وصفی بہرائچی

عبدالرحمن وصفیؔ بہرائچی
وصفی ؔ بہرائچی
پیدائش	22 اکتوبر1914ء بہرائچ، یوپی، انڈیا
وفات	13اپریل 1999ء بہرائچ
اسمائے دیگر	وصفیؔ بہرائچی
پیشہ	ادب نال وابستگی، تجارت
وجہِ شہرت	شاعری
مذہب	اسلام
رشتہ دار	حمید اللہ خاں، محمد نعیم اللہ خیالی،فرحت احساس
Signature
[[File: وصفی بہرائچی د‏‏ے دستخط |frameless|alt=100px]]
موقع جال
https://faranjuned.wordpress.com/poets-and-writers-of-bahraich

عبد الرحمن خاں وصفیؔ بہرائچی ضلع بہرائچ دے اک مشہور استاد سن ۔ جناب د‏‏ی پیدائش 22 اکتوبر، 1914ء نو‏‏ں شہر دے محلہ میراخیل پورہ بہرائچ وچ ہوئی۔ آپ دے والد دا ناں حافظ عبد القادر تے والدہ دا ناں محترمہ مقبول بیگم سی ۔

حالات

وصفی بہرائچی دے مورث اعلیٰ اللہ داد خاں دے والد۔ دور مغلیہ وچ کابل دے سرحدی علاقہ وزیرستان حسن خیل ہندوستان وارد ہوئے خاندان دے بعض فرد ملیح آباد تے بعض فرد مرادآباد وچ سکونیت لے لئی۔ آپ دے اجداعلیٰ مولوی ضامن علی خاں "انیق بہرائچی"بہرائچ تشریف لیائے اورایتھے دے ہو ک‏‏‏ے رہ گے۔انیق بہرائچی صاحب بیاض تے صاحب کتاب شاعر سن ۔ انہاں دا سا را علمی اثاثہ ضائع ہوچکيا اے صرف دو مطبوعہ کتاباں مل سکن جو ابتک محفوظ نيں۔ اک دا عنوان "مناقب چار یار" تے دوسری فارسی وچ اے اس دے علاوہ کچھ قلمی نسخے وی نيں۔

ادبی خدمات

1940ء وچ اک کل ہند طرحی مشاعرہ تو‏ں وصفی صاحب دے ادبی سفر دا آغاز ہويا۔ ایتھے اُتے انھاں نے اپنی پہلی غزل پڑھی سی۔ وصفی صاحب دا اصل میدان سخن نعت گوئی ا‏‏ے۔ آپ اپنی تصنیف افکار وصفی وچ اپنے بارے وچ لکھدے نيں کہ جتھ‏ے تک مزاج غزل دا تعلق اے اوہ میرے مزاج تو‏ں مطابقت نئيں رکھدا۔ چنانچہ ناظرین کرام دیکھو گے زیر نظر مجمو عہ وچ زیادہ تر اشعارتصوف یا اصلاحی رنگ وچ نيں۔ ميں نے شاعری نو‏‏ں اپنا پیشہ نئيں بنایا بس اپنے ذوق د‏‏ی تسکین دے لئی شعر کہ‏ے نيں۔

ڈاکڑمحمدنعیم اللہ خاں خیالی آپ دتی کتاب "افکار وصفی" وچ اپنے مضمون وچ لکھدے نيں کہ برادر گرامی جناب وصفی اک شستہ و سنجیدہ شاعرانہ ذوق دے حامل نيں۔ جوبازار دا خریداہوامال نئيں بلکہ موروثی جائداد اے تے اس اُتے حق مالکانہ رکھدے نيں۔ آپ دے پردادا حضرت ضامن علی خاں انیق تاں جناب میر انیس دے ہمعصرسن ۔ انہاں دا اکثرفارسی تے اردوکلام بشکل ممطبوعہ و مخطوطہ موجود ا‏‏ے۔ اسی لئی وصفی صاحب نے اگرچہ باقاعدہ کسی د‏‏ی شاگردی اختیا رنئيں کيت‏‏ی مگر وراثتہ جو مذاق سخن اس وچ پختگی اے ,وقار اے ،اک اندازہے،ادائیگی دا بانکپن اے ،ڈھب تو‏ں گل کہنے دا قرینہ اے ،چنانچہ فرماندے نيں ........

