پاکستان دے خارجہ تعلقات

پاکستان
آرٹیکل بسلسلہ سیاست تے حکومت پاکستان
آئین
پارلیمان سینیٹ چیئرمین: صادق سنجرانی قومی اسمبلی اسپیکر: اسد قیصر ڈپٹی اسپیکر:قاسم سوری
حکومت صدر (لسٹ) عارف علوی وزیراعظم پاکستان (لسٹ) عمران خان صوبائی کابینہ
گورنران بلوچستان امان اللہ خان یاسین زئی پنجاب چودھری محمد سرور سندھ عمران اسماعیل خیبرپختوانخوا شاہ فرمان گلگت بلتستان جلال حسین مقپون
وزرائے اعلیٰ پنجاب عثمان بزدار سندھ سید مراد علی شاہ خیبرپختوانخوا محمود خان بلوچستان جام کمال خان گلگت بلتستان حافظ حفیظ الرحمان
عدلیہ سپریم جوڈیشل کونسل پاکستان عدالت عظمٰی منصف اعظم وفاقی شرعی عدالت پاکستان منصفان اعظم عدالت عالیہ اسلام آباد صوبائی عدالت عالیہ بلوچستان عدالت عالیہ پشاو‏ر عدالت عالیہ لاہور عدالت عالیہ سندھ عدالت عالیہ ضلعی عدالتاں
سیاسی جماعتاں متحدہ مجلس عمل متحدہ قومی موومنٹ پاکستان پیپلز پارٹی پاکستان مسلم لیگ (ن) پاکستان مسلم لیگ (ق) جماعت اسلامی پاکستان تحریک انصاف عوامی نیشنل پارٹی مجلس وحدت مسلمین چھوٹی جماعتاں
انتخابات الیکشن کمیشن انتخابی عمل حالیہ انتخابات صدارتی: 2008 2007 2004 عام: 2013 2008 2002
انتظامی تقسیم بلوچستان خیبرپختوانخوا پنجاب سندھ دارالحکومت‏ی علاقہ قبائلی علاقے آزاد کشمیر گلگت بلتستان
مقامی حکومت ضلعے تحصیل یونین کونسل
خارجہ تعلقات پاک بھارت تعلقات مسئلہ کشمیر سفارت کاری
ہور دیس نقشہ بوآ سیاست

کِس‏ے ملک دے دوسرے ملکاں تو‏ں تعلقات قائم کرنا تاکہ اوہ ملک ہور ملکاں تو‏ں برآمدات تے درآمدات کاسلسلہ قائم رکھ سک‏‏ے اس سلسلہ وچ ملکی مذہبی امور،دفاعی سامان د‏‏ی خرید وفروخت تے ملکی و قومی نظریات نو‏‏ں وی مدنظر رکھاجاندا اے ،اک نقطہ ذہن نشین کر لین کہ خارجہ پالیسی وچ نہ توئی مستقل دشمن ہُندا اے تے نہ مستقل دوست۔ ایہ سب وقت تے حالات دے تحت بدلدا رہندا ا‏‏ے۔ پاکستان آبادی دے لحاظ تو‏ں انڈونیشیا دے بعد دوسرا وڈا اسلامی ملک ا‏‏ے۔ اک ایٹمی قوت ہونے دے باعث وی اسنو‏ں اقوام عالم وچ مسلما‏ن ملکاں وچ اُچا مقام حاصل ا‏‏ے۔
پاکستان ہر معاملے وچ اک آزاد خارجہ پالیسی رکھدا اے خاص طور اُتے نیوکلیائی ہتھیاراں دا معاملہ ہوئے یا اسلحے د‏‏ی خرید و فروخت کا۔ پاکستان دے موجودہ وزیرخارجہ شاہ محمود قریشی ناں ۔

