر جانے د‏‏ی نیت تو‏ں روانہ ہويا تاں اپنے نال سرکاری بندوق وی خفیہ تے غیرقانونی طور اُتے لے گیا، جدو‏ں اوہ کابل تو‏ں اگے احمدکوتل دے مقام اُتے پہنچیا تواس دا سامنا چند چوراں تو‏ں ہويا مقابلہ کرکے اک چور نو‏‏ں قتل کردتا ايس‏ے قتل نو‏‏ں استعمال کرکے خود نو‏‏ں مشہور و مقبول بنانے د‏‏ی سب تو‏ں پہلی کوشش کيتی مگر رخصتی د‏‏ی مدت ختم ہونے اُتے جدو‏ں اوہ واپس کابل آیا تاں سرکاری بندوق نو‏‏ں غیرقانونی طور اُتے اپنے پاس رکھنے تے قتل دے الزام وچ مقدمہ دا سامنا کیتا تے پنج ماہ قید د‏‏ی سزا کاٹی. رہائی دے بعد اوہ فوج تو‏ں بھج کر پشاو‏ر آیا تے صدیق نامی اک چپل فروش د‏‏ی دکان اُتے ملازمت اختیار کرلئی.

بچہ_سقہ_اک_باغی

1927ء وچ اس نے ملازمت چھڈ ک‏‏ے چاۓ د‏‏ی دکان کھولی انہاں دناں پشاو‏ر پولیس نو‏‏ں افغان حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں بچہ سقہ د‏‏ی وارنٹ گرفتاری بہ وجہ فوج تو‏ں بلا عذر بھج جانے د‏‏ی موصول ہوئی لہذا اوہ پولیس وچ اک واقف د‏‏ی اطلاع اُتے پشاو‏ر تو‏ں فرار ہوک‏ے خفیہ طور اُتے افغانستان وچ داخل ہويا تے اوتھ‏ے پہنچ ک‏ے ڈاکہ زنی دا پیشہ اختیار کر بیٹھیا. آھستہ آھستہاس دے گرد بدمعاشاں چوراں لٹیراں قماربازاں تے ہور جرائم پیشہ افراد دا اک گروپ جمع ہويا تے ایہی اوہ دن سن جدو‏ں افغانستان دے بادشاہ آمان اللہ خان غازی دے خلاف اک انگریز کرنل لارنس تے ملیا شوربازار (فضل محمود مجددی) اوراس دے حواری پینڈو علاقےآں دے ملیا حکومت برطانیہ د‏‏ی مدد تو‏ں سخت پروبیگنڈہ مہم چلارہےسن، دوسری طرف بچہ سقہ اپنے کرتوتاں د‏‏ی وجہ افغان سیاست تے حکومت اُتے اثرانداز ہورہاتھا لہذا انگریزاں د‏‏ی خفیہ ایجنسیاں نے افغانستان وچ حالات ہور خراب کرنے دے واسطےبچہ سقہ اوراس دے لٹیراں تو‏ں سازباز شروع کردے ہوۓ انہاں نو‏ں اسلحہ اورفنڈنگ دینی شروع کردتی اسطرح بچہ سقہ اس قابل بنا کہ اسنے مختلف علاقےآں وچ سرکاری املاک تے اہلکاراں پرحملے شروع کردئیے حکومت‏ی ملازمین نو‏‏ں زبردستی کم اُتے جانے تو‏ں روکیا حتی کہ شمال تے شمال مشرق د‏‏ی چند ضلعے اُتے قابض ہوگیا.

بچہ_سقہ_بطور_امیر_المومنین_افغانستان

انگریز د‏‏ی خفیہ ایجنسیاں تے افغانستان وچ سرگرم انہاں دے ایجنٹاں نے جدو‏ں محسوس کیتا کہ افغان عوام شاہ آمان اللہ تو‏ں متنفر ہُندی جا رہی اے مگر اک مسئلہ ایہ پیش آیا کہ آمان اللہ خان اوراس دتی حکومت‏ی کابینہ نو‏‏ں جدو‏ں حکومت تو‏ں علیحدہ کردتا جاے تاں متبادل حکومت کون چلاۓ گا کیونجے افغان عوام براہ راست انگریز حکومت کدی تسلیم نئيں کرینگے تے قائم حکومت دا کوئی وی کارندہ انگریزاں دے ماتحت حکومت کرنے دے لئی میسر نئيں، لہذا انگریزاں نے بچہ سقہ کومشورہ دتا کہ اوہ افغان عوام دے نال ہمدردی جتاکر انہاں نو‏ں باورکرہ‏ے کہ چونکہ شاہ آمان اللہ خان د‏‏ی حکومت کفری اے چنانچہ عملا" وہاس دے خلاف جہاد وچ سرگرم عمل اے نہ کہ عوامی لٹ مار تے ڈاکہ زنی وچ لہذا بچہ سقہ دے ذریعے عوام نو‏‏ں یقین دہانی کرائی گئی کہ حکومت کیخلاف اس جہاد وچ عوام نو‏‏ں جنہاں تکلیفات دا سامنا کرنا پڑ رہیا اے شاہ امان الله خان د‏‏ی حکومت دے خاتمے تے اسلامی شریعت اُتے قائم نويں حکومت بننے دے نال ہی ایہ سلسلہ وی ختم ہوئے جائیگا. تے ایويں بچہ سقہ شرافت دا لبادہ اوڑھ کر اک سیاسی شخصیت کےطور اُتے ابھریا مگراس دا گروب ہن وی ڈاکہ زنی اورقتل و غارتگری نو‏‏ں روا رکھے ہوۓ سی. بچہ سقہ نے اپنے سیاسی موقف د‏‏ی مضبوطی دے لئی پروپیگنڈا اختیار کیتا کہ جو حکومت چند ڈاکواں نو‏‏ں کنٹرول نئيں کرسکدی اسنو‏ں ختم کرانا چاہیے، ایويں اس نے مارچ 1929ماں انگریزاں د‏‏ی پشت پناہی تو‏ں کابل اُتے ھلہ بول کرفتح کرلیا. دوسری طرف ملاں شوربازار اوراس دے حواریاں نے بچہ سقہ نو‏‏ں امیرالمومنین کالقب دیکرجمعہ کےخطبہ وچ اسکانام لینے د‏‏ی منظوری دے دتی تے افغانستان شاہ آمان اللہ خان جداں عظیم فرزند و قاید د‏‏ی خدمات تو‏ں محروم ہوک‏ے جہالت تے تاریکی دے اندھے کنويں وچ گڑ پيا.

{گٹھ کومنز|Habibullah Kalakani}}