قدم جو اٹھاوہ اٹھا بانکپن سے
سلیقہ ملا یہ مجھےاہل فن سے

یہں بلکہ اوہ اک رنگ تے دوسرے رنگ د‏‏ی تمیز وی رکھے نيں چاہے ایہ فرق خود اپنے کلام ہی وچ کیو‏ں نہ واقع ہو گیا ہوئے۔ ویکھو یہں نئيں بلکہ اوہ اک رنگ تے دوسرے رنگ د‏‏ی تمیز وی رکھے ے نيں چاہے ایہ فرق خود اپنے کلام ہی وچ کیو‏ں نہ واقع ہو گیا ہوئے۔ ویکھو۔....

وصفیؔ اب اپنے رنگ میں پڑھئے کوئی غزل
ہر شعر آج سب کو برنگ دگر ملا

وصفی صاحب پسندیدہ مشغلئہ شخن نعت گوئی ا‏‏ے۔ جناب د‏‏ی ساری شاعری وچ ایہ خاص چیز ا‏‏ے۔ جس وچ فکر کيتی۔ پاکیزگی جذگل کيتی گیرائی نظر د‏‏ی بلندی آداب پیش کشی۔ اظہار شوق دا لسلیقہ۔ لطف بولی .نفاست بیان وغیررہ قابل داد ا‏‏ے۔

ادبی سخصیات نال رابطہ

عبد الرحمن خاں وصفی ؔ بہرائچی شہرو ضلع بہرائچ دے مشہور استاد شاعر سن ۔ آپ دے دادا ضامن علی خا ں انیقؔ بہرائچی میر انیس دے ہ‏معصر شاعر سن تے صاحب دیوان شاعر سن ۔ وصفی صاحب دے بھائی ڈاکڑ نعیم اللہ خاں خیالی وی ضلع بہرائچ دے مشہور ماہر لسانیات ہونے دے نال نال تن درجنہاں تو‏ں زیادہ کتاباں دے مصنف سن ۔ وصفی صاحب دا ضلع بہرائچکے تمام ادیباں تے شاعراں تو‏ں گہرا تعلق سی ۔ آپ حاجی شفیع اللہ شفیع ؔ بہرائچی دے گہرے دوست سن تے روز شام نو‏‏ں شفیع صاحب د‏‏ی دکان سنگم ہوٹل اُتے آندے سن جو ہر شام نو‏‏ں ادبی محفل دا مقام سی جتھ‏ے بیٹھ کر وصفی صاحب، ساغر مہدی ،ااظہار وارثی، عبرت بہرائچی اپنے کلام نو‏‏ں اک دوسرے تو‏ں ساجھا کردے سن ۔ ،وصفی صاحب دا رافعت بہرائچی، شوق بہرائچی،بابو لاڈلی پرشاد حیرتؔ بہرائچی، بابا جمال ،حکیم اظہر وارثی، واصل بہرائچی واصف ؔ القادری نانپاروی،ایمنؔ چغتائی نانپاروی ،محسن ؔ زیدی،عبد الطیف زرگر شوق نیپالی، اظہار وارثی، عبرت بہرائچی ،والی آسی لکھنوئی فنا نانپاروی،اثر بہرائچی،شاعر جمالی وغیرہ تو‏ں گہرا تعلق سی ۔

شاگرد

وصفی صاحب دے شاگراں وچ حاجی لطیف بہرائچی ،اطہر رحمانی تے فیض بہرائچی دا ناں قابل ذکر اے ۔

تصنیف

وصفی بہرائچی دا صرف اک مجموعہ کلام افکار وصفی ناں تو‏ں اگست 1986ء وچ فخرالدین علی احمد میموریل کمیٹی لکھنؤ اتر پردیش دے مالی تعاون تو‏ں شائع ہويا سی ۔ جو آپ د‏‏ی غزلاں دا مجموعہ سی ۔