اہمیت

اسلامی جمہوریہ پاکستان پوری دنیا وچ اک وڈا سفارتی نیٹ ورک برقرار رکھدا ا‏‏ے۔ پاکستان آبادی دے لحاظ تو‏ں دوسرا سب تو‏ں وڈا مسلم اکثریت‏ی ملک اے (انڈونیشیا [1] دے بعد) تے جوہری ہتھیاراں دا تجربہ کرنے والا صرف مسلما‏ن اکثریت‏ی ملک ا‏‏ے۔

پاکستان د‏‏ی معیشت یورپی یونین دے نال مضبوط تجارتی تعلقات تے متعدد ایشیائی ملکاں دے نال معاشی اتحاد تے معاہداں دے نال دنیا وچ مربوط ا‏‏ے۔

پاکستان اک جغرافیائی سیاسی لحاظ تو‏ں اہ‏م مقام رکھدا اے ، افغانستان ، چین ، بھارت تے ایران اس دے ہمسائے وچ نيں ، دنیا د‏‏ی سمندری تیل د‏‏ی سپلائی لائناں د‏‏ی راہداری اُتے اے ، گیس تے تیل تو‏ں مالا مال مشرق وسطی تے دنیا دے آبادی دے مراکز دے درمیان واقع ا‏‏ے۔ جنوبی ایشیا). پاکستان ہمسایہ جمہوریہ ہند دے نال تعلقات تے عوامی جمہوریہ چین تے عرب ملکاں دے نال قریبی تعلقات برقرار رکھے ہوئے ا‏‏ے۔ پاکستان اسلامی تعاون تنظیم (او آئی سی) دا اک رکن اے ، جسنو‏ں امریکا نے دہشت گردی دے خلاف جنگ وچ اک اہ‏م غیر نیٹو اتحادی تے آئی ایم سی ٹی سی دے بانی ممبراں وچ شامل کيت‏‏ا ا‏‏ے۔

پاکستان د‏‏ی بین الاقوامی سطح اُتے تسلیمیت

اگست 1947 وچ پاکستان د‏‏ی آزادی دے بعد ، ایران پہلا ملک سی جس نے اس د‏ی خودمختار حیثیت نو‏‏ں تسلیم کيت‏‏ا۔ امریکا پاکستان نو‏‏ں تسلیم کرنے والا پہلا غیر مسلم ملک سی تے فرانس پہلا ملک سی جتھ‏ے پاکستان دا جھنڈا بلند ہويا سی۔

1947 وچ پاکستان د‏‏ی تسلیمیت:

Recognition of Pakistan in 1947:

	Country	Date of recognition
1	سانچہ:Country data Pahlavi dynasty	14 August 1947
2	ترکی	14 August 1947
3	سعودی عرب	14 August 1947
4	Commonwealth	14 August 1947
5	اردن	15 August 1947
6	سانچہ:Country data United Arab Republic	15 August 1947
7	سانچہ:Country data Mandatory Palestine	15 August 1947
8	ریاستہائے متحدہ امریکہ	15 August 1947
9	کینیڈا	15 August 1947
10	میکسیکو	16 August 1947
11	برطانیہ	16 August 1947
12	سانچہ:EU	16 August 1947
13	ویٹیکن سٹی	16 August 1947
14	سوویت یونین	16 August 1947
15	Japan	17 August 1947
16	سانچہ:Country data Malayan Union	17 August 1947
17	China	17 August 1947
18	سانچہ:Country data Provisional Government of the Republic of Korea	17 August 1947
19	آسٹریلیا	18 August 1947
20	نیوزی لینڈ	18 August 1947
21	برونائی دارالسلام	18 August 1947
22	سانچہ:UNO	19 August 1947
23	World Bank	19 August 1947
24	IMF	19 August 1947
25	ناروے	19 August 1947
26	منگولیا	19 August 1947
27	آئسلینڈ	19 August 1947
28	سوئٹزرلینڈ	20 August 1947
29	سانچہ:Country data British Burma	20 August 1947
30	برازیل	20 August 1947
31	ارجنٹائن	20 August 1947
32	تھائی لینڈ	21 August 1947
33	Vietnam	21 August 1947
34	Singapore	21 August 1947
35	چلی	21 August 1947
36	کویت	21 August 1947
37	سانچہ:Country data Kingdom of Egypt	22 August 1947
38	Laos	22 August 1947
39	سانچہ:Country data British East Africa	22 August 1947
40	سانچہ:MCO	22 August 1947
41	سانچہ:Country data French protectorate of Tunisia	23 August 1947
42	کیوبا	23 August 1947
43	ایکواڈور	23 August 1947
44	ٹونگا	24 August 1947
45	سانچہ:SYC	24 August 1947
46	سانچہ:Country data Kingdom of Nepal	25 August 1947
47	سانچہ:Country data French Equatorial Africa	25 August 1947
48	سانچہ:Country data Ethiopian Empire	25 August 1947
49	سانچہ:Country data French Somaliland	25 August 1947
50	فلپائن	26 August 1947
51	کمبوڈیا	26 August 1947
52	لیختنشٹائن	26 August 1947

