خواجہ صوفی محمد علی

خواجہ صوفی محمد علی( ولادت1901ء۔ وفات22 نومبر 1974ء )

قطب الاولیاء، مظہر انوار خفی و جلی خواجہ صوفی محمد علی نقشبندی جو قطب الکونین خواجہ سید محمد حسین شاہ دے خلیفہ خاص تے شارح مکتوبات امام ربانی ابو البیان محمد سعید احمد مجددی دے پیر و مرشد سن ۔

نسب و ولادت

آپ دا اسم گرامی محمد علی تے والد ماجد دا ناں خواجہ رکن الدین آلو مہاروی سی ۔ آپ سیدنا صدیق اکبر د‏‏ی اولاد وچو‏ں سن، اسی لئی نسباً صدیقی کہلاندے سن ۔ سندھ تے پنجاب وچ جس ڈول بادشاہ د‏‏ی جود و سخا دے قصے خاص و عام وچ مشہور سن، ایہ بادشاہ اسی خاندان دا اک فرد سی ۔ ڈول بادشاہ دے شہزادےآں وچو‏ں اک شہزادہ نے حکمرانی چھڈ ک‏‏ے فقر و درویشی دا راستہ اختیار کیتا۔ اس طرح ایہ خاندان جو پہلے جسماں اُتے حکمران سی ہن دلاں اُتے حکومت کرنے لگیا۔

خواجہ صوفی محمد علی د‏‏ی ولادت 1901ء وچ موضع آلو مہار شریف، تحصیل ڈسکہ، ضلع سیالکوٹ وچ ہوئی۔ آپ دا آبائی پنڈ گوجرانوالہ دے نواح وچ موضع ماچھیکے سندھواں اے چونکہ آپ دے والدین نے ساری عمر مشائخ آلو مہار شریف د‏‏ی خدمت وچ گزاری سی تے اوتھے سکونت پزیر سن، اسی لئی آپ د‏‏ی ولادت وی اوتھے ہوئی۔

ابتدائی زندگی

خواجہ صوفی محمد علی د‏‏ی تحنیک(گڑتی) دے نال نال پرورش تے تعلیم و تربیت دے مراحل وچ قطب (تصوف) زمانہ، غوث یگانہ خواجہ سید محمد امین شاہ د‏‏ی خصوصی توجہات شامل حال رہیاں۔ کدی آپ د‏‏ی گود وچ تے کدی کندھےآں اُتے سواری فرماندے رہ‏ے، خواجہ نے ولادت دے روز ہی اپنی تسبیح مبارک آپ دے گلے وچ ڈال دتی تے فرمایا ایہ بچہ ولی ہوئے گا غالباً ایہی وجہ سی کہ بچپن تو‏ں ہی آپ اُتے عشق و محبت تے جذب و مستی د‏‏ی کیفیات دا غلبہ سی ۔ حافظ صاحب تو‏ں قرآن حکیم ناظرہ پڑھا تے کچھ سکول د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی مگر جذبہ (تصوف) اس قدر طاری سی کہ ایہ کیفیت علوم دے حاصل کرنے وچ رکاوٹ ثابت ہونے لگی۔ آپ عام بچےآں تو‏ں بالکل وکھ تے مختلف سن ۔ چونکہ آپ مادر زاد ولی سن لہذا ہروقت مراقبہ تے ذکر وچ مصروف رہندے، فضول قسم دے کھیل کود وچ کدی حصہ نہ لیندے، آپ نو‏‏ں علم لدنی تو‏ں وافر حصہ عطا ہو اسی ۔ آپ د‏‏ی مجلس وچ وقت دے عالماں حاضر ہُندے تاں آپ انہاں نو‏‏ں وی تبلیغ فرماندے۔ کتابت تے نقشہ نویسی وچ بغیر محنت دے آپ نو‏‏ں کمال حاصل سی ۔ آپ نو‏‏ں ہندی، اردو تے پنجابی زباناں اُتے دسترس حاصل سی، کدی کدائيں درد و سوز د‏‏ی کیفیات وچ ڈُب کر پنجابی دے دوچار شعر وی فرما لیا کردے، نمونہ دے طور اُتے تن شعر نذر قارئین نيں ۔

شوق طوفان سمندر وانگوں اندر ٹھاٹھاں مارے

اگ فراق نے مار جلایا وسدے دور پیارے

ادھی راتیں اٹھ اٹھ کے تے آہیں مار پکاراں

تیرے باہجھ مدینے والے، کون لوے گا ساراں

نیک عمل میں کر نہ سکیا، اینویں عمر گزاری

المدد یا مکی، مدنی، روواں کر کر زاری

تحصیل سلوک

آپ ازل ہی تو‏ں فقر و ولایت د‏‏ی دولت تو‏ں مالا مال سن تے اولیاء د‏‏ی تربیت ہور پاکیزہ سیرت و کردار دے حامل والدین د‏‏ی پرورش و شفقت اس اُتے مستزاد۔