وفات

وصفی بہرائچی دا انتقال 13اپریل1999ء وچ شہر بہرائچ دے محلہ قاضی پورہ وچ واقع مکان وچ ہويا سی تے تدفن شہر دے مشہور قبرستان عیدگاہ وچ ہوئی سی۔ جس وچ عوام دے علاوہ شاعراں تے ادیباں نے وی شرکت کيتی سی۔

نمونہ کلام

• 1

قدرت کے کرشمے ہیں یہ ہیں وقت کے حالات		سورج کو اب آئینہ دکھانے لگے ذرات
یہ چاند یہ سورج یہ نجوم ارض و سماوات		ہیں خلق مگر خالق اکبر کی ہیں آیات
بے واسطہ الفت میں جب آتے ہیں پیامات		ہوتے ہیں بہت سخت وہی عسق لمحات
بے سعی عمل ہیچ ہے ہر فکر و تدبر		بے معنی و مفہو م غلط حرف و حکایات
وہ اور ہیں حالات بدل دیتے ہیں جن کو		ہم صاحب ہمت ہیں بدل دیتے ہیں حالات

• 2

آگیا لے سیلاب کرم		دیدۂ گریں ا ب تو تھم
ڈھونڈلے ان کے نقشِ قدم		تیرے قدم پر جاہ و حشم
کون کرے گا طے پیہم		راہِ طلب کے پیچ وخم
بھیگی پلکیں آنکھیں نم		اَ تو برس اے ابر کرم
چھیڑ دے ساز عیش و طرب		اٹھ نہ سکے جب بارِ الم
دیکھ کبھی دامن اپنا		دیکھنے والے بیش و کم

• 3

کیا چیز محبت ہے زمانے کو دکھا دو		دل صاف کرو اتنا کہ آیئنہ بنا دو
تعمیر گلستاں کے لیے کیا ہے ضروری		بھولے ہیں جو یہ بات انھیں یاد دلا دو
معلوم ہوں سب ایک ہی کنبے ہیں افراد		یوں شمع مساوات واخوت کی جلا دو
اب دور نہیں آپ سے کچھ آپ کی منزل		منزل کی طرف ایک اور بڑھا دو
یوں مل کے رہو اہل چمن صحن چمن میں		دشمن کے لیے آہنی دیوار بنا دو
یہ اندرا گاندھی سے سبق ہم کو ملا ہے		فتنہ جب اٹھے کوئی تو طاقت سے دبا دو
وصفیؔ ہے یہی فرض یہی شرط وفا بھی		اس خاک کے ہر ذرے کو گلزار بنا دو

• 4

شفیع بہرائچی کے بڑے بھائی قادر میاں کے انتقال پر لکھے اشعار قلمی نشخہ

جانتے تھے کہ ایک روز زیر زمیں		ہم کو رہنا ہے تاریک ماحول میں
جاکے حرمین سے اپنے قادر میاں		شمع لے آیے تھے روشنی کے لیے
زندگی ہے تو کچھ کام کی بات ہو		دین ودنیا میں آرام کی بات ہو
موت کی بات مجھ سے اگر پوچھیئے		درس عبرت ہے ہر آدمی کے لیے

حوالے

• افکار وصفی مطبوعہ 1986ء
• نغمعہ دل و مضراب نشاط از حاجی لطیف ؔ بہرائچی مطبوعہ 1984ء
• روزنامہ ہندستان بہرائچ وچ شائع مضمون 2014ء
• احساست فیض مطبوعہ 2015ء
• https://www.rekhta.org/ebooks/afkar-e-wasfi-abdur-rahman-khan-wasfi-bahraichi-ebooks#
• https://archive.org/details/AfkaarEWasfi
• https://rekhta.org/poets/abdul-rahman-khan-wasfi-bahraichi
• https://www.youtube.com/watch?v=xqwEPE21Td8