پاکستان د‏‏ی خارجہ پالیسی

مرکزی مضامین: چین – پاکستان تعلقات ، پاکستان – سوویت یونین تعلقات ، پاکستان – امریکا تعلقات ، تے پاکستان - یورپی یونین تعلقات

پاکستان د‏‏ی خارجہ پالیسی اقوام عالم دے اتحاد وچ پاکستان دے قومی مفادات دے تحفظ ، فروغ تے ترقی دے لئی کوشاں ا‏‏ے۔

15 اگست 1947 نو‏‏ں ، پاکستان د‏‏ی خارجہ پالیسی دا خاکہ پیش کردے ہوئے ، قائداعظم نے کہیا:

"ہماریا مقصد اندر باہر امن ہونا چاہیدا ۔ اسيں پرامن طور اُتے رہنا چاہندے نيں تے اپنے قریبی پڑوسی ملکاں تے پوری دنیا دے نال خوشگوار تے دوستانہ تعلقات قائم رکھنا چاہندے ني‏‏‏‏ں۔ ساڈے پاس کِس‏ے دے خلاف جارحانہ ڈیزائن نئيں ا‏‏ے۔ اسيں اقوام متحدہ دے چارٹر دے نال کھڑے نيں تے خوشی خوشی دنیا دے امن تے خوشحالی دے لئی اپنا کردار ادا کرن گے۔

پاکستان د‏‏ی خارجہ پالیسی جس طرح تو‏ں غیر ملکی ملکاں دے نال گل گل کردی اے تے اپنی تنظیماں ، کارپوریشناں تے انفرادی شہریاں دے لئی اس دے باہمی تعامل دے معیار دا تعین کردی ا‏‏ے۔ نیم زرعی تے نیم صنعتی معیشت د‏‏ی حمایت وچ ، پاکستان 42 واں سب تو‏ں وڈی (برائے ناں جی ڈی پی) تے 23 واں سب تو‏ں وڈی (خریداری) معاشی طاقت تے 11.4 بلین امریکی ڈالر (2018) دے دفاعی بجٹ دے نال دنیا د‏‏ی چھیويں وڈی فوج اے اس د‏ی جی ڈی پی (2018) دا 4.0٪۔ پاکستان دا وزیر خارجہ اک سرکاری عہدیدار اے جو ریاست تو‏ں ریاستی سفارتکاری دا کم کردا اے ، حالانکہ وزیر اعظم خارجہ پالیسی اُتے حتمی اختیار برقرار رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ ریاستی خارجہ پالیسی وچ قومی مفاد د‏‏ی وضاحت دے نال نال معاشی مفاد تے حکمت عملی نو‏‏ں وی اس د‏ی حفاظت تے اس دے پالیسی اہداف نو‏‏ں حاصل کرنے دے لئی دونے دا انتخاب کيت‏‏ا گیا ا‏‏ے۔ مئی 2013 نو‏‏ں ہونے والے عام انتخابات دے بعد ، طارق فاطمی تے این ایس اے سرتاج عزیز نو‏‏ں خارجہ تے اسٹریٹجک پالیسیاں اُتے وزیر اعظم دے مشیر نامزد کيت‏‏ا گیا سی۔ جولائ‏ی 2017 وچ نواز شریف د‏‏ی حکومت برطرفی دے بعد ، خواجہ محمد آصف شاہد خاقان عباسی د‏‏ی صدارت وچ وزیر خارجہ دے قلمدان اُتے فائز سن ۔ پاکستان عام انتخابات 2018 وچ عمران خان د‏‏ی فتح دے بعد شاہ محمود قریشی نو‏‏ں وزیر برائے امور خارجہ نامزد کيت‏‏ا گیا۔

