ساغر مہدی

سید ساغر مہدی ساغر بہرائچی
جم	سید ساٖغر مہدی 14جولائ‏ی1936ء محلہ سیدواڑہ قاضی پورا شہر بہرائچ اتر پردیش ہندوستان
موت	20 دسمبر 1980ء محلہ سیدواڑہ قاضی پورا شہر بہرائچ اتر پردیش ہندوستان
دفن تھاں	کربلا شہر بہرائچ اتر پردیش ہندوستان
بولی	اردو
قومیت	بھارتی
شہریت	بھارتی
تعلیم	انٹر
دور	ترقی پسند شاعری
مضمون	غزل
تحریک	ترقی پسند تحریک
وڈے کم	دیوانجلی ،حرف جاں ،تحریر تے تحلیق

سید ساغرؔ مہدی بہرائچی د‏‏ی ولادت 14 جولائ‏ی 1936ء نو‏‏ں شہر بہرائچ دے محلہ سیدواڑہ قاضی پورہ وچ ہوئی سی۔ آپ دے والد دا ناں سید خورشید حسن زیدی تے والدہ دا ناں محترمہ رقیہ بیگم سی ۔

حالات

سید ساغر مہدی دے والد دا انتقال آپ دے بچپن وچ ہی ہو گیا سی ۔ آپ دے وڈے بھائی سید اصغر مہدی نجمی ؔ 1954ء وچ کراچی پاکستان گئے سن تے اوتھے بس گئے۔ والد د‏‏ی وفات دے بعد آپ د‏‏ی کفالت د‏‏ی ذمہ داری آپ دے ماماں سید ہدایت حسین زیدی قمر نے لی تے بہن تے بھانجیاں د‏‏ی کفالت مذہبی ذمہ داری دے نال نبھائی۔ ساغر مہدی دے ماموں سید ہدایت حسین زیدی نو‏‏ں شعر و شاعری دا شوق سی، انہاں د‏‏ی رہائش گاہ اُتے اکژ ادبی محفل ہندی رہندی سی۔ جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ساغر مہدی نو‏‏ں وی شعری ذوق پیدا ہويا۔ بچپن وچ آپ د‏‏ی والدہ میر ؔ انیس دے مرثیے انہاں نو‏ں یاد کراندی سی تے سنیا وی کردی سی۔ جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں طبعت وچ اک خاص قسم د‏‏ی موزونیت تے سوزوگراز پیدا ہويا۔1958ء وچ انٹر دا امتحان پاس کیتا۔ 1967ء وچ مقامی آزاد انٹر کالج تو‏ں تعلیم مکمل د‏‏ی اوربعد وچ مقامی مہاراج سنگھ انٹر کالج وچ اردو دے استاد ہوئے۔

ادبی خدمات

عرفان ﻋﺒﺎسی اپنی کتاب تذکرہ شعرائے اترپردیش جلد دو م وچ ساغر دے بارے وچ لکھدے نيں کہ ﺳﺎﻏﺮ صاحب زمانۂ طالب علمی تو‏ں ہی شعر و ادب تو‏ں والہانہ دلچسپی تے گہرا لگاؤ رکتھے سن ۔ شاعری دے ابتدائی زمانے وچ بہرائچ دے معروف شاعر تے مشہور مزاح نگار شوق بہرائچی تو‏ں اصلاح لی۔ تعلیم نو‏‏ں مکمل کرنے دے بعد 1960ء وچ ساغر مہدی اک صاحب فکر شاعر د‏‏ی شکل وچ افق ادب اُتے ابھرے تے آپ دا کلام ملک دے ادبی و دینی رسالےآں وچ شائع ہونے لگیا۔ مشاعراں وچ وی شرکت کرنے لگے۔ مقامی تے قل ہند مشاعراں وچ آپ دا کلام پسند کیتا جاندا سی ۔1967ء وچ مقامی مہراج سنگھ انٹر کالج وچ اردو دے استاد مقرر ہوئے۔ شوق ؔ بہرائچی دے شاگرد ہونے دے بعد وی تادم آخر انہاں تو‏ں اپنی وابستگی دا اظہار نئيں کیتا ۔ ریڈیو تے ٹیلی ویژن اُتے وی آپ دے پروگرام نثر ہوئے ۔ ملک دے تمام معتبر رسالےآں تے جریداں وچ خوب چھپدے سن ۔ بہرائچ دے مشہور شاعر عبرت بہرائچی اپنی کتاب نقش رفتگاں وچ ﺳﺎﻏﺮمہدی دے بارے وچ لکھدے ہینں کہ ﺳﺎﻏﺮ وڈے سلیقہ دے نال اپنے مقاصد نو‏‏ں اک سلجھے ہوئے مربوط فکری پہلو وچ رعنائی و دلکشی دے نال پیش کردے سن ، انہاں د‏‏ی مربوط تے غنائی طبیعت کيتی کار فرمائی ہر جگہ یکساں نظر آندی ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی طبیعت وچ غور فکر استغراق وی سی ،تے مذہب د‏‏ی تڑپ بھی۔ شاغر صرف بہرائچ دے صف اول دے ﺳﺎﻏﺮنئيں سن بلکہ اوہ آل انڈیا شہرت دے حامل سن ۔

ﺳﺎﻏﺮ نوں دنیا وچ اپنا تخلیقی عمل سب تو‏ں زیادہ عزیز سی اوراس نے اپنا سب کچھ گنوا کر وی فن د‏‏ی آبرو نئيں بیچی۔

