جن راجٹبر(1115–1234)
جنّ راجٹبر جاں شاہی خاندان ( جرچین : ائسن گرون ؛ چینی بولی : 金朝 , جنّ چاؤ ؛ انگریزی : Jin Dynasty ) , جنوں جرچین راجٹبر وی کیہا جاندا ہے ، جرچین لوکاں دے وانیان ( 完顏 , Wanyan ) پروار ولوں قایم کیتا گیا اک راجٹبر سی جس نے اتلے چین اتے اسدے کجھ گوانڈھی علاقیاں اتے سنّ 1115 عیسوی تو 1234 عیسوی تکّ راج کیتا ۔ ایہہ جرچین لوک اوہناں مانچو لوکاں دے آباؤ اجداد سن جہناں نے 500 سالاں بعد چین اتے چنگ راجٹبر دے روپ وچّ راج کیتا ۔ دھیان دیو دی کہ اس جنّ راجٹبر توں پہلاں اک ہور جن راجٹبر آیا سی جنہاں دا اس خاندان نال کوئی تعلق نہیں ہے ۔
قیام[سودھو]
جنّ راجٹبر دا قیام شمالی منچوریا وچّ وسن والے جرچین لوکاں دے اک قبیلے دے وانیان اگدا ( 完顏阿骨打 , Wanyan Aguda ) ناں دے شخص نے کیتا سی ۔ اوہناں دا پہلا مقابلہ شمالی چین اتے راج کر رہے ختانی لوکاں دے لیاؤ راجٹبر نال ہویا ۔ لیاؤ خاندان دا منچوریا اتے منگولیا دے کجھ حصےآں اتے صدیاں دا قبضہ سی ۔ سنّ 1121 وچّ جرچینو لوکاں نے لیاؤ دے دکھن وچّ واقع سونگ راجٹبر نال صلح کرکے اکٹھے ہو کے لیاؤ اتے حملہ کرن دا فیصلہ کیتا ۔ سونگ راجٹبر دیاں فوجاں تاں اسپھل رہیاں لیکن جرچین لیاؤ نوں وسطی ایشیا ولّ دھکن وچّ کامیاب رہے ۔ 1125 وچّ اگدا دی موت ہون اتے جرچیناں نے سونگ دے نال صلح توڑ دے اوہناں دے علاقےآں اتے وی حملہ کر دتا ۔ 9 جنوری 1127 وچّ اوہناں نے کائیفینگ شہر ( جو شمالی سونگ راجٹبر دا راجگڑھ سی ) اتے قبضہ کرکے اسنوں اگّ لگا دتی ۔ سونگ راج پروار بھجکے یانگتسی دریا دے پار جاکے ٹک گیا اتے اتھے اوہناں نے اک نویں دکھن سونگ راجٹبر دے نام نال اپنا راج جاری رکھیا ۔ ویلے دے نال جرچین لوک چینی رہتل وچّ ڈھلدے گئے اتے لگبھگّ 30 لکھ جرچین اتلے چین وچّ آ وسے ۔ ایہناں دے راج ماتحت 3 کروڑ چینی شہری سن ۔ 1191 تکّ ایہناں نے اپنی نسل شدھ رکھن لئی جرچین اتے ہان چینی لوکاں دے وچّ شادیاں ورجت رکھنیاں شروع کر دتیاں ۔ اسدے بعد دوناں گٹاں وچّ شادیاں ہون لگی اتے جرچین ہولی - ہولی چینی رہتل دا حصہ بنن لگیا ۔ [۱]
پتن[سودھو]
13ویں صدی دے شروعات دے نال ہی شمال وچّ واقع منگول لوک جنّ سلطنت نوں تنگ کرن لگے ۔ 1211 وچّ چنگیز خان دی منگول فوج دے 50 ، 000 گھڑسواراں نے جنّ راج اتے حملہ کر دتا اتے اس علاقے دے باغی ختانی لوکاں اتے جرچین لوکاں نوں اپنے نال شامل کر لیا ۔ پہلاں تاں اوہناں نے جنّ راج دی لہندے راجگڑھ داتونگ ( 大同 , Datong ) جتیا ۔ 1212 وچّ اوہناں نے جنّ راج دی چڑھدے راجگڑھ نوں لٹیا اتے 1213 وچّ اوہناں دے مرکزی راجگڑھ ژونگدو ( 中都 , Zhongdu , اجوکا بیجنگ شہر ) نوں گھیر لیا ۔ جنّ راجٹبر جویں - تویں منگولاں دے نال صلح کرکے مرکزی راجگڑھ اتے تاں بنے رہے لیکن کجھ ہی مہینیاں وچّ اپنی سرکار دکھن راجدھانی کائیفینگ شہر وچّ لے گئے ۔ 1216 وچّ جنّ راج دے کجھ صلاحکاراں نے اوہناں نوں دکھن وچّ واقع سونگ راجٹبر اتے حملہ کرن دی خراب صلاح دتی ۔ لڑائی شروع تاں ہوئی لیکن 1219 وچّ اوہناں نوں ہار ملی ۔ ہن جنّ راج شمال ولوں منگولاں اتے دکھن وچّ سونگ دے نال دو - طرفہ لڑائی وچّ پھس گیا ۔ 1232 وچّ منگول بادشاہ چنگیز خان دے پتر اوگدائی خان نے سونگ خاندان دی مدد دے نال جنّ راج اتے حملہ کیتا ۔ 1233 وچّ اوہناں دی فوجاں جنّ راجگڑھ وچّ وڑ گئیاں ۔ 1234 وچّ جنّ راجٹبر دے بادشاہ آئیجونگ نے خودکشی کر لئی اتے جنّ راج دا انت ہو گیا ۔ جنّ راج دا منگولاں اتے سونگ خاندان وچّ بٹوارا ہونا سی لیکن اوہ سمجھوتہ نہیں کر سکے اتے اوہناں وچّ اگے اس اتے آپسی لڑائی ہو گئی ۔ [۲]
ایہہ وی ویکھو[سودھو]
- سونگ راجٹبر
- جرچین لوک
- ختانی لوک
- لیاؤ راجٹبر
- شمالی اتے دکھنی راجٹبر
- تانگ راجٹبر
- پنج بادشاہ تے دس راجشاہیاں
حوالے[سودھو]
- ↑ How Zen Became Zen: The Dispute Over Enlightenment and the Formation of Chan Buddhism in Song-Dynasty China, Morten Schlütter, University of Hawaii Press, 2010, ISBN 978-0-8248-3508-8, ... the loss of northern China to the Jurchen Jin dynasty (1115–1234) in 1127, a crushing and humiliating defeat for the Song dynasty ...
- ↑ The History of China, Britannica Educational Publishing, The Rosen Publishing Group, 2010, ISBN 978-1-61530-181-2, ... In 1234 the emperor committed suicide, and organized resistance ceased. The southern border of the former Jin state — the Huai River — now became the border of the Mongol dominions in northern China ...
باہرلے جوڑ[سودھو]
 |
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: Jin Dynasty |
سانچہ:چینی راجشاہیاں
| ||||||||||||||||||||||