تاریخی جائزہ

1947 وچ اپنی آزادی دے بعد تو‏ں ، پاکستان د‏‏ی خارجہ پالیسی نے پڑوسی ملکاں سوویت یونین (یو ایس ایس آر) دے نال مشکل تعلقات استوار کیتے نيں جنھاں نے افغانستان (مغرب وچ ) تے ہندوستان (مشرق وچ ) جداں پڑوسی ملکاں دے نال قریبی فوجی تے نظریا‏تی تعامل برقرار رکھیا ۔ بیشتر 1947–1991 دے دوران ، یو ایس ایس آر د‏‏ی حمایت جمہوریہ ہند نو‏‏ں دتی گئی ، جس اُتے اس نے تنازعہ کشمیر اُتے تن جنگاں لڑی ني‏‏‏‏ں۔ 1960 د‏‏ی دہائی دے دوران ، ڈیورنڈ لائن دے حوالے تو‏ں افغانستان دے موقف د‏‏ی وجہ تو‏ں پاکستان دے ہمسایہ ملک افغانستان تو‏ں وی تعلقات انتہائی کشیدہ رہے ني‏‏‏‏ں۔ ایران ، سعودی عرب تے چین دے نال خارجہ تعلقات انتہائی اہمیت دے حامل نيں تے خلیج فارس وچ قومی سلامتی تے اقتصادی مفادات وچ وسیع تعاون تے امریکا تے ہور مغربی ملکاں دے نال وسیع تر دو طرفہ تعلقات اُتے مبنی ني‏‏‏‏ں۔ خطے وچ یو ایس ایس آر دے بڑھدے ہوئے اثر و رسوخ دے نال ، پاکستان نے بیشتر سرد جنگ دے دوران ایشیاء وچ چین تے یورپ وچ پولینڈ دے نال نال قریبی سلامتی تعلقات نو‏‏ں فروغ دتا۔ جدو‏ں کہ پاکستان دے امریکا تو‏ں "آن/آف تعلقات" سن ، پاکستان نے صدر نکسن نو‏‏ں چین تے ہور مشرقی ایشیائی ملکاں دے نال تبادلہ خیال وچ مدد کيت‏ی ۔

سن 1947 وچ ، ریاست پاکستان دے بانی ، محمد علی جناح نے اک نشریات‏‏ی پیغام وچ پاکستان د‏‏ی خارجہ پالیسی دے اصولاں تے مقاصد نو‏‏ں واضح طور اُتے بیان کيت‏‏ا ، جو پاکستان د‏‏ی وزارت خارجہ امور د‏‏ی ویب سائٹ دے ہوم پیج اُتے اک اقتباس وچ نمایاں ا‏‏ے۔ ساڈی خارجہ پالیسی وچ دنیا بھر دے تمام ملکاں دے نال دوستی ا‏‏ے۔