ادبی سخصیات نال رابطہ

ساغرؔ مہدی بہرائچی اپنے وقت وچ ضلع بہرائچ وچ سب تو‏ں زیادہ مشہور شاعر ہوئے۔ آپ دا ادبی حلقہ بہت وسیع سی جس وچ فراق گورکھپوری،کیفی اعظمی،ڈاکڑ عرفان عباسی لکھنؤ،جمال ؔ بابا، و صفی ؔ بہرائچی، ڈاکٹر نعیم اللہ خیالیؔ بہرائچی،شفیع ؔ بہرائچی،محسنؔ زیدی،اثرؔ بہرائچی ،حاجی لطیف ؔ نوری لطیف ؔ بہرائچی ،عمر قریشی گورکھ پوری،عبرت بہرائچی،واصف القادری نانپاروی، ایمن چغتائی نانپاوری، مہشر نانپاروی،فنا نانپاروی، رافعتؔ بہرائچی ،نعمتؔ بہرائچی شاعر جمالی، جون ایلیا،خمار بارہ بنکوی ملک زادہ منظور احمد، پروفیسر احتشام حسین ،رزمی صاحب، اطہر ؔ رحمانی وغیرہ تو‏ں آپ دے قریبی تعلقات سن ۔

ادبی کاویشے

ساغرؔ مہدی بہرائچی صاحب دے دو مجموعہ کلام دے دو شعری مجموعے ’حرف جاں‘ تے ’دیوانجلی ‘ دے ناں تو‏ں شائع ہو ک‏ے منظر عام اُتے آئے جدو‏ں کہ نثری مضامین دا مجموعہ ’تحریر تے تحلیق‘ وی شائع ہو تے داد تحسین حاصل کيتی۔ دیوانجلی اُتے اردو اکادمی اتر پردیش تے بہار نے انعام تو‏ں وی نوازیا سی ۔

وفات

سید ساغر ؔ مہدی د‏‏ی وفات 20 دسمبر 1980ء نو‏‏ں ہوئی۔ سید شاغر ؔ مہدی د‏‏ی وفات دا واقعہ عبرت بہرائچی نے اپنی کتاب نقوش رفتگاں وچ اس طرح نقل کیتا اے وچ وی اس نشیت وچ موجود سی ۔ شاغر اپنی قیام گاہ اُتے منعقد ہونے والی بزم مسالمہ وچ ممبر اُتے سلام پیش کر تے وقت جداں ہی ایہ شعر بولی اُتے آیا

”

ہر ایک چیز لٹاکر پیمبرکں د‏‏ی طرح صداقتوں کا امیں موت کے دیار میں ہے

“

ممبر تو‏ں تھلے گر پئے چیخ نکلی پانی منگیا غشی طاری ہو گئی۔ اوتھ‏ے موجود احباب نے انھاں رکشہ اُتے لاد پھاند کے ہاسپٹل بھجے ،لیکن راستہ وچ ہی اس عظیم فنکار د‏‏ی روح پرواز کر گئی۔ تے شاغر دے جسد خاکی نو‏‏ں ہزاراں سوگواراں دے بیچ کربلا دے باہر سپرد خاک کر دتا گیا۔ اس وقت دے مشہور روزنامہ قومی آواز نے شاغر مہدی د‏‏ی وفات د‏‏ی خبر جلی شرخی وچ شاغر مہدی دے اسی شعر صداقتوں کا امیں موت کے دیار میں ہے دے نال دتی سی۔

نمونہ کلام

”

لطیف بات بھی احباب کو کھٹکتی ہے نہ جانے کون سا کانٹا میری زبان میں ہے

“

”

خاک تھی اور جسم و جاں کہتے رہے چند اینٹوں کو مکاں کہتے رہے

“

تم ایک خط میں یہ لفظوں کا سلسلہ رکھنا		ہر ایک لفظ کا مفہوم دوسرا رکھنا
تمہارے لب کی مہک راز فاش کر دیگی		لفافہ بند نہ کرنا یو نہی کھلا رکھنا
میں زندگی میں کبھی تم سے مل بھی جاؤنگا		یہ شرط ہے بچھڑنے کا حوصلہ رکھنا
نہ اتنا ٹوٹ کے ملے کر دل کو شک گزرے		خلوص میں بھی ضروری ہے فاصلہ رکھنا
ہمارا کیا ہے کہ بے چیرگی میں مست ہیں ہم		کبھی تم اپنے مقابل بھی آینۂ رکھنا
نہیں حسین مگر حرف حق تو زندہ ہے		میرا خیال بھی اے دشتِ کربلا رکھنا
میں اپنی ذات کو بھی مطمئن نہ کر پایا		وہ کہہ گیا تھا زمانے کو ہم نوا رکھنا
عجب دورِنمائش ہے کیا کہوں ساغرؔ		مجھے محال ہوا گھر میں بوریا رکھنا

حوالے

• حرف جاں از ساغر مہدی بہرائچی
• تزکرہ شعرا ئے اترپردیش جلد دو م جلد نمبر 2 از عرفان اباسی
• https://www.youtube.com/watch?v=6IBeOWRU0kg
• نقوش رفتگاں از عبرت بہرائچی
• نیا دور لکھنؤ دسمبر 1982ء

http://www.jadeedmarkaz.com/wp-content/uploads/2017/09/p2-1.jpg

• http://www.jadeedmarkaz.com/2017/09/17/sagar-mehdi-or-bahraich-ehsas-ke-aaine-me/