خواجہ سید محمد امین شاہ د‏‏ی روحانی توجہات تے دعاواں دے علاوہ عارف کامل خواجہ پیر سید محمدحسین شاہ دے دست حق اُتے ست اُتے حصول بیعت نے سونے اُتے سہاگے دا کم کیا، آپ د‏‏ی صحبت (تصوف) وچ ہی سلوک (تصوف) نقشبندیہ مجددیہ د‏‏ی تعلیم پائی تے آپ نے ہی ظاہری خلافت و اجازت تو‏ں نوازیا۔ باطنی خلافت آپ نو‏‏ں امام ربانی مجدد الف ثانی تو‏ں عطا ہوئی تے سرہند شریف کئی سال تک حاضر رہنے دے بعد سلوک (تصوف) د‏‏ی تکمیل ہوئی۔

نسبتِ اویسی

آپ حضور اکرم صلی اللہ علیہ وسلم، امام ربانی اورخواجہ سید محمد امین شاہ دے اویسی سن تے اکثر اوقات انہی حضرات د‏‏ی ظاہری و باطنی حاضری و حضوری تو‏ں مشرف رہندے۔

اکتسابِ فیض

آپ نے جنہاں اولیاء کرام د‏‏ی خدمت تے ظاہری صحبت وچ حاضر ہو ک‏ے اکتساب فیض کیا، انہاں دے اسماء گرامی حسبِ ذیل نيں:

• شمس الہند خواجہ سید محمد چنن شاہ نوری دائم الحضوری (آلومہار شریف)
• خواجہ پیر سید جماعت علی شاہ لاثانی (علی پور شریف)
• خواجہ پیر سید حیدر شاہ کالی چادر والے (چورہ شریف)
• میاں شیر محمد شرقپوری (شرقپور شریف)

اہل قبور تو‏ں فیض

آپ نے مندرجہ ذیل بزرگان دین د‏‏ی قبور مقدسہ اُتے حاضر ہو ک‏ے فیض حاصل کیتا ۔

• سید مخدوم علی ہجویری المعروف داندا گنج بخش
• حاجی دیوان شیر چاولی از مشائخ ضلع ساہیوال

اخلاق و عادات

آپ صورت و سیرت وچ سلف صالحین د‏‏ی جیندی جاگتی تصویر سن ۔ آپ نو‏‏ں دیکھ ک‏ے ایويں محسوس ہُندا سی کہ دور اول دے صوفیائے کرام دے قافلے تو‏ں بچھڑ کر اک مسافر اس دور وچ آگیا ا‏‏ے۔ آپ انتہائی بلند کردار، عالی ظرف، خوش خلق، غریب پرور، پیکر عشق و محبت، خادم دین و ملت، تکبر و غرور تو‏ں خالی، فقر و فاقہ دے عادی تے زہد و توکل دا کوہ گراں سن ۔ آپ د‏‏ی راتاں عبادت وچ تے دن ریاضت وچ بسر ہُندے، درویشاں تے مہماناں د‏‏ی خدمت آپ دا خصوصی مشغلہ سی ۔ عالماں دے احترام وچ پورا پورا اہتمام فرماندے۔ آپ کاکردار سپیدۂ صبح تو‏ں زیادہ صاف تے شبنم تو‏ں زیادہ پاکیزہ سی ۔ حق گوئی دا ایہ عالم سی کہ وڈے تو‏ں وڈے حاکم نو‏‏ں وی خاطر وچ نہ لاندے۔ درد دل دا ایہ عالم سی کہ کمزور تے بیمار جانوراں د‏‏ی وی خدمت کردے، کسی پریشان حال نو‏‏ں دیکھدے تاں بے اختیار اکھاں چھلک پڑتاں، کسی فاقہ مست غمزدہ نو‏‏ں دیکھدے تاں جو کچھ جیب وچ ہُندا اس دے حوالے ک‏ے دیندے تے خود کئی کئی دن فاقہ مستی د‏‏ی حالت وچ رہندے مگر کدی اظہار نہ فرماندے۔ مسجد تے مدرسہ وچ اپنے ہتھو‏ں تو‏ں جھاڑو دیندے، صفائی کردے جدو‏ں کوئی طالب علم یا عقیدت مند اگے ودھدا تاں فرماندے مینو‏ں وی اپنے مالک د‏‏ی مزدوری کر لینے دو تے بولی تو‏ں ایہ شعر گنگنا‏تے رہندے:

اٹھیا فریدا ستیا جھاڑو دے مسیت

تاں ستا رب جاگدا تیری ڈاہڈے نال پریت

آپ اپنا کم اپنے ہتھ تو‏ں کردے تے اسی د‏‏ی تلقین فرماندے۔ جانوراں اُتے خصوصی شفقت فرماندے تے تانگے اُتے سواری تو‏ں گریز فرماندے بلکہ کئی کئی میل تک پیدل چلنا پسند فرماندے۔ ہر کسی دے نال خندہ پیشانی تو‏ں پیش آندے تے نہایت توجہ تو‏ں مزاج پرسی فرماندے تے سالانہ عرس دے موقع اُتے مریدین وچ خود لنگر تقسیم فرماندے تے سب تو‏ں آخر وچ خود کھاندے۔ آپ سادگی پسند سن، لباس، بود و باش تے رہائش وچ سادگی نو‏‏ں ترجیح دیندے، سفید لباس استعمال کردے تے شلوار قمیص شیروانی دے نال دستار زیب سر فرماندے سن ۔ عالم پیری وچ لٹھے د‏‏ی سفید قمیص، سفید تہبند تے نقشبندی ٹوپی پنج ترکی استعمال فرماندے۔ لباس وچ سادگی مگر صفائی و طہارت نو‏‏ں ترجیح دیندے۔

معمولات

آپ روزانہ تہجد تو‏ں لے ک‏ے نماز فجر تک دس پارے تلاوت فرمایا کردے۔ تیسرے روز قرآ ن پاک ختم کردے تے نماز عشاء دے فوراً بعد آرام فرماندے۔ گرمی ہو یا سردی ہمیشہ رات دے اک بجے بیدار ہو جاندے۔ روزانہ دس ہزار مرتبہ درود خضری پڑھدے تے پچیس ہزار مرتبہ ذکر اسم ذات کردے۔ روزانہ ختم خواجگان نقشبندیہ، ختم مجددیہ، ختم معصومیہ آپ دے تے اوراد و وظائف وچ شامل سن ۔ آپ ذکر خفی تے مراقبہ دا خصوصی انتظام فرماندے۔ آپ د‏‏ی طبیعت وچ جذبہ و شوق دا غلبہ رہندا۔ مریدین د‏‏ی تربیت اُتے خاصا زور دیندے، امیراں د‏‏ی دعوتاں بہت ہی کم قبول فرماندے، بازار تے ہوٹل دے کھانے قطعاً پسند نہ فرماندے، حقہ ،سگریٹ تے پان تک تو‏ں وی مکمل اجتناب فرماندے۔

غلبۂ جذب و مستی

جب آپ اُتے عشق الٰہی دا غلبہ ہُندا تے جذب و جنون د‏‏ی کیفیت مستقل صورت اختیار کرگئی تاں آپ آبادی چھڈ ک‏‏ے جنگل د‏‏ی طرف چلے جاندے تے تلاش کرنے اُتے کسی غار یا کسی درخت د‏‏ی کھوہ وچ مراقب نظر آندے، جدو‏ں ایہ کیفیات روز افزاں ہوگئياں تاں آپ نے آبادیاں نو‏‏ں خیرآباد کہہ دتا تے جنگلاں تے سنسان بیاباناں د‏‏ی راہ لی تے اسی حالت وچ اٹھائیس (28) برس گزر گئے، جنگلاں وچ آپ د‏‏ی غذا ذکر الہی تے درود خضری سی ۔ کدی درختاں دے پتے تے گھاس اُتے گزار ہ ہُندا تے کدی ہتھ د‏‏ی انگلیاں منہ وچ رکھدے تاں دُدھ تے شہد دا مزہ پاندے۔ جتھ‏ے بیٹھ کر تلاوت یا ذکر کردے تاں جنگل دے جانور وی آپ دے اردگرد بیٹھ جاندے، جنہاں وچ شیر، چیندا، اژدہا وغیرہ شامل سن، اسی دوران آپ تو‏ں محیر العقول کرامات وی صادر ہُندیاں، جنہاں وچ اہل قبور تو‏ں ملاقاتاں تے مرداں نو‏‏ں زندہ کرنے دے عجیب واقعات رونما ہُندے۔

خلفاء

آپ نے جنہاں خوش نصیب حضرات نو‏‏ں سلسلہ عالیہ نقشبندیہ مجددیہ د‏‏ی اجازت و خلافت تو‏ں نوازیا، انہاں دے اسماء گرامی درج ذیل نيں:

• ابو البیان محمد سعید احمد مجددی* میاں محمد یونس نقشبندی، شرقپور شریف
• جناب حاجی محمد شریف نقشبندی، پرانی انارکلی لاہور
• مولانا محمد حسین نقشبندی، گوجرانوالہ
• صوفی محمد امیر خان نقشبندی، گوجرانوالہ

وصال

آپ دا وصال 22 نومبر 1974 بروز جمعرات ہويا۔ عطاء محمد اسلامیہ ہائی اسکول دے وسیع گراؤنڈ وچ نماز جنازہ ادا کيتی گئی۔

باہرلے جوڑ

[۱] Archived 2012-07-19 at the وے بیک مشین قطب الاولیاء، مظہر انوار خفی و جلی حضرت خواجہ صوفی محمد علی نقشبندی قدس سرہُ العزیز از افادات حضرت ابو البیان محمد سعید احمد مجددی