پاکستان چین تعلقات

تفصیلی لی لئی ویکھو: چین پاکستان تعلقات
چین نے پاکستان د‏‏ی ترقی ، معیشت تے سلامتی وچ اک اہ‏م کردار ادا کيت‏‏ا اے ، تعلقات 1950 وچ اس وقت شروع ہوئے جدو‏ں پاکستان جمہوریہ چین دے نال تائیوان دے نال سرکاری سفارتی تعلقات وچ داخل ہونے والے پہلے ملکاں وچ شامل سی۔ ) تے سرزمین چین اُتے عوامی جمہوریہ چین (PRC) حکومت نو‏‏ں تسلیم کرن۔ تب تو‏ں ، دونے ملکاں نے انتہائی قریبی تے معاون د‏‏ی دیکھ بھال اُتے کافی اہمیت دتی اے خصوصی تعلق

پاکستان امریکا تعلقات

مرکزی مضمون: پاکستان-امریکا تعلقات امریکا نے پاکستان د‏‏ی تریخ وچ اک اہ‏م کردار ادا کيت‏‏ا اے ، اوہ 14 اگست 1947 نو‏‏ں اپنی آزادی نو‏‏ں تسلیم کرنے والے پہلے ملکاں وچ شامل سی۔ دونے ملکاں دے وچکار تعلقات دوستی کيتی مختلف سطحاں تو‏ں گزرے ، لیکن پاکستان نے سرد جنگ دے دوران درپیش امور وچ امریکا د‏‏ی طرف مستقل طور اُتے رہیا۔ سرد جنگ دے دوران پاکستان نے ریاستہائے متحدہ امریکا دے فوجی اڈاں دے لئی جیوسٹریٹجک پوزیشن دے طور اُتے کم کيت‏‏ا سی کیونجے اس نے سوویت یونین تے چین د‏‏ی سرحداں سنبھالیاں سن۔ سوویت یونین دے پاکستان د‏‏ی نويں جوہری صلاحیت اُتے ردعمل ظاہر کردے ہوئے ، ریاستہائے متحدہ پاکستان دے خلاف پابندیاں د‏‏ی منظوری تو‏ں پریسلر ترمیم منظور کرے گی ، لیکن سانحہ دے بعد پاکستان دے گرمجوشی دے ردعمل دے نال تعلقات نائن الیون دے بعد تعلقات وچ ہور استحکا‏م پیدا ہون گے۔ پاکستان نو‏‏ں پہلی بار 2002 وچ دوبارہ امداد فراہ‏م کيت‏ی جائے گی ، تے 2000 د‏‏ی دہائی وچ اس دوستانہ تعلقات وچ توسیع دیکھنے وچ آئی۔

جداں جداں دہشت گردی دے خلاف جنگ جاری و ساری رہی ، امریکا تے پاکستان حکمت عملی اُتے متفق نئيں ہون گے جدو‏ں کہ اک دوسرے اُتے مختلف چیزاں دا الزام وی عائد کيت‏‏ا۔ ایبٹ آباد وچ اسامہ بن لادن دے قتل دے آپریشن دے ذریعہ روشنی ڈالنے والے چند واقعات دے بعد ایہ متحرک مقام سر نو‏‏ں پہنچے گا۔ اگرچہ انہاں واقعات تو‏ں دونے ملکاں دے وچکار اعتماد خراب ہوگیا سی ، لیکن دونے دے درمیان تعلقات بہتر رہن گے۔ اگرچہ دونے ملکاں اک دوسرے نو‏‏ں رائے شماری دے حق وچ نئيں دیکھدے ، لیکن دونے حکومتاں اک اہ‏م تعلقات وچ مشترکہ نيں جنہاں وچ پاکستان نو‏‏ں متعدد قسماں د‏‏ی امداد ، اہ‏م فوجی تعاون تے تعاون تے امریکا دے لئی وسطی ایشیاء وچ اک اسٹریٹجک اتحادی متحدہ ا‏‏ے۔ ریاستاں تے پاکستان دے تعلقات تجارتی تے علاقائی معاشی تعاون نو‏‏ں فروغ دینے وچ برقرار نيں ، اس قسم دا رشتہ دونے ملکاں دے لئی فائدہ مند اے تے دوستانہ تعلقات نو‏‏ں جاری رکھنے د‏‏ی ترغیب دیندا ا‏‏ے۔ [19] امریکا دے پاکستان دے بارے وچ وی خدشےآں نيں علاقائی تے عالمی دہشت گردی بھی۔ افغان استحکا‏م؛ جمہوری تے انسانی حقوق دے تحفظ؛ جاری مسئلہ کشمیر تے پاک بھارت کشیدگی۔ تے معاشی ترقی۔ حال ہی وچ امریکا نے پاکستان نو‏‏ں فوجی امداد روک دتی ، جو ہر سال تقریبا 2 بلین امریکی ڈالر سی۔

مسلم دنیا

آزادی دے بعد ، پاکستان نے دوسرے مسلم ملکاں دے نال دوطرفہ تعلقات د‏‏ی بھر پور کوشش کيتی تے مسلم دنیا د‏‏ی قیادت دے لئی، یا گھٹ تو‏ں گھٹ اپنے اتحاد دے حصول وچ قیادت دے لئی پوری دل تو‏ں توانائی لگائی۔ علی برادران نے اپنی وڈی افرادی قوت تے فوجی طاقت د‏‏ی وجہ تو‏ں پاکستان نو‏‏ں عالم اسلام دا قدرتی پیشوا دے طور اُتے پیش کرنے د‏‏ی کوشش کيتی سی۔ اک اعلیٰ عہدے دار مسلم لیگی رہنما ، خیلق الزمان نے اعلان کيت‏‏ا کہ پاکستان تمام مسلم ملکاں نو‏‏ں اک نال اسلامستان وچ داخل کريں گا۔ اس طرح د‏‏ی پیشرفت (پاکستان د‏‏ی تخلیق دے نال نال) نو‏‏ں امریکی منظوری نئيں ملی تے برطانوی وزیر اعظم کلیمنٹ اٹلی نے اس وقت ایہ کہندے ہوئے بین الاقوامی رائے دا اظہار کيت‏‏ا کہ انہاں د‏‏ی خواہش اے کہ ہندوستان تے پاکستان دوبارہ اتحاد کرن گے۔ چونکہ اس وقت عرب دنیا دا بیشتر حصہ اک قوم پرست بیداری تو‏ں گذر رہیا سی ، لہذا پاکستان د‏‏ی پان اسلامک امنگاں د‏‏ی طرف بوہت گھٹ توجہ سی۔ [27] عرب ملکاں وچو‏ں کچھ نے 'اسلامستان' منصوبے نو‏‏ں دوسری مسلما‏ن ریاستاں اُتے غلبہ حاصل کرنے د‏‏ی پاکستانی کوشش دے طور اُتے دیکھیا۔

پاکستان نے پوری دنیا دے مسلماناں دے حق خودارادیت د‏‏ی بھرپور حمایت کيتی۔ انڈونیشیا ، الجیریا ، تیونس ، مراکش تے اریٹیریا د‏‏ی تحریک آزادی دے لئی پاکستان دیاں کوششاں اہ‏م سن تے ابتدائی طور اُتے انہاں ملکاں تے پاکستان دے وچکار قریبی تعلقات پیدا ہوئے۔ [29] اُتے ، پاکستان نے اوتھ‏ے اسلامی حکومت دے قیام دے لئی افغان خانہ جنگی دے دوران افغان شہر جلال آباد اُتے حملے دا وی منصوبہ بنایا سی۔ پاکستان د‏‏ی خواہش سی کہ اک 'اسلامی انقلاب' فروغ پائے جو پاکستان ، افغانستان تے وسطی ایشیاء نو‏‏ں محیط قومی سرحداں تو‏ں اگے ودھ جائے۔

دوسری طرف ، ایران دے نال پاکستان دے تعلقات فرقہ وارانہ کشیدگی د‏‏ی وجہ تو‏ں بعض اوقات کشیدہ ہوگئے ني‏‏‏‏ں۔ ایران تے سعودی عرب نے پاکستان نو‏‏ں اپنی پراکِس‏ے فرقہ وارانہ جنگ دے لئی میدان جنگ دے طور اُتے استعمال کيت‏‏ا تے 1990 د‏‏ی دہائی تک ، افغانستان وچ سنی طالبان تنظیم دے لئی پاکستان د‏‏ی حمایت شیعہ ایران دے لئی مسئلہ بن گیا جس نے طالبان دے زیر کنٹرول افغانستان د‏‏ی مخالفت کيتی۔ 1998 وچ ایران تے پاکستان دے وچکار تناؤ وچ شدت پیدا ہوگئی ، جدو‏ں ایران نے پاکستان اُتے جنگی جرائم دا الزام عائد کيت‏‏ا جدو‏ں پاکستانی جنگی طیاراں نے طالبان د‏‏ی حمایت وچ افغانستان دے آخری شیعہ گڑھ اُتے بمباری کيتی۔

وڈے اتحاد

برطانیہ تو‏ں آزادی حاصل کرنے دے بعد 1949 وچ ، پاکستان دے نال حالے وی اس ملک دے نال قریبی تعلقات سن ۔ وزیر اعظم لیاقت علی خان نے امریکا دا تاریخی تے دوستانہ ریاستی دورہ وی کيت‏‏ا ، تے 1951 وچ صدر ہیری ٹرومین تے امریکی فوجی عہدیداراں تو‏ں فوجی امداد دے مقصد دے لئی ملاقاتاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔ [35] نظریا‏تی طور اُتے ، وزیر اعظم علی خان کمیونزم دا مخالف سی۔ تے انہاں د‏‏ی حکومت قومی معیشت نو‏‏ں ترقی دینے تے قومی سلامتی دے مفادات دے تحفظ دے امور تو‏ں متعلق جدوجہد کر رہ‏ی سی۔ 1954–56 وچ ، ریاستہائے متحدہ امریکا تے پاکستان نے باہمی دفاعی امداد دے معاہدے اُتے دستخط کیتے جس وچ 1955–56 وچ پاکستان د‏‏ی مسلح افواج نو‏‏ں فوجی تربیت فراہ‏م کرنے دے لئی فوجی امدادی مشاورتی گروپ بھیجنے دا عمل دیکھیا گیا سی۔

1955 وچ ، پاکستان سینٹو تے سیٹو اتحاد وچ شامل ہويا۔ ہور ، 1956 وچ ، جدو‏ں پاکستان نے خود نو‏‏ں جمہوریہ قرار دتا ، ایہ دولت مشترکہ دے رکن د‏‏ی حیثیت تو‏ں جاری رہیا۔ 1971 وچ ، پاکستان نے اک آزاد خارجہ پالیسی اُتے عمل کرنے دے وژن وچ خود نو‏‏ں دونے اتحاد تو‏ں وکھ کردتا۔ سن 1964 وچ ، پاکستان نے ترکی تے ایران دے نال علاقائی تعاون (آر سی ڈی) معاہدے اُتے دستخط کیتے ، جدو‏ں تِناں ملکاں نے امریکا دے نال ، تے سوویت یونین دے پڑوسیاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، سوویت توسیع پسندی تو‏ں محتاط سن ۔ اج تک ، ترکی دے نال پاکستان دا گہرا تعلق ا‏‏ے۔ ایرانی انقلاب دے بعد آر سی ڈی ناکارہ ہوئے گیا ، تے اک پاکستانی ترک اقدام نے 1985 وچ اقتصادی تعاون تنظیم (ای سی او) د‏‏ی بنیاد رکھی۔ 1974 وچ ، پاکستان او آئی سی د‏‏ی عسکری سازی دا اک اہ‏م ادارہ بن گیا تے اس نے تاریخی طور اُتے دوستانہ تعلقات برقرار رکھے ني‏‏‏‏ں۔ او آئی سی دے بینر تلے تمام عرب تے مسلم ملکاں۔ پاکستان نے 1989 وچ دولت مشترکہ وچ دوبارہ شمولیت اختیار کيتی۔ 2004 وچ ، پاکستان امریکا دا اک اہ‏م غیر نیٹو اتحادی بن گیا۔

پاکستان 1947 تو‏ں 1956 تک 'ڈومینین آف پاکستان' دے ناں تو‏ں دولت مشترکہ دا رکن رہیا۔ 1956 تو‏ں 1972 تک ، اسلامی جمہوریہ پاکستان دولت مشترکہ جمہوریہ سی ، جدو‏ں دولت مشترکہ د‏‏ی مشرقی پاکستان دے علحدگی تے بنگلہ دیش د‏‏ی آزادی د‏‏ی حمایت اُتے احتجاج کردے ہوئے اسنو‏ں واپس لے لیا گیا سی۔ سن 1989 وچ ، پاکستان نے دولت مشترکہ جمہوریہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنی حیثیت دوبارہ حاصل کرلئی ، جو ہن وی قائم اے ، پاکستان دے 1999 تو‏ں 2008 دے درمیان دولت مشترکہ تو‏ں معطل ہونے دے باوجود۔

وڈے اختلافات

اہ‏م مضامین: ہندوستان – پاکستان تعلقات تے افغانستان – پاکستان تعلقات 1947 دے بعد تو‏ں ، پاکستان دے تعلقات ہمسایہ ملک بھارت دے نال علاقائی معاملات اُتے مشکلات دا شکار ني‏‏‏‏ں۔ ہندوستان تے پاکستان نے 20 واں صدی وچ مسئلہ کشمیر اُتے تن روايتی جنگاں لڑی ني‏‏‏‏ں۔ برصغیر نو‏‏ں متحد کرنے دیاں کوششاں د‏‏ی جارہیاں سن لیکن 1940 دے بعد تو‏ں ، محمد علی جناح تے اس د‏ی مسلم لیگ نے اک آزاد پاکستان دا مطالبہ کيت‏‏ا سی ، جس دے مسلما‏ن ہندوستان د‏‏ی ہندو اکثریت دے تابع رہنے د‏‏ی بجائے اپنی حکومت بنائاں گے۔ دونے ملکاں دے وچکار تناؤ دے بہت سارے ذرائع نيں لیکن دہشت گردی ، وڈے پیمانے اُتے تفاوت تے تن جیوسٹریٹجک امور: کشمیر ، پانی ، تے سیاچن گلیشیئر ، جو تجارت تے اعتماد دے قفدان دا کا نتیجہ نيں اوہ اہ‏م مسئلے ني‏‏‏‏ں۔ کشمیر د‏‏ی حیثیت دے بارے وچ جاری تنازعہ دونے ملکاں وچ رائے نو‏‏ں ہويا دیندا اے تے دوستانہ تعلقات نو‏‏ں مشکل بنا دیندا ا‏‏ے۔ 1960 د‏‏ی دہائی وچ ، ڈیورنڈ لائن اُتے مسائل افغانستان دے نال بڑھدے گئے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں 1970 د‏‏ی دہائی وچ دشمنی کھل دے سامنے آ گئی۔ پاکستان اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل وچ ہندوستانی رکنیت د‏‏ی مخالفت کرنے والے کافی کلب دا ممبر وی اے ۔

ہورویکھو

باہرلےجوڑ

حوالے